(Zawgyi/Unicode)
နှစ်စဉ် ဒီဇင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှာကျရောက်တဲ့ ကမ္ဘာ့ AIDS ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေးနေ့မှာ ဒီကူးစက်ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပညာပေးလုပ်ငန်းတွေ လုပ်လာတာ ဒီနှစ်ဆိုရင် ၃၁ နှစ်ပြည့်ပါပြီ။
ဒီရောဂါ ကုသမူနဲ့ စောင့်ရှောက်မူအပေါ် တကမ္ဘာလုံးမှာ ပိုမိုလက်လှမ်းမီလာပြီး ရောဂါသည်တွေ ပိုပြီး အသက်ရှည်ရှည်နေနိုင်လာပေမယ့် ဒီ AIDS ရောဂါကြောင့် နေ့စဉ် ကလေး ၃၀၀ ကျော် သေဆုံး နေရသေးတာမို့ ငယ်ရွယ်သူတွေ စောစောဆေးစစ်၊ ကုသမူခံယူကြဖို့ ကုလသမဂ္ဂ ကလေးများ ရန်ပုံငွေအဖွဲ့က သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ ကလေးဘဝကတည်းက ဒီရောဂါနဲ့ ခက်ခက်ခဲခဲ ဖြတ်သန်း ရှင်သန်ခဲ့ရပြီး အရွယ်ရောက်နေကြပြီးဖြစ်သူတချို့နဲ့ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ Johannesburg မြို့မှာ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့တဲ့ VOA သတင်းထောက် Anita Powell ပေးပို့ထားတဲ့သတင်းလွှာကို ကိုဝင်းမင်းက ပြောပြပါမယ်။
Jane Mabasa ဟာ AIDS နဲ့ သေဆုံးမယ့်သူ စောင့်ရှောက်ရေးဂေဟာကို ရောက်လာခဲ့တာပါ။ သူမ ၉ နှစ်သမီးအရွယ်မှာ AIDS ရောဂါ ခံစားနေရတဲ့ သူမအမေနဲ့ ခွဲပြီး Johannesburg မြို့က ဂေဟာကို လာပို့ခဲ့တာပါ။ ၁၉၈၇ ကနေ ၂၀၀၃ ခုနှစ်အတွင်း ဒီ ဂေဟာမှာ အပတ်စဉ် ကလေး ၉ ဦးသေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။ Mabasa လည်းသူတို့ လမ်းလိုက်ရမယ်လို့ ယူဆခဲ့တာပါ။ သူမက
“ကျွန်မ အရမ်းကို ဖျားနေခဲ့တာပါ။ ဘယ်လောက်ဆိုးလဲဆိုရင် သေမှပဲ အေးတော့မယ်လို့ အထိ ထင်ခဲ့တာပါ။ ကျွန်မ ဘာကြောင့် ခုလိုဖြစ်ခဲ့တာကို ၁၄ နှစ်သမီးအရွယ်မှာ သူတို့ ကျွန်မကို စရှင်းပြကြပါတယ်၊ မွေးကတဲက ဒီရောဂါ ပါလာတာပေါ့နော်၊ ဒါကို လက်ခံပြီး ဆက်နေသွားဖို့ပဲရှိတယ်ပေါ့နော်။”
ဒီလိုနေခဲ့ရာကနေ အခု Mabasa ၂၂ နှစ်ရှိလာပါပြီ။ ကုသမှု ခံယူနေပြီး ကျန်းမာနေပါတယ်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်ကစပြီး AIDS ကြောင့် ကလေး ၁ ဦးပဲ သေခဲ့တာကြောင့် သေဆုံးမယ့်သူ စောင့်ရှောက်ရေး ဂေဟာလေးဟာ မျှော်လင့်ချက် ဂေဟာလေး ဖြစ်သွားပါပြီ။
