ကယားပြည်နယ် ဒေသအခေါ် ကရင်နီ၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲတွေဆက်တိုက်ဖြစ်နေတာ ဒီနေ့ဆိုရင် ၈ ရက်မြောက် ဖြစ်လာနေပြီး လက်နက်ကြီးသံတွေ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ကြားနေရတာကြောင့် ဒေသခံတွေလည်း ဘေးလွတ်ရာ ထွက်ပြေးနေကြရပါတယ်။
နျူကလီးယား လက်နက်ပိုင်ဆိုင်မှု ပိုတိုးလာနေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ၂၀၃၅ ခုနှစ်ရောက်ရင် နျူကလီးယား ဒုံးကျည်ထိပ်ဖူး ၁၅၀၀ လောက် ပိုင်ဆိုင်လာနိုင်ချေ ရှိတဲ့အကြောင်း အမေရိကန် ကွန်ဂရက်စ် လွှတ်တော်ကို နှစ်စဉ် တင်သွင်းတဲ့ ပင်တဂွန် စစ်ဌာနချုပ် အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မဆုမွန်တင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ တရားဝင်အခြေချမဟုတ်တဲ့ နေရာတွေမှာ နေထိုင်သူ ၅ သောင်းကျော်ကို စစ်တပ်က အင်အားသုံးဖယ်ရှားတာ၊ အိုးအိမ်တွေ ဖျက်စီးပစ်တာဟာ အခြေခံအကျဆုံးလူ့အခွင့်အရေးကိုချိုးဖောက်မှုဖြစ်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂက ထုတ်ပြန်ပါတယ်။
“ အဘစ်ကနေ ငြိမ်းချမ်းမြိုင်ရွာမှာရှိတဲ့ KNU စခန်းကို လက်နက်ကြီးတွေနဲ့ ပစ်ထည့်ပြီးတော့ KNU တွေက ဆုတ်သွားလား.. မသိဘူးပေါ့နော်- တဖက်သတ်ပဲ။ စစ်သားတွေဝင်ပြီးတော့ ငြိမ်းချမ်းမြိုင်မှာ နေတယ်။ အခု ပုလိန်ရွာကို ဆင်းလာတယ်။ နောက် တံခွန်တိုင်မှာအများကြီးဆိုတော့ ရွာသားတွေ ပြေးကြတာပေါ့။”(နန်းသိုင်းထွန်းရွာခံ)
လာမယ့်နှစ် ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ ကျင်းပဖို့မှန်းထားတဲ့ စစ်ကောင်စီ ရွေးကောက်ပွဲကို ဆန့်ကျင်ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း မြို့နယ်တချို့မှာ ဆန္ဒပြပွဲတွေ ရှိနေပါတယ်။ စစ်ကောင်စီလုပ်တဲ့ နိုင်ငံရေးတွေမှာ ပူးပေါင်းပတ်သက်မှုမလုပ်ကြဖို့ရည်ရွယ်တာလို့ ဆန္ဒပြပွဲ ဦးဆောင်သူတွေက ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ တောင်ယာလုပ်ငန်းတွေ ကျေးရွာတွေ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံနေရတဲ့ပြည်သူတွေရဲ့ အခြေအနေ၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး တွေ့ကြုံနေရတဲ့အခက်အခဲတွေကို အမေရိကန်ဒုသမ္မတ Kamala Harris ကို ကရင်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုကွန်ရက်က စောပေါလ်စိန်ထွားကတင်ပြခဲ့ပါတယ်။ မဆုမွန် မေးမြန်းထားပါတယ်
မိုးဗြဲမြို့အနောက်ခြမ်းမှာ နိုဝင်ဘာ ၂၇ ရက် မနေ့က ဆယ်ကျော်သက် လူငယ်တွေ တောထဲသွားရင်း မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိပြီး သုံးဦးဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့အထဲ ဦးခေါင်းပြင်းထန်ဒဏ်ရာရှိထားသူ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် မောင်ငွေရှင်းဟာ မနေ့ညမှာပဲ ကွယ်လွန်သွားတယ်လို့ ဒေသခံတဦးက ပြောပါတယ်။
“စိုက်ထားတဲ့တဲအိမ်တွေကိုသာ ဘူဒိုဇာနဲ့ ကော်ထုတ်လို့ရမယ်။ ဒီလူမှုအသိုက်အဝန်းတွေက ဘယ်ကိုရွှေ့မှာလဲ။ ကျူးတယ်ဆိုတာ အိမ်တင်မဟုတ်ဘူး၊ လူမှုဘဝတွေပါ တွယ်ငြိနေတာလေ။ မြို့ကြီးပြကြီးဖြစ်ဖြစ်၊ ကျေးရွာပဲဖြစ်ဖြစ် အဲဒီရွှေ့သွားတဲ့ ဒီရွှေ့ပြောင်းပြဿနာက ရှိတတ်တယ်။” (မြို့ခံ)
ဒီနေ့ နိုဝင်ဘာလ ၂၃ ရက် မနက် ၈ နာရီကျော်လောက်က မွန်ပြည်နယ် ရေးမြို့အထွက်ဘက် ကျုံလောင်းရွာသစ်နားမှာ စခန်းမှူးစီးလာတဲ့ကားတစ်စီး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခံရလို့ ရေးမြို့မရဲစခန်းမှူးနဲ့ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂ ဦး စုစုပေါင်း ၃ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ကားကိုလည်း မီးရှို့ဖျက်စီးသွားပုံရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
တွစ်တာလူမှုကွန်ယက် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ စီစစ်ရေးအဖွဲ့ ကို ဖယ်ရှားလိုက်တာကြောင့် ကမ္ဘာတလွှား တွစ်တာစာမျက်နှာ အသုံးပြုသူတွေအတွက် အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေရှိလာနိုင်တာကို ဥပဒေပညာရှင်တွေသတိပေးနေကြပါတယ်။ Tina Trinh ရဲ့ သတင်းလွှာ မဆုမွန်ပြောပြပေးပါမယ်။
