[Zawgyi/Unicode]
ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်သူ ၉၀,၀၀၀ ကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၂,၀၀၀ လောက်အထိ ဖြစ်လာနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကူးစက်မြန်ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး ပြည်သူကို ပညာပေးတာအပြင် အရေးပေါ် အမိန့်ထုတ်ပြန်ချက်တွေကို မလိုက်နာသူတို့ကို အရေးယူမှုတွေနဲ့ တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်သင့်ပြီလို့ ဆေးပညာရှင်တွေက သတိပေးပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မဆုမွန်က စုစည်းတင်ပြပေးချင်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ ကူးစက်မှုတွေ မြင့်လာချိန် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနဘက်က ပြည်သူတွေ နေအိမ်တွေထဲမှာနေကြဖို့ ညွှန်ကြားချက်အပါအဝင် အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေနဲ့ အမိန့်တွေထုတ်ပြန်ပြီး ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေကြတာပါ။ ဒီလို ကိုဗစ်၁၉ ဆိုင်ရာအရေးပေါ် အမိန့်ထုတ်ပြန်ချက် ကန့်သတ်တားမြစ်မှုတွေအပေါ် ပြည်သူအများ လိုက်နာမှု အတော်လေး အားနည်းနေတဲ့အတွက် ပိုးကူးစက်သူက နေ့စဉ်လို ထောင်ချီတွေ့ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး ဆေးကုသပေးနေတဲ့ ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်းတွေ ဆရာဝန်တွေပါ ပိုးကူးစက်မှုတွေ ပျံ့နှံ့လာနေတဲ့အတွက် ဆေးပညာရှင်တွေဘက်က စိုးရိမ်တကြီး သတိပေးနေတာပါ။
ရန်ကုန်တိုင်း လှိုင်သာယာမြို့နယ် အခမဲ့ဖျားနာကုဆေးခန်း တာဝန်ခံ စေတနာ့ဝန်ထမ်းဆရာဝန်ဒေါက်တာနိုင်မင်းထွဋ်ဟာ ပြည်သူကို အချိန်ပြည့်ဆေးကုသစောင့်ရှောက်မှုပေးနေရင်း ကိုဗစ်ရောဂါပိုးကူးစက်ခံခဲ့ရတဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းပါ။ သူက သူ့အတွေ့အကြုံနဲ့ယှဉ်ပြီး ပြည်သူလူထု အထူးသတိထားကြဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။
"ကိုဗစ်ဟာ လူတွေအားလုံးကို ဒုက္ခပေးပါတယ်။ မဖြစ်ခင်မှာလည်း ဘယ်တော့ကူးမလဲဆိုတာ လူတွေက စိတ်ညစ်ရတယ်။ ဖြစ်တဲ့အချိန်မှာလည်း ဘာဆက်ဖြစ်မလဲဆိုတာ မသိရတဲ့အတွက် ပြည်သူတွေက စိတ်ညစ်ရတယ်။ ဖြစ်ပြီးရင်လည်းပဲ အလုပ်သမားတွေဆို အလုပ်ပြန်မရတော့တာတွေ ကျနော်တို့ လှိုင်သာယာမှာ တွေ့ရတယ်။ ဆိုတော့ ပြောချင်တာက ကိုဗစ်က မဖြစ်ခင်ရော ဖြစ်နေချိန်ရော ဖြစ်ပြီးချိန်ရော