ဒါပေမယ့် UNICEF ကုလသမဂ္ဂ ကလေးများ ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ကတော့ ဒီရောဂါကြောင့် တကမ္ဘာလုံးမှာ နေ့စဉ် ကလေးပေါင်း ၃၂၀ နှုန်းနဲ့ သေနေရတယ်လို့ အစီရင်ခံစာထုတ် သတိပေး လိုက်ပါတယ်။ ဒီနှုန်းက တကယ်တော့ ကြောက်စရာပါ၊ စောစောသိ စောစော ကုသမှု ခံယူနိုင်ရင် HIV ပိုးရှိသူတွေဟာ အသက်ရှည်ရှည် ကျန်းကျန်းမာမာ ဆက်နေနိုင်လို့ပါ။
UNICEF က Dr. Chewe Luo က
“ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးမှာ ကလေးတွေ ဒီကုသမူကို မရနိုင်ဘဲ ဆုံးရှုံးနေရပါတယ်။ ဒီနေ့မှာ ကလေး ၅၄% ခန့်ပဲ ဒီကုသမူကို ရနေတာပါ။ ကလေးအားလုံးရဲ့ တဝက်ပဲ ကုသမူကို လက်လှမ်းမီနေတာပေါ့နော်။
ဒီကလေးအရွယ်တွေမှာ သေဆုံးမူက မြင့်မားနေတုန်းပါ။ ဒါပေမဲ့ အခြားတဖက်မှာရှိနေတာက၊ လူကြီးတွေကို ကုသမုပေးနေတယ်ဆိုရင် ဒီကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မူပေးတဲ့ပုံစံကို ပြောင်းဖို့လိုပါတယ်။ လူကြီးတိုင်း ကုသမူရရေး အတွက် လုပ်နေရာမှာ၊ ကလေးတိုင်း ခုလိုရဖို့ရော ထဲ့ မတွက်ကြတော့ဘူးလား။”
Johannesburg မြို့မှာပဲ HIV/ AIDS ဆိုင်ရာ စောင့်ရှောက်ရေး ဂေဟာမှာ ကလေးတွေအတွက် အလုပ်လုပ် ပေးနေတဲ့ Nompumelelo Madonsela က ဆေးက အဓိက ကျတာမဟုတ်ပဲ လူငယ်တွေရဲ့ အသိတရားကလည်း အခုအထိ ပြဿနာဖြစ်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“လူတွေထင်တာက ဆေးစစ်လိုက်တာနဲ့ အခြေအနေကို သိသွားမယ်။ ဒီပိုးရှိနေရင် သေဖို့ပဲရှိတယ်။ ဒါကြောင့် ပိုးရှိတာမသိရင် သေစရာလဲ မရှိဘူးတော့ဘူးပေါ့။ ဒါကြောင့် ကျွန်မထင်ပါတယ်၊ သူတို့အတွက်ကတော့ မသိထားရင် အဲ့ဒိပိုး သတ်တာလည်းမခံရတော့ဘူးပေါ့နော်။”
ဒါပေမယ့် မွေးကင်းစအရွယ်မှာ HIV ပိုးနဲ့ ဒီဂေဟာမှာ စွန့်ပစ်ခံခဲ့ရပြီး အခု အသက် ၂၀ ရှိလာပြီဖြစ်တဲ့ Johanna Mogotsi ကတော့ တခြားကလေးတွေဆီကနေ လေ့လာနိုင်ခဲ့တာကို
