[Zawgyi/Unicode]
ကမ္ဘာတဝန်း နိုင်ငံတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေကို သုံးသပ်ပြီးကုလသမဂ္ဂကို ပုံမှန်တင်သွင်းလေ့ရှိတဲ့ UPR အစီရင်ခံစာအတွက် ဒီနှစ်မှာ မြန်မာအရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေက ဘာတွေကို ဦးစားပေး ထည့်သွင်းထားသလဲဆိုတာ ပြောပြပါမယ်။ ဒီအကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက်စုစုက တင်ဆက်ပေးမှာပါ။
လာမယ့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် လဆန်းပိုင်းမှာ ကုလအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကြား မြန်မာအရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေက တင်သွင်းထားတဲ့ UPR အစီရင်ခံစာကို သုံးသပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂမှာ တတိယအကြိမ်အဖြစ် သုံးသပ်မယ့် အစီရင်ခံစာမှာတော့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာပေါင်း ၁၁ ခုနဲ့ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာ ၃ခုနဲ့အတူ အစိုးရအပေါ် အကြံပြုချက်တွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
အစီရင်ခံစာပြုစုရာမှာ ပါဝင်ခဲ့တဲ့ Save the Children အဖွဲ့က ဒေါ်ဝင်းပပသန်းကတော့ ကလေးငယ်တွေ အခွင့်အရေး၊ အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေက အခွင့်အရေးဆုံးရှုံးနေသူတွေအရေး ထည့်သွင်းထားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ကျမတို့နိုင်ငံက Conflict တွေလည်း ရှိခဲ့တာဆိုတော့ တချို့ကလေးငယ်တွေလည်း စစ်ဘေးရှောင်ရင်းနဲ့ နယ်စပ်ကိုရောက်နေတဲ့ ကလေးတွေရှိတယ်။ နောက် အစိုးရရဲ့ပင်မပညာရေးနဲ့ ဝေးလံခေါင်းပါးတဲ့နေရာဒေသက တိုင်းရင်းသားတွေဆိုရင် ဒီတိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ဒေသဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ပံ့ပိုးမှုတွေနဲ့ ဒီကျောင်းတွေ တည်ထောင်တာ။ အဲကနေ ပညာသင်ကြားနေရတာလေးတွေ ရှိတယ်။ သူတို့တွေက ဒီအစိုးရရဲ့ပညာရေးစနစ်ကနေပြီးတော့မှ လက်လှမ်းမမှီတဲ့ ကလေးတွေရှိတယ်။ အဲတော့ အဲဒီကလေးတွေကိုလည်း ဒီအစိုးရပညာရေး လက်လှမ်းမှီခွင့်ရဖို့ဆိုရင် အစိုးရအနေနဲ့ တိုင်းရင်းသားကျောင်းလေးတွေက ကလေးတွေရဲ့ပညာရေးကို အသိအမှတ်ပြုပေးဖို့ပါ။”
အစီရင်ခံစာမှာတော့ မသန်စွမ်းကလေးငယ်တွေအတွက် အထောက်အကူပြုနိုင်မယ့် သင်တန်းကျောင်းတွေကို တိုးဖွင့်ပေးဖို့အပါအဝင်၊ ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အမျိုးသားလုပ်ငန်းအစီအစဉ်ကိုလည်း အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ အကြံပြုထားတာပါ။ ကလေးသူငယ်တွေအပေါ် ရိုက်နှက်ပြစ်ဒဏ်ပေးတာကို တားမြစ်တာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ ဥပဒေအပိုဒ် ၅၆ ပါ ပြဌာန်းချက်ကိုလည်း အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ မြန်မာအစိုးရကို တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ပြဌာန်းထားတဲ့ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ ဥပဒေမှာ အားနည်းချက်တွေရှိနေသလို၊ အစိုးရရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေမှာ လိုအပ်ချက်တွေရှိနေကြောင်းလည်း ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ ကော်မတီဝင် ဦးမြင့်ဌေးက ထောက်ပြပါတယ်။
