(Zawgyi/Unicode)
ကုလသမဂ္ဂနဲ့ မြန်မာအစိုးရအကြားသဘောတူညီချက်အရ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေး အထောက်အကူပေးရေး အစီအစဉ်ကို ယာယီအားဖြင့် ရပ်ထားပြီး၊ ကိုဗစ် ကျန်းမာရေးပညာပေးကို ဦးစားပေးဆောင်ရွက်နေတဲ့သတင်းကို မစုစုက တင်ဆက်ပေးပါမယ်။
တဘက်နိုင်ငံရောက်နေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေးအတွက် မြန်မာအစိုးရဘက်က အလုပ်သမား၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနဲ့ ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာနက တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့UNDP ၊UNHCR ကတာဝန်ရှိသူတွေ တွေ့ဆုံပြီး သုံးပွင့်ဆိုင်နားလည်မှု စာချွန်လွှာသက်တမ်းတနှစ်ထပ်တိုးထားပါတယ်။
အဲဒီသဘောတူညီချက်အရဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကနေတဆင့် မြန်မာနိုင်ငံထဲပြန်ဝင်လာမယ့် ဒုက္ခသည်တွေအနေနဲ့ ကိုယ့်သဘောဆန္ဒနဲ့ လုံခြုံမှုရှိပြီး ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိ နေရပ်ပြန်နိုင်ဖို့အတွက် ဆောင်ရွက်ရာမှာ ကုလသမဂ္ဂဘက်က ပါဝင်ကူညီဖို့နဲ့ ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းက မြို့နယ်သုံးမြို့နယ်မှာ နေထိုင်ကြတဲ့သူတွေအတွက် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး လုပ်ငန်းတွေအတွက် ရည်ရွယ်တာပါ။
မြန်မာအစိုးရနဲ့ ကုလသမဂ္ဂတို့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေဟာ ၂၀၁၈ ကတည်းကစတင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး၊ အခုစာချွန်လွှာကို ၂၀၂၁ခုနှစ်၊ ဇွန်လအထိလုပ်ဆောင်သွားဖို့ကို သက်တမ်းတိုးလိုက်တာပါ။ စတင်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ကစပြီး မောင်တောမြို့နယ်နဲ့ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်မှာရှိတဲ့ ကျေးရွာပေါင်း ၁၂၀ကျော်က လူပေါင်း ၂၆၀၀ ကျော်နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး လိုအပ်ချက်တွေကို ကွင်းဆင်းလေ့လာခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။
ဒါပေမယ့် အခုဖြစ်နေတဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကြောင့် ၇ကြိမ်မြောက် ကွင်းဆင်းလေ့လာဖို့ကို ရပ်ထားရပေမယ့် ကိုဗစ်ရောဂါကာကွယ်တားဆီးရေးအတွက် အသိပညာပေးတာတွေကို အဲဒီဒေသက လူထုကြား တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ UNHCR က ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် Ms. Aoife က VOA ကိုပြောပါတယ်။
