(Zawgyi/Unicode)
မလေးရှားနိုင်ငံကို အဝင်မခံပဲ ပြန်မောင်းထုတ်လိုက်လို့ ပင်လယ်ပြင်ထဲမှာ မျောနေရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေကို လူသားချင်းစာနာတဲ့ အနေနဲ့ မလေးရှားအစိုးရက ခိုလှုံခွင့် ပေးသင့်တယ်လို့ Refugees International အဖွဲ့က တောင်းဆိုလိုက်တဲ့ အကြောင်းကို ကို ဉာဏ်ဝင်းအောင် တင်ပြထားပါတယ်။
ရာဂဏန်းရှိတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေဟာ လှေ(၃)စင်းနဲ့ ပင်လယ်ပြင်ကို ဖြတ်ပြီး မလေးရှားနိုင်ငံကို သွားရောက်ခဲ့ကြ ပေမဲ့ ၊ မလေးရှား ရေပိုင်နက်ထဲရောက်ချိန်မှာ အာဏာပိုင်တွေက သူတို့ကို အဝင်မခံပဲ တားဆီး နှင်ထုတ်လိုက်တာကြောင့် လှေပေါ် ပါသွားတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေဟာ ပင်လယ်ပြင်ထဲမှာ အသက်အန္တရာယ်နဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ဒုက္ခသည်အရေး ကူညီ ဆောင်ရွက်နေတဲ့ Refugees International (RI) အဖွဲ့က ပြောပါတယ်။
အခုလို ပင်လယ်ပြင်ထဲ ပိတ်မိနေချိန်မှာ လူတချို့ လှေပေါ် သေဆုံးနေရတာကြောင့် ဒီ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေကို မလေးရှားအစိုးရအနေနဲ့ ခိုလှုံခွင့် ပေးသင့်တယ်လို့ Refugees International က တိုက်တွန်းကြောင်း အဖွဲ့ရဲ့ ပြောခွင့်ရ ပုဂ္ဂိုလ် Mr. Daniel Sullivan က VOA ကို ပြောပါတယ်။
“ မလေးရှားအစိုးရနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရတွေကို ကျနော် တိုက်တွန်းချင်တာက တော့ အသက်သေဆုံးမှု အန္တရာယ် ကြုံနေရတဲ့ ဒီလူတွေကို တိုင်းပြည်ထဲ ဝင်ခွင့်ပေးပြီး ခိုလှုံခွင့် ပေးဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမှ မဟုတ်ပဲ တကယ့်ကို စိုးရိမ်ဖွယ် အခြေအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသူတွေကို တိုင်းပြည်ထဲ အဝင်မခံပဲ ပြန်နှင်ထုတ်နေတာဟာ နိုင်ငံတကာ စံသတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့ မကိုက်ညီပဲ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ရာ ရောက်ပါတယ်” လို့ RI ပြောခွင့်ရ Daniel Sullivan ပြောသွားတာပါ။
ပင်လယ်ထဲ မျောနေရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေကို မလေးရှားအစိုးရက နှင်ထုတ်လိုက်သလို ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရကလည်း ပြန် လက်မခံပဲ ငြင်းဆန် နေတယ်လို့ RI အဖွဲ့ရဲ့ ကြေညာချက်ထဲ မှာ ဖေါ်ပြပါတယ်။
ဒီအတောတွင်း မလေးရှားနိုင်ငံတွင်းက လူမှုကွန်ယက် မီဒီယာတွေပေါ်မှာလည်း ရိုဟင်ဂျာ ဆန့်ကျင်ရေးနဲ့ အမုန်းစကားတွေ ရေးသား ဖြန့်ဝေမှု ခုတ လော ပိုများ လာတယ်လို့ RI အဖွဲ့က ရေးပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မလေးရှားနိုင်ငံထဲမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပါအဝင် အခြားဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ရွှေ့ပြောင်း အခြေချဖို့ ဝင်လာသူတွေကို ကန့်သတ် ချုပ်နှောင်တာတွေ လုပ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