“ဒီဆေးတွေသောက်တာကြောင့် ဘဝဆုံးရမဲ့ အနေအထားရောက်သွားမှာမျိုး မဟုတ်ဘူးဆိုတာကို ဒီကလေးတွေကြောင့် ကျွန်မ နားလည်လာပါတယ်။ ကျွန်မရဲ့ဆေးတွေကို နေ့စဉ်သောက်ဖို့ သူတို့ဆီက အသိတရား တကယ့်ကို ရစေခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ HIV| AIDS ကိုယ်တွေ့ကြုံတာအားလုံးကို၊ ကျွန်မကို လာရှင်းပြကြပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကျွန်မအတွက် အရမ်းမခက်ခဲတော့ပါဘူး၊ ဒါက ကုသလို့ရတဲ့အရာလို့ ကျွန်မ နားလည်လာခဲ့တာကြောင့်ပေါ့။ သူတို့ ဒီ ဆေးတွေသောက်နေတာကြောင့် ဆက်ကျန်းမာနေတာကို တွေ့နေရတယ်လေ။”
Mogotsi အနေနဲ့ သူနာပြုတဦးဖြစ်ဖို့ အခုရည်မှန်းထားပြီး Mabasa ကလည်း ဒီ ဂေဟာ ဘုတ်အဖွဲ့မှာ ဝင်လုပ်နေပါပြီ။ သူမ ပြန်ငယ်သွားချင်ပြီး ဂုဏ်ယူချင်ခဲ့ပုံကို Mabasa က
“ကျွန်မ ၉ နှစ်အရွယ်ဘဝကို ပြန်ဂုဏ်ယူနေမိပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အဲ့ဒီအရွယ်မှာ ခုလိုဖြစ်နေတာကို အရှိအတိုင်း လက်ခံခဲ့ရတယ်လေ။ ကျွန်မ ယုံကြည်တာက မွေးလာကထဲက အိမ်မက်တွေ ပါလာခဲ့တယ်၊ ကျွန်မ ကိုယ်ပိုင်အိမ်မက်တွေပေါ့။ ဒီအိမ်မက်တွေကို HIV နဲ့ AIDS က မဖျက်ဆီးပစ်နိုင်အောင် ကျွန်မလုပ်နိုင်ခဲ့တယ်လေ။”
အခုတော့ ဒီဂေဟာကို ရောက်လာတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို Mabasa ပြောနေတာက အသက်ရှည်ရှည်၊ ကျန်းကျန်းမာမာ နေနိုင်တော့မယ်လို့ ဆိုတာပါ။
.....................
AIDS ရောဂါနဲ့ဆကျစပျပွီး နေ့စဉျ ကလေးငယျ ၃၀၀ သဆေုံးနရေကွောငျး ကုလပွော
(Unicode)
နှဈစဉျ ဒီဇငျဘာလ ၁ ရကျနေ့မှာကရြောကျတဲ့ ကမ်ဘာ့ AIDS ရောဂါတိုကျဖကြျရေးနေ့မှာ ဒီကူးစကျရောဂါနဲ့ ပတျသကျပွီး ပညာပေးလုပျငနျးတှေ လုပျလာတာ ဒီနှဈဆိုရငျ ၃၁ နှဈပွည့ျပါပွီ။ ဒီရောဂါ ကုသမူနဲ့ စောင့ျရှောကျမူအပေါျ တကမ်ဘာလုံးမှာ ပိုမိုလကျလှမျးမီလာပွီး ရောဂါသညျတှေ ပိုပွီး အသကျရှညျရှညျနနေိုငျလာပမေယ့ျ ဒီ AIDS ရောဂါကွောင့ျ နေ့စဉျ ကလေး ၃၀၀ ကြောျ သဆေုံး နရေသေးတာမို့ ငယျရှယျသူတှေ စောစောဆေးစဈ၊ ကုသမူခံယူကွဖို့ ကုလသမဂ်ဂ ကလေးမြား ရနျပုံငှအေဖှဲ့က သတိပေးလိုကျပါတယျ။ ကလေးဘဝကတညျးက ဒီရောဂါနဲ့ ခကျခကျခဲခဲ ဖွတျသနျး ရှငျသနျခဲ့ရပွီး အရှယျရောကျနကွေပွီးဖွဈသူတခြို့နဲ့ တောငျအာဖရိကနိုငျငံ Johannesburg မွို့မှာ တှေ့ဆုံမေးမွနျးခဲ့တဲ့ VOA သတငျးထောကျ Anita Powell ပေးပို့ထားတဲ့သတငျးလှှာကို ကိုဝငျးမငျးက ပွောပွပါမယျ။
