(Zawgyi / Unicode)
တိုင်းရင်းသားဒေသတွေရဲ့ အခက်အခဲတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ရေး တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ လွှတ်တော်မှာ ပိုပြီး ပါဝင်လာနိုင်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေရဲ့ အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေက ပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်းကို ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်း တင်ပြထားပါတယ်။
တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ လူမှုရေး၊ ပညာရေး စတဲ့ ကွာခြားချက် လိုအပ်ချက်တွေ အများကြီးရှိနေသေးပြီး ဒီလိုအခက်အခဲတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အကြောင်းကို နားလည်ပြီး တိုင်းရင်းသားအရေးအတွက် အသေအချာ ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မယ့် တိုင်းရင်းသား ကိုယ်စားလှယ်တွေ လွှတ်တော်ထဲမှာ ပိုပြီးပါဝင်လာဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ဖယ်ခုံမြို့နယ်က ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း မူကယ်ရိုလိုင်းက ပြောပါတယ်။
“ကျမ ၂၀၁၅ အထိ လက်ရှိ အနိုင်ရပါတီကို ဝန်းရံခဲ့တယ်။ လက်ရှိအနိုင်ရပါတီကို ဝန်းရံပြီးတော့ အရမ်းယုံကြည်ပြီးတော့ ကျမ မဲပေးခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် လက်ရှိ အနိုင်ရပါတီက အနိုင်ရပြီးသွားတဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ ညွန့်ပေါင်းမဖွဲ့ဘူးဆိုတဲ့ အဖြေတွေ ထွက်လာတယ်။ တိုင်းရင်းသား နယ်မြေတွေကို လာပြီးမှ တိုင်းရင်းသားတွေကို ပြိုင်ဘက်ပုံစံမျိုးနဲ့ မြင်လာတယ်ဆိုတော့ ဥပမာအားဖြင့် ၂၀၁၅ တုန်းက ကျမတို့ပါတီက အနိုင်မရခဲ့ဘူး။ အနိုင်ရရှိမှုတွေ မရှိခဲ့တဲ့အတွက် ကျမတို့တွေ ဘာတွေဆုံးရှုံးသလဲဆိုတော့ ဒီမိုကရေစီ စံနှုန်းအရ ကျမတို့ရဲ့ နိုင်ငံရေး ကိုယ်စားပြုမှုက မရခဲ့ဘူး။ ဆိုတော့ ကျမတို့က ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းအရ အခွင့်အရေးတွေ ဆုံးရှုံးနေတယ် ဆိုတာကိုလည်း မီးမောင်းထိုးပြချင်တယ်။ ဒီအချိန်မှာ ညွန့်ပေါင်းမဖွဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေ ပါလာတယ်။ ပြီးတော့ တပါတီ အာဏာမြဲရေးကိုပဲ ဆက်သွားမယ်၊ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်မှု မလုပ်ဘူးဆိုတဲ့ဟာက ကျမတို့ရဲ့နယ်မြေ ကျမတို့ရဲ့ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု အသိုက်အမြုံထဲမှာ ကျမတို့ရဲ့မြေ ကျမတို့ရဲ့ဒေသကို ကျမတို့က အသိဆုံးဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် ဒီမိုကရေစီကို ဖော်ဆောင်ဖို့အတွက်က မဖြစ်မနေ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရမှာ ဖြစ်တယ်။”
SEE ALSO: ကပ်ဘေးနဲ့ စစ်ပွဲကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲထိခိုက်မှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ စိုးရိမ်တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ကြုံနေရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ အကြမ်းဖက်ခံရတာတွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေရဲ့ မြေယာအခွင့်အရေးတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဆင်မပြေမှုတွေ အများကြီး တွေ့ကြုံခံစားနေကြရတယ်လို့ ပြည်ထောင်စုပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ် ပါတီက ကိုယ်စားလှယ်လောင်း နန်းခမ်းချိုက ပြောပါတယ်။
