အမေရိကန်အနေနဲ့ အင်အားကြီး တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ မြန်မာ့အရေး ထည့်သွင်း ဆွေးနွေးလာနေချိန်မှာပဲ နောက်ထပ် အိမ်နီးချင်း အင်အားကြီး တနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယနဲ့လည်း မြန်မာ့အရေးဆွေးနွေးလာဖို့ မြန်မာ့အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက လိုလားနေကြပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းတာ ၃ နှစ်ခွဲရှိလာချိန်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းမှာ ၁.၂ သန်းကျော်နဲ့ အများဆုံး ဖြစ်လာနေတဲ့ စစ်ရှောင်ပြည်သူတွေဆီ နိုင်ငံတကာ အကူအညီတွေ ရောက်ရှိနိုင်ရေးမှာ အိန္ဒိယက အကူအညီပေးဖို့ တိုက်တွန်းဆွေးနွေးစေချင်ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အလားအလာ ဘယ်လိုရှိပါသလဲ။ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်းတင်ပြပါမယ်။
ဩဂုတ်လ နောက်ဆုံးပတ်ထဲ ထုတ်ပြန်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ မှတ်တမ်းတွေအရ စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲမှာ ပြည်တွင်း နေရပ်စွန့်ခွာသူ (IDPs) အရေအတွက်က ၁.၂ သန်းကျော်နဲ့ တနိုင်ငံလုံးမှာ အများဆုံး ဖြစ်နေပါတယ်။ အကူအညီ လိုအပ်နေသူတွေကလည်း ၂ သန်းကျော် အထိ ရှိနေတာပါ။ လက်ရှိ နေရပ်ပြန်နေနိုင်သူကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးတခုလုံးမှာ ထွက်ပြေးခဲ့ရသူ စုစုပေါင်းရဲ့ ၀.၅ % ဖြစ်တဲ့ လူ ၁,၀၀၀ ကျော်လေးပဲ ရှိပါတယ်။ အလားတူ မကွေးတိုင်းထဲမှာ ဆိုရင်လည်း နေရပ်စွန့်ခွာသူ ဦးရေက ၂ သိန်းခွဲကျော် နဲ့ စစ်ကိုင်းနဲ့ ရခိုင် နောက်မှာကပ်လျက် အများဆုံး အနေအထား ဖြစ်နေပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေတဲ့ အလယ်ပိုင်းဒေသဟာ တခြား တိုင်းရင်းသား ဒေသတွေလို ထိုင်းနယ်စပ်က တဆင့် အကူအညီတွေ ပေးဖို့ မလွယ်ကူလို့ တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေး တပ်တွေ အများစု စိုးမိုးထားပြီး ဖြစ်တဲ့ ချင်းပြည်ဘက်က ဖြတ်ပြီး အကူအညီတွေ ပေးပို့ ရယူနိုင်ဖို့ စဥ်းစားရတာလို့ အညာဒေသ စစ်အာဏာရှင်တော်လှန်ရေးမှာ မူဝါဒရေးရာနဲ နိုင်ငံရေး လုပ်ငန်းစဥ်တွေ အားကောင်းလာစေရေး အချက်အလက်၊ သုတေသနနဲ့ ပံ့ပိုးမှုတွေ လုပ်နေတဲ့ မြန်မာ့မူဝါဒရေးရာ အင်စတီကျု (MPI) က ဦးဇော်တူးဆိုင်းက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“’ဘားမားအက်’ ထဲမှာ ဘတ်ဂျက် အမျိုးအစား ၃-၄ ခု ရှိတယ်လေ။ အဲထဲမှာ အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း ၇၀ (ကျော်) လောက်က အိန္ဒိယနဲ့ ထိုင်း နိုင်ငံတွေကနေ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် သွားရမယ် ဆိုတာ ရှိတာကိုး။ အထက်က ကြည့်မယ်ဆိုရင် ရှမ်း၊ ကရင်နီ၊ ကရင်၊ မွန်ဒေသတွေမှာ ဆိုရင် တခုခု ဖြစ်လိုက်တိုင်း နိုင်ငံတကာနဲ့ ဆက်နွှဲနေတဲ့ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ NGO အဖွဲ့တွေ၊ Civil Society လူထု အခြေခံ အဖွဲ့အစည်းတွေက ကောင်းကောင်း ကူညီနိုင်တယ်ပေါ့လေ။ အဲ့ဘက်က နိုင်ငံတကာလည်း ရောက်နိုင်တယ်။ အညာနဲ့ ထိစပ်နေတာကတော့ အိန္ဒိယပေါ့ဗျာ။”
