(Zawgyi / Unicode)
ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ မြန်မာအပေါ် ကြားဖြတ် အရေးယူဆောင်ရွက်ချက် ချမှတ်ပေးဖို့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက စွဲချက်တင်ထားတဲ့ကိစ္စကို ကြိုဆိုကြောင်း ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးရုံးဝန်ကြီး Heather Wheeler က ဇန်နဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့က ဗြိတိန်ပါလီမန်ကို ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
အခုလို ICJ ကိစ္စမှာ တရားဝင်ထောက်ခံကြောင်း ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုတဲ့ နိုင်ငံအနည်းငယ်ထဲ ဗြိတိန်ပါဝင်လာတဲ့အတွက် အားရမိကြောင်း ဗြိတိန်အခြေစိုက် Burma Campaign UK အဖွဲ့က အမှုဆောင်ညွန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ မအင်ကြင်းနိုင်က တင်ပြပေးမှာပါ။
ကုလသမဂ္ဂအမြင့်ဆုံး တရားရုံးဖြစ်တဲ့ ICJ မှာ ဂမ်ဘီယာက မြန်မာကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု စွပ် စွဲချက်နဲ့ စွဲချက်တင်ထားတဲ့အပေါ် တရားဝင်သဘောထား ထုတ်ပြန်ဖို့ ဗြိတိန်အစိုးရဘက်က အရင်က ငြင်းဆိုခဲ့တာပါ။ အခုတော့ ICJ တရားရုံးဘက်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုရှိမရှိ စဉ်းစားဆုံးဖြတ်မယ့်ကိစ္စကို ကြိုဆိုကြောင်း ဗြိတိန်အစိုးရဘက်က တရားဝင် ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဇန်နဝါရီလ (၁၃)ရက်နေ့က ဗြိတိန်ပါလီမန်ကို စာနဲ့တုံ့ပြန်ဖြေကြားခဲ့တဲ့ ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးရုံးဝန်ကြီး Heather Wheeler ရဲ့စာထဲမှာတော့- the Hague တရားရုံးရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို ဗြိတိန်အစိုးရ ဘက်က စောင့်ကြည့်နေကြောင်းနဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ခဲ့သလား၊ မဖြစ်ခဲ့ဘူးလား ဆိုတာကို ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးဘက်က စဉ်းစားမှာကို ကြိုဆိုကြောင်း ဖေါ်ပြခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ဗြိတိန်အစိုးရဘက်က လက်ရှိအချိန်မှာ ဒီအမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘာမှ ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်း မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၁၇ခုနှစ် သြဂုတ်လက ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေအပေါ်မှာ အထူးစိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မှုတွေကို ဗြိတိန်ဝန်ကြီးတွေဘက်က ထပ်ခါတလဲလဲ ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုထားပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေအတွက် ကျူးလွန်သူတွေကို အရေးယူသင့်ကြောင်းလဲ အဲဒီစာမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် အောက်တိုဘာလမှာ ICJ ကိစ္စပေါ်ပေါက်လာကတည်းက ဗြိတိန်အစိုးရရဲ့သဘောထား တရားဝင် ထုတ်ပြန်ဖို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းတွေက ဖိအားပေးခဲ့ပေမဲ့ ဒီအမှုကို သတိပြုမိကြောင်း လောက်ပဲ ဗြိတိန်အစိုးရဘက်က တုံ့ပြန်ခဲ့တာပါ။ ICJ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ရင် နိုင်ငံအတော်များများသတိထား တုံ့ပြန်တဲ့အထဲမှာ အခုလို ဗြိတိန်အစိုးရက သဘောထား ပြောင်းလဲပြီး တရားဝင် ထုတ်ဖေါ် ပြောလာတာဟာ သိသာတဲ့ ပြောင်းလဲမှုကြီးဖြစ်တယ်လို့ ဗြိတိန်အခြေစိုက် Burma Campaign UK အဖွဲ့ အမှုဆောင်ညွန်ကြားရေးမှူး Mark Farmaner က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“အခုတော့ ဗြိတိန်အစိုးရက ICJ အမှုကို ကြိုဆိုကြောင်း ပြောလာရပါပြီ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလက ICJ တရားရုံးမှာ ကြားနာပွဲတွေမတိုင်ခင် ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံတွေက သူတို့ထောက်ခံကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုလာတာနဲ့ အတူတူပါပဲ။ နောက်ပြီး ဒီတခေါက်မှာ ICJ ကိစ္စကို ကြိုဆိုကြောင်း ဗြိတိန်အစိုးရဘက်က တရားဝင်ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီ ကြေညာချက်ကို ဗြိတိန်အစိုးရက အများပြည်သူသိစေတဲ့ ကြေညာချက်မျိုး မလုပ်ခဲ့ပေမဲ့ ဗြိတိန်ပါလီမန်ကို တရားဝင်စာနဲ့ နှစ်ကြိမ် သူတို့သဘောထားကို ရေးသားတုံ့ပြန်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ ဗြိတိန်အစိုးရနဲ့ပတ်သက်လို့ ကြီးမားတဲ့ ပြောင်းလဲမှုကြီးတခုဖြစ်ပါတယ်။”
ဒီအတောအတွင်း ICJ တရားရုံးကလည်း မြန်မာအပေါ် ကြားဖြတ်အရေးယူဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ ဆိုင်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ ချမှတ်မယ်လို့ ဂမ်ဘီယာတရားရေးဝန်ကြီးရုံးက အင်္ဂါနေ့က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ Mark Farmaner ရဲ့ အမြင်ကတော့
“ကြားဖြတ်အရေးယူဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ ဆိုင်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ICJ ဘက်က အတော်လေး မြန်မြန်ဆန်ဆန် လုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုတရားရုံးမျိုးဟာ အမှုကို ဆုံးဖြတ်စီရင်ရာမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် အချိန်ယူကြာမြင့်လေ့ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အခု ICJ က ဆုံးဖြတ်ချက်ကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် ချမှတ်မယ့်ကိစ္စဟာ လမ်းကြောင်းတခုပေါ်ကို ယိမ်းသွားတာ၊ ဒါမှမဟုတ် အခြားတဘက်ကို ရွေးချယ်တာ မျိုးမဟုတ်ပါဘူး။ ကြားဖြတ်အမိန့်ကို ချမှတ်တာဖြစ်ပါတယ်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဖြစ်ခဲ့၊ မဖြစ်ခဲ့ဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ဖို့အတွက် နှစ်တွေအများကြီး ကြာအုံးမှာဖြစ်ပါတယ်။”
ဂမ်ဘီယာက မြန်မာကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု စွဲချက်တင်ထားတဲ့အမှုဟာ အတော်လေးခိုင်မာတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေ အများအပြားက သုံးသပ်ကြတယ်လို့ Mark Farmaner ကဆိုပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း ICJ တရားရုံးက နောက်ဆုံးမှာ ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်ချက်ချမလဲဆိုတာကို ဘယ်သူမှ တိတိကျကျခန့်မှန်းနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ Mark Farmaner ကပြောပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလက ICJ တရားရုံးကြားနာပွဲမှာ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရကို ကိုယ်စားပြုပြီး ဦးဆောင်တင်ပြခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကတော့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်မှုတွေဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအဆင့်ထိ မမြောက်ကြောင်းနဲ့ တရားရုံးကြားနာမယ့် အမှုစာရင်းထဲက ပယ်ဖျက်ပေးဖို့၊ ကြားဖြတ်အရေးယူဆောင်ရွက်တွေချမှတ်ဖို့ဆိုတဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ ပန်ကြားချက်ကို ပယ်ဖျက်ဖို့ စတဲ့အချက်တွေကို တရားရုံးကို တောင်းဆိုလျောက်လှဲခဲ့ပါတယ်။
............................
