(Zawgyi/Unicode)
ကိုဗစ်ကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု ၈ ဆကျော် ခုန်တက်သွားတယ်လို့ အမေရိကန် အခြေစိုက် IFPRI နိုင်ငံတကာ စားနပ်ရိက္ခာဆိုင်ရာ သုတေသနအဖွဲ့ကြီးက အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ နိုဝင်ဘာလထဲ ထုတ်ပြန်တဲ့ ဒီအစီရင်ခံစာအရ နှစ်ဆန်းပိုင်းတုန်းက ဝင်ငွေအရ ဆင်းရဲမူဟာ ၇% ပဲရှိခဲ့ပြီး အခုဆိုရင် ၆၀% နီးပါးအထိ မြင့်တက်သွားပြီလို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ဒီအစီရင်ခံစာနဲ့ပတ်သက်လို့ ဦးဆောင်ရေးသားခဲ့သူ IFPRI မြန်မာရုံးခွဲက Derek Headey ကို ကိုဝင်းမင်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ဒီအစီရင်ခံစာအတွက်ရန်ကုန်မြို့၊ အထက်အညာ မန္တလေး၊ စစ်ကိုင်း၊ မကွေးတိုင်းက ရွာတွေမှာ စစ်တမ်းကောက်ယူပြုစုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ တစ်ဦးချင်းအနိမ့်ဆုံးဝင်ငွေထက်နည်းတဲ့၊ တစ်ရက်လုပ်စာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၉၀ ဖြစ်တဲ့၊ မြန်မာငွေ ၁၃၀၀ သာသာလေး အောက်ရသူတွေကို သတ်မှတ်တွက်ထားတဲ့၊ ဒီဝင်ငွေအရ ဆင်းရဲမူနှုန်းတက်လာပုံကို Mr. Headey က
“ဒီနှစ်အစောပိုင်းမှာ ဧပြီလက Lockdown ပိတ်ဆို့မူတွေချအပြီးလောက်မှာ၊ မြို.ပြမှာ ဆင်းရဲမူ တကယ့်ကို အများကြီး တက်သွားတာ တွေ့ရပါတယ်၊၇% ကနေ ၃၀% ကျော်အထိတက်သွားတာ ဆိုတော့ တကယ့်ကိုစိုးရိမ်စရာပါ။ပြီးတော့ ကျေးလက်မှာလဲ အလားတူတက်သွားပါတယ်။နောက်ပိုင်း ဇူလိုင်နဲ့သြဂုတ်မှာတော့ နဲနဲပြန်သက်သာလာပါတယ်၊ကိုဗစ်ဖြစ်တာ စကျပြီး၊ ပုံမှန် နာလန် ပြန်စထူလာသလိုပေါ့နော်။ဒါပေမဲ့ သြဂုတ်လလယ်ထဲ ရခိုင်မှာ ကိုဗစ်အဖြစ်များလာပြီး၊ တစ်နိုင်ငံလုံးပျံ.လာပြန်တော့၊ ဒီဆင်းရဲမူက ထိုးတောင်ပြီးတက်သွားပြန်ပါတယ်၊မြို.ပြရော၊ ကျေးလက်မှာပါ ၆၀% လောက်ထိဖြစ်သွားတယ်၊ဒါက တကယ့်ကိုစိုးရိမ်ကြီးစရာပါ။”
ဒီနေရာမှာ မြိုပြနဲ့ကျေးလက်က ကလေးမိခင်ပေါင်း တစ်ထောင်စီ၊ စုစုပေါင်း ၂၀၀၀ ကိုသုတေသနလုပ်ထားတဲ့ ဒီစစ်တမ်းတွေ့ရှိချက်အရ၊ ခုလိုစိုးရိမ်စရာအခြေအနေက၊ မြို.ပြနဲ့ ကျေးလက်ထိခိုက်မူကွာတာတွေ့ပါသလားလို့မေးရာမှာ ဒီသုတေသနခေါင်းဆောင်ကဆက်ပြီး