“ဥပဒေပိုင်းမှာတော့ နည်းနည်းလေး မပြည့်စုံတဲ့ အခြေအနေတွေရှိနေပါသေးတယ်။ အခြားနည်းဖြင့်ဆောင်ရွက်ခြင်းဆိုတဲ့ အခန်းကဏ္ဍတွေကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရမယ့် အဖွဲ့အစည်းတွေဖွဲ့ပေးဖို့ သက်ဆိုင်ရာတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရတွေမှာ ဖော်ဆောင်ပေးဖို့လိုအပ်နေတာ ရှိနေပါသေးတယ်။ နောက်တခုက ကလေးသူငယ်တွေအတွက် အာဟာရဖွံ့ဖြိုးမှုအပိုင်းတွေမှာ သက်ဆိုင်ရာကျန်းမာရေးဌာနက ဆောင်ရွက်ပေမယ့် ဒီကလေးငယ်တွေအများစုရှိတဲ့ ပညာရေးကျောင်းကဏ္ဍတွေမှာ ကျောင်းကျန်းမာရေးကဏ္ဍကို ပြည့်ပြည့်ဝဝအကောင်အထည် မဖော်ပေးနိုင်တာတွေလည်း အားနည်းချက်တွေ့နေရပါသေးတယ်။
အခုမြန်မာနိုင်ငံမှာ လက်ရှိအကောင်အထည်ဖော်နေတဲ့ ကျောင်းပြင်ပ ပညာရေးကတော့ အကောင်အထည်ဖော်နေတဲ့သူတွေက သရုပ်ပြကာလပဲ အကောင်အထည်ဖော်နေကြတာ ရှိပါတယ်။ တကယ်တမ်း လက်တွေ့မြေပြင်မှာ စာသင်ခန်းကို မရောက်နိုင်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေက အများကြီးရှိနေပါသေးတယ်။ အဲဒီအပိုင်းတွေကို ပြည့်ပြည့်ဝဝအကောင်အထည်ဖော်ပေးဖို့ လိုနေတာတွေ့နေရပါသေးတယ်။”
ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ ဥပဒေကို ၂၀၁၉ ဇူလိုင် ၂၃ ရက်နေ့က ပြဌာန်းခဲ့ပြီး ကလေးငယ်တွေကို ရောင်းချတာ၊ ပြည့်တန်ဆာလုပ်ခိုင်းတာနဲ့ ကလေးငယ်တွေအပေါ်ညစ်ညမ်းပုံပြုလုပ်ဖြန့်ဝေတဲ့ ပြစ်မှုတွေကို ကျူးလွန်မယ်ဆို ဒီဥပဒေနဲ့ စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
လာမယ့်နှစ် ဇန်နဝါရီနဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလတွေမှာ သုံးသပ်မှုခံယူမယ့် UPR အစီရင်ခံစာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာအရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း ၂၉ ဖွဲ့နဲ့ ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း ၁၅ ဖွဲ့တို့ ပူးပေါင်းပါဝင်ထားတဲ့ မြန်မာအစိုးရအပေါ် အကြံပြုချက်တွေကို လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ တင်ပြကြမှာဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာအရပျဘကျအဖှဲ့မြား UPR အစီရငျခံစာ ကုလလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကိုပေးပို့
ကမ်ဘာတဝနျး နိုငျငံတှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနကေို သုံးသပျပွီးကုလသမဂ်ဂကို ပုံမှနျတငျသှငျးလေ့ရှိတဲ့ UPR အစီရငျခံစာအတှကျ ဒီနှဈမှာ မွနျမာအရပျဘကျ အဖှဲ့အစညျးတှကေ ဘာတှကေို ဦးစားပေး ထည့ျသှငျးထားသလဲဆိုတာ ပွောပွပါမယျ။ ဒီအကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျစုစုက တငျဆကျပေးမှာပါ။
လာမယ့ျ ၂၀၂၁ ခုနှဈ လဆနျးပိုငျးမှာ ကုလအဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှကွေား မွနျမာအရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှကေ တငျသှငျးထားတဲ့ UPR အစီရငျခံစာကို သုံးသပျမှာဖွဈပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂမှာ တတိယအကွိမျအဖွဈ သုံးသပျမယ့ျ အစီရငျခံစာမှာတော့ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အကွောငျးအရာပေါငျး ၁၁ခုနဲ့ ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အကွောငျးအရာ ၃ခုနဲ့အတူ အစိုးရအပေါျ အကွံပွုခကြျတှလေညျး ပါဝငျပါတယျ။