ပြည်သူတွေဟာ စိတ်ပင်ပမ်းကြတယ်။ အခုအချိန်မှာ ပြည်သူတွေဟာ ပြောလို့မရဘဲနဲ့ အပြင်တွေကို ထွက်လာကြတယ်ပေါ့နော်။ ပြည်သူတွေရဲ့ ဖြစ်တဲ့ခံစားချက်ကို ဆရာဝန်တယောက်အနေနဲ့ရော ကိုယ်တိုင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့လူနာတယောက်အနေနဲ့ရော ကောင်းကောင်းနားလည်တယ်လို့ပဲပြောချင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့က ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေကို ကောင်းကောင်းသိရမယ်။
ဘယ်လောက်အထိ ငါတို့နိုင်ငံက ငါတို့ကို လုပ်ပေးနိုင်မလဲပေါ့။ ဟုတ်ပြီ အပြင်ကိုထွက်လာကြတယ် အပြင်ထွက်တာ မထွက်ပါနဲ့လို့မပြောဘူး ထွက်ပြီဆိုရင် ရောဂါကူးခံရနိုင်ပြီ အကူးခံရပြီဆိုရင် ဘယ်ကိုမှ မကြည့်ပါနဲ့ ကိုယ့်နဲ့အနီးဆုံးဆေးရုံကို ပြေးကြည့်လိုက်ပါ... အဲ့ဒီဆေးရုံမှာ အောက်ဆီဂျင်ရှိသလားလို့။ ပြည်သူတွေဟာ ကိုယ့်နိုင်ငံအခြေအနေ ကိုယ့်အခြေအနေ ကိုယ့်အိမ်က အခြေအနေကို ကောင်းကောင်းနားလည်ဖို့ လိုပါတယ်။ နောက်တခုက အစိုးရပိုင်းကိုပြောရမှာပေါ့နော်။ အစိုးရပိုင်းကလည်း တတ်နိုင်သလောက် လုပ်ပေးနေတယ် ပိုးကူးသူကို နိုင်ငံတော်က ပိုက်ဆံအကုန်အကျအကုန်ခံပေးတယ် လှူပေးတဲ့ အလှူရှင်တွေလည်း ပင်ပန်းနေပြီ ဗော်လံတီယာတွေကလည်း တနေ့ပြီးတနေ့ ပေါ့စတစ်ဖြစ်ပြီးတော့ ဆရာဝန် အရေအတွက်ကလည်း နည်းလာပြီ။ အစိုးရဘက်မှာ ဘာကို အားနည်းချက်တွေ့ရသလဲဆိုတော့ စည်းကမ်းမလိုက်နာတဲ့သူတွေကို အရေးယူတာမတွေ့ရဘူး။ ဥပမာ Q စင်တာက ထွက်ပြေးတယ်။ လူနာတင်ကားပေါ်က ထွက်ပြေးတယ်။ တကယ်တော့ ဒါဟာ ရောဂါကာကွယ်ရေးဥပဒေအရ အရေးယူရမယ့်ဖြစ်စဉ်တွေဖြစ်တယ်။ အစိုးရအနေနဲ့ ဘယ်လိုလုပ်မှာလဲဆိုတာကလည်း တော်တော်လေးကို စဉ်းစားစရာဖြစ်တယ်။ဆက်ပြီးတော့ Stay Home လုပ်မယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့က Stay Home ကို ပီပြင်အောင် လုပ်စေချင်တယ်။ အခုဟာက ဟိုလိုလို ဒီလိုလို စပ်ကူးမတ်ကူးကာလကိုရောက်နေတယ်လို့ ကျနော်ကတော့မြင်တယ်။"
ဒီကပ်ရောဂါကာလ ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး ပြည်သူကိုအခြေပြုတဲ့ လူထုပူးပေါင်းပါဝင်မှုတွေနဲ့ ဝိုင်းဝန်း အားဖြည့်နေကြချိန် ပြည်သူတိုင်းဟာ ကိုယ့်တာဝန်ကိုယ်ကျေဖို့နဲ့ ကိုယ့်ကြောင့် ကိုယ့်ပတ်ဝန်းကျင်ဒုက္ခမရောက်အောင် သတိထားကြပါလို့လည်း ဒေါက်တာနိုင်မင်းထွဋ်က မေတ္တာရပ်ခံပါတယ်။