“မြို.ပြက အကြီးအကျယ်ကိုထိတာပါ။မြို.ကလုပ်သားတွေက ကိုဗစ်မတိုင်ခင် ပိုဝင်ငွေကောင်းကြပြီး နောက်တော့ပိုထိခိုက်သွားပါတယ်။ဒါက သိသာတယ်။ကိုဗစ် Lockdown ချတဲ့အခါ၊ စက်ရုံလုပ်သားတွေ အဆောင်တွေမှာပိတ်မိ၊ Taxi သမားတွေ သွားရခက် စီးမဲ့လူရဖို့ခက်၊ဈေးဆိုင်အများကြီးပိတ်၊ဒီဆိုင်တွေ၊ ဆောက်လုပ်ရေးတွေမှာလဲ လုပ်သားတွေလျော့၊တကယ့်ကို မြို.ပြစီးပွား အကြပ်အတည်းထုတ်ကြီးပါ။အဲ့ဒိတော့ ဆင်းရဲသားကဏ္ဍသစ်ကြီးတစ်ခု ပေါ်လာတာပေါ့။ရန်ကုန်မှာအရင်ဆင်းရဲမူနည်းခဲ့ရာက၊ အခု အများကြီးကို မြင့်တက်သွားပါပြီ။”
ဒါကြောင့် မြို.ပြမှာ ဘယ်လိုဆက်သက်ရောက်မူပြင်းထန်ပြီး၊ ကျေးလက်အတွက်ပါ ဆက်မေးရာမှာ Mr. Headey ကပဲ
“အလားတူထိခိုက်တာ အစားအစာဖူလုံရေးမှာလဲ တွေ့လာပါတယ်။ မြို.ပြမှာ အစားအသောက်လုံလောက်ဖို့ ပိုစိုးရိမ်လာကြပါတယ်။မြို.ပြက ကလေးမိခင်တွေလည်း အာဟာရရှိတာ လျော့စားလာကြတယ်၊ထမင်းနဲ့ဈေးပေါတဲ့ အခြေခံစားကုန်တွေပဲ အားထားလာရတယ်။အဲ့ဒိတော့ မြို.ပြကို ကြီးကြီးမားမားထိခိုက်သွားပါတယ်။ဒါပေမဲ့ ကျေးလက်မှာလည်း အတော်များများ၊ အထူးသဖြင့် မြေမပိုင်တဲ့ လုပ်ခစားလယ်သမားတွေ ဒီ အကြပ်အတည်းကြီးမှာ ပိုထိခိုက်လွယ်သွားတယ်။
အဲ့ဒီတော့ အစိုးရဘက်က ကိုဗစ်ကာလမှာ လက်လုပ်လက်စားတွေကို ကူညီပေးတာတွေရော ဘယ်လိုတွေ့ရှိထားပါလဲလို့ မေးရာမှာ ဒီစစ်တမ်းဦးဆောင်သူက ဆက်ပြီး
“ကိုဗစ်မဖြစ်ခင်ကထက် ပထမအကြိမ်ဒီစစ်တမ်းမကောက်ခင်ကထက်၊ အစိုးရကနေ ဆင်းရဲသားတွေကို ကူတာအများကြီးတော့ ပိုလာပါတယ်၊ဒါပေမဲ့ တကယ့်ကိုဆင်းရဲတဲ့သူတွေ အများကြီး မရလိုက်တာတွေ့နေရပါတယ်။ဒီတကယ့်ကိုဆင်းရဲသူတွေထဲ များများရောက်ဖို့ အစိုးရအတွက် စိန်ခေါ်မူကြီးပါ။ဒီငွေသားပေးတာအပြင်၊ လူမူဖူလုံရေးကလည်း၊ ဥပမာ အလုပ်လာလုပ်ရင်ငွေချေပေးတဲ့အစီအစဉ်တွေက၊ ယှဉ်ကြည့်ရင် သေးငယ်လွန်းပါသေးတယ်။အဲ့ဒိတော့ လူတွေရဲ့ ဝင်ငွေ အကြီးအကျယ်ထိခိုက်သွားချိန်မှာ၊ လူမူဖူလုံရေးက မီအောင် လိုက်ဖြည့်ပေးနိုင်တာမျိုးမဖြစ်ခဲ့ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။”
ဒီနေရာမှာ အစိုးရအနေနဲ့ ဘယ်လို ပြောင်းလဲကူညီပေးဖို့ အကြံပြုချင်ပါလဲလို့ မေးရာမှာ Mr. Headey ကပဲ
