[[Zawgyi/Unicode]]
၂၀၂၃ မှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း ASEAN ရဲ့အလှည့်ကျ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်လာတဲ့ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno Marsudi က မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းမှာဖြစ်ကြောင်းနဲ့ ဒီအဖွဲ့ကို သူကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်မှာဖြစ်ကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၁၁ ရက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့မှာ ကြေညာပါတယ်။ ဂျကာတာက Fathiyah Wardah သတင်းပေးပို့ထားတာကို ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno Marsudi ရဲ့ ဂျကာတာမှာ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ပြောကြားတဲ့ နှစ်ပတ်လည်မိန့်ခွန်းမှာ မြန်မာ့အရေးကို အထူးပြုပြောကြားသွားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် တာဝန်ယူရမယ့်သူ့အနေနဲ့ မကြာခင် လုပ်ဆောင်မယ့်ကိစ္စရပ်တွေထဲမှာ တခုက မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ဖွဲ့ဖို့ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ကြီး Retno ကပြောပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံကို အထူးကိုယ်စားလှယ်စေလွှတ်ရေးဟာ ၂၀၂၁ ဧပြီလမှာ အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေချမှတ်ခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်ထဲက တခုဖြစ်ပါတယ်။
ကျန် ၄ ချက်ကတော့ အပြုသဘောဆောင်ဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်ဖို့၊ အကြမ်းဖက်မှု ရပ်စဲဖို့၊ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့တွေကြား ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်ဖို့နဲ့ လူသားစာနာမှုအကူညီတွေပေးဖို့တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်နဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ Phnom Penh က အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းဝေး ဆုံးဖြတ်ချက်တွေအတိုင်း အင်ဒိုနီးရှားကလုပ်ဆောင်မှာဖြစ်သလို မြန်မာနိုင်ငံက အဖွဲ့အစည်းအားလုံးနဲ့လည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှာ ဖြစ်ကြောင်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Retno ကပြောပါတယ်။
"အထူးကိုယ်စားလှယ်ရုံးကိုထူထောင်မှာဖြစ်ပြီး ဒါကို နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ဦးဆောင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရဟာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ကောင်းမွန်တဲ့အုပ်ချုပ်မှု၊ ဒီမိုကရေစီမူတွေနဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကောင်းတွေအပါအဝင် အာဆီယံ ပဋိညာဉ်စာတမ်းရဲ့ အခြေခံမူတွေနဲ့စံတန်ဖိုးတွေပေါ် အမြဲတမ်း အခြေခံ ဆောင်ရွက်မှာ ဖြစ်သလို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရလည်း ဆောင်ရွက်မှာဖြစ်ပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှုးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းအားလုံးအနေနဲ့လည်း အာဆီယံအတွင်းရေးမှူးချုပ်နဲ့ AHA Center သဘာဝဘေးဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲတဲ့ လူသားစာနာမှု အထောက်အကူပြု ဗဟိုဌာနတွေကို သူတို့လုပ်ဆောင်နေတဲ့ လူသားစာနာမှု အကူအညီပေးရေးလုပ်ငန်းတွေ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့အတွက် လာရောက်ခွင့်ပေးဖို့ အင်ဒိုနီးရှားက ပန်ကြားလိုက်ပါတယ်။
အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်တာဝန်ယူူတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားအနေနဲ့ အာဆီယံအသိုက်အဝန်း တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးကလည်း အဓိကဦးတည်ချက်အဖြစ် ဆက်ရှိနေမှာဖြစ်ကြောင်းလည်း ဝန်ကြီး Retno ကပြောပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားသုတေသနနဲ့ ဆန်းသစ်တီထွင်ရေးဌာန BRIN က အာဆီယံသုတေသနမှူး Pandu Prayoga ကတော့ မြန်မာဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းဖို့ အဖွဲ့ အစည်းအသီးသီးရဲ့တောင်းဆိုချက်ကို တုံ့ပြန်တဲ့ဝန်ကြီး Ratno ရဲ့လုပ်ဆောင်ချက်ကို ကြိုဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီအဖွဲ့ကို ဝန်ကြီးကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်တာကတော့ အန္တရာယ်ရှိတယ်လို့ သူက မြင်ပါတယ်။
"တကယ်လို့ မြန်မာ့အရေးကိုမဖြေရှင်းနိုင်ဘူးဆိုရင်တော့ သူ့ရဲ့ဂုဏ်သိက္ခာထိခိုက်နိုင်ခြေရှိပါတယ်။"
ဝန်ကြီး Retno အနေနဲ့ ဒီအဖွဲ့ကို ဝါရင့်သံတမန်တွေ၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်းတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းသင့်တယ်လို့လည်း Pandu က အကြံပေးပါတယ်။ ပထမဆုံးလုပ်ရမှာကတော့ ဒီ အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့အတွက် အဖွဲ့ဝင်တဦးချင်းစီရဲ့ကျွမ်းကျင်မှုပေါ်မူတည်ပြီး တာဝန်ခွဲဝေရာမှာ တစုတစည်းတည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ဖြစ်ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။
မြန်မာဆိုင်ရာ အာဆီယံအထူးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို အရည်အချင်းရှိပြီး ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ ဝန်ကြီး Retno က ဖွဲ့စည်းနိုင်မယ်လို့ သူယုံကြည်ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းအားလုံးအနေနဲ့လည်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေးပြဿနာကို ကူညီ ဖြေရှင်းရေးမှာ အခွင့်အလမ်းတရပ်အနေနဲ့ ပါဝင်ဖို့လိုအပ်ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘန်ဒေါင်းမြို့ Padjadjaran တက္ကသိုလ် နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးဌာနက Arfin Sudirman ကတော့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဟာ ပဋိပက္ခ ဆန့်ကျင်ရေးကိုကျင့်သုံးတာ အတော်ကြာနေပြီဖြစ်ပေမယ့် အာဆီယံ အကြီးတန်းအဖွဲ့ဝင်တဦးဖြစ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားအနေနဲ့ တခြားအာဆီယံနိုင်ငံတွေရဲ့ ပဋိပက္ခ ဖြေရှင်းရေးဆိုင်ရာမှာ အကူညီပေးတဲ့အတွေ့အကြုံရှိပါတယ်လို့ပြောပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားအတွက်တော့ ရိုဟင်ဂျာပြဿနာဟာလည်း စိတ်ပူရမယ့် ပြဿနာဖြစ်ကြောင်း ပြောပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၃ လအတွင်းမှာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကို နောက်ထပ် ရောက်လာတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်က ၆၄၄ ယောက် ရှိနေတာပါ။ ဒါကြောင့် အခုဆို အင်ဒိုနီးရှားမှာ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်အဖြစ် မှတ်ပုံတင်ထားသူစုစုပေါင်းက ၁,၅၀၀ ရှိနေပြီဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိ အနေအထားအရ ဒီရိုဟင်ဂျာပြဿနာ ဖြေရှင်းရေးဟာ ပိုပြီး ခက်ခဲလာနေတယ်လို့လည်း Arfin က ပြောပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပွါးနေတဲ့ ပြဿနာရဲ့အရင်းမြစ်ကို မဖြေရှင်းနိုင်သမျှ ဒီရိုဟင်ဂျာပြဿနာကိုလည်း ဖြေရှင်းနိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့လည်း ပြောပါတယ်။
