သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်ရဲ့ ဒုတိယအကြိမ် သမ္မတသက်တမ်းအတွက် ပထမဆုံးပြောကြားတဲ့ လွှတ်တော် မိန့်ခွန်းမြင်ကွင်းက ကွဲပြားနေတဲ့အမေရိကန်နိုင်ငံရေးကို ပုံဖော်နေတယ်လို့ သုံးသပ်ကြတာတွေရှိသလို မိန့်ခွန်းထဲမှာ လူသာမန် လူအများ လက်ခံအကြိုက်တွေ့နိုင်တဲ့ ပြောဆိုချက်တွေပါတယ်လို့ သုံးသပ်ကြ တာလည်း ရှိပါတယ်။ ပြည်တွင်းရေးကို ဦးစားပေးတဲ့မူဝါဒကြောင့် နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေးမှာ မျှော်လင့်ချက်နည်းပေမယ့် မြန်မာပြည်အရေးလို တကယ်လိုအပ်တဲ့နေရာတွေအတွက်တော့ ဆက်လက် တိုက်တွန်းနေဖို့ လိုတယ်လို့လည်း ဆိုကြပါတယ်။ သမ္မတထရမ့် မိန့်ခွန်းအပေါ် အမြင် တွေကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
သမ္မတထရမ့်ဟာ သူ့ရဲ့ အမေရိကန်အစိုးရသစ်ရဲ့ မူဝါဒပိုင်းနဲ့ပတ်သက်လို့ အထက်နဲ့အောက်လွှတ်တော် နှစ်ရပ်ပေါင်းကိုပြောကြားတဲ့ မိန့်ခွန်းအဖွင့်မှာ “အမေရိကန် ပြန်လာပြီ” ဆိုပြီး ကြုံးဝါးပါတယ်။
လွှတ်တော်အတွင်းက ရီပတ်ဘလစ်ကန်အမတ် ထောက်ခံသူတွေကလည်း သမ္မတထရမ့်ကို မတ်တပ်ရပ်လက်ခုပ်တီးပြီး ဂုဏ်ပြုကြပါတယ်။ “အမေရိကန် အိပ်မက်ဟာ ရပ်တန့်လို့ မရဘူး” လို့ ထရမ့်ကဆိုပြီး ရွေးကောက်ပွဲမှာ သူ့အနေနဲ့ ပြတ်ပြတ်သားသားအနိုင်ရခဲ့တာကို အသားပေးရင်းနဲ့ သီတင်း (၆) ပတ်တာကာလအတွင်း သူ့အစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ထုတ်နုတ်ပြောပါတယ်။
တဘက်မှာလည်း လွှတ်တော်အတွင်းမှာ ဒီမိုကရက်တစ်အမတ်တွေက သူ့ကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း သိသိသာသာ ထုတ်ဖော်ပြသကြပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ မြန်မာ့ မဟာဗျူဟာနှင့် မူဝါဒလေ့လာရေး အင်စတီကျုက ဒါရိုက်တာတဦးဖြစ်တဲ့ ဦးအောင်သူငြိမ်းကတော့ တညီတညွတ်တည်း ထောက်ခံကြတဲ့ ပုံစံမျိုး မတွေ့ရဘူးလို့ သုံးသပ်ပါတယ်။
“အခု မိန့်ခွန်းကတော့ State of the Union လို့ ခေါ်တဲ့ နိုင်ငံတော် အခြေပြ မိန့်ခွန်းမျိုးထက် စာလို့ရှိရင် သူ့ရဲ့ သမ္မတဖြစ်ပြီးတဲ့သက်တမ်းမှာ လမ်းညွှန်မိန့်ခွန်းပိုဆန်ပါတယ်။ ကျနော် နားထောင်ကြည့် သလောက်တော့ အရင်ပြောဖူးတဲ့၊ သိပြီးတဲ့ အိုင်ဒီယာတွေကိုပဲ ထပ်ပြောပါတယ်။ နောက်တခုက သိသိသာသာ နှစ်ခြမ်းကွဲတာ တွေ့တယ်ဗျာ။ ထရမ့်ဘာပဲပြောပြော ရီပတ်ဘလင်ကန် အုပ်စုတွေက တော့ ‘USA’ ‘USA’ ဆိုပြီး အော်ပြီး ထောက်ခံတာတွေ ရှိတယ်။ လက်ခုပ်တွေတီးတယ်၊ သူ့ရဲ့ မိန့်ခွန်း အစောပိုင်းလောက်မှာပဲ ထပြီးတော့ ဆူပူနှောင့်ယှက်တဲ့ လွှတ်တော်အမတ်တွေလည်း ရှိတယ် ထင်ပါတယ်။ လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌကနေတားပြီးတော့ ထွက်သွားတာတွေ ရှိတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာတော့ ကတ်ပြားလေးတွေနဲ့ ကန့်ကွက်တဲ့အပြုအမူလေးတွေ တွေ့ပါတယ်။ ပြောမယ်ဆိုရင် လွှတ်တော်ထဲမှာ နှစ်ခြမ်းကွဲတယ်လို့ ယူဆနိုင်ပါတယ်။ ညီညီညွတ်ညွတ်နဲ့ ထောက်ခံတဲ့ ပုံစံမျိုးတော့ မတွေ့ဘူးဗျာ။”
