အမေရိကန် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အေဂျင်စီ USAID ရဲ့ ကူညီ ပံ့ပိုးမှုနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အာဆီယံနိုင်ငံတွေ အချင်းချင်း ကုန်သွယ်ရေးကြားခံစနစ် ASEAN Single Window လို့ခေါ်တဲ့ အီလက်ထရောနစ် ကွန်ရက်စနစ်ကိုသုံးပြီး ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်း၊ အချက်အလက်တွေကို အပေးအယူလုပ်တဲ့စနစ်ထဲ ပါဝင်လာတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။
နိုဝင်ဘာလကုန် စနိုင်လိမ့်မယ်လို့ မေ ျှာ်လင့်ရတဲ့ ဒီအစီအစဉ်ဟာ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့အစည်း WTO ရဲ့ ရည်မှန်းချက်ဖြစ်တဲ့ တကမ္ဘာလုံး ကုန်သွယ်မှု အလွယ်တကူ ပြုလုပ်နိုင်ရမယ်ဆိုတဲ့ အစီအစဉ်အောက်မှာ မြန်မာအပါအဝင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေကို ကူညီပေးတာဖြစ်ကြောင်း အစိုးရ အရာရှိတွေက ပြောပါတယ်။ ဒီစနစ်အကြောင်း ရှင်းပြတဲ့ ရန်ကုန်မြို့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ကိုယ်တိုင် သတင်းသွားယူခဲ့တဲ့ ကိုဇော်ထက်က တင်ပြပေးပါမယ်။
အာဆီယံနိုင်ငံတွေ အချင်းအချင်း ကုန်သွယ်ရေးလုပ်တဲ့ နေရာမှာ စာရင်း အချက်အလက်တွေ အပြန်အလှန်ပေးပို့နိုင်တဲ့ ကြားခံ အီလက်ထရောနစ်စနစ် ASEAN Single Window စနစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံက အခုလာမယ့် နိုဝင်ဘာကုန်မှာ စတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစနစ်သုံးတဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံက (၈)နိုင်ငံမြောက် ပါဝင်လာတာဖြစ်ပြီး၊ လူအားကိုးရတဲ့စနစ်ကနေ၊ ကွန်ပျူတာ စနစ်ကိုကူးပြောင်းတာ ဖြစ်လို့ ကုန်သွယ်ရေးမှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုတွေ ပိုရှိလာလိမ့်မယ်လို့ အကောက်ခွန်ဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးဝင်းသန့်က ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ နည်းပညာပိုင်း အားနည်းပေမဲ့လည်း ဒီစနစ်ကို ကိုင်တွယ်နိုင်ဖို့ အဆင့်သင့်ဖြစ်နေကြောင်း သူက ဗွီအိုအေကို ပြောတာပါ။
“ နည်းပညာပိုင်းမှာတော့ ကျနော်တို့က အတွေ့အကြုံ အတော်လေး နည်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံမှာလည်းပဲ ဒါတွေကို ကိုင်တွယ် ဆောင်ရွက်နေတဲ့ နည်းပညာရှင်တွေ အတော်များများ ပေါ်ထွက်လာပါတယ်။ ဒီလိုစနစ်တွေ ဆိုရင်လည်း ပြည်တွင်းရဲ့ ပြည်တွင်းက နည်းပညာရှင်တွေကို အားကိုးပြီး လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ရတာ ပေါ့နော်။ အလားတူပဲ နိုင်ငံတကာရဲ့ စနစ်တွေကိုလည်းပဲ သုံးစွဲနေတာတွေ ရှိပါတယ်။ နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ အားနည်းမှုတော့ ရှိပါတယ်။ သို့သော် ကျနော်တို့ မလုပ်နိုင်တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ တခုရှိတာက နိုင်ငံတကာကို တက်လှမ်းဖို့ အတွက်ဆိုရင်တော့ နိုင်ငံတကာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အတွေ့အကြုံများတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့ expert တွေရဲ့ အကြံဉာဏ်တွေတော့ ရယူရတာမျိုး ရှိပါတယ်။”
ဒီစနစ်ကို ဖြစ်လာဖို့ ၂၀၀၇ လောက်မှာ အာဆီယံအဖွဲ့တွေထဲ ဦးဆောင်ကော်မတီတွေဖွဲ့ပြီး လုပ်ခဲ့ကြသလို၊ ၂၀၁၈ လောက်မှာ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ထိုင်း၊ စင်္ကာပူ၊ ဗီယက်နမ် ငါးနိုင်ငံက ဒီစနစ်ကို အရင်ဆုံးစသုံးခဲ့ပါတယ်။ အဓိကတော့ အာဆီယံ လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်ရေးဒေသ AFTA အတွင်းမှာ အာဆီယံနိုင်ငံထွက်ကုန်ဖြစ်ကြောင်း ထောက်ခံချက်ဖြစ်တဲ့ ပင်ရင်းနိုင်ငံလက်မှတ် D-Form ကို ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံ အချင်းချင်း အီလက်ထရောနစ်နည်းနဲ့ လဲလှယ်ကြတာမျိုးဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါက တကမ္ဘာလုံးမှာ ကုန်သွယ်မှုလွယ်ကူအောင် ဆောင်ရွက်ဖို့ဆိုတဲ့ အစီအစဉ်အောက်မှာ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေက ကူညီပေးနေတာလို့ သူကပြောပါတယ်။