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ NDAA အမျိုးသားကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေအောက်က မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီရေးအတွက် အကူအညီဖြစ်တဲ့ 'ဘားမားအက်’ ကတဆင့် သမ္မတလက်မှတ်ထိုးပြီး အတည်ဖြစ်လာပြီ ဖြစ်တဲ့ ၂၀၂၄ ခုနှစ် အမေရိကန်အစိုးရအသုံးစရိတ်ထဲမှာ “နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီ” ဆိုတာ ပါဝင်သလို “အိန္ဒိယ နိုင်ငံ” ဆိုပြီးလည်း သတ်သတ်မှတ်မှတ် ဖော်ပြထားပြီးဖြစ်လို့ ဒီကိစ္စက မျှော်လင့်ချက် ရှိတယ်လို့ ဝါရှင်တန်ဒီစီ အခြေစိုက် မြန်မာ့အရေး ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ဇိုသုန်းမှုန်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ မီဇိုရမ် ပြည်နယ်ရဲ့ ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် အသစ် Pu Lalduhoma က နယူးဒေလီနဲ့ နိုင်ငံရေး အရ၊ သံတမန်ရေး အရ တော်တော်လေး အဆင်ပြေတယ်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Jaishankar ဆိုရင် သူ့ရဲ့ သူငယ်ချင်း အရင်းခေါက်ခေါက်ဆိုတော့ ကျနော်တို့ မျော်လင့်ချက်ရှိပါတယ်။”
မီဇိုရမ် ပြည်နယ်ရဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် Pu Lalduhoma ဟာ ဒီသတင်းပတ်ထဲမှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ခရီးစဥ် ရှိနေပြီး မေရီလန်းပြည်နယ်မှာ စက်တင်ဘာ ၂ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမယ့် မီဇို လူမျိုးများနေ့ အခမ်းအနားမှာ မီဇို ချင်း လူမျိုးစုတွေနဲ့ တတွေ့ဆုံဖို့ ရှိလို့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီပေးရေး ကိစ္စတွေ ဆွေးနွေးခွင့်ရဖို့လည်း မျှော်လင့်တယ်လို့ ဇိုသုန်းမှုန်က ပြောပါတယ်။
အကူအညီတွေ လိုအပ်ချက်က ပြည်တွင်းကျန်ခဲ့တဲ့ စစ်ရှောင်တွေရော၊ အိန္ဒိယ ဘက် ထွက်ပြေးခဲ့ရသူတွေမှာပါ မြင့်မားနေတာပါ။
အခုလတ်တလောမှာ အိန္ဒိယ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ကတဆင့် မြန်မာ နယ်စပ်အထိ ကွင်းဆင်းလေ့လာခဲ့တဲ့ မေရီလန်းပြည်နယ် ချင်းလူမျိုးများအဖွဲ့ (CAM) ဘုတ်အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တာဝန်ယူထားသူလည်းဖြစ်တဲ့ မြန်မာ့အရေး စိတ်ဝင်စားသူ သိက္ခာတော်ရ ဆရာတော် Tim Siemens ကလည်း နယ်စပ်တလျှောက်က စစ်ရှောင် ပြည်သူတွေဟာ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး အခြေခံ လိုအပ်ချက်တွေတောင် မပြည့်မစုံ ဖြစ်နေတယ်လို့ သူ့မျက်မြင် ကိုယ်တွေ့ကြုံခဲ့ရတာကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“သူတို့ကို တွေ့ချိန်မှာ ကျနော့်စိတ်ထဲ ပထမဆုံး ခံစားမိတာကတော့ သူတို့ အရမ်းကို ခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေတခုကို ရင်ဆိုင်နေရတယ်ဆိုတာပါ။ အလုပ်အကိုင် ရှာဖွေဖို့ ဆိုတာကလည်း မဖြစ်နိုင်သလောက်ပါပဲ။ သူတို့ လုပ်နိုင်တာလေးတွေ အကောင်းဆုံး လုပ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မသေရုံတမယ် အသက်ရှင် ရပ်တည်ဖို့ပဲ ဖြစ်နေပါတယ်။ အရမ်းကို ခက်ခဲကြပါတယ်။”