မြန်မာပြည်ဖွား အမေရိကန်နိုင်ငံသားတဦးအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးကို လွှတ်တော်မှာ လှုံ့ဆော်နေသူတဦး ဖြစ်တဲ့ ဂျိမ်းရွှေကတော့ မိန့်ခွန်းတခုလုံးခြုံကြည့်ရင် လူအများကြိုက်နိုင်ပြီး အကျိုးသင့် အကြောင်းသင့်ရှိတယ်လို့ ရှုမြင်ပါတယ်။
“ဒီနေ့ ပြောသွားတာက သူနဲ့ မိတ်ဆွေဖြစ်တဲ့သူရော၊ ရန်သူဖြစ်တဲ့သူရော သူ အကုန်လုံးခြုံပြီး ပြောသွားတာ။ Overall [ခြုံငုံကြည့်ရင်တော့] ကတော့ ပြောတဲ့ဥစ္စာက၊ တို့လည်း လူပြိန်းပဲ၊ နိုင်ငံရေး သမားမဟုတ်ဘူး။ သူပြောသွားတဲ့မိန့်ခွန်းက လူပြိန်းတော့ကြိုက်တယ်။ It makes common sense [အကျိုးအကြောင်းညီပါတယ်]။ အစိုးရကို ပိုပြီး စွမ်းဆောင်ရည်ကောင်းအောင် လုပ်မယ်တို့ ဘာတို့က။ အမေရိကန်အတွက် ကောင်းအောင် လုပ်တာ၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး မူဝါဒါတွေ ပိုပြီးတော့ တင်းကျပ်ရ မယ်။ အခွင့်အရေးယူတာတွေ၊ မမျှတတဲ့ ကုန်သွယ်မှုတွေ ရပ်ရမယ်၊ စောင့်တော့ကြည့်ရမှာပေါ့နော်။ သူလုပ်နိုင်၏၊ မလုပ်နိုင်၏။ ဖြစ်နိုင်၏၊ မဖြစ်နိုင်၏။”
မိန့်ခွန်းထဲမှာလည်း “Common Sense Revolution” ဆိုပြီး လူသာမန် လူအများကြား ကျိုးကြောင်း ဆီလျော် ရှိရှိစဥ်းစားမှု တော်လှန်ရေး ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို သုံးပြီး သူ့ရဲ့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့အမိန့်တွေ မူဝါဒ တွေကို ထရမ့်က ကာကွယ်ပြောဆိုပါတယ်။ ဒုတိယတခေါက် သမ္မတသက်တမ်းက (၆) ပတ်ပဲ ရှိသေးပြီး ရက်နဲ့ဆိုရင် (၄၃) ရက်ပဲ ရှိသေးတဲ့ကာလအတွင်းမှာ သမ္မတအမိန့် (၁၀၀) နဲ့ သမ္မတရုံး လုပ်ဆောင်ချက် (၄၀၀) ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်လို့ ထရမ့်က အသားပေး ပြောပါတယ်။
သမ္မတထရမ့်ကို မဲပေးထောက်ခံခဲ့သူတဦးဖြစ်တဲ့ အာကန်ဆောပြည်နယ်မှာ နေထိုင်သူ မြန်မာနွယ်ဖွား အမေရိကန်နိုင်ငံသားတဦးဖြစ်တဲ့ ဆလိုင်းရှိုင်းမာန်ကတော့ သူ့အနေနဲ့ သမ္မတရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ထောက်ခံပေမယ့် စိုးရိမ်ချက်တချို့လည်း ရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။