"ပြည်သူတွေရဲ့အင်အားကို ကျနော်တို့က အသုံးပြုနေရတယ်ဆိုတာ သိရပါမယ်။ လက်ခံရပါတယ်။ကျနော်တို့ဆိုရင် ဗော်လံတီယာ ဆရာဝန်တွေပါဒါလည်း ပြည်သူ့အင်အားပဲ။ ပြည်သူလူထုအခြေပြု ဖျားနာကုဆေးခန်းတွေရှိတယ် ပြည်သူလူထု အခြေပြုလူနာတင် ကားတွေရှိတယ်။ ပြည်သူတွေက အားလုံးပူးပေါင်းပါဝင်နေပါတယ် ဒီဖြစ်စဉ်မှာလေ။ ဒါပေမဲ့ တချို့စည်းကမ်း မလိုက်နာတဲ့ပြည်သူတွေအတွက် ဒီအလုပ်လုပ်နေတဲ့သူတွေမှာ အင်မတန်မှကို ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေကြရပါတယ်။ ဆိုတော့ ဘယ်လို ပူးပေါင်းပါဝင်ကြရမလဲဆိုရင် ကိုယ့်တာဝန်ကိုယ် ကျေကြဖို့ပဲ လိုပါတယ်။ နံပတ်တစ်က Mask တပ်ပါ၊ Face Shield တပ်ပါ၊ ဒါတွေကိုပဲ ကျနော်တို့က ထပ်ခါထပ်ခါ ပြောနေကြရမှာပါ။ အများစုက ပြန်ပြီး Mask တွေ ဖြုတ်လာကြတယ် သေချာမတပ်ကြတော့ဘူး။ ကျနော် ကိုယ်တိုင် လူနာအနေနဲ့ICU ထဲရောက်သွားတော့ ICU ထဲက လူနာတွေကို မြင်ရတဲ့အချိန်မှာ အောက်ဆီဂျင်လုံးဝ ဖြုတ်မရပဲနဲ့ အောက်ဆီဂျင်လိုင်း ၂ လိုင်း ၃ လိုင်း ချိတ် ရှုနေကြရတာမျိုး- ကိုဗစ်ဖြစ်နေချိန် အလကားရတဲ့ အောက်ဆီဂျင်ကို ခက်ခက်ခဲခဲရှုနေကြရပြီး နောက်ဆုံးလုံးဝ မရူနိုင်တော့ဘဲ အသက်ပေးလိုက်ကြရတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ ပြည်သူတွေဟာ ကောင်းကောင်းကြီး သတိထားဖို့လိုပါတယ်။ ကိုယ့်တာကိုယ်လုံအောင်လို့ Mask တွေတပ်ပါ။ မလိုအပ်ဘဲနဲ့ အပြင်ကိုမထွက်ကြပါနဲ့လို့ စကားလက်ဆောင်ပေးချင်ပါတယ်။"
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်သူ ၁၀၀,၀၀၀ နီးပါးအထိ ကပ်လာနေတဲ့ စိုးရိမ်စရာအခြေအနေမှာ သက်ဆိုင်တဲ့ တာဝန်ရှိသူတွေဘက်က ထိရောက်တဲ့အရေးယူမှုတွေနဲ့ ကြပ်ကြပ်မတ်မတ်ဆောင်ရွက် သင့်တယ်လို့ အထွေထွေရောဂါကု ဆရာဝန်ကြီးဒေါက်တာမိုးအောင်ကျော်နိုင်ကသတိပေးပါတယ်။
"အဲ့ဒီတော့ အဲ့ဒီ့ထုတ်ပြန်တဲ့ ဒေသန္တရာအမိန့်တွေအပေါ် လိုက်နာမှုတွေကို ကြီးကြပ်တာဝန်ယူရမယ့်သူက ဘယ်သူလဲဆိုတာ ပထမ အရေးတကြီးဖော်ထုတ်ရမှာပေါ့။ အရေးပေါ်အခြေအနေမှာ ထုတ်ပြန်တဲ့အမိန့်ဆိုလည်း အဖွဲ့အစည်းအနေနဲ့ ကြီးကြပ်စစ်ဆေးဖို့လိုတယ်။ လူနာတွေကို Contact ရှာဖွေတာ လူနာတွေကို ကွာရမ်တင်းစင်တာပို့တာ ကုသပေးတာတွေကို အဖွဲ့အစည်းနဲ့ဆောင်ရွက်ပေးနေတာကိုလည်း ကျနော်တို့သိရပါတယ်။ ဒီလိုအဖွဲ့တွေဖွဲ့ဆောင်ရွက်နေချိန်မှာ ရောဂါကူးစက်မှု အတွက် ထုတ်ပြန်ထားတဲ့အချက်တွေကို မလိုက်နာတဲ့သူတွေကို ဘယ်လိုနည်းနဲ့ ရှာဖွေဖော်ထုတ် ကြီးကြပ်ပြီးတော့ အရေးယူမယ်ဆိုတဲ့ အဲ့တာမျိုးကို မတွေ့ရသေးဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ ပြည်သူတွေအချင်းချင်းကပဲ တိုင်ကြားရမှာလား။ ဒါမှမဟုတ် အဖွဲ့လိုက်ဖွဲ့စည်းထားသောသူတွေကပဲ လှည့်လည်ပြီး ကြီးကြပ်ပြီး အရေးယူမှုဆောင်ရွက်ပေးမှာလားပေါ့ တော်တော်ခက်တယ် ဒီကိစ္စက။ မြို့နယ်အလိုက်ဖြစ်ဖြစ် ဒီကြီးကြပ်ရေးကော်မတီတွေကနေ တကယ်ကို အရေးယူဆောင်ရွက်မယ့် နည်းလမ်းတွေကို စနစ်တကျချမှတ်ပြီးတော့ ဖိဖိစီးစီး အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ လိုနေပြီလို့ ကျနော်ထင်တယ်။"
ကူးစက်မှုနှုန်းကလည်း နေ့စဉ်လို ထောင်ဂဏန်းရှိနေပြီး သေဆုံးမှုမြင့်လာနေတဲ့အတွက် ပြည်သူတွေဘက်က သေလောက်တဲ့ကပ်ရောဂါဆိုက်နေတယ်ဆိုတာ အထူးသတိထားကြဖို့လိုနေပြီလို့လည်း ဒေါက်တာမိုးအောင်ကျော်နိုင်က သတိပေးပါတယ်။
"သေတဲ့နှုန်းကလည်း မကျဘူး၊ ရောက်တာနောက်ကျတာတွေရော မနိုင်မနင်းဖြစ်နေတယ်လို့ယူဆပြီး အိမ်မှာပဲနေ ဆေးရုံကိုသွားတာနောက်ကျလို့ သေတဲ့သူတွေရော နောက်တခါ နဂိုကတည်းကမှ အခြေခံ ကျန်းမာရေးမကောင်းတဲ့ သူတွေရှိတော့ အသေအပျောက်တွေကတော့ များနေတာတွေ့ရတယ်။ ဆက်ပြီးတော့ များနိုင်ခြေလည်းရှိတယ် ဆိုတော့ အဲ့ဒါကို နိုင်နိုင်နင်းနင်းနဲ့ စည်းကမ်းကို တိတိကျကျကိုင်တွယ်ပြီး ဆောင်ရွက်သင့်ပြီး စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့နေလာတာ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာလာသလိုဖြစ်နေတဲ့အတွက် တိတိကျကျလေး ဆောင်ရွက်ရင်တော့ ရမယ်လို့ထင်တယ်။ အဲ့ဒါကိုလည်း လက်တွေ့မြေပြင်အခြေအနေမှာ အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်သင့်ပြီလို့မြင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ကပြောတယ်ဆိုတာ ပရိုက်ဗိတ်ဆက်တာမှာ ဆေးရုံမှာဆင်းလာခဲ့သော်လည်းပဲ အဆုတ်တွေ ထိခိုက်တဲ့သူတွေကိုလည်း ဆက်လက်ကြည့်ရှု့ပေးနေရ တာတွေရှိတဲ့အတွက် တခါတလေ စိတ်ထဲမှာတောင်ဖြစ်မိတယ်။ အဲ့ဒီလို စည်းကမ်း မလိုက်နာတဲ့သူတွေ ဘာလို့မဖြစ်ကြတာလဲပေါ့ ကျန်တဲ့ အိမ်မှာနေတဲ့သူတွေ ရောဂါသည်တွေက သူတို့ကနေ တဆင့်ကူးစက်ခံရပြီးတော့ ဘာမှလဲ မလုပ်ဘဲနဲ့ သတိထားနေရင်းနဲ့ သေသွားတဲ့သူတွေ အများကြီးရှိတယ်ပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ ဒီလူတွေကို မေတ္တာရပ်ခံရုံလောက်နဲ့တော့ မရလောက်တော့ဘူးထင်တာပဲ။"