မလေးရှားအာဏာပိုင်တွေက နှင်ထုတ်လိုက်တဲ့ ဒီရိုဟင်ဂျာတွေဟာ လူကုန်ကူးသူတွေကြောင့် ပင်လယ်ပြင်ခရီးကို ထွက်လာရသူတွေ ဖြစ်တယ်လို့ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရလက်ထက် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် အမတ်ဟောင်းလည်းဖြစ် ၊ လက်ရှိ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ နေထိုင်ရင်း ရိုဟင်ဂျာအရေး လှုပ်ရှားနေသူဖြစ်တဲ့ ဦးရွှေမောင်က ပြောပါတယ်။
" အခု ကျနော် သတင်း ကြားရသလောက်ဆိုရင် ပင်လယ်ထဲမှာ မျောနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေက ခန့်မှန်းခြေ ၂၀၀ လောက်ရှိတယ်။ အဲဒီထဲမှာ လူ(၆၀)ကျော်လောက် သေဆုံးသွားတယ်လို့ ကျနော်တို့ လေ့လာသိရှိရတယ် လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ ရက်က ။ ဒါကလည်း ဧပြီ (၁၆) လောက်က မလေးရှားရေပိုင်နက်ထဲမှာ ဒီလူတွေ ရောက်လာတယ်၊ အဲဒါကို မလေးရှား ကမ်းမှာ အကပ်မခံပဲနဲ့ သူတို့ကို ပြန်ပြီး မောင်းထုတ်လိုက်တယ်လို့ ကျနော်တို့ သိရတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ နောက်ဆုံး ကံကြမ္မာကို ကျနော်တို့ မသိရဘူး။ ဒီကနေ့ အခြေအနေမှာတော့ သေဆုံးသူ ပိုပြီးလည်း များလာနိုင်တယ်။ "
Refugees International အဖွဲ့က နောက်ဆုံး ရရှိတဲ့ သတင်းအချက် အလက် တွေအရ လှေ ပေါ် သေဆုံးတဲ့ ဒုက္ခသည် (၁၀၀)ဝန်းကျင်လောက် ရှိနေပြီလို့ RI အဖွဲ့ ပြောခွင့်ရ Daniel Sullivan က ပြောပါတယ်။
မလေးရှားနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရတွေကတော့ ဒီရိုဟင်ဂျာတွေကို သူတို့တိုင်းပြည်ထဲ အဝင်မခံတာ၊ ပြန် လက်မခံ ရတာတွေဟာ လက်ရှိကမ္ဘာမှာဖြစ်နေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါဆိုးကြောင့် ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး အကြောင်းပြချက်ပေးတယ်လို့လည်း RI အဖွဲ့ ကြေညာချက်မှာ ပြောဆိုထားပါတယ်။
နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုမှာ အစိုးရတွေက COVID-19 ကာလအတွင်း အိမ်ပြင်မထွက်ကြဖို့ တားမြစ် ထားချိန်မျိုးမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေက ဘာကြောင့် ဒီပင်လယ်ခရီးကို သွားရောက်ခဲ့သလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဦးရွှေမောင်က ခုလို သုံးသပ်ပါတယ်။
" ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးတွေဟာ အခုကမ္ဘာမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါအပြင် အဲဒီထက် ကြီးမားတဲ့ရောဂါတခုရှိသေးတယ် အဲဒါက ဂျီနိုဆိုက်ရောဂါပေ့ါလေ။ သူတို့က အင်တာနက်တွေ ဖြတ်တောက်ခံထားရတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အချက်လက်တွေ ဘာမှ မသိရဘူး။ နောက်တချက်က လူမှောင်ခို သမားတွေရဲ့ စီစဉ်မှုအပေါ်မှာ သူတို့ လာရတာဆိုတော့ .. ကျနော့်အထင် ပြောရရင် သူတို့က လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ လ ၃ လ လောက်က ထွက်လာကြတာ။ အဲဒီအချိန်မှာ ဒီကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် သတင်းတွေက ဒီလောက် မဆိုးဝါး သေးဘူး။ လူမှောင်ခိုသမားတွေကလည်း သူတို့ကို ဒါတွေ မပြောပြဘူး။ သူတို့ ဒုက္ခပင်လယ် ဝေနေတဲ့လူတွေဆိုတော့ လွတ်ရာ ကျွတ်ရာ သွားချင်တာ ဒါကြောင့်မို့ သူတို့ထွက်လာတာပါ။ တမင် သိရဲ့သားနဲ့ထွက်လာတာလို့ ကျနော် မယူဆပါဘူး။ "
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို မြန်မာအစိုးရက လက်မခံ ပယ်ချထားပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက် ထက်သွားကြတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လည်လက်ခံရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့တာမျိုး ရှိပေမယ့်လည်း ပြန်လည်လက်ခံ နေရာချထား ပေးရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေ ခုထိ မ အောင်မြင် သေးပါဘူး။
ပြီးခဲ့တဲ့ လတုန်းကလည်း လှေစီးပြေး ထွက်သ ွားပြီးမှ ပြန်ရောက်လာတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ(၄၀၀) လောက်ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရက ပြန်လည်လက်ခံပြီး Quarantine လုပ်ခဲ့ပေမဲ့ သူတို့အားလုံးဆီမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် မရှိခဲ့ဘူးလို့ Refugees International ရဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
.............
ပငျလယျထဲမြောနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ လကျခံပေးဖို့ မလေးရှားကို ဒုက်ခသညျအဖှဲ့ တောငျးဆို
(Unicode)
မလေးရှားနိုငျငံကို အဝငျမခံပဲ ပွနျမောငျးထုတျလိုကျလို့ ပငျလယျပွငျထဲမှာ မြောနရေတဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှကေို လူသားခငြျးစာနာတဲ့ အနနေဲ့ မလေးရှားအစိုးရက ခိုလှုံခှင့ျ ပေးသင့ျတယျလို့ Refugees International အဖှဲ့က တောငျးဆိုလိုကျတဲ့ အကွောငျးကို ကို ဉာဏျဝငျးအောငျ တငျပွထားပါတယျ။
ရာဂဏနျးရှိတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှဟော လှေ(၃)စငျးနဲ့ ပငျလယျပွငျကို ဖွတျပွီး မလေးရှားနိုငျငံကို သှားရောကျခဲ့ကွ ပမေဲ့ ၊ မလေးရှား ရပေိုငျနကျထဲရောကျခြိနျမှာ အာဏာပိုငျတှကေ သူတို့ကို အဝငျမခံပဲ တားဆီး နှငျထုတျလိုကျတာကွောင့ျ လှပေေါျ ပါသှားတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှဟော ပငျလယျပွငျထဲမှာ အသကျအန်တရာယျနဲ့ ရငျဆိုငျနရေတယျလို့ ဒုက်ခသညျအရေး ကူညီ ဆောငျရှကျနတေဲ့ Refugees International (RI) အဖှဲ့က ပွောပါတယျ။