“အသုံးစရိတ်တွေ ဖြတ်တယ်။ တော်တော်လေးကို ကြမ်းကြမ်းတမ်းတမ်း လုပ်တဲ့အခါကျတော့၊ အမြောက်အမြား အလုပ်တွေဖြုတ်တဲ့အခါကျတော့ စိတ်တော့မကောင်းဘူး။ တကယ့်တကယ် ရေရှည်မှာ နိုင်ငံရဲ့ ကြွေးမြီကို ကောင်းကောင်းလေး ဖာထေးနိုင်လို့ သားစဥ်မြေးဆက်တွေ အတွက်ကတော့ ပိုပြီး ကောင်းနိုင်တယ်လို့ ကျနော် ယူဆပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ ကြွေးမြီက တော်တော်လေးကို ကြီးပါတယ်။ တရုတ်ကိုလည်း အကြွေးဆပ်ဖို့က တော်တော်ကြီးတဲ့ အခါကျတော့ အဲ့လို တွက်မယ်ဆိုရင်တော့ ရေရှည်မှာ ကျနော်တို့ရဲ့ သားတွေ မြေးတွေအတွက် သူတို့ရဲ့ အနာဂတ်မှာ သူတို့ကပဲ အကုန်လုံး အကြွေးဆပ်နေမယ့်အစားပေါ့၊ လက်ရှိနိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့ နည်းနည်းလေး ခါးစီးပြီးမှ အကြွေးဆပ်တာတော့ ကောင်းတယ်လို့ သဘောပေါက်တယ်။ သူပြောတဲ့အတိုင်းပဲ။ သူလုပ်တယ်ဆိုတာကို သူ့ကိုထောက်ခံပြီး မဲပေးခဲ့တဲ့ ပြည်သူတယောက် အနေနဲ့ကလုပ်တာတွေတော့ ထောက်ခံပေးမယ့် အလွန်အကျွံကြီးမလုပ်မိဖို့လည်း ဆန္ဒပြုတယ်ပေါ့ဗျာ။”
Your browser doesn’t support HTML5
ကန်လွှတ်တော်မှာ အားကောင်းနေဆဲ မြန်မာ့အရေး “မေးမြန်းခန်း”
သမ္မတထရမ့်ဟာ သူ့မိန့်ခွန်းထဲမှာ အမေရိကန်အကျိုးစီးပွားနဲ့ မကိုက်ညီတဲ့ နိုင်ငံတကာ အကူအညီ ပေးရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အမေရိကန်ပြည်သူတွေရဲ့ အခွန်ငွေကြေးတွေ အလေအလွင့် ဖြစ်နေတယ် ဆိုပြီး ပြစ်တင်ဝေဖန်ပါတယ်။ သူ ဥပမာပေးပြောသွားတဲ့အထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံကိုပေးတဲ့ အကူအညီ တချို့လည်း ပါ,ပါတယ်။ ထရမ့်လက်ထက် နိုင်ငံရပ်ခြား အကူအညီပေးရေးအလားအလာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဦးအောင်သူငြိမ်းက အခုလို သုံးသပ်ပါတယ်။
“အခု သမ္မတ ထရမ့်လုပ်နေတဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေကိုပေါ့နော်၊ တချို့ကိစ္စတွေက တော်တော် ခက်ခက်ခဲခဲရောက်သွားနိုင်တယ်။ ဥပမာ USAID ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်တယ်။ အကူအညီတချို့တော့ နောက်ပိုင်း ပြန်ပေးနိုင်တယ်လို့ ယူဆပေမယ့် ကျနော်ထင်တယ် ပြန်ပြန်လို့ မရနိုင်တဲ့၊ တချို့ အမှားတွေ၊ ဒါမျိုးတွေ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ အဲ့တော့ ကျနော်လည်းကြားလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်နဲ့ပတ်သက်လို့ အထူးသဖြင့် ကျောင်းသားတွေကို ပညာသင်ဆုပေးနေတဲ့ ကိစ္စတွေပေါ့နော်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်လို့ သူ မိန့်ခွန်းထဲ ထည့်ပြောသွားတယ်။ ထည့်ပြောသွားတာကတော့ မကောင်းတဲ့ ဥပမာအနေနဲ့ ငွေတွေ Drain ဖြစ်နေတယ်ဆိုတဲ့ဟာပေါ့နော်။ သူ သုံးတာက ‘Drain the swamp’ ‘ရွှံညွန်ပုပ်ရေအိုင်ကြီးဖြစ်နေတာကို ဖောက်ထုတ်ရမယ်’ဆိုတဲ့ အိုင်ဒီယာမျိုးပေါ့ဗျာ။ ဒီလို ခြစားနေတဲ့ကိစ္စတွေ၊ အလဟဿဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စတွေပိတ်ရမယ်လို့ သူက ပြောတယ်ဆိုတဲ့အခါကျတော့ ကျနော်ထင်တယ်၊ အသစ်တခါ ပြန်လှည့်ဖို့ကတော့ ခက်မယ်လို့ထင်ပါတယ်။”