=========================
[[Unicode]]
မွနျမာ့အရေး အာဆီယံအထူးကိုယျစားလှယျ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးရဲ့ အခနျးကဏ်ဍ
၂၀၂၃ မှာ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံမြားအသငျး ASEAN ရဲ့အလှည့ျကြ ဥက်ကဋ်ဌဖွဈလာတဲ့ အငျဒိုနီးရှား နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Retno Marsudi က မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာအထူးကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ကို ဖှဲ့စညျးမှာဖွဈကွောငျးနဲ့ ဒီအဖှဲ့ကို သူကိုယျတိုငျဦးဆောငျမှာဖွဈကွောငျး ဇနျနဝါရီ ၁၁ ရကျ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့မှာ ကွညောပါတယျ။ ဂကြာတာက Fathiyah Wardah သတငျးပေးပို့ထားတာကို ဒေါျခငျမြိုးသကျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှား နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Retno Marsudi ရဲ့ ဂကြာတာမှာ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ပွောကွားတဲ့ နှဈပတျလညျမိန့ျခှနျးမှာ မွနျမာ့အရေးကို အထူးပွုပွောကွားသှားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာအထူးကိုယျစားလှယျအဖွဈ တာဝနျယူရမယ့ျသူ့အနနေဲ့ မကွာခငျ လုပျဆောငျမယ့ျကိစ်စရပျတှထေဲမှာ တခုက မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ဖှဲ့ဖို့ဖွဈကွောငျး ဝနျကွီး Retno ကပွောပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံကို အထူးကိုယျစားလှယျစလှေှတျရေးဟာ ၂၀၂၁ ဧပွီလမှာ အာဆီယံခေါငျးဆောငျတှခေမြှတျခဲ့တဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ဘုံသဘောတူညီခကြျ ၅ ရပျထဲက တခုဖွဈပါတယျ။
ကနြျ ၄ ခကြျကတော့ အပွုသဘောဆောငျဆှေးနှေးမှုတှလေုပျဖို့၊ အကွမျးဖကျမှု ရပျစဲဖို့၊ သကျဆိုငျရာအဖှဲ့တှကွေား ညှိနှိုငျးဆှေးနှေးမှုတှလေုပျဖို့နဲ့ လူသားစာနာမှုအကူညီတှပေေးဖို့တှေ ဖွဈပါတယျ။ ဒီဘုံသဘောတူညီခကြျ ၅ ရပျနဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံ Phnom Penh က အာဆီယံထိပျသီးအစညျးဝေး ဆုံးဖွတျခကြျတှအေတိုငျး အငျဒိုနီးရှားကလုပျဆောငျမှာဖွဈသလို မွနျမာနိုငျငံက အဖှဲ့အစညျးအားလုံးနဲ့လညျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှာ ဖွဈကွောငျး နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Retno ကပွောပါတယျ။
"အထူးကိုယျစားလှယျရုံးကိုထူထောငျမှာဖွဈပွီး ဒါကို နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးက ဦးဆောငျမှာ ဖွဈပါတယျ။ အငျဒိုနီးရှားအစိုးရဟာ တရားဥပဒစေိုးမိုးရေး၊ ကောငျးမှနျတဲ့အုပျခြုပျမှု၊ ဒီမိုကရစေီမူတှနေဲ့ အုပျခြုပျမှုကောငျးတှအေပါအဝငျ အာဆီယံ ပဋိညာဉျစာတမျးရဲ့ အခွခေံမူတှနေဲ့စံတနျဖိုးတှပေေါျ အမွဲတမျး အခွခေံ ဆောငျရှကျမှာ ဖွဈသလို ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒအေရလညျး ဆောငျရှကျမှာဖွဈပါတယျ။”
ဒါ့အပွငျ ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှုးခြုပျရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှာ ဖွဈကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။ သကျဆိုငျရာအဖှဲ့အစညျးအားလုံးအနနေဲ့လညျး အာဆီယံအတှငျးရေးမှူးခြုပျနဲ့ AHA Center သဘာဝဘေးဆိုငျရာ စီမံခန့ျခှဲတဲ့ လူသားစာနာမှု အထောကျအကူပွု ဗဟိုဌာနတှကေို သူတို့လုပျဆောငျနတေဲ့ လူသားစာနာမှု အကူအညီပေးရေးလုပျငနျးတှေ ဆကျလကျဆောငျရှကျနိုငျဖို့အတှကျ လာရောကျခှင့ျပေးဖို့ အငျဒိုနီးရှားက ပနျကွားလိုကျပါတယျ။