CAM အဖွဲ့ရဲ့ ဧပြီလက မီဇိုရမ် ခရီးစဥ် တွေ့ရှိချက် အစီရင်ခံစာထဲမှာ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီ တွေ လိုအပ်နေပုံကို ထောက်ပြထားပြီး ဒေသခံ မီဇိုရမ် ပြည်နယ် အစိုးရနဲ့ လူမှု အဖွဲ့တွေဘက်ကတော့ ဒီလို အကူအညီတွေ ကြားခံ ဆောက်ရွက်ပေးဖို့ လိုလားပြီး လက်ခံနိုင်ဖွယ် ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီတွေ တကယ် ဖြစ်လာနိုင်ဖို့ အမေရိကန် အစိုးရနဲ့ အိန္ဒိယ ဗဟို အစိုးရကြား ပိုပြီး ထိထိရောက်ရောက် ဆက်သွယ် စကားပြောကြဖို့လိုတယ်လို့ CAM ဘုတ်အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ Tim Siemens က ထောက်ပြပါတယ်။
“ဆက်သွယ်ပြီး စကားတွေ ပြောလာကြရင်၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီတွေက ဖြစ်လာနိုင်မယ် ထင်ပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံ နယ်စပ်ဘက်ခြမ်းမှာဒါက ဖြစ်ခဲ့ပြီးပြီ ဆိုတော့ အကူအညီလိုအပ်နေတာ အားလုံးကို ပို့ပေးနိုင်ဖို့ အလားတူ ယန္တရားတွေ ထူထောင်နိုင်ဖို့ပါပဲ။ ဗဟိုအစိုးရနဲ့ ပြောဆို လုပ်ဆောင်ရမယ့် အရာတွေ အများကြီး ကျန်နေသေးတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ မီဇိုရမ်မှာရှိတဲ့သူတွေကတော့ ဒီလို အကူအညီတွေ လက်ခံပေးဖို့ကို လိုလိုလားလားရှိကြပါတယ်။ အကူအညီတွေ ပို့ဆောင်ပေးနိုင်မယ့် လုပ်ငန်းစဥ် စနစ်တချို့လည်း ရှိပြီး ဖြစ်တယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။”
ဒါပေမယ့် လက်တွေ့ ဖော်ဆောင်မှုပိုင်းမှာ ကျော်လွှားရမယ့် အခက်အခဲတွေ အများကြီး ရှိနေသေးတယ်လို့ ဦးဇော်တူးဆိုင်က ရှုမြင်ပါတယ်။
“အိန္ဒိယနိုင်ငံရေးကိုက လက်ရှိ အစိုးရ၊ မိုဒီ ဦးဆောင်တဲ့ ဘီဂျေပီ အစိုးရကိုက သူတို့နိုင်ငံအတွင်းမှာ Civil Society (အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေ) နဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတကာက အကူအညီတွေ၊ နောက် ခရစ်ယာန် ဘုရားကျောင်းတွေရဲ့ အကူအညီတွေကို ပိတ်ထားတာကိုး။ ဆိုတော့ အဲဒီဟာ အပါအဝင် အိန္ဒိယနယ်စပ်ကနေ ဝင်နိုင်တဲ့ အညာမှာကူနေတဲ့ လူထုကို အခြေခံတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း အားနည်းတယ် ပြောရမှာပေါ့။ အရင်ကတည်းက အားနည်းခဲ့တာ။ အခုလို ကကောင်းကနင်း ဖြစ်တဲ့ အချိန်မှာ ဆိုရင် ရှိနေတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေကို ခွဲခြမ်းပေးရတော့ ပိုပြီး အခက်အခဲ ဖြစ်တာပေါ့ဗျာ။"
ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာက အကူအညီပေးရေး အစိုးရမဟုတ်တဲ့ NGOs အဖွဲ့တွေ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ထဲမှာ တရားဝင် ရုံးစိုက်နိုင်ဖို့ လိုနေတယ် ဆိုတာကို ဇိုသုန်းမှုန်ကလည်း သဘောတူပါတယ်။ အမေရိကန် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော်က တည်ထောင်ထားတဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ သုတေသန အဖွဲ့ အမေရိကန် ငြိမ်းချမ်းရေး အင်စတီကျုမှာ ဇူလိုင်လက ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဒီလို နိုင်ငံတကာ အကူအညီတွေ မီဇိုရမ် ပြည်နယ်ထဲမှာ ရောက်နိုင်ဖို့ အမေရိကန် အစိုးရအနေနဲ့ အိန္ဒိယ အစိုးရ အပေါ် သံတမန်ရေး ထိတွေ့ဖို့ အကြံပြုထားပါတယ်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံ အခြေစိုက် India For Myanmar အဖွဲ့ က ဆလိုင်းဒိုခါကတော့ လက်ရှိ အိန္ဒိယအစိုးရရဲ့ အတိုက်အခံ အင်အားစုတွေနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ အပေါ် ကိုင်တွယ်ပုံတွေ အပြင် နိုင်ငံတကာမှာ လည်း အိန္ဒိယရဲ့ အရွေ့တွေ အားလုံးက ဒီမိုကရေစီ စံတန်ဖိုးအပေါ် အခြေခံတာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ သူ့ရဲ့ နိုင်ငံ အကျိုးစီးပွားကိုပဲ အခြေခံတာ ဖြစ်နေလို့ မြန်မာ့အရေးမှာလည်း အမေရိကန်ရဲ့ အိန္ဒိယအပေါ် တိုက်တွန်းချက် ရှိရင်တောင် သက်ရောက်မှု နည်းနိုင်တယ်လို့ ရှုမြင်ပါတယ်။
“အိန္ဒိယရဲ့ လက်ရှိ ရပ်တည်ချက်ကို ပြောင်းလဲစေနိုင်တာက ကျနော့်အမြင်မှာတော့ တော်လှန်ရေး အင်အားစုတွေ NUG နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် EAOs အဖွဲ့တွေရဲ့ ချဥ်းကပ်မှုကသာ လက်တွေ့အကျဆုံးလို့ မြင်တယ်။”
အိန္ဒိယက ရုရှား-ယူကရိန်း အရေးလို ကမ္ဘာ့ အရေး ကိစ္စကြီးမျိုးတွေမှာ အမေရိကန်ရဲ့ သဘော ဆန္ဒကို ဆန့်ကျင်တာမျိုးကို ဆလိုင်းဒိုခါက ဥပမာပေးပါတယ်။ အိန္ဒိယဟာ လက်ရှိအချိန်မှာ အတိုင်းအတာ တခုအထိ အင်အားကြီး နိုင်ငံ ဖြစ်လာနေပြီ ဖြစ်လို့ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဝေဖန်မှုတွေကို ဂရုမစိုက်ဘူးလို့ ထောက်ပြပါတယ်။ NUG နဲ့ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့လို အတိုက်အခံ အင်အားစုတွေဘက်က အိန္ဒိယ မျှော်လင့်ထားတဲ့ အဖြေ ထွက်မလာ သေးသရွေ့ မြန်မာ့အရေးမှာ တွန့်ဆုတ် နေဦးမယ်လို့လည်း သူက သုံးသပ်ပါတယ်။
တခြား မြန်မာ့အရေး လေ့လာသူတွေနဲ့ ဆောင်ရွက်သူတွေမှာလည်း အလားတူ ရှုမြင်ချက်တွေ ရှိပါတယ်။ အိန္ဒိယနဲ့ တိုက်ရိုက် နယ်နိမိတ် ထိစပ်နေတဲ့ ချင်းပြည်မှာ ဆိုရင် နယ်မြေ အများစုကို ချင်း တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက အဓိက ထိန်းချုပ်ထားသလို ရခိုင်ပြည်မှာ ဆိုရင်လည်း အာရက္ခ တပ်တော် (AA) ကလည်း ရခိုင် တောင်ပိုင်း အထိ စစ်ရေး ထိုးစစ်ဆင်နေပြီ ဖြစ်လို့ အတိုက်အခံ အင်အားစုဘက်ကသာ စုစုစည်းစည်းနဲ့ အိန္ဒိယ အပါအဝင် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေကို မြန်မာ့အရေး လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီ အပါအဝင် အဓိက မူဝါဒါတွေ အပြောင်းအလဲ အတွက် ချဥ်းကပ် ဖို့ လိုအပ်နေကြောင်းကို ဗွီအိုအေက မေးမြန်းခဲ့တဲ့ သူတေသီတွေနဲ့ မြန်မာ့အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက တညီတညွတ်တည်း ထောက်ပြကြပါတယ်။
Forum