“ World Trade Organization ရဲ့ Trade facilitation ဆိုတဲ့ Agenda တစ်ခုရှိတယ်။ တကမ္ဘာလုံးရဲ့ ကုန်သွယ်မှု လွယ်ကူ ချောမွေ့စေရေး Agenda အောက်မှာ ဒီခေါင်းစဉ်တွေက အကုန်ပါတယ်။ ပါတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါကို ကျနော်တို့က အောင်မြင်ဖို့အတွက်၊ ပြောရမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေ၊ နည်းပညာပံ့ပိုးမှု၊ ရံပုံငွေ ပံ့ပိုးမှု၊ စတဲ့ လိုအပ်နေတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေကို သူတို့ ပံ့ပိုးပေးနေတယ် လို့ပဲ ကျနော်တို့ နားလည်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံ အနေနဲ့ လက်ရှိအသုံးပြုနေတဲ့ စနစ်တွေကနေ နည်းပညာအကူအညီယူပြီး အာဆီယံ နိုင်ငံတွေနဲ့ အတူပူးပေါင်းဖို့၊ ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်ရေးမှာ ပိုပြီးပွင့်လင်းမြင်သာလာဖို့ ဆောင်ရွက်နေတာမှာ အမေရိကန် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အေဂျင်စီ USAID နဲ့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်တို့ ကူညီပေးကြတာပါ။
အခုလို လုပ်ဆောင်ခြင်းအားဖြင့် ကုန်စည် စီးဆင်းမှု လွယ်ကူစေမယ်လို့ အမေရိကန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အေဂျင်စီ USAID က စီးပွားရေးပညာရှင် Alex Albertine က ဒီကနေ့ အခမ်းအနားမှာ အခုလို ပြောပါတယ်။
“ အခုလို Single Window အသစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ပါဝင်ခြင်းအားဖြင့် တင်ပို့သူတွေ၊ တင်သွင်းသူတွေ D-Form ကို လျှောက်ဖို့ အတွက်ရယ်၊ ပြီးတော့ အစိုးရအနေနဲ့လည်း D-Form ကို စီစဉ်တဲ့နေရာမှာ အချိန်နဲ့ငွေ အကုန်အကျလည်း သက်သာနိုင်သလို၊ သတင်းအချက်အလက်တွေတိတိကျကျနဲ့ လျှင်လျှင်မြန်မြန် လုပ်ဆောင်နိုင်မှာပါ။”
အာဆီယံနိုင်ငံတွေကို အီလက်ထရောနစ်နည်းနဲ့ ချိတ်ဆက်တာ အောင်မြင်တယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတွင်း အစိုးရပိုင် စနစ်တွေကိုလည်း တစုတဝေး ဖြစ်အောင် ကမ္ဘာ့ဘဏ် အကူအညီနဲ့ National Single Window ပုံစံဆက်လုပ်သွားဖို့လည်း ရှိပါတယ်။ ဒီစနစ်က ပိုပြီး လွယ်ကူလာသလို၊ စာရွက်စာတန်းတွေ အတုအပကိုလည်း ရှောင်လွှဲနိုင်မယ်လို့ ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဟာ ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ နိုင်းယှဉ်လိုက်ရင် နည်းပညာပိုင်းအပါအဝင် ကဏ္ဍအတော်များများမှာ နောက်ကျ ကျန်နေသေးတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို စီးပွားရေး ပညာရှင်တွေက အစဉ်တစိုက် ထောက်ပြ ပြောဆိုနေကြတာပါ။ ဒါကြောင့်လည်း ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်နေ့က ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ မြန်မာနိုင်ငံ အနေနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းအားမြင့်တင်ဖို့၊ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုတွေ မြင့်တင်ဖို့တို့ အတွက် အခြေခံကျတဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း အကြံပြုထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
.........................