“ပြောရမယ်ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားတွေကို ကာကွယ်ပေးခဲ့တဲ့ ပေါ်လစီတွေက နည်းတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့တော့ ပြန်ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ပေးတာမျိုး မရှိဘူး။ ပြီးတော့ နောက်တခုမြင်တာက ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့ ဥပဒေ တော်တော်များများကလည်း တိုင်းရင်းသားတွေကို ကာကွယ်ပေးတာက အရမ်းနည်းတယ်။ အဲ့တော့ ကျမဝင်ပြိုင်ရတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကလည်း အဲ့ဒါပါတယ်။ အဓိက စိုက်ပျိုးတောင်သူတွေအတွက်က ဓလေ့ထုံးတမ်း မြေယာစနစ်ကိုက အသိအမှတ်ပြုဖို့လိုတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီတိုင်းရင်းသားဒေသမှာ ပြန်ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် ဥပဒေ တော်တော်များများသည် ဓလေ့ထုံးတမ်းအရပဲ ရှိနေတယ်။ ဒီတော့ အစိုးရက ချမှတ်လိုက်တဲ့ ဥပဒေတွေ ပေါ်လစီတွေ တော်တော်များများသည် ဒီတိုင်းရင်းသားဒေသ ဆီဆိုင်မြို့နယ်မှာရှိတဲ့ တောင်သူတွေအတွက် အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်ဖို့ အရမ်းခက်ခဲပေါ့။ အဲ့တော့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခက်အခဲကို တိုင်းရင်းသားတွေ အသိဆုံးဖြစ်တယ်။ ဒီတိုင်းရင်းသားဒေသတွေနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ ဒီ မြေယာဓလေ့ထုံးတမ်း မြေယာစနစ်ကို ပြောရမယ်ဆိုရင် လိုချင်တယ်ပေါ့လေ။ ဒီပေါ်လစီအတိုင်း ကျမတို့ ကြိုးစားပြီးတော့ လုပ်ပေးချင်တယ်။”
SEE ALSO: ချင်း၊ ပလက်ဝဒေသ ရွေးကောက်ပွဲစည်းရုံးရေးခက်ခဲတိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ဖြစ်နေတဲ့ မြေယာပြဿနာတွေ၊ ပညာသင်ယူနိုင်ခွင့် အခွင့်အလမ်း ဆုံးရှုံးနေရမှုတွေ၊ ဒေသအလိုက် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း ရရှိနိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့၊ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခက်အခဲနဲ့ စကားသံတွေကို အစိုးရက သိရှိနိုင်ဖို့အတွက်ဆိုပြီး တိုင်းရင်းသားတွေအနေနဲ့ တိုင်းရင်းသား ကိုယ်စားလှယ်တွေကို အားကိုးပြီး မဲပေးကြဖို့လိုတယ်လို့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေနဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေက တိုက်တွန်းထားကြပါတယ်။
လက်ရှိအာဏာရပါတီဖြစ်တဲ့ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ်ရဲ့ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ ကြေညာစာတမ်းရဲ့ တိုင်းရင်းသားများအရေးနှင့် ပြည်တွင်းငြိမ်းချိမ်းရေး ကဏ္ဍရဲ့ အချက် ၇ ချက်မှာတော့ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်တဲ့ ဥပဒေတွေ၊ တန်းတူညီမျှတဲ့ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးတွေနဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် ရရှိပြီး ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး၊ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ စာပေ၊ စကား၊ အနုပညာ၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်း၊ အမျိုးသားရေး လက္ခဏာတွေနဲ့ သမိုင်းအမွေအနှစ်တွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး၊ သဘာဝအရင်းအမြစ်က ရရှိလာတဲ့ အကျိုးအမြတ်တွေကို ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုမူနဲ့အတူ ဒေသအလိုက် မျှတစွာ ခွဲဝေခံစားခွင့်ရရှိရေး စတဲ့အချက်တွေ ပါဝင်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