“လေယာဉ်လာပြီးတော့ အဲ့မှာ ပစ်တာပေါ့၊ ဘယ်သူ့ကို ပစ်တာတော့ မသိဘူး။ ပစ်တယ်၊ တော်တော်ကြီးပစ်တာ။ ရွာထဲမှာပဲပေါ့ လုံးဝမထွက်ရဘူး။ အဲ့လေယာဉ်က ဆိုင်ကယ်တစီးထွက်သွားရင် အဲ့ဆိုင်ကယ် တန်းပစ်တာ။ သူက ဘယ်လိုပြောမလဲ၊ လှုပ်ရှားမှုမှန်သမျှကို ပစ်နေတာလေ။” (တောင်ကလေးရွာခံ)
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လူအခွင့်အရေးကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်အနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူပြည်သားတွေနဲ့ တသားတည်းရပ်တည်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာရှင်စနစ်အပြီးတိုင် ချုပ်ငြိမ်းနိုင်ရေး သူအစွမ်းရှိသလောက် ကြိုးစားဆောင်ရွက်သွားမယ့်အကြောင်း ကတိပြုပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက မြို့နယ်တချို့မှာ မြန်မာစစ်တပ်က ကုန်းလမ်း ရေလမ်းတွေကို ပိတ်ထားတာ လနဲ့ချီကြာနေပြီမို့ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ အဆမတန်မြင့်တက်နေပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက မောင်တောနဲ့ ကျောက်တော်မြို့နယ် ၂ ခုမှာ တိုက်ပွဲမရရှိပဲ စစ်တပ်ဘက်ကပစ်တဲ့ လက်နက်ကြီးကျည်တွေကျရောက်ပြီး ဒီနေ့ တရက်တည်း ဒေသခံ အရပ်သား ၁၃ ဦးသေဆုံးပြီး ၂၅ ဦးထက်မနည်း ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရခဲ့ကြပါတယ်။
“ရဲစခန်းတွေအရှေ့လမ်းဆို အကုန်ပိတ်ထားတယ်။ ဖြတ်ခွင့် မပေးတော့ဘူး။ မနေ့က ဖြစ်တာတော့ ဇေယျာ ၃ က မြို့စွန့်ဘက်ခြမ်းတွေ၊ ညက အိမ်တွေဝင်တယ် စစ်တယ်။ လက်နက်ကြီးနဲ့ပစ်တယ်။ညဆိုရင် အပြင်ထွက်တဲ့လူပါပစ်သတ်မယ်။အဲ့ဘက်ခြမ်းမှာ ညကအဲ့လိုတောင် ပြောတယ်ပေါ့နော်။ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက အဲ့လိုအော်ပြီး ပြောနေတာ။” (ဒေသခံ)
အလွယ်တကူ ငွေထုတ်ပေးမယ်ဆိုတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ ဖျားယောင်းကြတာဖြစ်ပြီး ပုဂ္ဂလိကဘဏ်တွေနဲ့ လိုင်စင်ရ ငွေချေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့စာရင် လုပ်ငန်း အဆင့်တွေ မများတဲ့အတွက် အွန်လိုင်းပေါ်က ငွေချေးလုပ်ငန်းတွေကို လူတချို့က စိတ်ဝင်စားလာကြပါတယ်။
Pennsylvania ပြည်နယ်အတွက် အထက်လွှတ်တော် တနေရာက အကြိတ်အနယ် ယှဉ်ပြိုင်ရမယ့် အဓိက နေရာတခုအဖြစ် အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ရမယ့်အကြောင်း VOA သတင်းထောက်ချုပ် Steve Herman က Pittsburgh မြို့ကနေ သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။ မဆုမွန် ပြောပြပါမယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံကနေ မလေးရှားနိုင်ငံဘက်ကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်လာကြတဲ့ ခိုလှုံခွင့်တောင်းခံသူတွေနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို အတင်းအကျပ် နေရပ်ပြန်မပို့ဖို့၊ နိုင်ငံတကာ စံသတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့အညီ အကာအကွယ်ပေးဖို့ ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက တစိုက်မတ်မတ် တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။
ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ လားရှိုးမြို့မှာ ပိုင်ရှင်မဲ့အလောင်းနဲ့ အိမ်ခြေမဲ့သေဆုံးသူတချို့ အခုရက်ပိုင်းထဲ ခပ်စိပ်စိပ် တွေ့လာရပြီး သေဆုံးသူအများစုဟာ ပြင်ပဒဏ်ရာမရှိကြဘဲ အာဟာရချို့တဲ့တာနဲ့ ရာသီဥတု အအေးဒဏ်ကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးကြတာဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပရဟိတ ဆောင်ရွက်ပေးသူတွေက ပြောပါတယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း ကန့်ဘလူမြို့နယ်အတွင်း အောက်တိုဘာ ၂၃ ရက်နေ့က ဖမ်းဆီးထားတဲ့ ဉာဏ်အင်းကျေးရွာသား ၅၀ ကျော် မနေ့က မြန်မာစစ်တပ်က ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ပေမယ့် ရွာသား ၄ ယောက်ကတော့ ကျန်နေသေးတယ်လို့ ဒေသခံတွေကပြောပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
