[Zawgyi/Unicode]
သိန်းချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေနေထိုင်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲက COVID 19 ကူးစက်ခံရမှု နောက်ဆုံးအခြေအနေနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ စိုးရိမ်ချက်တွေကို စုစည်းတင်ပြချင်ပါတယ်။ ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မဆုမွန်က ပြောပြပေးပါမယ်။
သိန်းချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ ခိုလှုံနေထိုင်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ရှိတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ ကူးစက်ပြန့်ပွားလာမှာကို စိုးရိမ်နေကြချိန်မှာပဲ အနည်းဆုံး ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ၇၂၄ ဦးကို ကိုဗစ်ရောဂါပိုးရှိ-မရှိ စစ်ဆေးခဲ့ပြီးတဲ့နောက် COVID-19 ရောဂါပိုးကူးစက်ခံထားရသူ ဒုက္ခသည် ၅၄ ဦးအထိရှိနေပြီး ဒုက္ခသည်စခန်းတွင်းမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက် မပြန့်ပွားအောင် အောင်မြင်စွာ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့တယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အာဏာပိုင်ကို ကိုးကားပြီး AFP သတင်းက ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့ ရက်စွဲနဲ့ ဖော်ပြပါရှိပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ Cox's Bazar ဒေသရှိ Kutupalong ဒုက္ခသည်စခန်းအနီးမှာ အစားအသောက်တွေ ယူဖို့ တန်းစီနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တချို့။ (ဧပြီ ၁၅၊ ၂၀၂၀)
ဒါပေမဲ့လည်း သိန်းချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ စုပြုံနေထိုင်ရာ စခန်းအသီးသီးမှာတော့ အခုအချိန် စည်းကမ်းချက်တွေ တင်းကျပ်စွာ ချမှတ်ထားဆဲဖြစ်ပြီး စခန်းတွင်းနဲ့ စခန်းပြင်ပ ကူးလူးဆက်ဆံမှု ပိတ်ပင်တာ လူစုလူဝေး လုပ်ခွင့်မပေးတာ ငါးဦးထက် ကျော်လွန်ပြီး ဝတ်ပြုဆုတောင်းခွင့်မပြုတာအပါအဝင် အခုအချိန်ထိ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာလည်း လူစုလူဝေးနဲ့ လှုပ်ရှားသွားလာမှုတွေကို တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ကန့်သတ်ပိတ်ပင်ထားဆဲဖြစ်တယ်လို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေက ပြောပါတယ်။
အခုအချိန်အထိ ကိုဗစ်ရောဂါစစ်ဆေးတာအပါအဝင် Quarantine နေထိုင်ဖို့ အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေကို ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေထဲမှာ စိုးရိမ်တကြီးကြောက်လန့်မှုတွေနဲ့ ပုန်းရှောင်နေကြတာကြောင့် မလိုလားအပ်တာတွေမဖြစ်အောင် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်အချင်းချင်းကပဲ ပညာပေးစည်းရုံးမှုတွေ လုပ်သင့်ပါတယ်လို့ ကုတုပလောင်ဒုက္ခသည်စခန်းနေ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တဦးဖြစ်တဲ့ ဦးအောင်မြိုင်က အကြံပြုပါတယ်။