အခုလက်ရှိမှာတော့ COVID 19 ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ကုသရေး အမျိုးသားအဆင့်ဗဟိုကော်မတီကနေ ကိုဗစ်၁၉ ရောဂါကူးစက်မှု ဆက်လက်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး ပြည်သူကို ပန်ကြားချက် အမိန့်ထုတ်ပြန်ချက် ညွှန်ကြားချက်တွေကို ဒီဇင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့အထိ ရက်တိုးမြှင့်သတ်မှတ်တယ်လို့ နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့က သတိပေးကြညာထားပေမဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေကို လိုက်နာမှု အရေးယူမှု အားနည်းနေတဲ့အတွက် ဝေဖန်မှုတွေ ထွက်ပေါ်နေတာဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
ကိုဗဈထိနျးခြုပျသတျမှတျခကြျတှေ လိုကျနာဖို့ ဆရာဝနျတှေ တိုကျတှနျး
ကိုဗဈ ၁၉ ကူးစကျသူ ၉၀,၀၀၀ ကြောျနဲ့ သဆေုံးသူ ၂,၀၀၀ လောကျအထိ ဖွဈလာနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကူးစကျမွနျရောဂါ ကာကှယျထိနျးခြုပျနိုငျရေး ပွညျသူကို ပညာပေးတာအပွငျ အရေးပေါျ အမိန့ျထုတျပွနျခကြျတှကေို မလိုကျနာသူတို့ကို အရေးယူမှုတှနေဲ့ တငျးတငျးကပြျကပြျ ကွပျမတျဆောငျရှကျသင့ျပွီလို့ ဆေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးပွောဆိုလိုကျပါတယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မဆုမှနျက စုစညျးတငျပွပေးခငြျပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံ တနိုငျငံလုံးအတိုငျးအတာနဲ့ ကူးစကျမှုတှေ မွင့ျလာခြိနျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနဘကျက ပွညျသူတှေ နအေိမျတှထေဲမှာနကွေဖို့ ညှှနျကွားခကြျအပါအဝငျ အသှားအလာကန့ျသတျမှုတှနေဲ့ အမိန့ျတှထေုတျပွနျပွီး ထိနျးခြုပျဖို့ ကွိုးစားနကွေတာပါ။ ဒီလို ကိုဗဈ၁၉ ဆိုငျရာအရေးပေါျ အမိန့ျထုတျပွနျခကြျ ကန့ျသတျတားမွဈမှုတှအေပေါျ ပွညျသူအမြား လိုကျနာမှု အတောျလေး အားနညျးနတေဲ့အတှကျ ပိုးကူးစကျသူက နေ့စဉျလို ထောငျခြီတှေ့ရှိနဆေဲဖွဈပွီး ဆေးကုသပေးနတေဲ့ ကနြျးမာရေး ဝနျထမျးတှေ ဆရာဝနျတှပေါ ပိုးကူးစကျမှုတှေ ပြံ့နှံ့လာနတေဲ့အတှကျ ဆေးပညာရှငျတှဘေကျက စိုးရိမျတကွီး သတိပေးနတောပါ။
ရနျကုနျတိုငျး လှိုငျသာယာမွို့နယျ အခမဲ့ဖြားနာကုဆေးခနျး တာဝနျခံ စတေနာ့ဝနျထမျးဆရာဝနျဒေါကျတာနိုငျမငျးထှဋျဟာ ပွညျသူကို အခြိနျပွည့ျဆေးကုသစောင့ျရှောကျမှုပေးနရေငျး ကိုဗဈရောဂါပိုးကူးစကျခံခဲ့ရတဲ့ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးပါ။ သူက သူ့အတှေ့အကွုံနဲ့ယှဉျပွီး ပွညျသူလူထု အထူးသတိထားကွဖို့ တိုကျတှနျးပါတယျ။