“COVID-19 ကမ္ဘာကပ်ရောဂါကြီး တကမ္ဘာလုံးကို ရိုက်ခတ်နေတာပါ။ ဒါကြောင့် ကျမတို့ သုံးပွင့်ဆိုင်ရထားတဲ့ ဒီသဘောတူညီချက်နဲ့ပတ်သက်လို့ အကောင်အထည်ဖော်ရေးပိုင်းမှာUNHCR နဲ့ UNDP တို့အနေနဲ့ ထပ်တိုးဆောင်ရွက်စရာတွေရှိလာပါတယ်။ ဥပမာဆိုရင် ပြီးခဲ့တဲ့လတွေအတွင်းမှာပဲ ကျမတို့အနေနဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ကျန်းမာရေးလမ်းညွှန်ချက်အတိုင်း နီးနီးကပ်ကပ် ဆက်စပ်လုပ်ကိုင်ရတာတွေဖြစ်လာပါတယ်။ ရွာတွေကို သွားစစ်ဆေးရတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေကို လျှော့ချပစ်ရပါတယ်။ ကျန်းမာရေးလမ်းညွှန်ချက်တွေအတိုင်း တင်းတင်းကြပ်ကြပ်ဆောင်ရွက်ဖို့ ဦးစားပေး အခြေအနေဖြစ်လာပါတယ်။ တဦးနဲ့တဦး ဘေးကင်းတဲ့အကွာအဝေးအတိုင်းရှိနေကြဖို့ပါ။ လူမှုအသိုက်အဝိုင်းအတွင်း စုဖွဲ့မှုတွေကိုလည်း ကန့်သတ် လျှော့ချ ပစ်ရပါတယ်။ ကျမတို့ အဖွဲ့ဝင်တွေကိုရော လူမှုအဝန်းအဝိုင်းတွေကိုပါ ဘေးဒုက္ခမရောက်အောင် အတတ်နိုင်ဆုံး ထိန်းချုပ်ဆောင်ရွက်ရတာပါ။”
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ အသိပညာပေးဆောင်ရွက်နေတာကြောင့် အရင်အစီအစဉ်တွေလုပ်ဆောင်ဖို့ ဖြစ်မလာသေးပေမယ့် စိတ်ချရတဲ့အချိန်အထိ စောင့်နေရတဲ့အကြောင်းကိုလည်း Ms. Aoife က အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“အခုဆိုရင် COVID-19 ကပ်ရောဂါနဲ့ပတ်သက်လို့ အသိပညာပေးတာတွေကို လုပ်လာနိုင်ပါတယ်။ ကျမတို့ လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်နေတဲ့ နေရာ ၃၃ နေရာကိုသွားပြီး ရောဂါကာကွယ်ရေးကိစ္စတွေ မျှဝေပေးနေပါတယ်။ ဆပ်ပြာတွေ လက်ဆေးရည်တွေချပေးပြီး လက်သန့်စင်ရေး နေရာတွေလုပ်ထားပေးပါတယ်။ ဒါတွေဟာ အရေးကြီးတဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေပါ ။ ဒါပေမယ့် တဘက်မှာ နဂိုအစီအစဉ်တွေနှေးကွေးသွားပါတယ်။ ၇ကျော့မြောက်လုပ်နေတဲ့ လိုအပ်ချက်တုန့်ပြန်နိုင်ရေးအရေးပေါ် ဆန်းစစ်ရေးတွေကို ရပ်ထားရပါတယ်။ စိတ်ချဘေးကင်းတဲ့အချိန်ကာလတခုအထိ ကျမတို့ စောင့်ရပါမယ်။”
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရောက် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ လုံခြုံမှုရှိပြီး ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိ နေရပ်ပြန်နိုင်ဖို့ဟာ မြန်မာအစိုးရရဲ့တာဝန်ဖြစ်ပြီး UNHCR နဲ့ UNDP ဟာလည်း ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွေ အတွက် ဆက်ပြီးကူညီသွားမယ်လို့လည်း ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာဖော်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရဘက်က ရိုဟင်ဂျာအသုံးအနှုံးကို လက်မခံပေမယ့်လို့ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လည်လက်ခံမယ်လို့ ကတိပြုထားပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ရိုဟင်ဂျာတွေ နေရပ်ပြန်လာရေးထက် ကိုဗစ်ကျန်းမာရေးပညာပေးလုပ်ငန်းတွေ ကုလ ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်နေ
............
