(Zawgyi/Unicode)
ကမ္ဘာတဝန်းလုံး ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါဘေးသင့်လာခဲ့တာ အခုဆို တနှစ်ဝန်းကျင် ရှိလာပါပြီ။ ဒီအတော အတွင်း ခရီးသွားလာမှုတွေ ကန့်သတ်တာ၊ စီးပွါးရေးကျဆင်းလာခဲ့တာတွေကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့က ခရီးသည်တွေနဲ့မပြတ်စည်ကားနေလေ့ရှိတဲ့ အထင်ရှားဆုံး Khaosan လမ်းလည်းပဲ ကိုဗစ်-၁၉ကပ်ဘေးရဲ့ဂယက်က မလွတ်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။
အသေးစား တည်းခိုခန်းတွေနဲ့ လမ်းဘေးဆိုင် အားလုံး ပိတ်ကုန်ကြသလို စားသောက်ဆိုင်တန်းတွေနဲ့အရက်ဆိုင်တွေ ပိတ်ထားကြရတဲ့အကြောင်း အေပီသတင်းလွှာတပုဒ်ကို ဒေါ်ခွါညိုက ပြောပြပေးပါမယ်။
Khao San လမ်းဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် နိုင်ငံခြားသားခရီးသည်တွေနဲ့သာမက ဒေသခံတွေနဲ့ပါ နေ့ည မပြတ် ပျားပန်းခပ်သွားလာ နေကြတဲ့ နေရာတခုပါ။
ထိုင်းနှစ်သစ်ကူး၊ အတာသင်္ကြန်စကျတဲ့ ဧပြီလ ၁၃ ရက်နေ့တိုင်းဟာဆိုရင်လည်း အထူးကို လူစည်ကားလေ့ရှိပါတယ်။
တယောက်ကိုတယောက် ရေသေနတ်တွေနဲ့ ရေပက်ကြ၊ ပေါင်ဒါတွေ သုတ်လိမ်းကြဆိုတာဟာ နှစ်ဟောင်းမှာတင်လာတဲ့ အညစ်အကြေးတွေကို နှစ်သစ်မှာ ပါမသွားရအောင် ဆေးကြောသန့်စင်ပေး တယ်ဆိုတဲ့ သင်္ကေတဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လို့ မနှစ်က ၂၀၂၀ သင်္ကြန်ပွဲကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပြန့်နှံ့မှု အန္တရာယ်ကြောင့် ကျင်းပခွင့် မရခဲ့ကြပါဘူး။
အသက် ၅၀ အရွယ် Yuthana Huangthong ဟာ ဒီလမ်းပေါ်မှာ ဆံပင်အလှပြင်တဲ့ဆိုင် ဖွင့်လာလာတာ နှစ်ပေါင်း ၂၀ ရှိပါပြီ။အခုတော့ သူက ဇန်နဝါရီလ ၇ ရက်နေ့မှာ ဆိုင်ပြန်ဖွင့်လိုက်ပါပြီ။
“ဒီလမ်းဟာ နေ့ရောညပါ လူဘယ်တော့မှ မပြတ်ပါဘူး။ လုပ်နိုင်လို့ကတော့ နေ့ရော ညပါ အမြဲ ဝင်ငွေ ဖြောင့်တဲ့နေရာပေါ့။ နိုင်ငံခြားသားတွေလည်းအများကြီးလာကြတယ်။ ဒေသခံတွေလည်း လာကြတာ ပါပဲ။ ဒါပေမယ့် အခု ကပ်ရောဂါကျလာတော့ တယောက်မှ မရှိကြတော့ဘူး။ နိုင်ငံခြားခရီးသွားတွေ တယောက်မှ မရှိတော့သလို ဒေသခံတွေတောင်မှ တယောက်စ နှစ်ယောက်စပဲ လာကြတော့တယ်။”
တကယ်လို့ ဒီအခြေအနေတိုင်းသာ ဆက်ဖြစ်နေအုံးမယ်ဆိုရင်တော့ သူတို့မိသားစုလည်း မြို့ကနေ တောဘက်ကို ပြန်ပြောင်းရတော့မယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်ဝင်လာပေမယ့်လည်း မျှော်လင့်ချက်ရေရေ ရာရာမရှိသေးပါဘူး။
ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ပြည်တွင်းမှာပဲကူးစက်မှုတွေ လအတော်ကြာ ဖြစ်လာခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ကူးစက်မှုအရှိန် ရုတ်တရက်မြင့်တက်လာတဲ့ဒဏ်ကို အလူးအလဲ ခံနေခဲ့ရပါတယ်။
ရောဂါပိုးကူးစက်သူ ဒါဇင်နဲ့ချီရှိနေကြတဲ့ ဘန်ကောက်မြို့အပြင်ဘက်က တိုက်ခန်းမှာနေထိုင်သူ ထိုင်း ဒေသခံတွေကို တင်းကြပ်တဲ့ စည်းကမ်းတွေနဲ့ သီးခြားခွဲထားပါတယ်။ ပိုးကူးစက်ခံနေကြရတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေကိုတော့ ကပ်ရောဂါအတွက် သီးသန့်ဖွင့်ထားတဲ့ ယာယီ ဆေးရုံတွေဆီ ပို့ပေးပါ တယ်။ ဒီလိုဆေးရုံမျိုးတွေကိုတော့ ခရိုင်အတော်များများမှာ ဖွင့်ပေးထားတာပါ။
ကပ်ရောဂါဘေးက ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ မရေရာသေးတဲ့အချိန်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံကတော့ ကာကွယ်ဆေး ထိုး နိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေပါပြီ။ oxford နဲ့ Astrazeneca တို့ကထုတ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးအမြောက်အများ ထုတ်ပေးတဲ့နေရာတခုဖြစ်ပေမယ့်လည်း၊ အစိုးရအနေနဲ့ကတော့ ထိုင်း ပြည်သူ သန်း ၇၀ နီးပါးကို ထိုးပေးနိုင်မယ့် ကာကွယ် ဆေး အခုထိ လုံလုံလောက်လောက် လုပ်မပေးနိုင်သေးပါဘူး။
Khao San Business Association ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ Sanga Ruangwattanakul က သူတို့ရဲ့ Khao San လမ်း အရင်လို ပြန်စည်ကားလာဖို့ အချိန်အကြာကြီးလိုမယ်အုံးမယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။ ကပ်ရောဂါဘေး မတိုင်ခင်တုန်းကဆိုရင် ထိုင်းနိုင်ငံကို နှစ်စဉ်လာကြတဲ့ နိုင်ငံခြားခရီးသည်ပေါင်း သန်း ၄၀ ဆီကရတဲ့ ဝင်ငွေဟာ တိုင်းပြည်ရဲ့စီးပွါးရေးရဲ့ ဆယ်ပုံတပုံရှိပြီး အလုပ်အကိုင်အများအပြားကိုလည်း ဖန်တီးပေးနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
“ဒီနှစ် ၂၀၂၁ မှာတော့ နိုင်ငံခြားသားဧည့်သည် ၁၀ သန်းလောက် ရောက်လာမယ်ဆိုရင် ကံကောင်း လှပြီလို့ ထင်ပါတယ်။ ဒီတော့ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွားလုပ်ငန်းပြန်ပြီး အရင်လို လည်ပတ်နိုင်ဖို့ကတော့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ အနည်းဆုံးတော့ ၂ နှစ်ကျော်လောက် စောင့်ရပါလိမ့်မယ်။”