"ကိုဗဈဟာ လူတှအေားလုံးကို ဒုက်ခပေးပါတယျ။ မဖွဈခငျမှာလညျး ဘယျတော့ကူးမလဲဆိုတာ လူတှကေ စိတျညဈရတယျ။ ဖွဈတဲ့အခြိနျမှာလညျး ဘာဆကျဖွဈမလဲဆိုတာ မသိရတဲ့အတှကျ ပွညျသူတှကေ စိတျညဈရတယျ။ ဖွဈပွီးရငျလညျးပဲ အလုပျသမားတှဆေို အလုပျပွနျမရတော့တာတှေ ကနြောျတို့ လှိုငျသာယာမှာ တှေ့ရတယျ။ ဆိုတော့ ပွောခငြျတာက ကိုဗဈက မဖွဈခငျရော ဖွဈနခြေိနျရော ဖွဈပွီးခြိနျရော ပွညျသူတှဟော စိတျပငျပမျးကွတယျ။ အခုအခြိနျမှာ ပွညျသူတှဟော ပွောလို့မရဘဲနဲ့ အပွငျတှကေို ထှကျလာကွတယျပေါ့နောျ။ ပွညျသူတှရေဲ့ ဖွဈတဲ့ခံစားခကြျကို ဆရာဝနျတယောကျအနနေဲ့ရော ကိုယျတိုငျဖွဈခဲ့တဲ့လူနာတယောကျအနနေဲ့ရော ကောငျးကောငျးနားလညျတယျလို့ပဲပွောခငြျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့က ကနြောျတို့နိုငျငံရဲ့ အခွအေနကေို ကောငျးကောငျးသိရမယျ။ ဘယျလောကျအထိ ငါတို့နိုငျငံက ငါတို့ကို လုပျပေးနိုငျမလဲပေါ့။ ဟုတျပွီ အပွငျကိုထှကျလာကွတယျ အပွငျထှကျတာ မထှကျပါနဲ့လို့မပွောဘူး ထှကျပွီဆိုရငျ ရောဂါကူးခံရနိုငျပွီ အကူးခံရပွီဆိုရငျ ဘယျကိုမှ မကွည့ျပါနဲ့ ကိုယ့ျနဲ့အနီးဆုံးဆေးရုံကို ပွေးကွည့ျလိုကျပါ... အဲ့ဒီဆေးရုံမှာ အောကျဆီဂငြျရှိသလားလို့။ ပွညျသူတှဟော ကိုယ့ျနိုငျငံအခွအေနေ ကိုယ့ျအခွအေနေ ကိုယ့ျအိမျက အခွအေနကေို ကောငျးကောငျးနားလညျဖို့ လိုပါတယျ။ နောကျတခုက အစိုးရပိုငျးကိုပွောရမှာပေါ့နောျ။ အစိုးရပိုငျးကလညျး တတျနိုငျသလောကျ လုပျပေးနတေယျ ပိုးကူးသူကို နိုငျငံတောျက ပိုကျဆံအကုနျအကအြကုနျခံပေးတယျ လှူပေးတဲ့ အလှူရှငျတှလေညျး ပငျပနျးနပွေီ ဗောျလံတီယာတှကေလညျး တနေ့ပွီးတနေ့ ပေါ့စတဈဖွဈပွီးတော့ ဆရာဝနျ အရအေတှကျကလညျး နညျးလာပွီ။ အစိုးရဘကျမှာ ဘာကို အားနညျးခကြျတှေ့ရသလဲဆိုတော့ စညျးကမျးမလိုကျနာတဲ့သူတှကေို အရေးယူတာမတှေ့ရဘူး။ ဥပမာ Q စငျတာက ထှကျပွေးတယျ။ လူနာတငျကားပေါျက ထှကျပွေးတယျ။ တကယျတော့ ဒါဟာ ရောဂါကာကှယျရေးဥပဒအေရ အရေးယူရမယ့ျဖွဈစဉျတှဖွေဈတယျ။ အစိုးရအနနေဲ့ ဘယျလိုလုပျမှာလဲဆိုတာကလညျး တောျတောျလေးကို စဉျးစားစရာဖွဈတယျ။ဆကျပွီးတော့ Stay Home လုပျမယျဆိုရငျ ကနြောျတို့က Stay Home ကို ပီပွငျအောငျ လုပျစခေငြျတယျ။ အခုဟာက ဟိုလိုလို ဒီလိုလို စပျကူးမတျကူးကာလကိုရောကျနတေယျလို့ ကနြောျကတော့မွငျတယျ။"
ဒီကပျရောဂါကာလ ရောဂါကာကှယျထိနျးခြုပျနိုငျရေး ပွညျသူကိုအခွပွေုတဲ့ လူထုပူးပေါငျးပါဝငျမှုတှနေဲ့ ဝိုငျးဝနျး အားဖွည့ျနကွေခြိနျ ပွညျသူတိုငျးဟာ ကိုယ့ျတာဝနျကိုယျကြဖေို့နဲ့ ကိုယ့ျကွောင့ျ ကိုယ့ျပတျဝနျးကငြျဒုက်ခမရောကျအောငျ သတိထားကွပါလို့လညျး ဒေါကျတာနိုငျမငျးထှဋျက မတေ်တာရပျခံပါတယျ။