“အစပိုင်းမှာ တစ်ဦးကို ၂၀၀၀၀ ကျပ် တစ်လသဘောပေးတာကလည်း၊ ဒီဆင်းရဲမူကို အများကြီး မကူနိုင်ပါဘူး။၄ သောင်း ၆ သောင်းလောက်အထိ မြှင့်ပေးနိုင်ရင်တော့၊ စ အပြောင်းအလဲဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ဒါပေမဲ့ တနှစ်လုံးစာ ဆက်ပေးရရင်လဲ၊ အစိုးရဘတ်ဂျက်က အကြီးအကျယ်လိုလာပြီး တကယ့်စိန်ခေါ်မူကြီးပါ။ဒါပေမဲ့ ဧပြီနဲမေလလောက်မှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး မြန်မာလူဦးရေတစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ရလာမယ်ဆိုရင်၊ဒီဇင်ဘာကနေစပြီး ရှေ.နှစ် ၂၀၂၁ ပထမလေးလ (သို့မဟုတ်) ဒုတိယလေးလပတ်လောက်အထိ၊ ၉ လစာလောက်တော့ ဒီလူမူဖူလုံရေးတိုးမြှင့်ပေးဖို့ စပြင်ထားသင့်ပါပြီ။”
ဒါ့အပြင် ဒီ စစ်တမ်းဦးဆောင်သူကဆက်ပြီး၊ IGC လို့အတိုခေါက်ခေါ်တဲ့ နိုင်ငံတကာစီးပွားဖွံ့ဖြိုးရေးဌာနစာတမ်းမှာ ပြောထားသလို၊ သန်းကောင်စာရင်း အရင်ကောက်ထားခဲ့တဲ့အချက်အလက်တွေနဲ့ ရပ်ကွက်တွင်း ရာအိမ်မူး၊ ဆယ်အိမ်မူးလို အနီးကပ် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တယားတွေကတဆင့်၊ ဒီတကယ်ဆင်းရဲသူစာရင်း အခိုင်အမာကောက်ယူပြီး၊ ထိရောက်အောင်ဖြန့်ဖြူးသင့်တယ်လို့ အကြံပြုခဲ့ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ကိုဗစ်ကာလမြန်မာမှာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု ၈ ဆကျော် မြင့်တက်ခဲ့
.............
ကိုဗဈကာလမွနျမာမှာ ဆငျးရဲနှမျးပါးမှု ၈ ဆကြောျ မွင့ျတကျခဲ့
(Unicode)
ကိုဗဈကာလအတှငျး မွနျမာနိုငျငံမှာ ဆငျးရဲနှမျးပါးမှု ၈ ဆကြောျ ခုနျတကျသှားတယျလို့ အမရေိကနျ အခွစေိုကျ IFPRI နိုငျငံတကာ စားနပျရိက်ခာဆိုငျရာ သုတသေနအဖှဲ့ကွီးက အစီရငျခံစာ ထုတျပွနျလိုကျပါတယျ။ နိုဝငျဘာလထဲ ထုတျပွနျတဲ့ ဒီအစီရငျခံစာအရ နှဈဆနျးပိုငျးတုနျးက ဝငျငှအေရ ဆငျးရဲမူဟာ ၇% ပဲရှိခဲ့ပွီး အခုဆိုရငျ ၆၀% နီးပါးအထိ မွင့ျတကျသှားပွီလို့ ဖေါျပွထားပါတယျ။
ဒီအစီရငျခံစာနဲ့ပတျသကျလို့ ဦးဆောငျရေးသားခဲ့သူ IFPRIမွနျမာရုံးခှဲက Derek Headey ကို ကိုဝငျးမငျးက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