ICJ အမှု ဗွိတိနျအစိုးရ တရားဝငျကွိုဆို
(Unicode)
ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျတယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျနဲ့ မွနျမာအပေါျ ကွားဖွတျ အရေးယူဆောငျရှကျခကြျ ခမြှတျပေးဖို့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ ဂမျဘီယာနိုငျငံက စှဲခကြျတငျထားတဲ့ကိစ်စကို ကွိုဆိုကွောငျး ဗွိတိနျနိုငျငံခွားရေးရုံးဝနျကွီး Heather Wheeler က ဇနျနဝါရီလ ၁၃ ရကျနေ့က ဗွိတိနျပါလီမနျကို ပွောကွားလိုကျပါတယျ။
အခုလို ICJ ကိစ်စမှာ တရားဝငျထောကျခံကွောငျး ထုတျဖေါျပွောဆိုတဲ့ နိုငျငံအနညျးငယျထဲ ဗွိတိနျပါဝငျလာတဲ့အတှကျ အားရမိကွောငျး ဗွိတိနျအခွစေိုကျ Burma Campaign UK အဖှဲ့က အမှုဆောငျညှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner က ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ မအငျကွငျးနိုငျက တငျပွပေးမှာပါ။
ကုလသမဂ်ဂအမွင့ျဆုံး တရားရုံးဖွဈတဲ့ ICJ မှာ ဂမျဘီယာက မွနျမာကို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု စှပျ စှဲခကြျနဲ့ စှဲခကြျတငျထားတဲ့အပေါျ တရားဝငျသဘောထား ထုတျပွနျဖို့ ဗွိတိနျအစိုးရဘကျက အရငျက ငွငျးဆိုခဲ့တာပါ။ အခုတော့ ICJ တရားရုံးဘကျက မွနျမာနိုငျငံမှာ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုရှိမရှိ စဉျးစားဆုံးဖွတျမယ့ျကိစ်စကို ကွိုဆိုကွောငျး ဗွိတိနျအစိုးရဘကျက တရားဝငျ ထုတျဖေါျပွောဆိုခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။
ဇနျနဝါရီလ (၁၃)ရကျနေ့က ဗွိတိနျပါလီမနျကို စာနဲ့တုံ့ပွနျဖွကွေားခဲ့တဲ့ ဗွိတိနျနိုငျငံခွားရေးရုံးဝနျကွီး Heather Wheeler ရဲ့စာထဲမှာတော့- the Hague တရားရုံးရဲ့ ဆောငျရှကျခကြျတှကေို ဗွိတိနျအစိုးရ ဘကျက စောင့ျကွည့ျနကွေောငျးနဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ဖွဈခဲ့သလား၊ မဖွဈခဲ့ဘူးလား ဆိုတာကို ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးဘကျက စဉျးစားမှာကို ကွိုဆိုကွောငျး ဖေါျပွခဲ့ပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ ဗွိတိနျအစိုးရဘကျက လကျရှိအခြိနျမှာ ဒီအမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ဘာမှ ပါဝငျပတျသကျခွငျး မရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ၂၀၁၇ခုနှဈ သွဂုတျလက ကွောကျမကျဖှယျကောငျးတဲ့ ဖွဈရပျတှအေပေါျမှာ အထူးစိုးရိမျမကငျးဖွဈမှုတှကေို ဗွိတိနျဝနျကွီးတှဘေကျက ထပျခါတလဲလဲ ထုတျဖေါျပွောဆိုထားပွီးဖွဈပါတယျ။ ဒီလို ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှအေတှကျ ကြူးလှနျသူတှကေို အရေးယူသင့ျကွောငျးလဲ အဲဒီစာမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ အောကျတိုဘာလမှာ ICJ ကိစ်စပေါျပေါကျလာကတညျးက ဗွိတိနျအစိုးရရဲ့သဘောထား တရားဝငျ ထုတျပွနျဖို့ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့အစညျးတှကေ ဖိအားပေးခဲ့ပမေဲ့ ဒီအမှုကို သတိပွုမိကွောငျး လောကျပဲ ဗွိတိနျအစိုးရဘကျက တုံ့ပွနျခဲ့တာပါ။ ICJ ကိစ်စနဲ့ပတျသကျရငျ နိုငျငံအတောျမြားမြားသတိထား တုံ့ပွနျတဲ့အထဲမှာ အခုလို ဗွိတိနျအစိုးရက သဘောထား ပွောငျးလဲပွီး တရားဝငျ ထုတျဖေါျ ပွောလာတာဟာ သိသာတဲ့ ပွောငျးလဲမှုကွီးဖွဈတယျလို့ ဗွိတိနျအခွစေိုကျ Burma Campaign UK အဖှဲ့ အမှုဆောငျညှနျကွားရေးမှူး Mark Farmaner က ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“အခုတော့ ဗွိတိနျအစိုးရက ICJ အမှုကို ကွိုဆိုကွောငျး ပွောလာရပါပွီ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာလက ICJ တရားရုံးမှာ ကွားနာပှဲတှမေတိုငျခငျ ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျနိုငျငံတှကေ သူတို့ထောကျခံကွောငျး တရားဝငျ ထုတျဖေါျပွောဆိုလာတာနဲ့ အတူတူပါပဲ။ နောကျပွီး ဒီတခေါကျမှာ ICJ ကိစ်စကို ကွိုဆိုကွောငျး ဗွိတိနျအစိုးရဘကျက တရားဝငျကွညောခကြျ ထုတျပွနျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီ ကွညောခကြျကို ဗွိတိနျအစိုးရက အမြားပွညျသူသိစတေဲ့ ကွညောခကြျမြိုး မလုပျခဲ့ပမေဲ့ ဗွိတိနျပါလီမနျကို တရားဝငျစာနဲ့ နှဈကွိမျ သူတို့သဘောထားကို ရေးသားတုံ့ပွနျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ ဒါဟာ ဗွိတိနျအစိုးရနဲ့ပတျသကျလို့ ကွီးမားတဲ့ ပွောငျးလဲမှုကွီးတခုဖွဈပါတယျ။”
ဒီအတောအတှငျး ICJ တရားရုံးကလညျး မွနျမာအပေါျ ကွားဖွတျအရေးယူဆောငျရှကျခကြျတှနေဲ့ ဆိုငျတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို ဇနျနဝါရီလ ၂၃ ရကျနေ့မှာ ခမြှတျမယျလို့ ဂမျဘီယာတရားရေးဝနျကွီးရုံးက အငျ်ဂါနေ့က သတငျးထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ Mark Farmaner ရဲ့ အမွငျကတော့
“ကွားဖွတျအရေးယူဆောငျရှကျခကြျတှနေဲ့ ဆိုငျတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို ICJ ဘကျက အတောျလေး မွနျမွနျဆနျဆနျ လုပျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ ဒီလိုတရားရုံးမြိုးဟာ အမှုကို ဆုံးဖွတျစီရငျရာမှာ ပုံမှနျအားဖွင့ျ အခြိနျယူကွာမွင့ျလရှေိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး အခု ICJ က ဆုံးဖွတျခကြျကို မွနျမွနျဆနျဆနျ ခမြှတျမယ့ျကိစ်စဟာ လမျးကွောငျးတခုပေါျကို ယိမျးသှားတာ၊ ဒါမှမဟုတျ အခွားတဘကျကို ရှေးခယြျတာ မြိုးမဟုတျပါဘူး။ ကွားဖွတျအမိန့ျကို ခမြှတျတာဖွဈပါတယျ။ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ဖွဈခဲ့၊ မဖွဈခဲ့ဆိုတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျခမြှတျဖို့အတှကျ နှဈတှအေမြားကွီး ကွာအုံးမှာဖွဈပါတယျ။”
ဂမျဘီယာက မွနျမာကို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု စှဲခကြျတငျထားတဲ့အမှုဟာ အတောျလေးခိုငျမာတယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးရှေ့နေ အမြားအပွားက သုံးသပျကွတယျလို့ Mark Farmaner ကဆိုပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျလညျး ICJ တရားရုံးက နောကျဆုံးမှာ ဘယျလိုဆုံးဖွတျခကြျခမြလဲဆိုတာကို ဘယျသူမှ တိတိကကြခြန့ျမှနျးနိုငျမှာ မဟုတျဘူးလို့ Mark Farmaner ကပွောပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာလက ICJ တရားရုံးကွားနာပှဲမှာ- ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရကို ကိုယျစားပွုပွီး ဦးဆောငျတငျပွခဲ့တဲ့ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကတော့ မွနျမာစဈတပျရဲ့ ပွဈမှုကြူးလှနျမှုတှဟော လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုအဆင့ျထိ မမွောကျကွောငျးနဲ့ တရားရုံးကွားနာမယ့ျ အမှုစာရငျးထဲက ပယျဖကြျပေးဖို့၊ ကွားဖွတျအရေးယူဆောငျရှကျတှခေမြှတျဖို့ဆိုတဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံရဲ့ ပနျကွားခကြျကို ပယျဖကြျဖို့ စတဲ့အခကြျတှကေို တရားရုံးကို တောငျးဆိုလြောကျလှဲခဲ့ပါတယျ။