"ပွညျသူတှရေဲ့အငျအားကို ကနြောျတို့က အသုံးပွုနရေတယျဆိုတာ သိရပါမယျ။ လကျခံရပါတယျ။ကနြောျတို့ဆိုရငျ ဗောျလံတီယာ ဆရာဝနျတှပေါဒါလညျး ပွညျသူ့အငျအားပဲ။ ပွညျသူလူထုအခွပွေု ဖြားနာကုဆေးခနျးတှရှေိတယျ ပွညျသူလူထု အခွပွေုလူနာတငျ ကားတှရှေိတယျ။ ပွညျသူတှကေ အားလုံးပူးပေါငျးပါဝငျနပေါတယျ ဒီဖွဈစဉျမှာလေ။ ဒါပမေဲ့ တခြို့စညျးကမျး မလိုကျနာတဲ့ပွညျသူတှအေတှကျ ဒီအလုပျလုပျနတေဲ့သူတှမှော အငျမတနျမှကို ပငျပနျးနှမျးနယျနကွေရပါတယျ။ ဆိုတော့ ဘယျလို ပူးပေါငျးပါဝငျကွရမလဲဆိုရငျ ကိုယ့ျတာဝနျကိုယျ ကြကွေဖို့ပဲ လိုပါတယျ။ နံပတျတဈက Mask တပျပါ၊ Face Shield တပျပါ၊ ဒါတှကေိုပဲ ကနြောျတို့က ထပျခါထပျခါ ပွောနကွေရမှာပါ။ အမြားစုက ပွနျပွီး Mask တှေ ဖွုတျလာကွတယျ သခြောမတပျကွတော့ဘူး။ ကနြောျ ကိုယျတိုငျ လူနာအနနေဲ့ICU ထဲရောကျသှားတော့ ICU ထဲက လူနာတှကေို မွငျရတဲ့အခြိနျမှာ အောကျဆီဂငြျလုံးဝ ဖွုတျမရပဲနဲ့ အောကျဆီဂငြျလိုငျး ၂ လိုငျး ၃ လိုငျး ခြိတျ ရှုနကွေရတာမြိုး- ကိုဗဈဖွဈနခြေိနျ အလကားရတဲ့ အောကျဆီဂငြျကို ခကျခကျခဲခဲရှုနကွေရပွီး နောကျဆုံးလုံးဝ မရူနိုငျတော့ဘဲ အသကျပေးလိုကျကွရတာတှေ ရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ ပွညျသူတှဟော ကောငျးကောငျးကွီး သတိထားဖို့လိုပါတယျ။ ကိုယ့ျတာကိုယျလုံအောငျလို့ Mask တှတေပျပါ။ မလိုအပျဘဲနဲ့ အပွငျကိုမထှကျကွပါနဲ့လို့ စကားလကျဆောငျပေးခငြျပါတယျ။"
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကူးစကျသူ ၁၀၀,၀၀၀ နီးပါးအထိ ကပျလာနတေဲ့ စိုးရိမျစရာအခွအေနမှော သကျဆိုငျတဲ့ တာဝနျရှိသူတှဘေကျက ထိရောကျတဲ့အရေးယူမှုတှနေဲ့ ကွပျကွပျမတျမတျဆောငျရှကျ သင့ျတယျလို့ အထှထှေရေောဂါကု ဆရာဝနျကွီးဒေါကျတာမိုးအောငျကြောျနိုငျကသတိပေးပါတယျ။
"အဲ့ဒီတော့ အဲ့ဒီ့ထုတျပွနျတဲ့ ဒသေန်တရာအမိန့ျတှအေပေါျ လိုကျနာမှုတှကေို ကွီးကွပျတာဝနျယူရမယ့ျသူက ဘယျသူလဲဆိုတာ ပထမ အရေးတကွီးဖောျထုတျရမှာပေါ့။ အရေးပေါျအခွအေနမှော ထုတျပွနျတဲ့အမိန့ျဆိုလညျး အဖှဲ့အစညျးအနနေဲ့ ကွီးကွပျစဈဆေးဖို့လိုတယျ။ လူနာတှကေို Contact ရှာဖှတော လူနာတှကေို ကှာရမျတငျးစငျတာပို့တာ ကုသပေးတာတှကေို အဖှဲ့အစညျးနဲ့ဆောငျရှကျပေးနတောကိုလညျး ကနြောျတို့သိရပါတယျ။ ဒီလိုအဖှဲ့တှဖှေဲ့ဆောငျရှကျနခြေိနျမှာ ရောဂါကူးစကျမှု အတှကျ ထုတျပွနျထားတဲ့အခကြျတှကေို မလိုကျနာတဲ့သူတှကေို ဘယျလိုနညျးနဲ့ ရှာဖှဖေောျထုတျ ကွီးကွပျပွီးတော့ အရေးယူမယျဆိုတဲ့ အဲ့တာမြိုးကို