ကလေးစစ်သား စုဆောင်းအသုံးပြုမှုကို တားမြစ်တဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတရပ် မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ မဖြစ်မနေလိုက်နာဖို့ သဘောတူ လက်မှတ်ထိုး လိုက်ပါပြီ ။ CRC optional protocol တရပ်ဖြစ်တဲ့ ကလေးသူငယ်များ အခွင့်အရေး သဘောတူညီချက်၊ နောက်ဆက်တွဲစာချုပ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကပဲ လက်မှတ်ထိုးလိုက်တာပါ။ ဒီ နောက်ဆက်တွဲစာချုပ်ကို လက်မှတ်ထိုးခြင်းအားဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးတိုးတက်မှုတွေ ဘယ်လိုရှိလာမလဲ၊ ဒီစာချုပ်ပါအတိုင်း လိုက်နာဖို့ ဘယ်လို အခက်အခဲတွေရှိနိုင်မလဲ။ မမေခက စုံစမ်းမေးမြန်းထားပါတယ်။
လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေမှာ ကလေးသူငယ် အသုံးချနေတာ တွေရပ်တန့် နိုင်ဖို့ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးများ ဆိုင်ရာ ကွန်ဗင်းရှင်း၏ နောက်ဆက်တွဲ အခြေပြစာချုပ် (CRC-OPAC) ကို မြန်မာနိုင်ငံက ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကပဲ လက်မှတ်ရေးထိုး လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်
စာချုပ်ပါ သဘောတူညီချက်အရ အသက် ၁၈နှစ်အောက် ကလေးငယ်တွေကို နိုင်ငံရဲ့ ဘယ်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေမှာမဆို စစ်သားအဖြစ် စုဆောင်းခေါ်ယူတာ တားမြစ်သလို၊ ဒီ တားမြစ်ချက်ကို ပြည်တွင်းဥပဒေမှာလည်း ထည့်သွင်း ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုထိုးတဲ့ အပေါ်မှာတော့ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူတွေက ကြိုဆိုကြ ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီလက်မှတ်ထိုးတာက အစိုးရတင်မဟုတ်ဘဲ တိုင်း ပြည်တွင်းမှာရှိတဲ့ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေမှာပါ သက်ရောက်တာဖြစ်တဲ့ အတွက် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များစွာ လှုပ်ရှားနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ အတွက်တော့ ဒါဟာ စိန်ခေါ်မှုတခု ဖြစ်စေတယ်လို့ သုံးသပ်တာတွေရှိနေ တာပါ။ ညီမ ျှခြင်းမြန်မာ က ဦးအောင်မျိုးမင်းကတော့ အခုလိုစာချုပ်လိုက်တဲ့ အပေါ်ကြိုဆိုလိုက်ပြီး စာချုပ်ပါအချက်တွေ တကယ် လိုက်နာနိုင်ဖို့ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေ ရှိနေသလဲဆိုတာနဲ့ပတ်သတ်လို့ သူကအခုလိုပြောပြလာတာပါ။
“နိုင်ငံအနေနဲ့ လက်မှတ်ထိုးထားပေမယ့် ကလေးစစ်သားနဲ့ ပတ်သတ်လို့ အသုံးပြုနေတဲ့ တပ်ရင်းတွေ တပ်ဖွဲ့တွေ စစ်သားစုဆောင်းရေးမှာ ဒါကို အလေးမထားတဲ့ ပြဿနာ ဒါကို ကျနော်တို့ ကြုံနေရတယ်။ နောက်တခုက ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်မှာက မှတ်ပုံတင်ပေါ့နော် အသက်အရွယ်ကို တကယ်တမ်း စိစစ်နိုင်တဲ့ Verification လုပ်နိုင်တဲ့ မှတ်ပုံတင်မျိုးကကလေးတိုင်းမှာမရှိကြဘူး။ အထူးသဖြင့် ကျေးလက်ဒေသနဲ့ တိုင်းရင်းသား ဒေသတွေ၊ မတည်ငြိမ်တဲ့ ဒေသတွေ မှာဆိုရင် မှတ်ပုံတင်ဆိုတာလည်း မရသလို ၊ မှတ်ပုံတင် လုပ်ရကောင်းမှန်းလည်း မသိဘူး။ အဲဒီတော့ ကလေးတယောက်က အသက်မပြည့်ပဲနဲ့ စစ်တပ်ထဲ အခေါ်ခံထိတယ် ဆိုရင် သက်သေခံ မှတ်ပုံတင်မရှိတာ၊ ရှိရင်လည်း တချို့က ငွေတွေ အသုံးပြုပြီးတော့ မှတ်ပုံတင်ကို အတုလုပ်တာ အသက်ကို လိမ်လိုက်တာမျိုး ကလေးစစ်သားဟုတ်လား မဟုတ်လား ဆိုတာအသက်ကို စိစစ်တဲ့အချိန်မှာ အဓိက ကြုံတွေ့ရတဲ့ ပြဿနာ ဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံကဒီလို နောက်ဆက်တွဲစာချုပ်ကို အတည်ပြုလက်ခံတဲ့ ၁၆၉ နိုင်ငံမြောက် ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့က ဦးစစ်မြိုင်ကတော့ ကလေး စစ်သားပပျောက်ရေးနဲ့ ပတ်သတ်လို့ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ အပိုင်းကိုအခုလို ပြောပြလာတာပါ။