ဒီအစီရငျခံစာအတှကျရနျကုနျမွို့၊ အထကျအညာ မန်တလေး၊ စဈကိုငျး၊ မကှေးတိုငျးက ရှာတှမှော စဈတမျးကောကျယူပွုစုခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ တဈဦးခငြျးအနိမ့ျဆုံးဝငျငှထေကျနညျးတဲ့၊ တဈရကျလုပျစာ အမရေိကနျဒေါျလာ ၁.၉၀ ဖွဈတဲ့၊ မွနျမာငှေ ၁၃၀၀ သာသာလေး အောကျရသူတှကေို သတျမှတျတှကျထားတဲ့၊ ဒီဝငျငှအေရ ဆငျးရဲမူနှုနျးတကျလာပုံကို Mr. Headey က
“ဒီနှဈအစောပိုငျးမှာ ဧပွီလက Lockdown ပိတျဆို့မူတှခေအြပွီးလောကျမှာ၊ မွို.ပွမှာ ဆငျးရဲမူ တကယ့ျကို အမြားကွီး တကျသှားတာ တှေ့ရပါတယျ၊၇% ကနေ ၃၀% ကြောျအထိတကျသှားတာ ဆိုတော့ တကယ့ျကိုစိုးရိမျစရာပါ။ပွီးတော့ ကြေးလကျမှာလဲ အလားတူတကျသှားပါတယျ။နောကျပိုငျး ဇူလိုငျနဲ့သွဂုတျမှာတော့ နဲနဲပွနျသကျသာလာပါတယျ၊ကိုဗဈဖွဈတာ စကပြွီး၊ ပုံမှနျ နာလနျ ပွနျစထူလာသလိုပေါ့နောျ။ဒါပမေဲ့ သွဂုတျလလယျထဲ ရခိုငျမှာ ကိုဗဈအဖွဈမြားလာပွီး၊ တဈနိုငျငံလုံးပြံ.လာပွနျတော့၊ ဒီဆငျးရဲမူက ထိုးတောငျပွီးတကျသှားပွနျပါတယျ၊မွို.ပွရော၊ ကြေးလကျမှာပါ၆၀% လောကျထိဖွဈသှားတယျ၊ဒါက တကယ့ျကိုစိုးရိမျကွီးစရာပါ။”
ဒီနရောမှာ မွိုပွနဲ့ကြေးလကျက ကလေးမိခငျပေါငျး တဈထောငျစီ၊ စုစုပေါငျး ၂၀၀၀ ကိုသုတသေနလုပျထားတဲ့ ဒီစဈတမျးတှေ့ရှိခကြျအရ၊ ခုလိုစိုးရိမျစရာအခွအေနကေ၊ မွို.ပွနဲ့ ကြေးလကျထိခိုကျမူကှာတာတှေ့ပါသလားလို့မေးရာမှာ ဒီသုတသေနခေါငျးဆောငျကဆကျပွီး
“မွို.ပွက အကွီးအကယြျကိုထိတာပါ။မွို.ကလုပျသားတှကေ ကိုဗဈမတိုငျခငျ ပိုဝငျငှကေောငျးကွပွီး နောကျတော့ပိုထိခိုကျသှားပါတယျ။ဒါက သိသာတယျ။ကိုဗဈ Lockdown ခတြဲ့အခါ၊ စကျရုံလုပျသားတှေ အဆောငျတှမှောပိတျမိ၊Taxi သမားတှေ သှားရခကျ စီးမဲ့လူရဖို့ခကျ၊ဈေးဆိုငျအမြားကွီးပိတျ၊ဒီဆိုငျတှေ၊ ဆောကျလုပျရေးတှမှောလဲ လုပျသားတှလြေော့၊တကယ့ျကို မွို.ပွစီးပှား အကွပျအတညျးထုတျကွီးပါ။အဲ့ဒိတော့ ဆငျးရဲသားကဏ်ဍသဈကွီးတဈခု ပေါျလာတာပေါ့။ရနျကုနျမှာအရငျဆငျးရဲမူနညျးခဲ့ရာက၊ အခု အမြားကွီးကို မွင့ျတကျသှားပါပွီ။”
ဒါကွောင့ျ မွို.ပွမှာ ဘယျလိုဆကျသကျရောကျမူပွငျးထနျပွီး၊ ကြေးလကျအတှကျပါ ဆကျမေးရာမှာ Mr. Headey ကပဲ