မတှေ့ရသေးဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ ပွညျသူတှအေခငြျးခငြျးကပဲ တိုငျကွားရမှာလား။ ဒါမှမဟုတျ အဖှဲ့လိုကျဖှဲ့စညျးထားသောသူတှကေပဲ လှည့ျလညျပွီး ကွီးကွပျပွီး အရေးယူမှုဆောငျရှကျပေးမှာလားပေါ့ တောျတောျခကျတယျ ဒီကိစ်စက။ မွို့နယျအလိုကျဖွဈဖွဈ ဒီကွီးကွပျရေးကောျမတီတှကေနေ တကယျကို အရေးယူဆောငျရှကျမယ့ျ နညျးလမျးတှကေို စနဈတကခြမြှတျပွီးတော့ ဖိဖိစီးစီး အကောငျအထညျဖောျဖို့ လိုနပွေီလို့ ကနြောျထငျတယျ။"
ကူးစကျမှုနှုနျးကလညျး နေ့စဉျလို ထောငျဂဏနျးရှိနပွေီး သဆေုံးမှုမွင့ျလာနတေဲ့အတှကျ ပွညျသူတှဘေကျက သလေောကျတဲ့ကပျရောဂါဆိုကျနတေယျဆိုတာ အထူးသတိထားကွဖို့လိုနပွေီလို့လညျး ဒေါကျတာမိုးအောငျကြောျနိုငျက သတိပေးပါတယျ။
"သတေဲ့နှုနျးကလညျး မကဘြူး၊ ရောကျတာနောကျကတြာတှရေော မနိုငျမနငျးဖွဈနတေယျလို့ယူဆပွီး အိမျမှာပဲနေ ဆေးရုံကိုသှားတာနောကျကလြို့ သတေဲ့သူတှရေော နောကျတခါ နဂိုကတညျးကမှ အခွခေံ ကနြျးမာရေးမကောငျးတဲ့ သူတှရှေိတော့ အသအေပြောကျတှကေတော့ မြားနတောတှေ့ရတယျ။ ဆကျပွီးတော့ မြားနိုငျခွလေညျးရှိတယျ ဆိုတော့ အဲ့ဒါကို နိုငျနိုငျနငျးနငျးနဲ့ စညျးကမျးကို တိတိကကြကြိုငျတှယျပွီး ဆောငျရှကျသင့ျပွီး စညျးမဲ့ကမျးမဲ့နလောတာ နှဈပေါငျးမြားစှာကွာလာသလိုဖွဈနတေဲ့အတှကျ တိတိကကြလြေး ဆောငျရှကျရငျတော့ ရမယျလို့ထငျတယျ။ အဲ့ဒါကိုလညျး လကျတှေ့မွပွေငျအခွအေနမှော အကောငျအထညျဖောျဆောငျရှကျသင့ျပွီလို့မွငျပါတယျ။ ကနြောျတို့ကပွောတယျဆိုတာ ပရိုကျဗိတျဆကျတာမှာ ဆေးရုံမှာဆငျးလာခဲ့သောျလညျးပဲ အဆုတျတှေ ထိခိုကျတဲ့သူတှကေိုလညျး ဆကျလကျကွည့ျရှု့ပေးနရေ တာတှရှေိတဲ့အတှကျ တခါတလေ စိတျထဲမှာတောငျဖွဈမိတယျ။ အဲ့ဒီလို စညျးကမျး မလိုကျနာတဲ့သူတှေ ဘာလို့မဖွဈကွတာလဲပေါ့ ကနြျတဲ့ အိမျမှာနတေဲ့သူတှေ ရောဂါသညျတှကေ သူတို့ကနေ တဆင့ျကူးစကျခံရပွီးတော့ ဘာမှလဲ မလုပျဘဲနဲ့ သတိထားနရေငျးနဲ့ သသှေားတဲ့သူတှေ အမြားကွီးရှိတယျပေါ့။ အဲ့ဒီတော့ ဒီလူတှကေို မတေ်တာရပျခံရုံလောကျနဲ့တော့ မရလောကျတော့ဘူးထငျတာပဲ။"
အခုလကျရှိမှာတော့ COVID 19 ရောဂါကာကှယျထိနျးခြုပျကုသရေး အမြိုးသားအဆင့ျဗဟိုကောျမတီကနေ ကိုဗဈ၁၉ ရောဂါကူးစကျမှု ဆကျလကျထိနျးခြုပျနိုငျရေး ပွညျသူကို ပနျကွားခကြျ အမိန့ျထုတျပွနျခကြျ ညှှနျကွားခကြျတှကေို ဒီဇငျဘာလ ၁၅ ရကျနေ့အထိ ရကျတိုးမွှင့ျသတျမှတျတယျလို့ နိုဝငျဘာ ၂၈ ရကျနေ့က သတိပေးကွညာထားပမေဲ့ ထုတျပွနျခကြျတှကေို လိုကျနာမှု အရေးယူမှု အားနညျးနတေဲ့အတှကျ ဝဖေနျမှုတှေ ထှကျပေါျနတောဖွဈပါတယျ။