"စခန်းတွေကို အသံချဲ့စက်နဲ့ လိုက်လံပြီးတော့ အသိပညာပေးတာရှိပါတယ် ပြီးတော့-NGO INGO တွေဘက်ကလည်း အသိပညာပေးတာလည်းရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီ့ထက်အများကြီး ပညာပေးဖို့လည်းလိုတယ်။ ပြီးတော့ isolation အပိုင်း Quarantine အပိုင်းတွေလည်း လူတွေကို ဥပမာအားဖြင့် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေပေါ့နော် စစ်တကောင်းတို့ ဒါကာတို့ကနေ မော်လဝီခေါင်းဆောင်တွေရော ဒီက ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေကိုလည်းခေါ်ပြီးတော့ အဲ့လိုဆွေးနွေးမှုတွေပေးမယ်ဆိုရင် အသိပညာပေးမယ် ဆိုလို့ရှိရင် ပိုပြီးတော့ ကောင်းတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကျွမ်းကျင်တဲ့ပညာရှင်တွေကိုလည်း ခေါ်လာရမှာ။ နောက်နောက် ကမ့်တွေထဲမှာ တချို့တွေရှိတယ် မြန်မာပြည်မှာတုန်းက NGO တွေ အလုပ် လုပ်ခဲ့တဲ့သူတွေရှိတယ်။ သူတို့က ဒီမှာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာကျတော့ စေတနာ့ဝန်ထမ်းအနေနဲ့ အဲ့လိုမျိုး ကျွမ်းကျင်မှုရှိတဲ့လူတွေကို ခန့်မယ်ဆိုရင်လည်း သူတို့က လူတွေကို နားလည်အောင် ရှင်းပြလို့ရမှာပါ။"
SEE ALSO: ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရောက် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှာ စိုးရိမ်မှုတွေတိုးအထူးသဖြင့် ကိုဗစ်ရောဂါပိုးရှိခဲ့မယ်ဆိုရင် စခန်းတွေနဲ့ဝေးရာ ကျွန်းတွေဆီ သီးခြားပို့ဆောင်ခံရမှာကိုလည်း စိုးရိမ်တာကြောင့် ဒုက္ခသည်တွေက အစစ်မခံရဲဘဲ ပုန်းရှောင်နေကြတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ကိုဗစ်ကာလအတွင်း အသွားအလာတွေကန့်သတ်ထားတာ တဦးနဲ့ တဦး ခပ်ခွာခွာနေဖို့ Social Distancing တွေ ကမ့်ထဲမှာ တင်းကြပ်စွာ စည်းမျဉ်းထုတ်ထားတဲ့အချိန်မှာ ဒုက္ခသည်တွေကြား အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ မိသားစုထဲအဆင်မပြေမှုတွေ များလာတဲ့အတွက် ဦးအောင်မြိုင်တို့လို စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေဘက်က ကျားမတန်းတူရေးနဲ့ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု မဖြစ်အောင် ပညာပေး ဖြောင်းဖြဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်နေပါတယ်။
"အဓိက ကိုဗစ်ကာလမှာ Domestic Violence ဖြစ်တာများတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ယောက်ကျားမှာလည်း အလုပ်မရှိဘူး အိမ်ထဲမှာပဲနေရတယ်ဆိုတော့-စိတ်က Pressure တွေ များတာပေါ့နော်။ ဒါကြောင့် ဒီမှာ Domestic Violence တွေ များလာတယ်။ များတယ်ဆိုတော့ဒီကိုဗစ်ကာလမှာ ဒီလိုအန္တရာယ်တွေကနေ ကင်းလွတ်အောင် ကျားရော၊ မရော အလုပ်ကို ခွဲဝေပြီးတော့ လုပ်ရမယ်။ အဖွားအို၊ အဖိုးအို အိမ်မှာရှိမယ်ဆိုရင် နှစ်ဘက်စလုံးက မိန်းမရော၊ ယောကျ်ားရောက ခွဲဝေပြီးတော့ တာဝန်ယူ အလုပ်လုပ်ဖို့။ ပြီးတော့ ကလေးလေးတွေရှိတယ်ဆိုရင် အဲ့ဒီ့ကလေးတွေကို နှစ်ယောက်စလုံးက အတူတကွ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ ကျနော်တို့က အဲ့လိုစနစ်တွေနဲ့ပညာပေးတာရှိပါတယ်။"
SEE ALSO: ကိုဗစ်ကာလ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က ပြန်ခိုးဝင်တဲ့ ဒုက္ခသည်အရေအတွက် တိုးလာနေဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်မှု အခြေအနေ ဆိုးလာမှာကို နဂိုကမှ ဒုက္ခသည်တွေက စိုးရိမ်နေကြရတဲ့အထဲ အခုလိုကူးစက်မှုတွေဖြစ်လာချိန် စစ်တပ်နဲ့ ရဲလုံခြုံရေးတွေအပါအဝင် ကမ့်တာဝန်ရှိသူတွေဘက်က ဒုက္ခသည်တွေကြား အသွားအလာ အဝင်အထွက် ပိတ်ပင်တားဆီးမှုတွေနဲ့ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် စစ်ဆေးနေဆဲအခြေအနေကြောင့် ဒုက္ခသည်တွေက ပိုပြီးတော့ စိုးရိမ်ထိတ်လန့်နေကြတယ်လို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ကိုကာမေလ်က ပြောပြပါတယ်။