အလှည့ျကြဥက်ကဋ်ဌအဖွဈတာဝနျယူူတဲ့ အငျဒိုနီးရှားအနနေဲ့ အာဆီယံအသိုကျအဝနျး တိုးတကျဖှံ့ဖွိုးရေးကလညျး အဓိကဦးတညျခကြျအဖွဈ ဆကျရှိနမှောဖွဈကွောငျးလညျး ဝနျကွီး Retno ကပွောပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှားသုတသေနနဲ့ ဆနျးသဈတီထှငျရေးဌာန BRIN က အာဆီယံသုတသေနမှူး Pandu Prayoga ကတော့ မွနျမာဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ဖှဲ့စညျးဖို့ အဖှဲ့ အစညျးအသီးသီးရဲ့တောငျးဆိုခကြျကို တုံ့ပွနျတဲ့ဝနျကွီး Ratno ရဲ့လုပျဆောငျခကြျကို ကွိုဆိုလိုကျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီအဖှဲ့ကို ဝနျကွီးကိုယျတိုငျဦးဆောငျတာကတော့ အန်တရာယျရှိတယျလို့ သူက မွငျပါတယျ။
"တကယျလို့ မွနျမာ့အရေးကိုမဖွရှေငျးနိုငျဘူးဆိုရငျတော့ သူ့ရဲ့ဂုဏျသိက်ခာထိခိုကျနိုငျခွရှေိပါတယျ။"
ဝနျကွီး Retno အနနေဲ့ ဒီအဖှဲ့ကို ဝါရင့ျသံတမနျတှေ၊ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဟောငျးတှနေဲ့ ဖှဲ့စညျးသင့ျတယျလို့လညျး Pandu က အကွံပေးပါတယျ။ ပထမဆုံးလုပျရမှာကတော့ ဒီ အထူးကိုယျစားလှယျအဖှဲ့အတှကျ အဖှဲ့ဝငျတဦးခငြျးစီရဲ့ကြှမျးကငြျမှုပေါျမူတညျပွီး တာဝနျခှဲဝရောမှာ တစုတစညျးတညျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ ဖွဈကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။
မွနျမာဆိုငျရာ အာဆီယံအထူးကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ကို အရညျအခငြျးရှိပွီး ကြှမျးကငြျသူတှနေဲ့ ဝနျကွီး Retno က ဖှဲ့စညျးနိုငျမယျလို့ သူယုံကွညျကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ သကျဆိုငျရာအဖှဲ့အစညျးအားလုံးအနနေဲ့လညျး မွနျမာ့နိုငျငံရေးပွူနာကို ကူညီ ဖွရှေငျးရေးမှာ အခှင့ျအလမျးတရပျအနနေဲ့ ပါဝငျဖို့လိုအပျကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံ ဘနျဒေါငျးမွို့ Padjadjaran တက်ကသိုလျ နိုငျငံတကာဆကျဆံရေးဌာနက Arfin Sudirman ကတော့ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံရဲ့ နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒဟာ ပဋိပက်ခ ဆန့ျကငြျရေးကိုကငြ့ျသုံးတာ အတောျကွာနပွေီဖွဈပမေယ့ျ အာဆီယံ အကွီးတနျးအဖှဲ့ဝငျတဦးဖွဈတဲ့ အငျဒိုနီးရှားအနနေဲ့ တခွားအာဆီယံနိုငျငံတှရေဲ့ ပဋိပက်ခ ဖွရှေငျးရေးဆိုငျရာမှာ အကူညီပေးတဲ့အတှေ့အကွုံရှိပါတယျလို့ပွောပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှားအတှကျတော့ ရိုဟငျဂြာပွူနာဟာလညျး စိတျပူရမယ့ျ ပွူနာဖွဈကွောငျး ပွောပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ၃ လအတှငျးမှာ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံကို နောကျထပျ ရောကျလာတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျက ၆၄၄ ယောကျ ရှိနတောပါ။ ဒါကွောင့ျ အခုဆို အငျဒိုနီးရှားမှာ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျအဖွဈ မှတျပုံတငျထားသူစုစုပေါငျးက ၁,၅၀၀ ရှိနပွေီဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လကျရှိ အနအေထားအရ ဒီရိုဟငျဂြာပွူနာ ဖွရှေငျးရေးဟာ ပိုပွီး ခကျခဲလာနတေယျလို့လညျး Arfin က ပွောပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖွဈပှါးနတေဲ့ ပွူနာရဲ့အရငျးမွဈကို မဖွရှေငျးနိုငျသမြှ ဒီရိုဟငျဂြာပွူနာကိုလညျး ဖွရှေငျးနိုငျမှာမဟုတျဘူးလို့လညျး ပွောပါတယျ။