သမ္မတထရမ့်ရဲ့ မူဝါဒတွေကိုထောက်ခံတဲ့ ဆလိုင်းရှိုင်းမာန်ကတော့ တကယ်အထိနာနေတဲ့ မြန်မာပြည် လူထုအတွက် အကူအညီပေးရေးလုပ်ငန်းစဥ်တွေ ပိုပြီးအကျိုးရှိအောင်စိစစ်ပြီး အကူအညီ ပြန်လည် ပေးအပ်ဖို့ စဥ်းစားသင့်တယ်လို့ တောင်းဆိုပါတယ်။
“ဒီဟာက တောက်လျှောက်ဖြတ်မယ်လို့ ကျနော်မထင်ဘူး။ ဒီဟာက ခဏ ယာယီပုံစံမျိုးပဲ။ သူ ပြောတယ်။ သုံးလပေါ့။ အခု သုံးလတော့ မပြည့်သေးဘူးပေါ့။ တကယ့်တကယ်အထိနာတဲ့ နေရာတွေကို ပြန်ပြီးတော့ ကူညီလိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်။ ဒါကို ဖြတ်ခဲ့သော် ဘယ်လို အကျိုးဆက်တွေ ရှိမလဲဆိုတာကို သူတို့ ချင့်ချိန်တွက်ဆနေပုံပေါ်တယ်လို့ ကျနော် မြင်ပါတယ်။ တဘက်ကလည်း ဒါယာယီပဲ ဆိုပြီး သတ်မှတ်မထားဘဲ ဗမာပြည်ဖွား အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေ အားလုံးကလည်း အစိုးရကို တောက်လျှောက် လော်ဘီလုပ်နေဖို့ လိုတယ်။”
မြန်မာ-အမေရိကန်တွေအနေနဲ့ သမ္မတထရမ့်အစိုးရနဲ့ လွှတ်တော်ကို ပိုပြီး တိုက်တွန်း တောင်းဆိုဖို့ လိုတယ်ဆိုတာကို မြန်မာ့အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားနေသူလည်းဖြစ်တဲ့ ဂျိမ်းရွှေက သဘောတူပါတယ်။
“မာကို ရိုဘီယို အရင်တုန်းကပြောတာ၊ လူသားချင်းစာနာမှု အထောက်အပံ့တို့၊ နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေး အေဂျင်စီ (USAID) တို့က နိုင်ငံရေးအတွက်၊ Diplomacy [သံတမန်ရေး] အတွက် အသုံးချတာ၊ အဲဒါကြောင့်တည်ထောင်ထားတာ။ အဲ့တော့ အစိုးရအဖွဲ့ထဲမှာ နားလည်တဲ့သူတွေ ရှိမှာပါ။ အဲ့တော့ သူတို့ပိုပြီးတော့ Efficient ဖြစ်အောင်၊ စနစ်တကျဖြစ်အောင် ပြင်ပြီးတော့ ပိုပြီးတော့ ထိထိရောက်ရောက် အသုံးချနိုင်ရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့လေ။ အဲဒါမျိုး တောင်းဆိုရမှာပေါ့လေ။ မျှော်လင့်ရမှာပေါ့။”
တဘက်မှာလည်း သမ္မတထရမ့်ရဲ့မိန့်ခွန်းတခုလုံးမှာ နိုင်ငံတကာအကြောင်းမှာ ကုန်သွယ်ရေး သွင်းကုန်ခွန်ကိစ္စကိုပဲ ဦးစားပေးသလို အဓိကပြည်တွင်းရေးနဲ့ အကျိုးစီးပွားကိုပဲ ဦးတည်ပြောတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဦးအောင်သူငြိမ်းကတော့ စီးပွားရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ အခွန်တွေလျှော့မယ့်ကိစ္စ၊ သွင်းကုန်ခွန်တွေတိုးမယ့်ကိစ္စတွေပြောတာမှာ ဒါတွေက လက်တွေ့အလုပ်ဖြစ်မလားဆိုတာတော့ အခုအချိန်မှာ သုံးသပ်ဖို့ခက်ပေမယ့် နိုင်ငံတကာအရေးကိစ္စတချို့မှာတော့ သိသိသာသာ နောက်ဆုတ်လာနိုင်တယ်လို့ ရှုမြင်ပါတယ်။