"COVID 19 ကာလမှာကတော့ စခန်းတွေထဲမှာ အကုန်လုံး Lockdown နဲ့နေနေကြရတာ ဒုက္ခသည်စခန်းထဲ အပြင်ကို လုံးဝ ထွက်လို့မရဘူး။ ဒုက္ခသည်စခန်းထဲ အင်မတန်ကို ကျဉ်းကြပ်တဲ့ နေရာတနေရာမှာ နေကြရတယ်ဆိုတော့ ကျနော်တို့က ဒီမှာ သိပ်ကြာကြာ မနေချင်ကြတော့ဘူး။ကလေးတွေလည်း ပညာရေးစနစ်က မရတော့ တော်တော်ပျက်စီးနေကြပြီ။ ဒီမှာနေကြရတာ သုံးနှစ်တောင်ကျော်ပြီ။ အဲ့တာကြောင့်မို့လို့ မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရအနေနဲ့ အထူးသဖြင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို တောင်းဆိုချင်တာ တခုပဲရှိပါတယ်။ အမြန်ဆုံး တန်းတူအခွင့်အရေးပေးပြီးတော့ ပြန်ခေါ်မယ်ဆိုရင် ပိုပြီးတော့ ကျနော်တို့အတွက် အဆင်ပြေမယ်လို့။"
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေရဲ့နောက်ဆက်တွဲ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးတွေအတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ရှိခဲ့တာကြောင့် အဲဒီမှာရှိတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေ သိန်းနဲ့ချီပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက်ကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင် ခိုလှုံနေကြရတာပါ။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးကို လက်မခံထားတဲ့ မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ဒုက္ခသည်တွေ လက်ခံရေး ဆောင်ရွက်ချက်သဘောတူညီမှုတွေနဲ့ ဆောင်ရွက်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။
အခုလက်ရှိ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာတော့ ဇူလိုင်လ ၇ ရက်နေ့အထိ နောက်ဆုံးထုတ်ပြန်တဲ့စာရင်းအရ COVID 19 ကူးစက်သူပေါင်း ၁၇၀,၀၀၀ နီးပါးနဲ့ သေဆုံးသူပေါင်းက ၂,၁၀၀ ကျော်အထိ ရှိသွားပြီဖြစ်ပါတယ်ရှင်။
Your browser doesn’t support HTML5
ရိုဟင်ဂျာစခန်းတွင်း ကိုဗစ်ကူးစက်မှုတိုးလို့ ဒုက္ခသည်တွေ စိုးရိမ်
[Unicode Version]
ရိုဟငျဂြာစခနျးတှငျး ကိုဗဈကူးစကျမှုတိုးလို့ ဒုက်ခသညျတှေ စိုးရိမျ
သိနျးခြီတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှနေထေိုငျတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲက COVID 19 ကူးစကျခံရမှု နောကျဆုံးအခွအေနနေဲ့ ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ စိုးရိမျခကြျတှကေို စုစညျးတငျပွခငြျပါတယျ။ ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မဆုမှနျက ပွောပွပေးပါမယျ။
သိနျးခြီတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ ခိုလှုံနထေိုငျရာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံမှာ ရှိတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲ ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါ ကူးစကျပွန့ျပှားလာမှာကို စိုးရိမျနကွေခြိနျမှာပဲ အနညျးဆုံး ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ၇၂၄ ဦးကို ကိုဗဈရောဂါပိုးရှိ-မရှိ စဈဆေးခဲ့ပွီးတဲ့နောကျ COVID-19 ရောဂါပိုးကူးစကျခံထားရသူ ဒုက်ခသညျ ၅၄ ဦးအထိရှိနပွေီး ဒုက်ခသညျစခနျးတှငျးမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကူးစကျ မပွန့ျပှားအောငျ အောငျမွငျစှာ ထိနျးခြုပျနိုငျခဲ့တယျလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအာဏာပိုငျကို ကိုးကားပွီး AFP သတငျးက ဇူလိုငျလ ၇ ရကျနေ့ ရကျစှဲနဲ့ ဖောျပွပါရှိပါတယျ။