Jane Mabasa ဟာ AIDS နဲ့ သဆေုံးမယ့ျသူ စောင့ျရှောကျရေးဂဟောကို ရောကျလာခဲ့တာပါ။ သူမ ၉ နှဈသမီးအရှယျမှာ AIDS ရောဂါ ခံစားနရေတဲ့ သူမအမနေဲ့ ခှဲပွီး Johannesburg မွို့က ဂဟောကို လာပို့ခဲ့တာပါ။ ၁၉၈၇ ကနေ ၂၀၀၃ ခုနှဈအတှငျး ဒီ ဂဟောမှာ အပတျစဉျ ကလေး ၉ ဦးသဆေုံးခဲ့ရပါတယျ။ Mabasa လညျးသူတို့ လမျးလိုကျရမယျလို့ ယူဆခဲ့တာပါ။ သူမက
“ကြှနျမ အရမျးကို ဖြားနခေဲ့တာပါ။ ဘယျလောကျဆိုးလဲဆိုရငျ သမှေပဲ အေးတော့မယျလို့ အထိ ထငျခဲ့တာပါ။ ကြှနျမ ဘာကွောင့ျ ခုလိုဖွဈခဲ့တာကို ၁၄ နှဈသမီးအရှယျမှာ သူတို့ ကြှနျမကို စရှငျးပွကွပါတယျ၊ မှေးကတဲက ဒီရောဂါ ပါလာတာပေါ့နောျ၊ ဒါကို လကျခံပွီး ဆကျနသှေားဖို့ပဲရှိတယျပေါ့နောျ။”
ဒီလိုနခေဲ့ရာကနေ အခု Mabasa ၂၂ နှဈရှိလာပါပွီ။ ကုသမှု ခံယူနပွေီး ကနြျးမာနပေါတယျ။ ၂၀၀၃ ခုနှဈကစပွီး AIDS ကွောင့ျ ကလေး ၁ ဦးပဲ သခေဲ့တာကွောင့ျ သဆေုံးမယ့ျသူ စောင့ျရှောကျရေး ဂဟောလေးဟာ မြှောျလင့ျခကြျ ဂဟောလေး ဖွဈသှားပါပွီ။
ဒါပမေယ့ျ UNICEF ကုလသမဂ်ဂ ကလေးမြား ရနျပုံငှအေဖှဲ့ကတော့ ဒီရောဂါကွောင့ျ တကမ်ဘာလုံးမှာ နေ့စဉျ ကလေးပေါငျး ၃၂၀ နှုနျးနဲ့ သနေရေတယျလို့ အစီရငျခံစာထုတျ သတိပေး လိုကျပါတယျ။ ဒီနှုနျးက တကယျတော့ ကွောကျစရာပါ၊ စောစောသိ စောစော ကုသမှု ခံယူနိုငျရငျ HIV ပိုးရှိသူတှဟော အသကျရှညျရှညျ ကနြျးကနြျးမာမာ ဆကျနနေိုငျလို့ပါ။
UNICEF က Dr. Chewe Luo က
“ကမ်ဘာတဈခုလုံးမှာ ကလေးတှေ ဒီကုသမူကို မရနိုငျဘဲ ဆုံးရှုံးနရေပါတယျ။ ဒီနေ့မှာ ကလေး ၅၄% ခန့ျပဲ ဒီကုသမူကို ရနတောပါ။ ကလေးအားလုံးရဲ့ တဝကျပဲ ကုသမူကို လကျလှမျးမီနတောပေါ့နောျ။
ဒီကလေးအရှယျတှမှော သဆေုံးမူက မွင့ျမားနတေုနျးပါ။ ဒါပမေဲ့ အခွားတဖကျမှာရှိနတောက၊ လူကွီးတှကေို ကုသမုပေးနတေယျဆိုရငျ ဒီကနြျးမာရေး ဝနျဆောငျမူပေးတဲ့ပုံစံကို ပွောငျးဖို့လိုပါတယျ။ လူကွီးတိုငျး ကုသမူရရေး အတှကျ လုပျနရောမှာ၊ ကလေးတိုငျး ခုလိုရဖို့ရော ထဲ့ မတှကျကွတော့ဘူးလား။”