“အလားတူထိခိုကျတာ အစားအစာဖူလုံရေးမှာလဲ တှေ့လာပါတယျ။မွို.ပွမှာ အစားအသောကျလုံလောကျဖို့ ပိုစိုးရိမျလာကွပါတယျ။မွို.ပွက ကလေးမိခငျတှလေညျး အာဟာရရှိတာ လြော့စားလာကွတယျ၊ထမငျးနဲ့ဈေးပေါတဲ့ အခွခေံစားကုနျတှပေဲ အားထားလာရတယျ။အဲ့ဒိတော့ မွို.ပွကို ကွီးကွီးမားမားထိခိုကျသှားပါတယျ။ဒါပမေဲ့ ကြေးလကျမှာလညျး အတောျမြားမြား၊ အထူးသဖွင့ျ မွမေပိုငျတဲ့ လုပျခစားလယျသမားတှေ ဒီ အကွပျအတညျးကွီးမှာ ပိုထိခိုကျလှယျသှားတယျ။
အဲ့ဒိတော့ အစိုးရဖကျက ကိုဗဈကာလမှာ လကျလုပျလကျစားတှကေို ကူညီပေးတာတှရေော ဘယျလိုတှေ့ရှိထားပါလဲလို့ မေးရာမှာ ဒီစဈတမျးဦးဆောငျသူက ဆကျပွီး
“ကိုဗဈမဖွဈခငျကထကျ ပထမအကွိမျဒီစဈတမျးမကောကျခငျကထကျ၊ အစိုးရကနေ ဆငျးရဲသားတှကေို ကူတာအမြားကွီးတော့ ပိုလာပါတယျ၊ဒါပမေဲ့ တကယ့ျကိုဆငျးရဲတဲ့သူတှေ အမြားကွီး မရလိုကျတာတှေ့နရေပါတယျ။ဒီတကယ့ျကိုဆငျးရဲသူတှထေဲ မြားမြားရောကျဖို့ အစိုးရအတှကျ စိနျခေါျမူကွီးပါ။ဒီငှသေားပေးတာအပွငျ၊ လူမူဖူလုံရေးကလညျး၊ ဥပမာ အလုပျလာလုပျရငျငှခြေပေေးတဲ့အစီအစဉျတှကေ၊ ယှဉျကွည့ျရငျ သေးငယျလှနျးပါသေးတယျ။အဲ့ဒိတော့ လူတှရေဲ့ ဝငျငှေ အကွီးအကယြျထိခိုကျသှားခြိနျမှာ၊ လူမူဖူလုံရေးက မီအောငျ လိုကျဖွည့ျပေးနိုငျတာမြိုးမဖွဈခဲ့ဘူးလို့ ထငျပါတယျ။”
ဒီနရောမှာ အစိုးရအနနေဲ့ ဘယျလို ပွောငျးလဲကူညီပေးဖို့ အကွံပွုခငြျပါလဲလို့ မေးရာမှာ Mr. Headey ကပဲ
“အစပိုငျးမှာ တဈဦးကို ၂၀၀၀၀ ကပြျ တဈလသဘောပေးတာကလညျး၊ ဒီဆငျးရဲမူကို အမြားကွီး မကူနိုငျပါဘူး။၄ သောငျး ၆ သောငျးလောကျအထိ မွှင့ျပေးနိုငျရငျတော့၊ စ အပွောငျးအလဲဖွဈနိုငျပါတယျ။ဒါပမေဲ့ တနှဈလုံးစာ ဆကျပေးရရငျလဲ၊ အစိုးရဘတျဂကြျက အကွီးအကယြျလိုလာပွီး တကယ့ျစိနျခေါျမူကွီးပါ။ဒါပမေဲ့ ဧပွီနဲမလေလောကျမှာ ကိုဗဈကာကှယျဆေး မွနျမာလူဦးရတေဈစိတျတဈပိုငျး ရလာမယျဆိုရငျ၊ဒီဇငျဘာကနစေပွီး ရှေ.နှဈ ၂၀၂၁ ပထမလေးလ (သို့မဟုတျ) ဒုတိယလေးလပတျလောကျအထိ၊ ၉ လစာလောကျတော့ ဒီလူမူဖူလုံရေးတိုးမွှင့ျပေးဖို့ စပွငျထားသင့ျပါပွီ။”
ဒါ့အပွငျ ဒီ စဈတမျးဦးဆောငျသူကဆကျပွီး၊ IGC လို့အတိုခေါကျခေါျတဲ့ နိုငျငံတကာစီးပှားဖှံ့ဖွိုးရေးဌာနစာတမျးမှာ ပွောထားသလို၊ သနျးကောငျစာရငျး အရငျကောကျထားခဲ့တဲ့အခကြျအလကျတှနေဲ့ ရပျကှကျတှငျး ရာအိမျမူး၊ ဆယျအိမျမူးလို အနီးကပျ အုပျခြုပျရေးယန်တယားတှကေတဆင့ျ၊ ဒီတကယျဆငျးရဲသူစာရငျး အခိုငျအမာကောကျယူပွီး၊ ထိရောကျအောငျဖွန့ျဖွူးသင့ျတယျလို့ အကွံပွုခဲ့ပါတယျ။