“ ကျနော်တို့ ဒီမှာ ရှင်းလင်းဆွေးနွေးတယ်။ အခါအားလျော်စာပေးပို့တဲ့ စာတွေမှာလည်း ထည့်ပြီးတော့ ဖော်ပြ တိုက်တွန်းဒါတွေ အဲလိုတွေ ကျနေ်တို့ ဆောင်ရွက်နေတာတွေရှိပါတယ်။ တကယ်အကောင်အထည်ဖော်ရမှာတော့ အစိုးရပါပဲ။”
ညီမ ျှခြင်းမြန်မာက ဦးအောင်မျိုးမင်း က ဒီလိုလက်မှတ်ထိုးတာမှာ အစိုးရဘက်ကတော့ ချွင်းချက်အနေနဲ့ ထားပြီး လက်မှတ်ရေးထိုးထားတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဘယ်လိုချွင်းချက်ထားလက်မှတ်ရေးထိုးတာလဲဆိုတာနဲ့ သူက
"ချွင်းချက်ဆိုတာက ဒါကို မလိုက်နာတာ မဟုတ်ဘူး ဒါပေမယ့် တကယ်တမ်းလိုက်နာရင် အခက်အခဲ တွေရှိတဲ့အတွက် ဒီကိစ္စကို မှတ်ချက်ပြုထားတဲ့ သဘောမျိုးပါ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အပိုဒ် ၄ မှာက အစိုးရအနေနဲ့ ကိုယ့်တပ်အတွင်းမှာ ၁၈ နှစ်အောက်ကလေးတွေကို စစ်မှုထမ်းခိုင်းတာတို့ စုဆောင်းတာတို့ မလုပ်ရတဲ့အပြင် တိုင်းပြည်အတွင်းမှာရှိတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ မှန်သမျှအတွင်းမှာလည်း အသက် ၁၈ နှစ်အောက် ကလေးတွေကို ဆန္ဒပါသည် ဖြစ်စေ ၊ မပါသည်ဖြစ်စေ စစ်မှုထမ်းခြင်းမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ပေးရမယ် လိုအပ်သလို လုပ်ဆောင်ပေးရမယ် ဆိုတဲ့ အချက်ပါရှိတဲ့ အခြေအနေမှာ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေက အသုံးပြုတာတွေရှိတယ်။ သူတို့ကို အသုံးမပြုဖို့အတွက် တားဆီးတာတွေ လုပ်ဖို့အတွက် အခြေအနေ မရှိသေးတဲ့အတွက် ဒီအပိုင်းကို သူတို့အနေနဲ့ တာဝန်မယူနိုင်သေးဘူး ဆိုပြီးတော့ မှတ်ချက်ပြုပြီးတော့ထိုးထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။”
လက်ရှိမှာတော့လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေအများစုက ကလေး တွေကို စစ်မှုထမ်း စေတာရပ်တန့်နိုင်ဖို့ အစိုးရလုပ်ဆောင်နေဖို့က အားနည်းနေပြီး ဒါတွေကို လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ဆိုရင်ကလေး စစ်မှု ထမ်းတာနဲ့ပတ်သတ်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေကို အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီမှုတွေမှာပါထည့်သွင်း လုပ်ဆောင်ဖို့လိုအပ်နေတယ်လို့ ညီမ ျှခြင်းမြန်မာ က ဦးအောင်မျိုးမင်းက ဆိုပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ ကထုတ်ပြန်တဲ့ ကလေးသူငယ်များကို စစ်မှုထမ်းစေခြင်း ဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာအရ မြန်မာနိုင်ငံဟာကလေးသူငယ်အသုံးပြုတဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ နိုင်ငံစာရင်းထဲမှာ ပါဝင်နေပါတယ်။ အသက်မပြည့်သေးသော ကလေးသူငယ်များအား စစ်သားအဖြစ် စုဆောင်းခြင်း၊ စေခိုင်းခြင်းများ ကျူးလွန် တဲ့နိုင်ငံတခုအနေနဲ့ဖော်ပြထား ခံရတဲ့ နိုင်ငံတခုဖြစ်ပါတယ်။
လူမှုဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ပြီးခဲ့တဲ့ မေလက ထုတ်ပြန်ချက်အရ ၂၀၁၄ မှ ၂၀၁၉ မတ်လအထိ အရွယ်မရောက်သေးတဲ့ ကလေးသူငယ်ပေါင်း ၁၆၀၀ နီးပါးကို တပ်မတော်မှ နုတ်ထွက် ခွင့်ပေးခဲ့တယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
..................