အခုလို စီးပွါးရေးကြပ်တည်းလာတဲ့ကြားကပဲ ထိုင်းနိုင်ငံကတော့ ပုံမှန်ဖြစ်လာတဲ့ ဘဝသစ်ပုံစံနဲ့ ကန့်သတ် စည်းကမ်းတွေနဲ့ လိုက်လျောညီထွေ နေနိုင်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အစိုးရအနေနဲ့ အခုထက်ပိုပြိး ကောင်းအောင် စီးပွားရေးနလံထူမယ့် စီမံကိန်းတွေလုပ်ပေးသင့်ကြောင်း ပြောသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။
Virot Ali က သာမာဆတ် တက္ကသိုလ်က နိုင်ငံရေးသိပ္ပံကထိကတယောက်ပါ။
“အစိုးရဘက်က တုံ့ပြန်မှုတွေက နှေးကွေး နောက်ကျလွန်းတယ်။ တုံ့ပြန်မှုပမာဏလည်း အရမ်းနည်းတယ်၊ အရမ်းကိုနောက်ကျပါတယ်။ဒီနှစ်အတွင်းအစိုးရအနေနဲ့ ပိုဗစ်ကပ်ရောဂါဘေးရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေအပေါ်မှာ အရင်ကထက်ပိုပြီး ထိထိရောက်ရောက် တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်လာတာကို မြင်ချင်ပါတယ်။”
ထိုင်းအစိုးရဟာ ကန့်သတ်တားမြစ်ချက်အသစ်တွေကို ထပ်မံပြဌာန်းထားပေမယ့် တနိုင်ငံလုံးကို လုံးဝတားမြစ်ပိတ်ဆို့ထားတာမျိုးတော့ ရပ်လိုက်ပါပြီ။ ဒါပေမယ့် ဒီအကျိုးဆက် ဒဏ်ကိုတော့ ခံစားကြရပြီးဖြစ်ပါတယ်။
၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့စီးပွါးရေးဟာ ၆.၆ % ကျုံသွားကြောင်း The Bank of Thailand က ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ကပ်ရောဂါမကျခင်က စီးပွါးရေးအခြေအနေကို ပြန်ရောက်ဖို့ဆိုတာကတော့ ၂၀၂၂ နှစ်ကုန်လောက်မှသာ ဖြစ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့လည်း စီးပွါးရေးပညာရှင်တွေက ခန့်မှန်းထားကြပါ တယ်။
..............
စညျကားတဲ့ ဘနျကောကျ ခရီးသညျရပျကှကျ ကိုဗဈကွောင့ျ ခွောကျကပျနခွေငျး
(Unicode)
ကမ်ဘာတဝနျးလုံး ကိုဗဈကပျရောဂါဘေးသင့ျလာခဲ့တာ အခုဆို တနှဈဝနျးကငြျ ရှိလာပါပွီ။ ဒီအတော အတှငျး ခရီးသှားလာမှုတှေ ကန့ျသတျတာ၊ စီးပှါးရေးကဆြငျးလာခဲ့တာတှကွေောင့ျ ထိုငျးနိုငျငံ၊ ဘနျကောကျမွို့က ခရီးသညျတှနေဲ့မပွတျစညျကားနလေေ့ရှိတဲ့ အထငျရှားဆုံး Khaosan လမျးလညျးပဲ ကိုဗဈ-၁၉ကပျဘေးရဲ့ဂယကျက မလှတျနိုငျခဲ့ပါဘူး။ အသေးစား တညျးခိုခနျးတှနေဲ့ လမျးဘေးဆိုငျ အားလုံး ပိတျကုနျကွသလို စားသောကျဆိုငျတနျးတှနေဲ့အရကျဆိုငျတှေ ပိတျထားကွရတဲ့အကွောငျး အပေီသတငျးလှှာတပုဒျကို ဒေါျခှါညိုက ပွောပွပေးပါမယျ။
Khao San လမျးဟာ ပုံမှနျအားဖွင့ျ နိုငျငံခွားသားခရီးသညျတှနေဲ့သာမက ဒသေခံတှနေဲ့ပါ နေ့ည မပွတျ ပြားပနျးခပျသှားလာ နကွေတဲ့ နရောတခုပါ။