တိုင်းရင်းသားမဲဆန္ဒရှင်တွေ တိုင်းရင်းသားပါတီ ကိုယ်စားလှယ်တွေ ရွေးချယ်ဖို့ တိုက်တွန်း
----------------------
(Unicode)
တိုငျးရငျးသားမဲဆန်ဒရှငျတှေ တိုငျးရငျးသားပါတီ ကိုယျစားလှယျတှေ ရှေးခယြျဖို့ တိုကျတှနျး
တိုငျးရငျးသားဒသေတှရေဲ့ အခကျအခဲတှကေို ဖွရှေငျးနိုငျရေး တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ လှှတျတောျမှာ ပိုပွီး ပါဝငျလာနိုငျဖို့ လိုအပျတယျလို့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှရေဲ့ အမြိုးသမီး ကိုယျစားလှယျလောငျးတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒီအကွောငျးကို ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျး တငျပွထားပါတယျ။
တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော လူမှုရေး၊ ပညာရေး စတဲ့ ကှာခွားခကြျ လိုအပျခကြျတှေ အမြားကွီးရှိနသေေးပွီး ဒီလိုအခကျအခဲတှကေို ဖွရှေငျးနိုငျဖို့ဆိုရငျ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ အကွောငျးကို နားလညျပွီး တိုငျးရငျးသားအရေးအတှကျ အသအေခြာ ဆောငျရှကျပေးနိုငျမယ့ျ တိုငျးရငျးသား ကိုယျစားလှယျတှေ လှှတျတောျထဲမှာ ပိုပွီးပါဝငျလာဖို့ လိုအပျတယျလို့ ဖယျခုံမွို့နယျက ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမယ့ျ ကိုယျစားလှယျလောငျး မူကယျရိုလိုငျးက ပွောပါတယျ။
“ကမြ ၂၀၁၅ အထိ လကျရှိ အနိုငျရပါတီကို ဝနျးရံခဲ့တယျ။ လကျရှိအနိုငျရပါတီကို ဝနျးရံပွီးတော့ အရမျးယုံကွညျပွီးတော့ ကမြ မဲပေးခဲ့တယျ။ ဒါပမေယ့ျ လကျရှိ အနိုငျရပါတီက အနိုငျရပွီးသှားတဲ့ နောကျပိုငျးမှာ ညှန့ျပေါငျးမဖှဲ့ဘူးဆိုတဲ့ အဖွတှေေ ထှကျလာတယျ။ တိုငျးရငျးသား နယျမွတှေကေို လာပွီးမှ တိုငျးရငျးသားတှကေို ပွိုငျဘကျပုံစံမြိုးနဲ့ မွငျလာတယျဆိုတော့ ဥပမာအားဖွင့ျ ၂၀၁၅ တုနျးက ကမြတို့ပါတီက အနိုငျမရခဲ့ဘူး။ အနိုငျရရှိမှုတှေ မရှိခဲ့တဲ့အတှကျ ကမြတို့တှေ ဘာတှဆေုံးရှုံးသလဲဆိုတော့ ဒီမိုကရစေီ စံနှုနျးအရ ကမြတို့ရဲ့ နိုငျငံရေး ကိုယျစားပွုမှုက မရခဲ့ဘူး။ ဆိုတော့ ကမြတို့က ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးအရ အခှင့ျအရေးတှေ ဆုံးရှုံးနတေယျ ဆိုတာကိုလညျး မီးမောငျးထိုးပွခငြျတယျ။ ဒီအခြိနျမှာ ညှန့ျပေါငျးမဖှဲ့ဘူးဆိုတဲ့ ကိစ်စတှေ ပါလာတယျ။ ပွီးတော့ တပါတီ အာဏာမွဲရေးကိုပဲ ဆကျသှားမယျ၊ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပူးပေါငျးပါဝငျမှု မလုပျဘူးဆိုတဲ့ဟာက ကမြတို့ရဲ့နယျမွေ ကမြတို့ရဲ့ တိုငျးရငျးသားလူမြိုးစု အသိုကျအမွုံထဲမှာ ကမြတို့ရဲ့မွေ ကမြတို့ရဲ့ဒသေကို ကမြတို့က အသိဆုံးဖွဈတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဒီမိုကရစေီကို ဖောျဆောငျဖို့အတှကျက မဖွဈမနေ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျရမှာ ဖွဈတယျ။”