ဒါပမေဲ့လညျး သိနျးခြီတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ စုပွုံနထေိုငျရာ စခနျးအသီးသီးမှာတော့ အခုအခြိနျ စညျးကမျးခကြျတှေ တငျးကပြျစှာ ခမြှတျထားဆဲဖွဈပွီး စခနျးတှငျးနဲ့ စခနျးပွငျပ ကူးလူးဆကျဆံမှု ပိတျပငျတာ လူစုလူဝေး လုပျခှင့ျမပေးတာ ငါးဦးထကျ ကြောျလှနျပွီး ဝတျပွုဆုတောငျးခှင့ျမပွုတာအပါအဝငျ အခုအခြိနျထိ ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲမှာလညျး လူစုလူဝေးနဲ့ လှုပျရှားသှားလာမှုတှကေို တငျးတငျးကွပျကွပျ ကန့ျသတျပိတျပငျထားဆဲဖွဈတယျလို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှကေ ပွောပါတယျ။
အခုအခြိနျအထိ ကိုဗဈရောဂါစဈဆေးတာအပါအဝငျ Quarantine နထေိုငျဖို့ အသှားအလာကန့ျသတျမှုတှကေို ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှထေဲမှာ စိုးရိမျတကွီးကွောကျလန့ျမှုတှနေဲ့ ပုနျးရှောငျနကွေတာကွောင့ျ မလိုလားအပျတာတှမေဖွဈအောငျ ဘာသာရေးခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျအခငြျးခငြျးကပဲ ပညာပေးစညျးရုံးမှုတှေ လုပျသင့ျပါတယျလို့ ကုတုပလောငျဒုက်ခသညျစခနျးနေ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတဦးဖွဈတဲ့ ဦးအောငျမွိုငျက အကွံပွုပါတယျ။
"စခနျးတှကေို အသံခြဲ့စကျနဲ့ လိုကျလံပွီးတော့ အသိပညာပေးတာရှိပါတယျ ပွီးတော့-NGO INGO တှဘေကျကလညျး အသိပညာပေးတာလညျးရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီ့ထကျအမြားကွီး ပညာပေးဖို့လညျးလိုတယျ။ ပွီးတော့ isolation အပိုငျး Quarantine အပိုငျးတှလေညျး လူတှကေို ဥပမာအားဖွင့ျ ဘာသာရေးခေါငျးဆောငျတှပေေါ့နောျ စဈတကောငျးတို့ ဒါကာတို့ကနေ မောျလဝီခေါငျးဆောငျတှရေော ဒီက ဘာသာရေးခေါငျးဆောငျတှကေိုလညျးခေါျပွီးတော့ အဲ့လိုဆှေးနှေးမှုတှပေေးမယျဆိုရငျ အသိပညာပေးမယျ ဆိုလို့ရှိရငျ ပိုပွီးတော့ ကောငျးတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ကြှမျးကငြျတဲ့ပညာရှငျတှကေိုလညျး ခေါျလာရမှာ။ နောကျနောကျ ကမ့ျတှထေဲမှာ တခြို့တှရှေိတယျ မွနျမာပွညျမှာတုနျးက NGO တှေ အလုပျ လုပျခဲ့တဲ့သူတှရှေိတယျ။ သူတို့က ဒီမှာ ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှောကတြော့ စတေနာ့ဝနျထမျးအနနေဲ့ အဲ့လိုမြိုး ကြှမျးကငြျမှုရှိတဲ့လူတှကေို ခန့ျမယျဆိုရငျလညျး သူတို့က လူတှကေို နားလညျအောငျ ရှငျးပွလို့ရမှာပါ။"
SEE ALSO: ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းတချို့ ကိုဗစ်အတွက် အနီရောင်နယ်မြေ သတ်မှတ်အထူးသဖွင့ျ ကိုဗဈရောဂါပိုးရှိခဲ့မယျဆိုရငျ စခနျးတှနေဲ့ဝေးရာ ကြှနျးတှဆေီ သီးခွားပို့ဆောငျခံရမှာကိုလညျး စိုးရိမျတာကွောင့ျ ဒုက်ခသညျတှကေ အစဈမခံရဲဘဲ ပုနျးရှောငျနကွေတာဖွဈပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ ကိုဗဈကာလအတှငျး အသှားအလာတှကေန့ျသတျထားတာ တဦးနဲ့ တဦး ခပျခှာခှာနဖေို့ Social Distancing တှေ ကမ့ျထဲမှာ တငျးကွပျစှာ စညျးမဉြျးထုတျထားတဲ့အခြိနျမှာ ဒုက်ခသညျတှကွေား အိမျတှငျးအကွမျးဖကျမှုတှနေဲ့ မိသားစုထဲအဆငျမပွမှေုတှေ မြားလာတဲ့အတှကျ ဦးအောငျမွိုငျတို့လို စတေနာ့ဝနျထမျးတှဘေကျက ကြားမတနျးတူရေးနဲ့ အိမျတှငျးအကွမျးဖကျမှု မဖွဈအောငျ ပညာပေး ဖွောငျးဖွဆှေးနှေးမှုတှေ လုပျနပေါတယျ။