အစီရငျခံစာပွုစုရာမှာ ပါဝငျခဲ့တဲ့ Save the Children အဖှဲ့က ဒေါျဝငျးပပသနျးကတော့ ကလေးငယျတှေ အခှင့ျအရေး၊ အထူးသဖွင့ျ တိုငျးရငျးသားဒသေတှကေ အခှင့ျအရေးဆုံးရှုံးနသေူတှအေရေး ထည့ျသှငျးထားတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ကမြတို့နိုငျငံက Conflict တှလေညျး ရှိခဲ့တာဆိုတော့ တခြို့ကလေးငယျတှလေညျး စဈဘေးရှောငျရငျးနဲ့ နယျစပျကိုရောကျနတေဲ့ ကလေးတှရှေိတယျ။ နောကျ အစိုးရရဲ့ပငျမပညာရေးနဲ့ ဝေးလံခေါငျးပါးတဲ့နရောဒသေက တိုငျးရငျးသားတှဆေိုရငျ ဒီတိုငျးရငျးသားအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ ဒသေဆိုငျရာအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ ပံ့ပိုးမှုတှနေဲ့ ဒီကြောငျးတှေ တညျထောငျတာ။ အဲကနေ ပညာသငျကွားနရေတာလေးတှေ ရှိတယျ။ သူတို့တှကေ ဒီအစိုးရရဲ့ပညာရေးစနဈကနပွေီးတော့မှ လကျလှမျးမမှီတဲ့ ကလေးတှရှေိတယျ။ အဲတော့ အဲဒီကလေးတှကေိုလညျး ဒီအစိုးရပညာရေး လကျလှမျးမှီခှင့ျရဖို့ဆိုရငျ အစိုးရအနနေဲ့ တိုငျးရငျးသားကြောငျးလေးတှကေ ကလေးတှရေဲ့ပညာရေးကို အသိအမှတျပွုပေးဖို့ပါ။”
အစီရငျခံစာမှာတော့ မသနျစှမျးကလေးငယျတှအေတှကျ အထောကျအကူပွုနိုငျမယ့ျ သငျတနျးကြောငျးတှကေို တိုးဖှင့ျပေးဖို့အပါအဝငျ၊ ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အမြိုးသားလုပျငနျးအစီအစဉျကိုလညျး အကောငျအထညျဖောျဖို့ အကွံပွုထားတာပါ။ ကလေးသူငယျတှအေပေါျ ရိုကျနှကျပွဈဒဏျပေးတာကို တားမွဈတာနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးမြားဆိုငျရာ ဥပဒအေပိုဒျ ၅၆ ပါ ပွဌာနျးခကြျကိုလညျး အကောငျအထညျဖောျဖို့ မွနျမာအစိုးရကို တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၁၉ ခုနှဈမှာ ပွဌာနျးထားတဲ့ ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးမြားဆိုငျရာ ဥပဒမှော အားနညျးခကြျတှရှေိနသေလို၊ အစိုးရရဲ့ ဆောငျရှကျခကြျတှမှော လိုအပျခကြျတှရှေိနကွေောငျးလညျး ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးမြားဆိုငျရာ ကောျမတီဝငျ ဦးမွင့ျဌေးက ထောကျပွပါတယျ။
“ဥပဒပေိုငျးမှာတော့ နညျးနညျးလေး မပွည့ျစုံတဲ့ အခွအေနတှေရှေိနပေါသေးတယျ။ အခွားနညျးဖွင့ျဆောငျရှကျခွငျးဆိုတဲ့ အခနျးကဏ်ဍတှကေို အကောငျအထညျဖောျဆောငျရှကျရမယ့ျ အဖှဲ့အစညျးတှဖှေဲ့ပေးဖို့ သကျဆိုငျရာတိုငျးဒသေကွီးအစိုးရတှမှော ဖောျဆောငျပေးဖို့လိုအပျနတော ရှိနပေါသေးတယျ။ နောကျတခုက ကလေးသူငယျတှအေတှကျ အာဟာရဖှံ့ဖွိုးမှုအပိုငျးတှမှော သကျဆိုငျရာကနြျးမာရေးဌာနက ဆောငျရှကျပမေယ့ျ ဒီကလေးငယျတှအေမြားစုရှိတဲ့ ပညာရေးကြောငျးကဏ်ဍတှမှော ကြောငျးကနြျးမာရေးကဏ်ဍကို ပွည့ျပွည့ျဝဝအကောငျအထညျ မဖောျပေးနိုငျတာတှလေညျး အားနညျးခကြျတှေ့နရေပါသေးတယျ။
အခုမွနျမာနိုငျငံမှာ လကျရှိအကောငျအထညျဖောျနတေဲ့ ကြောငျးပွငျပ ပညာရေးကတော့ အကောငျအထညျဖောျနတေဲ့သူတှကေ သရုပျပွကာလပဲ အကောငျအထညျဖောျနကွေတာ ရှိပါတယျ။ တကယျတမျး လကျတှေ့မွပွေငျမှာ စာသငျခနျးကို မရောကျနိုငျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျတှကေ အမြားကွီးရှိနပေါသေးတယျ။ အဲဒီအပိုငျးတှကေို ပွည့ျပွည့ျဝဝအကောငျအထညျဖောျပေးဖို့ လိုနတောတှေ့နရေပါသေးတယျ။”
ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးမြားဆိုငျရာ ဥပဒကေို ၂၀၁၉ ဇူလိုငျ ၂၃ ရကျနေ့က ပွဌာနျးခဲ့ပွီး ကလေးငယျတှကေို ရောငျးခတြာ၊ ပွည့ျတနျဆာလုပျခိုငျးတာနဲ့ ကလေးငယျတှအေပေါျညဈညမျးပုံပွုလုပျဖွန့ျဝတေဲ့ ပွဈမှုတှကေို ကြူးလှနျမယျဆို ဒီဥပဒနေဲ့ စီရငျပိုငျခှင့ျရှိတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။
လာမယ့ျနှဈ ဇနျနဝါရီနဲ့ ဖဖေောျဝါရီလတှမှော သုံးသပျမှုခံယူမယ့ျ UPR အစီရငျခံစာနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာအရပျဘကျအဖှဲ့အစညျး ၂၉ ဖှဲ့နဲ့ ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျး ၁၅ ဖှဲ့တို့ ပူးပေါငျးပါဝငျထားတဲ့ မွနျမာအစိုးရအပေါျ အကွံပွုခကြျတှကေို လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ တငျပွကွမှာဖွဈပါတယျ။