ရိုဟငျဂြာတှေ နရေပျပွနျလာရေးထကျ ကိုဗဈကနြျးမာရေးပညာပေးလုပျငနျးတှေ ကုလ ဦးစားပေး ဆောငျရှကျနေ
(Unicode)
ကုလသမဂ်ဂနဲ့ မွနျမာအစိုးရအကွားသဘောတူညီခကြျအရ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေး အထောကျအကူပေးရေး အစီအစဉျကို ယာယီအားဖွင့ျ ရပျထားပွီး၊ ကိုဗဈ ကနြျးမာရေးပညာပေးကို ဦးစားပေးဆောငျရှကျနတေဲ့သတငျးကို မစုစုက တငျဆကျပေးပါမယျ။
တဘကျနိုငျငံရောကျနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေးအတှကျ မွနျမာအစိုးရဘကျက အလုပျသမား၊ လူဝငျမှုကွီးကွပျရေးနဲ့ ပွညျသူ့အငျအားဝနျကွီးဌာနက တာဝနျရှိသူတှနေဲ့UNDP ၊UNHCR ကတာဝနျရှိသူတှေ တှေ့ဆုံပွီး သုံးပှင့ျဆိုငျနားလညျမှု စာခြှနျလှှာသကျတမျးတနှဈထပျတိုးထားပါတယျ။
အဲဒီသဘောတူညီခကြျအရဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှကနတေဆင့ျ မွနျမာနိုငျငံထဲပွနျဝငျလာမယ့ျ ဒုက်ခသညျတှအေနနေဲ့ ကိုယ့ျသဘောဆန်ဒနဲ့ လုံခွုံမှုရှိပွီး ဂုဏျသိက်ခာရှိရှိ နရေပျပွနျနိုငျဖို့အတှကျ ဆောငျရှကျရာမှာ ကုလသမဂ်ဂဘကျက ပါဝငျကူညီဖို့နဲ့ ရခိုငျပွညျမွောကျပိုငျးက မွို့နယျသုံးမွို့နယျမှာ နထေိုငျကွတဲ့သူတှအေတှကျ ပွနျလညျထူထောငျရေးလုပျငနျးတှနေဲ့ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေး လုပျငနျးတှအေတှကျ ရညျရှယျတာပါ။
မွနျမာအစိုးရနဲ့ ကုလသမဂ်ဂတို့ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနတေဲ့ လုပျငနျးစဉျတှဟော ၂၀၁၈ ကတညျးကစတငျခဲ့တာဖွဈပွီး၊ အခုစာခြှနျလှှာကို ၂၀၂၁ခုနှဈ၊ ဇှနျလအထိလုပျဆောငျသှားဖို့ကို သကျတမျးတိုးလိုကျတာပါ။ စတငျခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ကစပွီး မောငျတောမွို့နယျနဲ့ ဘူးသီးတောငျမွို့နယျမှာရှိတဲ့ ကြေးရှာပေါငျး ၁၂၀ကြောျက လူပေါငျး ၂၆၀၀ ကြောျနဲ့ တှေ့ဆုံခဲ့ပွီး လိုအပျခကြျတှကေို ကှငျးဆငျးလေ့လာခဲ့တယျလို့ သိရပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ အခုဖွဈနတေဲ့ ကိုဗဈကပျရောဂါကွောင့ျ ၇ကွိမျမွောကျ ကှငျးဆငျးလေ့လာဖို့ကို ရပျထားရပမေယ့ျ ကိုဗဈရောဂါကာကှယျတားဆီးရေးအတှကျ အသိပညာပေးတာတှကေို အဲဒီဒသေက လူထုကွား တိုးမွှင့ျဆောငျရှကျနတေယျလို့ UNHCR က ပွောခှင့ျရပုဂ်ဂိုလျ Ms. Aoife က VOA ကိုပွောပါတယျ။