"အဓိက ကိုဗဈကာလမှာ Domestic Violence ဖွဈတာမြားတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ယောကျကြားမှာလညျး အလုပျမရှိဘူး အိမျထဲမှာပဲနရေတယျဆိုတော့-စိတျက Pressure တှေ မြားတာပေါ့နောျ။ ဒါကွောင့ျ ဒီမှာ Domestic Violence တှေ မြားလာတယျ။ မြားတယျဆိုတော့ဒီကိုဗဈကာလမှာ ဒီလိုအန်တရာယျတှကေနေ ကငျးလှတျအောငျ ကြားရော၊ မရော အလုပျကို ခှဲဝပွေီးတော့ လုပျရမယျ။ အဖှားအို၊ အဖိုးအို အိမျမှာရှိမယျဆိုရငျ နှဈဘကျစလုံးက မိနျးမရော၊ ယောကြျားရောက ခှဲဝပွေီးတော့ တာဝနျယူ အလုပျလုပျဖို့။ ပွီးတော့ ကလေးလေးတှရှေိတယျဆိုရငျ အဲ့ဒီ့ကလေးတှကေို နှဈယောကျစလုံးက အတူတကှ ကာကှယျစောင့ျရှောကျဖို့ ကနြောျတို့က အဲ့လိုစနဈတှနေဲ့ပညာပေးတာရှိပါတယျ။"
ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲမှာ ကိုဗဈကူးစကျမှု အခွအေနေ ဆိုးလာမှာကို နဂိုကမှ ဒုက်ခသညျတှကေ စိုးရိမျနကွေရတဲ့အထဲ အခုလိုကူးစကျမှုတှဖွေဈလာခြိနျ စဈတပျနဲ့ ရဲလုံခွုံရေးတှအေပါအဝငျ ကမ့ျတာဝနျရှိသူတှဘေကျက ဒုက်ခသညျတှကွေား အသှားအလာ အဝငျအထှကျ ပိတျပငျတားဆီးမှုတှနေဲ့ တငျးတငျးကွပျကွပျ စဈဆေးနဆေဲအခွအေနကွေောင့ျ ဒုက်ခသညျတှကေ ပိုပွီးတော့ စိုးရိမျထိတျလန့ျနကွေတယျလို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ကိုကာမလျေက ပွောပွပါတယျ။
SEE ALSO: ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ် တရားမဝင် ဝင်ရောက်သူတွေကို စောင့်ကြည့်စစ်ဆေး"COVID 19 ကာလမှာကတော့ စခနျးတှထေဲမှာ အကုနျလုံး Lockdown နဲ့နနေကွေရတာ ဒုက်ခသညျစခနျးထဲ အပွငျကို လုံးဝ ထှကျလို့မရဘူး။ ဒုက်ခသညျစခနျးထဲ အငျမတနျကို ကဉြျးကွပျတဲ့ နရောတနရောမှာ နကွေရတယျဆိုတော့ ကနြောျတို့က ဒီမှာ သိပျကွာကွာ မနခေငြျကွတော့ဘူး။ကလေးတှလေညျး ပညာရေးစနဈက မရတော့ တောျတောျပကြျစီးနကွေပွီ။ ဒီမှာနကွေရတာ သုံးနှဈတောငျကြောျပွီ။ အဲ့တာကွောင့ျမို့လို့ မွနျမာနိုငျငံ အစိုးရအနနေဲ့ အထူးသဖွင့ျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို တောငျးဆိုခငြျတာ တခုပဲရှိပါတယျ။ အမွနျဆုံး တနျးတူအခှင့ျအရေးပေးပွီးတော့ ပွနျခေါျမယျဆိုရငျ ပိုပွီးတော့ ကနြောျတို့အတှကျ အဆငျပွမေယျလို့။"
ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ အကွမျးဖကျတိုကျခိုကျမှုတှရေဲ့နောကျဆကျတှဲ မွနျမာစဈတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေးတှအေတှငျး လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှေ ရှိခဲ့တာကွောင့ျ အဲဒီမှာရှိတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှေ သိနျးနဲ့ခြီပွီး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျကို ထှကျပွေးတိမျးရှောငျ ခိုလှုံနကွေရတာပါ။ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးကို လကျမခံထားတဲ့ မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ဒုက်ခသညျတှေ လကျခံရေး ဆောငျရှကျခကြျသဘောတူညီမှုတှနေဲ့ ဆောငျရှကျနဆေဲဖွဈပါတယျ။
အခုလကျရှိ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံမှာတော့ ဇူလိုငျလ ၇ ရကျနေ့အထိ နောကျဆုံးထုတျပွနျတဲ့စာရငျးအရ COVID 19 ကူးစကျသူပေါငျး ၁၇၀,၀၀၀ နီးပါးနဲ့ သဆေုံးသူပေါငျးက ၂,၁၀၀ ကြောျအထိ ရှိသှားပွီဖွဈပါတယျရှငျ။