{Unicode}
အာဆီယံ ကုနျသှယျရေးကွားခံစနဈထားရေး USAID ပံ့ပိုးကူညီ
အမရေိကနျ နိုငျငံတကာ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး အဂေငြျစီ USAID ရဲ့ ကူညီ ပံ့ပိုးမှုနဲ့ မွနျမာနိုငျငံဟာ အာဆီယံနိုငျငံတှေ အခငြျးခငြျး ကုနျသှယျရေးကွားခံစနဈ ASEAN Single Window လို့ခေါျတဲ့ အီလကျထရောနဈ ကှနျရကျစနဈကိုသုံးပွီး ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ စာရှကျစာတမျး၊ အခကြျအလကျတှကေို အပေးအယူလုပျတဲ့စနဈထဲ ပါဝငျလာတော့မှာဖွဈပါတယျ။ နိုဝငျဘာလကုနျ စနိုငျလိမ့ျမယျလို့ မေ ြှာျလင့ျရတဲ့ ဒီအစီအစဉျဟာ ကမ်ဘာ့ကုနျသှယျရေး အဖှဲ့အစညျး WTO ရဲ့ ရညျမှနျးခကြျဖွဈတဲ့ တကမ်ဘာလုံး ကုနျသှယျမှု အလှယျတကူ ပွုလုပျနိုငျရမယျဆိုတဲ့ အစီအစဉျအောကျမှာ မွနျမာအပါအဝငျ ဖှံ့ဖွိုးဆဲနိုငျငံတှကေို ကူညီပေးတာဖွဈကွောငျး အစိုးရ အရာရှိတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒီစနဈအကွောငျး ရှငျးပွတဲ့ ရနျကုနျမွို့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ကိုယျတိုငျ သတငျးသှားယူခဲ့တဲ့ ကိုဇောျထကျက တငျပွပေးပါမယျ။
အာဆီယံနိုငျငံတှေ အခငြျးအခငြျး ကုနျသှယျရေးလုပျတဲ့ နရောမှာ စာရငျး အခကြျအလကျတှေ အပွနျအလှနျပေးပို့နိုငျတဲ့ ကွားခံ အီလကျထရောနဈစနဈ ASEAN Single Window စနဈကို မွနျမာနိုငျငံက အခုလာမယ့ျ နိုဝငျဘာကုနျမှာ စတော့မှာဖွဈပါတယျ။ ဒီစနဈသုံးတဲ့ အာဆီယံနိုငျငံတှထေဲမှာ မွနျမာနိုငျငံက (၈)နိုငျငံမွောကျ ပါဝငျလာတာဖွဈပွီး၊ လူအားကိုးရတဲ့စနဈကနေ၊ ကှနျပြူတာ စနဈကိုကူးပွောငျးတာ ဖွဈလို့ ကုနျသှယျရေးမှာ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုတှေ ပိုရှိလာလိမ့ျမယျလို့ အကောကျခှနျဦးစီးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူး ဦးဝငျးသန့ျက ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ နညျးပညာပိုငျး အားနညျးပမေဲ့လညျး ဒီစနဈကို ကိုငျတှယျနိုငျဖို့ အဆင့ျသင့ျဖွဈနကွေောငျး သူက ဗှီအိုအကေို ပွောတာပါ။