“COVID-19 ကမ်ဘာကပျရောဂါကွီး တကမ်ဘာလုံးကို ရိုကျခတျနတောပါ။ ဒါကွောင့ျ ကမြတို့ သုံးပှင့ျဆိုငျရထားတဲ့ ဒီသဘောတူညီခကြျနဲ့ပတျသကျလို့ အကောငျအထညျဖောျရေးပိုငျးမှာUNHCR နဲ့ UNDP တို့အနနေဲ့ ထပျတိုးဆောငျရှကျစရာတှရှေိလာပါတယျ။ ဥပမာဆိုရငျ ပွီးခဲ့တဲ့လတှအေတှငျးမှာပဲ ကမြတို့အနနေဲ့ ကနြျးမာရေးနဲ့အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ ကနြျးမာရေးလမျးညှှနျခကြျအတိုငျး နီးနီးကပျကပျ ဆကျစပျလုပျကိုငျရတာတှဖွေဈလာပါတယျ။ ရှာတှကေို သှားစဈဆေးရတဲ့ အဖှဲ့ဝငျတှကေို လြှော့ခပြဈရပါတယျ။ ကနြျးမာရေးလမျးညှှနျခကြျတှအေတိုငျး တငျးတငျးကွပျကွပျဆောငျရှကျဖို့ ဦးစားပေး အခွအေနဖွေဈလာပါတယျ။ တဦးနဲ့တဦး ဘေးကငျးတဲ့အကှာအဝေးအတိုငျးရှိနကွေဖို့ပါ။ လူမှုအသိုကျအဝိုငျးအတှငျး စုဖှဲ့မှုတှကေိုလညျး ကန့ျသတျ လြှော့ခြ ပဈရပါတယျ။ ကမြတို့ အဖှဲ့ဝငျတှကေိုရော လူမှုအဝနျးအဝိုငျးတှကေိုပါ ဘေးဒုက်ခမရောကျအောငျ အတတျနိုငျဆုံး ထိနျးခြုပျဆောငျရှကျရတာပါ။”
ကိုဗဈကပျရောဂါ အသိပညာပေးဆောငျရှကျနတောကွောင့ျ အရငျအစီအစဉျတှလေုပျဆောငျဖို့ ဖွဈမလာသေးပမေယ့ျ စိတျခရြတဲ့အခြိနျအထိ စောင့ျနရေတဲ့အကွောငျးကိုလညျး Ms. Aoife က အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“အခုဆိုရငျ COVID-19 ကပျရောဂါနဲ့ပတျသကျလို့ အသိပညာပေးတာတှကေို လုပျလာနိုငျပါတယျ။ ကမြတို့ လှုပျရှားဆောငျရှကျနတေဲ့ နရော ၃၃ နရောကိုသှားပွီး ရောဂါကာကှယျရေးကိစ်စတှေ မြှဝပေေးနပေါတယျ။ ဆပျပွာတှေ လကျဆေးရညျတှခေပြေးပွီး လကျသန့ျစငျရေး နရောတှလေုပျထားပေးပါတယျ။ ဒါတှဟော အရေးကွီးတဲ့လှုပျရှားမှုတှပေါ ။ ဒါပမေယ့ျ တဘကျမှာ နဂိုအစီအစဉျတှနှေေးကှေးသှားပါတယျ။ ၇ကြော့မွောကျလုပျနတေဲ့ လိုအပျခကြျတုန့ျပွနျနိုငျရေးအရေးပေါျ ဆနျးစဈရေးတှကေို ရပျထားရပါတယျ။ စိတျခဘြေးကငျးတဲ့အခြိနျကာလတခုအထိ ကမြတို့ စောင့ျရပါမယျ။”
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှရောကျ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ လုံခွုံမှုရှိပွီး ဂုဏျသိက်ခာရှိရှိ နရေပျပွနျနိုငျဖို့ဟာ မွနျမာအစိုးရရဲ့တာဝနျဖွဈပွီး UNHCR နဲ့ UNDP ဟာလညျး ဖှံ့ဖွိုးရေးလုပျငနျးစဉျတှေ အတှကျ ဆကျပွီးကူညီသှားမယျလို့လညျး ထုတျပွနျခကြျထဲမှာဖောျပွထားပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရဘကျက ရိုဟငျဂြာအသုံးအနှုံးကို လကျမခံပမေယ့ျလို့ ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျလညျလကျခံမယျလို့ ကတိပွုထားပါတယျ။