ထရမ့်က တက်လာကတည်းက အမေရိကားကို ပိုပြီးတော့ လုံခြုံအောင် လုပ်မယ်။ နောက်တခါ ပိုပြီးတော့ သန်စွမ်းအောင်လုပ်မယ်။ နောက် တခါပိုပြီးတော့ ကြွယ်ဝအောင်လုပ်မယ်ဆိုတဲ့ အမြင်မျိုးနဲ့ တက်လာတယ်။ သူ့ရဲ့ အမေရိကန်ပြည်တွင်းရေးကို တစိုက်မတ်မတ်ပြောတာကို တွေ့ရတယ်။ နောက် တခါကျတော့ နိုင်ငံတကာမှာ ဥတုဖောက်ပြန်ပြောင်းလဲတဲ့ကိစ္စတွေမှာ ဒါတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ သူ့အနေနဲ့ မထောက်ခံဘူးဆိုတာပြောတယ်။ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်ကိုလည်း မထောက်ခံဘူး။ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့လည်း ပါတယ်။ ပြောမယ်ဆိုရင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်း အတော်များများက ပြန်ဆုတ်လိမ့်မယ်လို့ ယူဆနိုင်တယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီအစား သူ့ရဲ့ ပြည်တွင်းမှာပဲလုပ်မယ်လို့ ယူဆပါတယ်။
SEE ALSO: မြန်မာ့အရေး ကန်ကိုင်တွယ်မှု အလားအလာ အားရဖွယ်ရှိ (PAEMA အကြံပေး)ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းမှာလည်း ပြောင်းလဲမှု ကြီးကြီးမားမားနဲ့ ကြုံရနိုင်တယ်လို့ ဦးအောင်သူငြိမ်းက ယူဆပါတယ်။
“အမေရိကန်ကတော့ဗျာ၊ အရင်တုန်းကတော့ Uni Polar ခေါ်တာပေါ့ ဝန်ရိုးစွန်းတခုတည်း နိုင်ငံပေါ့ ဗျာ။ ကမ္ဘာ့ပုလိပ်ကြီးလုပ်ခဲ့တာကိုး။ အခုအချိန်မှာတော့ ဝန်ရိုးစွန်းတခုတည်း အနေအထားလည်း မရှိတော့ဘူး။ ဒါပေမယ့် သူ့ရဲ့ အင်အားက ကြီးပါသေးတယ်။ သေချာတာကတော့ဗျာ၊ Libreal Order လို့ခေါ်တဲ့ လစ်ဘရယ်အယူအဆ ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းကြီးကတော့ တော်တော်ပြောင်းသွားနိုင်ဖို့ အလားအလာ ရှိတယ် ထင်ပါတယ်။
တဘက်မှာလည်း သမ္မတထရမ့် အလျင်အမြန်တွန်းပြီး ဖော်ဆောင်နေတဲ့မူဝါဒတွေက အစိုးရ ဗျူရို ကရေစီယန္တရားအပြင် ရီပတ်ဘလင်ကန်အသိုင်းအဝန်းအထိပါ ရိုက်ခတ်သက်ရောက်မှုတွေရှိလို့ လာမယ့်ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ အပြောင်းအလဲတွေဖြစ်နိုင်မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမယ်လို့ ဦးအောင်သူငြိမ်းက ပြောပါတယ်။
လွှတ်တော်ကို ပြောကြားတဲ့သမ္မတမိန့်ခွန်းတွေထဲမှာ စံချိန်တင်အချိန်ကြာမြင့်တဲ့ (၁) နာရီ၊ မိနစ် (၄၀) ကြာ သမ္မတထရမ့်ရဲ့ မိန့်ခွန်းအပြီးမှာတော့ ထုံးတမ်းစဥ်အရ ဒီမိုကရက်ပါတီဘက်က တုံ့ပြန် ချေပခွင့် ရပါတယ်။ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ကိုယ်စားပြုပြောကြားတဲ့ မီရှီဂန်က ပထမအကြိမ် အထက်လွှတ်တော် အမတ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ Elissa Slotkin က သမ္မတထရမ့်ဟာ မိတ်ဆွေသူဌေးကြီးတွေရဲ့ အကျိုးအတွက် လုပ်နေတယ်လို့ စွပ်စွဲပါတယ်။ “အမေရိကန်က အပြောင်းအလဲကို လိုလားနေတယ်” ဆိုတာကို ဒီမိုကရက်အမတ် Slotkin က ဝန်ခံပေမယ့် “အပြောင်းအလဲလုပ်ဖို့က တာဝန်သိသိ လုပ်ဆောင်တဲ့နည်းလမ်းနဲ့ အဆင်ခြင်မဲ့နည်းလမ်းရှိတယ်” လို့ သတိပေးသွားပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
သမ္မတထရမ့် လွှတ်တော်မိန့်ခွန်းအပေါ် မြန်မာအကဲခတ်တချို့အမြင်