“ နညျးပညာပိုငျးမှာတော့ ကနြောျတို့က အတှေ့အကွုံ အတောျလေး နညျးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ နိုငျငံမှာလညျးပဲ ဒါတှကေို ကိုငျတှယျ ဆောငျရှကျနတေဲ့ နညျးပညာရှငျတှေ အတောျမြားမြား ပေါျထှကျလာပါတယျ။ ဒီလိုစနဈတှေ ဆိုရငျလညျး ပွညျတှငျးရဲ့ ပွညျတှငျးက နညျးပညာရှငျတှကေို အားကိုးပွီး လုပျကိုငျဆောငျရှကျရတာ ပေါ့နောျ။ အလားတူပဲ နိုငျငံတကာရဲ့ စနဈတှကေိုလညျးပဲ သုံးစှဲနတောတှေ ရှိပါတယျ။ နညျးပညာပိုငျးဆိုငျရာ အားနညျးမှုတော့ ရှိပါတယျ။ သို့သောျ ကနြောျတို့ မလုပျနိုငျတာတော့ မဟုတျပါဘူး။ တခုရှိတာက နိုငျငံတကာကို တကျလှမျးဖို့ အတှကျဆိုရငျတော့ နိုငျငံတကာနဲ့ ပတျသကျပွီး အတှေ့အကွုံမြားတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှရေဲ့ expert တှရေဲ့ အကွံဉာဏျတှတေော့ ရယူရတာမြိုး ရှိပါတယျ။”
ဒီစနဈကို ဖွဈလာဖို့ ၂၀၀၇ လောကျမှာ အာဆီယံအဖှဲ့တှထေဲ ဦးဆောငျကောျမတီတှဖှေဲ့ပွီး လုပျခဲ့ကွသလို၊ ၂၀၁၈ လောကျမှာ မလေးရှား၊ အငျဒိုနီးရှား၊ ထိုငျး၊ စငျ်ကာပူ၊ ဗီယကျနမျ ငါးနိုငျငံက ဒီစနဈကို အရငျဆုံးစသုံးခဲ့ပါတယျ။ အဓိကတော့ အာဆီယံ လှတျလပျသော ကုနျသှယျရေးဒသေ AFTA အတှငျးမှာ အာဆီယံနိုငျငံထှကျကုနျဖွဈကွောငျး ထောကျခံခကြျဖွဈတဲ့ ပငျရငျးနိုငျငံလကျမှတျ D-Form ကို ကုနျသှယျဖကျနိုငျငံ အခငြျးခငြျး အီလကျထရောနဈနညျးနဲ့ လဲလှယျကွတာမြိုးဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ဒါက တကမ်ဘာလုံးမှာ ကုနျသှယျမှုလှယျကူအောငျ ဆောငျရှကျဖို့ဆိုတဲ့ အစီအစဉျအောကျမှာ နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတှကေ ကူညီပေးနတောလို့ သူကပွောပါတယျ။
“ World Trade Organization ရဲ့ Trade facilitation ဆိုတဲ့ Agenda တဈခုရှိတယျ။ တကမ်ဘာလုံးရဲ့ ကုနျသှယျမှု လှယျကူ ခြောမှေ့စရေေး Agenda အောကျမှာ ဒီခေါငျးစဉျတှကေ အကုနျပါတယျ။ ပါတာဖွဈတဲ့အတှကျ ဒါကို ကနြောျတို့က အောငျမွငျဖို့အတှကျ၊ ပွောရမယျဆိုရငျ ကနြောျတို့ ဖှံ့ဖွိုးဆဲနိုငျငံတှေ၊ နညျးပညာပံ့ပိုးမှု၊ ရံပုံငှေ ပံ့ပိုးမှု၊ စတဲ့ လိုအပျနတေဲ့ ဖှံ့ဖွိုးဆဲနိုငျငံတှကေို သူတို့ ပံ့ပိုးပေးနတေယျ လို့ပဲ ကနြောျတို့ နားလညျပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံ အနနေဲ့ လကျရှိအသုံးပွုနတေဲ့ စနဈတှကေနေ နညျးပညာအကူအညီယူပွီး အာဆီယံ နိုငျငံတှနေဲ့ အတူပူးပေါငျးဖို့၊ ဒသေတှငျး ကုနျသှယျရေးမှာ ပိုပွီးပှင့ျလငျးမွငျသာလာဖို့ ဆောငျရှကျနတောမှာ အမရေိကနျ နိုငျငံတကာ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး အဂေငြျစီ USAID နဲ့ ကမ်ဘာ့ဘဏျတို့ ကူညီပေးကွတာပါ။
အခုလို လုပျဆောငျခွငျးအားဖွင့ျ ကုနျစညျ စီးဆငျးမှု လှယျကူစမေယျလို့ အမရေိကနျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး အဂေငြျစီ USAID က စီးပှားရေးပညာရှငျ Alex Albertine က ဒီကနေ့ အခမျးအနားမှာ အခုလို ပွောပါတယျ။
“ အခုလို Single Window အသဈကို မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ပါဝငျခွငျးအားဖွင့ျ တငျပို့သူတှေ၊ တငျသှငျးသူတှေ D-Form ကို လြှောကျဖို့ အတှကျရယျ၊ ပွီးတော့ အစိုးရအနနေဲ့လညျး D-Form ကို စီစဉျတဲ့နရောမှာ အခြိနျနဲ့ငှေ အကုနျအကလြညျး သကျသာနိုငျသလို၊ သတငျးအခကြျအလကျတှတေိတိကကြနြဲ့ လြှငျလြှငျမွနျမွနျ လုပျဆောငျနိုငျမှာပါ။”
အာဆီယံနိုငျငံတှကေို အီလကျထရောနဈနညျးနဲ့ ခြိတျဆကျတာ အောငျမွငျတယျဆိုရငျ နိုငျငံတှငျး အစိုးရပိုငျ စနဈတှကေိုလညျး တစုတဝေး ဖွဈအောငျ ကမ်ဘာ့ဘဏျ အကူအညီနဲ့ National Single Window ပုံစံဆကျလုပျသှားဖို့လညျး ရှိပါတယျ။ ဒီစနဈက ပိုပွီး လှယျကူလာသလို၊ စာရှကျစာတနျးတှေ အတုအပကိုလညျး ရှောငျလှှဲနိုငျမယျလို့ ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံဟာ ဒသေတှငျးနိုငျငံတှနေဲ့ နိုငျးယှဉျလိုကျရငျ နညျးပညာပိုငျးအပါအဝငျ ကဏ်ဍအတောျမြားမြားမှာ နောကျကြ ကနြျနသေေးတယျဆိုတဲ့ အခကြျကို စီးပှားရေး ပညာရှငျတှကေ အစဉျတစိုကျ ထောကျပွ ပွောဆိုနကွေတာပါ။ ဒါကွောင့ျလညျး ပွီးခဲ့တဲ့ အောကျတိုဘာ ၁၀ ရကျနေ့က ကမ်ဘာ့ဘဏျက ထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာမှာ မွနျမာနိုငျငံ အနနေဲ့ ကုနျထုတျလုပျမှုစှမျးအားမွင့ျတငျဖို့၊ ကုနျသှယျရေးနဲ့ ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုတှေ မွင့ျတငျဖို့တို့ အတှကျ အခွခေံကတြဲ့ ပွုပွငျပွောငျးလဲမှုတှေ လုပျဆောငျဖို့ လိုအပျကွောငျး အကွံပွုထားတာ ဖွဈပါတယျ။