ထိုငျးနှဈသဈကူး၊ အတာသငျ်ကွနျစကတြဲ့ ဧပွီလ ၁၃ ရကျနေ့တိုငျးဟာဆိုရငျလညျး အထူးကို လူစညျကားလေ့ရှိပါတယျ။
တယောကျကိုတယောကျ ရသေနေတျတှနေဲ့ ရပေကျကွ၊ ပေါငျဒါတှေ သုတျလိမျးကွဆိုတာဟာ နှဈဟောငျးမှာတငျလာတဲ့ အညဈအကွေးတှကေို နှဈသဈမှာ ပါမသှားရအောငျ ဆေးကွောသန့ျစငျပေး တယျဆိုတဲ့ သငျ်ကတေဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလို့ မနှဈက ၂၀၂၀ သငျ်ကွနျပှဲကတော့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ပွန့ျနှံ့မှု အန်တရာယျကွောင့ျ ကငြျးပခှင့ျ မရခဲ့ကွပါဘူး။
အသကျ ၅၀ အရှယျ Yuthana Huangthong ဟာ ဒီလမျးပေါျမှာ ဆံပငျအလှပွငျတဲ့ဆိုငျ ဖှင့ျလာလာတာ နှဈပေါငျး ၂၀ ရှိပါပွီ။အခုတော့ သူက ဇနျနဝါရီလ ၇ ရကျနေ့မှာ ဆိုငျပွနျဖှင့ျလိုကျပါပွီ။
“ဒီလမျးဟာ နေ့ရောညပါ လူဘယျတော့မှ မပွတျပါဘူး။ လုပျနိုငျလို့ကတော့ နေ့ရော ညပါ အမွဲ ဝငျငှေ ဖွောင့ျတဲ့နရောပေါ့။ နိုငျငံခွားသားတှလေညျးအမြားကွီးလာကွတယျ။ ဒသေခံတှလေညျး လာကွတာ ပါပဲ။ ဒါပမေယ့ျ အခု ကပျရောဂါကလြာတော့ တယောကျမှ မရှိကွတော့ဘူး။ နိုငျငံခွားခရီးသှားတှေ တယောကျမှ မရှိတော့သလို ဒသေခံတှတေောငျမှ တယောကျစ နှဈယောကျစပဲ လာကွတော့တယျ။”
တကယျလို့ ဒီအခွအေနတေိုငျးသာ ဆကျဖွဈနအေုံးမယျဆိုရငျတော့ သူတို့မိသားစုလညျး မွို့ကနေ တောဘကျကို ပွနျပွောငျးရတော့မယျလို့ သူက ပွောပါတယျ။ ၂၀၂၁ ခုနှဈဝငျလာပမေယ့ျလညျး မြှောျလင့ျခကြျရရေေ ရာရာမရှိသေးပါဘူး။
ထိုငျးနိုငျငံမှာ ပွညျတှငျးမှာပဲကူးစကျမှုတှေ လအတောျကွာ ဖွဈလာခဲ့ပွီးတဲ့နောကျ ကူးစကျမှုအရှိနျ ရုတျတရကျမွင့ျတကျလာတဲ့ဒဏျကို အလူးအလဲ ခံနခေဲ့ရပါတယျ။
ရောဂါပိုးကူးစကျသူ ဒါဇငျနဲ့ခြီရှိနကွေတဲ့ ဘနျကောကျမွို့အပွငျဘကျက တိုကျခနျးမှာနထေိုငျသူ ထိုငျး ဒသေခံတှကေို တငျးကွပျတဲ့ စညျးကမျးတှနေဲ့ သီးခွားခှဲထားပါတယျ။ ပိုးကူးစကျခံနကွေရတဲ့ ရှှေ့ပွောငျးအလုပျသမားတှကေိုတော့ ကပျရောဂါအတှကျ သီးသန့ျဖှင့ျထားတဲ့ ယာယီ ဆေးရုံတှဆေီ ပို့ပေးပါ တယျ။ ဒီလိုဆေးရုံမြိုးတှကေိုတော့ ခရိုငျအတောျမြားမြားမှာ ဖှင့ျပေးထားတာပါ။
ကပျရောဂါဘေးက ကြောျလှှားနိုငျဖို့ မရရောသေးတဲ့အခြိနျမှာ ထိုငျးနိုငျငံကတော့ ကာကှယျဆေး ထိုး နိုငျဖို့ ကွိုးစားနပေါပွီ။ oxford နဲ့ Astrazeneca တို့ကထုတျတဲ့ ကာကှယျဆေးအမွောကျအမြား ထုတျပေးတဲ့နရောတခုဖွဈပမေယ့ျလညျး၊ အစိုးရအနနေဲ့ကတော့ ထိုငျး ပွညျသူ သနျး ၇၀ နီးပါးကို ထိုးပေးနိုငျမယ့ျ ကာကှယျ ဆေး အခုထိ လုံလုံလောကျလောကျ လုပျမပေးနိုငျသေးပါဘူး။