အခုလို ပငျလယျပွငျထဲ ပိတျမိနခြေိနျမှာ လူတခြို့ လှပေေါျ သဆေုံးနရေတာကွောင့ျ ဒီ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှကေို မလေးရှားအစိုးရအနနေဲ့ ခိုလှုံခှင့ျ ပေးသင့ျတယျလို့ Refugees International က တိုကျတှနျးကွောငျး အဖှဲ့ရဲ့ ပွောခှင့ျရ ပုဂ်ဂိုလျ Mr. Daniel Sullivan က VOA ကို ပွောပါတယျ။
“ မလေးရှားအစိုးရနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရတှကေို ကနြောျ တိုကျတှနျးခငြျတာက တော့ အသကျသဆေုံးမှု အန်တရာယျ ကွုံနရေတဲ့ ဒီလူတှကေို တိုငျးပွညျထဲ ဝငျခှင့ျပေးပွီး ခိုလှုံခှင့ျ ပေးဖို့ ဖွဈပါတယျ။ ဒီလိုမှ မဟုတျပဲ တကယ့ျကို စိုးရိမျဖှယျ အခွအေနနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေသူတှကေို တိုငျးပွညျထဲ အဝငျမခံပဲ ပွနျနှငျထုတျနတောဟာ နိုငျငံတကာ စံသတျမှတျခကြျတှနေဲ့ မကိုကျညီပဲ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျရာ ရောကျပါတယျ” လို့ RI ပွောခှင့ျရ Daniel Sullivan ပွောသှားတာပါ။
ပငျလယျထဲ မြောနရေတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေို မလေးရှားအစိုးရက နှငျထုတျလိုကျသလို ၊ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရကလညျး ပွနျ လကျမခံပဲ ငွငျးဆနျ နတေယျလို့ RI အဖှဲ့ရဲ့ ကွညောခကြျထဲ မှာ ဖေါျပွပါတယျ။
ဒီအတောတှငျး မလေးရှားနိုငျငံတှငျးက လူမှုကှနျယကျ မီဒီယာတှပေေါျမှာလညျး ရိုဟငျဂြာ ဆန့ျကငြျရေးနဲ့ အမုနျးစကားတှေ ရေးသား ဖွန့ျဝမှေု ခုတ လော ပိုမြား လာတယျလို့ RI အဖှဲ့က ရေးပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မလေးရှားနိုငျငံထဲမှာ ရိုဟငျဂြာတှအေပါအဝငျ အခွားဒုက်ခသညျတှနေဲ့ ရှှေ့ပွောငျး အခွခေဖြို့ ဝငျလာသူတှကေို ကန့ျသတျ ခြုပျနှောငျတာတှေ လုပျနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။
မလေးရှားအာဏာပိုငျတှကေ နှငျထုတျလိုကျတဲ့ ဒီရိုဟငျဂြာတှဟော လူကုနျကူးသူတှကွေောင့ျ ပငျလယျပွငျခရီးကို ထှကျလာရသူတှေ ဖွဈတယျလို့ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရလကျထကျ ဘူးသီးတောငျမွို့နယျ ပွညျသူ့လှှတျတောျ အမတျဟောငျးလညျးဖွဈ ၊ လကျရှိ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုမှာ နထေိုငျရငျး ရိုဟငျဂြာအရေး လှုပျရှားနသေူဖွဈတဲ့ ဦးရှှမေောငျက ပွောပါတယျ။
" အခု ကနြောျ သတငျး ကွားရသလောကျဆိုရငျ ပငျလယျထဲမှာ မြောနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေ ခန့ျမှနျးခွေ ၂၀၀ လောကျရှိတယျ။ အဲဒီထဲမှာ လူ(၆၀)ကြောျလောကျ သဆေုံးသှားတယျလို့ ကနြောျတို့ လေ့လာသိရှိရတယျ လှနျခဲ့တဲ့ ၂ ရကျက ။ ဒါကလညျး ဧပွီ (၁၆) လောကျက မလေးရှားရပေိုငျနကျထဲမှာ ဒီလူတှေ ရောကျလာတယျ၊ အဲဒါကို မလေးရှား ကမျးမှာ အကပျမခံပဲနဲ့ သူတို့ကို ပွနျပွီး မောငျးထုတျလိုကျတယျလို့ ကနြောျတို့ သိရတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ရဲ့ နောကျဆုံး ကံကွမ်မာကို ကနြောျတို့ မသိရဘူး။ ဒီကနေ့ အခွအေနမှောတော့ သဆေုံးသူ ပိုပွီးလညျး မြားလာနိုငျတယျ။ "