Johannesburg မွို့မှာပဲ HIV/ AIDS ဆိုငျရာ စောင့ျရှောကျရေး ဂဟောမှာ ကလေးတှအေတှကျ အလုပျလုပျ ပေးနတေဲ့ Nompumelelo Madonsela က ဆေးက အဓိက ကတြာမဟုတျပဲ လူငယျတှရေဲ့ အသိတရားကလညျး အခုအထိ ပွူနာဖွဈနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“လူတှထေငျတာက ဆေးစဈလိုကျတာနဲ့ အခွအေနကေို သိသှားမယျ။ ဒီပိုးရှိနရေငျ သဖေို့ပဲရှိတယျ။ ဒါကွောင့ျ ပိုးရှိတာမသိရငျ သစေရာလဲ မရှိဘူးတော့ဘူးပေါ့။ ဒါကွောင့ျ ကြှနျမထငျပါတယျ၊ သူတို့အတှကျကတော့ မသိထားရငျ အဲ့ဒိပိုး သတျတာလညျးမခံရတော့ဘူးပေါ့နောျ။”
ဒါပမေယ့ျ မှေးကငျးစအရှယျမှာ HIV ပိုးနဲ့ ဒီဂဟောမှာ စှန့ျပဈခံခဲ့ရပွီး အခု အသကျ ၂၀ ရှိလာပွီဖွဈတဲ့ Johanna Mogotsi ကတော့ တခွားကလေးတှဆေီကနေ လေ့လာနိုငျခဲ့တာကို
“ဒီဆေးတှသေောကျတာကွောင့ျ ဘဝဆုံးရမဲ့ အနအေထားရောကျသှားမှာမြိုး မဟုတျဘူးဆိုတာကို ဒီကလေးတှကွေောင့ျ ကြှနျမ နားလညျလာပါတယျ။ ကြှနျမရဲ့ဆေးတှကေို နေ့စဉျသောကျဖို့ သူတို့ဆီက အသိတရား တကယ့ျကို ရစခေဲ့ပါတယျ။ သူတို့ရဲ့ HIV| AIDS ကိုယျတှေ့ကွုံတာအားလုံးကို၊ ကြှနျမကို လာရှငျးပွကွပါတယျ။ အဲဒါကွောင့ျ ကြှနျမအတှကျ အရမျးမခကျခဲတော့ပါဘူး၊ ဒါက ကုသလို့ရတဲ့အရာလို့ ကြှနျမ နားလညျလာခဲ့တာကွောင့ျပေါ့။ သူတို့ ဒီ ဆေးတှသေောကျနတောကွောင့ျ ဆကျကနြျးမာနတောကို တှေ့နရေတယျလေ။”
Mogotsi အနနေဲ့ သူနာပွုတဦးဖွဈဖို့ အခုရညျမှနျးထားပွီး Mabasa ကလညျး ဒီ ဂဟော ဘုတျအဖှဲ့မှာ ဝငျလုပျနပေါပွီ။ သူမ ပွနျငယျသှားခငြျပွီး ဂုဏျယူခငြျခဲ့ပုံကို Mabasa က
“ကြှနျမ ၉ နှဈအရှယျဘဝကို ပွနျဂုဏျယူနမေိပါတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အဲ့ဒီအရှယျမှာ ခုလိုဖွဈနတောကို အရှိအတိုငျး လကျခံခဲ့ရတယျလေ။ ကြှနျမ ယုံကွညျတာက မှေးလာကထဲက အိမျမကျတှေ ပါလာခဲ့တယျ၊ ကြှနျမ ကိုယျပိုငျအိမျမကျတှပေေါ့။ ဒီအိမျမကျတှကေို HIV နဲ့ AIDS က မဖကြျဆီးပဈနိုငျအောငျ ကြှနျမလုပျနိုငျခဲ့တယျလေ။”
အခုတော့ ဒီဂဟောကို ရောကျလာတဲ့ ကလေးငယျတှကေို Mabasa ပွောနတောက အသကျရှညျရှညျ၊ ကနြျးကနြျးမာမာ နနေိုငျတော့မယျလို့ ဆိုတာပါ။