Khao San Business Association ရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ Sanga Ruangwattanakul က သူတို့ရဲ့ Khao San လမျး အရငျလို ပွနျစညျကားလာဖို့ အခြိနျအကွာကွီးလိုမယျအုံးမယျလို့ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ ကပျရောဂါဘေး မတိုငျခငျတုနျးကဆိုရငျ ထိုငျးနိုငျငံကို နှဈစဉျလာကွတဲ့ နိုငျငံခွားခရီးသညျပေါငျး သနျး ၄၀ ဆီကရတဲ့ ဝငျငှဟော တိုငျးပွညျရဲ့စီးပှါးရေးရဲ့ ဆယျပုံတပုံရှိပွီး အလုပျအကိုငျအမြားအပွားကိုလညျး ဖနျတီးပေးနိုငျတာ ဖွဈပါတယျ။
“ဒီနှဈ ၂၀၂၁ မှာတော့ နိုငျငံခွားသားဧည့ျသညျ ၁၀ သနျးလောကျ ရောကျလာမယျဆိုရငျ ကံကောငျး လှပွီလို့ ထငျပါတယျ။ ဒီတော့ ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသှားလုပျငနျးပွနျပွီး အရငျလို လညျပတျနိုငျဖို့ကတော့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ အနညျးဆုံးတော့ ၂ နှဈကြောျလောကျ စောင့ျရပါလိမ့ျမယျ။”
အခုလို စီးပှါးရေးကွပျတညျးလာတဲ့ကွားကပဲ ထိုငျးနိုငျငံကတော့ ပုံမှနျဖွဈလာတဲ့ ဘဝသဈပုံစံနဲ့ ကန့ျသတျ စညျးကမျးတှနေဲ့ လိုကျလြောညီထှေ နနေိုငျကွပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး အစိုးရအနနေဲ့ အခုထကျပိုပွိး ကောငျးအောငျ စီးပှားရေးနလံထူမယ့ျ စီမံကိနျးတှလေုပျပေးသင့ျကွောငျး ပွောသူတှလေညျး ရှိပါတယျ။
Virot Ali က သာမာဆတျ တက်ကသိုလျက နိုငျငံရေးသိပ်ပံကထိကတယောကျပါ။
“အစိုးရဘကျက တုံ့ပွနျမှုတှကေ နှေးကှေး နောကျကလြှနျးတယျ။ တုံ့ပွနျမှုပမာဏလညျး အရမျးနညျးတယျ၊ အရမျးကိုနောကျကပြါတယျ။ဒီနှဈအတှငျးအစိုးရအနနေဲ့ ပိုဗဈကပျရောဂါဘေးရဲ့ သကျရောကျမှုတှအေပေါျမှာ အရငျကထကျပိုပွီး ထိထိရောကျရောကျ တုံ့ပွနျဆောငျရှကျလာတာကို မွငျခငြျပါတယျ။”
ထိုငျးအစိုးရဟာ ကန့ျသတျတားမွဈခကြျအသဈတှကေို ထပျမံပွဌာနျးထားပမေယ့ျ တနိုငျငံလုံးကို လုံးဝတားမွဈပိတျဆို့ထားတာမြိုးတော့ ရပျလိုကျပါပွီ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီအကြိုးဆကျ ဒဏျကိုတော့ ခံစားကွရပွီးဖွဈပါတယျ။
၂၀၂၀ ခုနှဈအတှငျး ထိုငျးနိုငျငံရဲ့စီးပှါးရေးဟာ ၆.၆ % ကြုံသှားကွောငျး The Bank of Thailand က ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ ကပျရောဂါမကခြငျက စီးပှါးရေးအခွအေနကေို ပွနျရောကျဖို့ဆိုတာကတော့ ၂၀၂၂ နှဈကုနျလောကျမှသာ ဖွဈနိုငျလိမ့ျမယျလို့လညျး စီးပှါးရေးပညာရှငျတှကေ ခန့ျမှနျးထားကွပါ တယျ။