Refugees International အဖှဲ့က နောကျဆုံး ရရှိတဲ့ သတငျးအခကြျ အလကျ တှအေရ လှေ ပေါျ သဆေုံးတဲ့ ဒုက်ခသညျ (၁၀၀)ဝနျးကငြျလောကျ ရှိနပွေီလို့ RI အဖှဲ့ ပွောခှင့ျရ Daniel Sullivan က ပွောပါတယျ။
မလေးရှားနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရတှကေတော့ ဒီရိုဟငျဂြာတှကေို သူတို့တိုငျးပွညျထဲ အဝငျမခံတာ၊ ပွနျ လကျမခံ ရတာတှဟော လကျရှိကမ်ဘာမှာဖွဈနတေဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါဆိုးကွောင့ျ ဖွဈတယျဆိုပွီး အကွောငျးပွခကြျပေးတယျလို့လညျး RI အဖှဲ့ ကွညောခကြျမှာ ပွောဆိုထားပါတယျ။
နိုငျငံတိုငျးလိုလိုမှာ အစိုးရတှကေ COVID-19 ကာလအတှငျး အိမျပွငျမထှကျကွဖို့ တားမွဈ ထားခြိနျမြိုးမှာ ရိုဟငျဂြာတှကေ ဘာကွောင့ျ ဒီပငျလယျခရီးကို သှားရောကျခဲ့သလဲ ဆိုတာနဲ့ ပတျသကျပွီး ဦးရှှမေောငျက ခုလို သုံးသပျပါတယျ။
" ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာလူမြိုးတှဟော အခုကမ်ဘာမှာ ဖွဈပေါျနတေဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ရောဂါအပွငျ အဲဒီထကျ ကွီးမားတဲ့ရောဂါတခုရှိသေးတယျ အဲဒါက ဂြီနိုဆိုကျရောဂါပေ့ါလေ။ သူတို့က အငျတာနကျတှေ ဖွတျတောကျခံထားရတော့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အခကြျလကျတှေ ဘာမှ မသိရဘူး။ နောကျတခကြျက လူမှောငျခို သမားတှရေဲ့ စီစဉျမှုအပေါျမှာ သူတို့ လာရတာဆိုတော့ .. ကနြော့ျအထငျ ပွောရရငျ သူတို့က လှနျခဲ့တဲ့ ၂ လ ၃ လ လောကျက ထှကျလာကွတာ။ အဲဒီအခြိနျမှာ ဒီကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ သတငျးတှကေ ဒီလောကျ မဆိုးဝါး သေးဘူး။ လူမှောငျခိုသမားတှကေလညျး သူတို့ကို ဒါတှေ မပွောပွဘူး။ သူတို့ ဒုက်ခပငျလယျ ဝနေတေဲ့လူတှဆေိုတော့ လှတျရာ ကြှတျရာ သှားခငြျတာ ဒါကွောင့ျမို့ သူတို့ထှကျလာတာပါ။ တမငျ သိရဲ့သားနဲ့ထှကျလာတာလို့ ကနြောျ မယူဆပါဘူး။ "
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို မွနျမာအစိုးရက လကျမခံ ပယျခထြားပွီး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျ ထကျသှားကွတဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျလညျလကျခံရေးကို ဆောငျရှကျခဲ့တာမြိုး ရှိပမေယ့ျလညျး ပွနျလညျလကျခံ နရောခထြား ပေးရေး လုပျငနျးစဉျတှေ ခုထိ မ အောငျမွငျ သေးပါဘူး။
ပွီးခဲ့တဲ့ လတုနျးကလညျး လှစေီးပွေး ထှကျသ ှားပွီးမှ ပွနျရောကျလာတဲ့ ရိုဟငျဂြာ(၄၀၀) လောကျကို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရက ပွနျလညျလကျခံပွီး Quarantine လုပျခဲ့ပမေဲ့ သူတို့အားလုံးဆီမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျ မရှိခဲ့ဘူးလို့ Refugees International ရဲ့ ကွညောခကြျမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။းရှငျသညျ အာယုဝဍ်ဎနဆေးညှှနျးစာကို ဇလှနျဈေးဘေး ဗာဒံပငျထကျ အဓိဋ်ဌာနျလကြျ ဂဃနဏဖတျခဲ့သညျ။