SEE ALSO: မြန်မာရွေးကောက်ပွဲ လူတိုင်းပါဝင်ခွင့်ရရေး လုံခြုံရေးကောင်စီ တောင်းဆိုတိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ကွုံနရေတဲ့ အမြိုးသမီးတှေ အကွမျးဖကျခံရတာတှနေဲ့ တိုငျးရငျးသားဒသေတှရေဲ့ မွယောအခှင့ျအရေးတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး အဆငျမပွမှေုတှေ အမြားကွီး တှေ့ကွုံခံစားနကွေရတယျလို့ ပွညျထောငျစုပအိုဝျးအမြိုးသားအဖှဲ့ခြုပျ ပါတီက ကိုယျစားလှယျလောငျး နနျးခမျးခြိုက ပွောပါတယျ။
“ပွောရမယျဆိုရငျ တိုငျးရငျးသားတှကေို ကာကှယျပေးခဲ့တဲ့ ပေါျလစီတှကေ နညျးတယျပေါ့နောျ။ အဲ့တော့ ပွနျကွည့ျလိုကျမယျဆိုရငျ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို ကာကှယျပေးတာမြိုး မရှိဘူး။ ပွီးတော့ နောကျတခုမွငျတာက ပွဋ်ဌာနျးလိုကျတဲ့ ဥပဒေ တောျတောျမြားမြားကလညျး တိုငျးရငျးသားတှကေို ကာကှယျပေးတာက အရမျးနညျးတယျ။ အဲ့တော့ ကမြဝငျပွိုငျရတဲ့ ရညျရှယျခကြျကလညျး အဲ့ဒါပါတယျ။ အဓိက စိုကျပြိုးတောငျသူတှအေတှကျက ဓလေ့ထုံးတမျး မွယောစနဈကိုက အသိအမှတျပွုဖို့လိုတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီတိုငျးရငျးသားဒသေမှာ ပွနျကွည့ျလိုကျမယျဆိုရငျ ဥပဒေ တောျတောျမြားမြားသညျ ဓလေ့ထုံးတမျးအရပဲ ရှိနတေယျ။ ဒီတော့ အစိုးရက ခမြှတျလိုကျတဲ့ ဥပဒတှေေ ပေါျလစီတှေ တောျတောျမြားမြားသညျ ဒီတိုငျးရငျးသားဒသေ ဆီဆိုငျမွို့နယျမှာရှိတဲ့ တောငျသူတှအေတှကျ အံဝငျခှငျကဖြွဈဖို့ အရမျးခကျခဲပေါ့။ အဲ့တော့ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ အခကျအခဲကို တိုငျးရငျးသားတှေ အသိဆုံးဖွဈတယျ။ ဒီတိုငျးရငျးသားဒသေတှနေဲ့ ကိုကျညီတဲ့ ဒီ မွယောဓလေ့ထုံးတမျး မွယောစနဈကို ပွောရမယျဆိုရငျ လိုခငြျတယျပေါ့လေ။ ဒီပေါျလစီအတိုငျး ကမြတို့ ကွိုးစားပွီးတော့ လုပျပေးခငြျတယျ။”
SEE ALSO: ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ရေး တိုက်ပွဲတွေရပ်ပေးဖို့ ခူမီး ချင်းအဖွဲ့ တောင်းဆိုတိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ဖွဈနတေဲ့ မွယောပွူနာတှေ၊ ပညာသငျယူနိုငျခှင့ျ အခှင့ျအလမျး ဆုံးရှုံးနရေမှုတှေ၊ ဒသေအလိုကျ အလုပျအကိုငျ အခှင့ျအလမျး ရရှိနိုငျအောငျ ဆောငျရှကျပေးဖို့၊ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ အခကျအခဲနဲ့ စကားသံတှကေို အစိုးရက သိရှိနိုငျဖို့အတှကျဆိုပွီး တိုငျးရငျးသားတှအေနနေဲ့ တိုငျးရငျးသား ကိုယျစားလှယျတှကေို အားကိုးပွီး မဲပေးကွဖို့လိုတယျလို့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှနေဲ့ ကိုယျစားလှယျတှကေ တိုကျတှနျးထားကွပါတယျ။
လကျရှိအာဏာရပါတီဖွဈတဲ့ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီ အဖှဲ့ခြုပျရဲ့ ၂၀၂၀ ခုနှဈ ရှေးကောကျပှဲ ကွညောစာတမျးရဲ့ တိုငျးရငျးသားမြားအရေးနှင့ျ ပွညျတှငျးငွိမျးခြိမျးရေး ကဏ်ဍရဲ့ အခကြျ ၇ ခကြျမှာတော့ တိုငျးရငျးသားလူမြိုးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို ကာကှယျစောင့ျရှောကျတဲ့ ဥပဒတှေေ၊ တနျးတူညီမြှတဲ့ နိုငျငံသားအခှင့ျအရေးတှနေဲ့ ကိုယျပိုငျပွဋ်ဌာနျးခှင့ျ ရရှိပွီး ဒီမိုကရစေီ ဖကျဒရယျပွညျထောငျစု တညျဆောကျရေး၊ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ စာပေ၊ စကား၊ အနုပညာ၊ ယဉျကြေးမှု၊ ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမျး၊ အမြိုးသားရေး လက်ခဏာတှနေဲ့ သမိုငျးအမှအေနှဈတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျရေး၊ သဘာဝအရငျးအမွဈက ရရှိလာတဲ့ အကြိုးအမွတျတှကေို ဖကျဒရယျပွညျထောငျစုမူနဲ့အတူ ဒသေအလိုကျ မြှတစှာ ခှဲဝခေံစားခှင့ျရရှိရေး စတဲ့အခကြျတှေ ပါဝငျပါတယျ။