ကလေးစဈသားအသုံးပွုမှုတားမွဈတဲ့ CRC နောကျဆကျတှဲ မွနျမာလကျမှတျထိုး
ကလေးစဈသား စုဆောငျးအသုံးပွုမှုကို တားမွဈတဲ့ နိုငျငံတကာ ဥပဒတေရပျ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ မဖွဈမနလေိုကျနာဖို့ သဘောတူ လကျမှတျထိုး လိုကျပါပွီ ။ CRC optional protocol တရပျဖွဈတဲ့ ကလေးသူငယျမြား အခှင့ျအရေး သဘောတူညီခကြျ၊ နောကျဆကျတှဲစာခြုပျမှာ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးကပဲ လကျမှတျထိုးလိုကျတာပါ။ ဒီ နောကျဆကျတှဲစာခြုပျကို လကျမှတျထိုးခွငျးအားဖွင့ျ လူ့အခှင့ျအရေးတိုးတကျမှုတှေ ဘယျလိုရှိလာမလဲ၊ ဒီစာခြုပျပါအတိုငျး လိုကျနာဖို့ ဘယျလို အခကျအခဲတှရှေိနိုငျမလဲ။ မမခေက စုံစမျးမေးမွနျးထားပါတယျ။
လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှမှော ကလေးသူငယျ အသုံးခနြတော တှရေပျတန့ျ နိုငျဖို့ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးမြား ဆိုငျရာ ကှနျဗငျးရှငျး၏ နောကျဆကျတှဲ အခွပွေစာခြုပျ (CRC-OPAC) ကို မွနျမာနိုငျငံက ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးကပဲ လကျမှတျရေးထိုး လိုကျတာဖွဈပါတယျ
စာခြုပျပါ သဘောတူညီခကြျအရ အသကျ ၁၈နှဈအောကျ ကလေးငယျတှကေို နိုငျငံရဲ့ ဘယျလကျနကျကိုငျ အဖှဲ့အစညျးတှမှောမဆို စဈသားအဖွဈ စုဆောငျးခေါျယူတာ တားမွဈသလို၊ ဒီ တားမွဈခကြျကို ပွညျတှငျးဥပဒမှောလညျး ထည့ျသှငျး ရမှာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီလိုထိုးတဲ့ အပေါျမှာတော့ လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားသူတှကေ ကွိုဆိုကွ ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီလကျမှတျထိုးတာက အစိုးရတငျမဟုတျဘဲ တိုငျး ပွညျတှငျးမှာရှိတဲ့ လကျနကျကိုငျ အဖှဲ့တှမှောပါ သကျရောကျတာဖွဈတဲ့ အတှကျ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့ မြားစှာ လှုပျရှားနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံ အတှကျတော့ ဒါဟာ စိနျခေါျမှုတခု ဖွဈစတေယျလို့ သုံးသပျတာတှရှေိနေ တာပါ။ ညီမ ြှခွငျးမွနျမာ က ဦးအောငျမြိုးမငျးကတော့ အခုလိုစာခြုပျလိုကျတဲ့ အပေါျကွိုဆိုလိုကျပွီး စာခြုပျပါအခကြျတှေ တကယျ လိုကျနာနိုငျဖို့ဘယျလိုအခကျအခဲတှေ ရှိနသေလဲဆိုတာနဲ့ပတျသတျလို့ သူကအခုလိုပွောပွလာတာပါ။
“နိုငျငံအနနေဲ့ လကျမှတျထိုးထားပမေယ့ျ ကလေးစဈသားနဲ့ ပတျသတျလို့ အသုံးပွုနတေဲ့ တပျရငျးတှေ တပျဖှဲ့တှေ စဈသားစုဆောငျးရေးမှာ ဒါကို အလေးမထားတဲ့ ပွူနာ ဒါကို ကနြောျတို့ ကွုံနရေတယျ။ နောကျတခုက ကနြောျတို့ တိုငျးပွညျမှာက မှတျပုံတငျပေါ့နောျ အသကျအရှယျကို တကယျတမျး စိစဈနိုငျတဲ့ Verification လုပျနိုငျတဲ့ မှတျပုံတငျမြိုးကကလေးတိုငျးမှာမရှိကွဘူး။ အထူးသဖွင့ျ ကြေးလကျဒသေနဲ့ တိုငျးရငျးသား ဒသေတှေ၊ မတညျငွိမျတဲ့ ဒသေတှေ မှာဆိုရငျ မှတျပုံတငျဆိုတာလညျး မရသလို ၊ မှတျပုံတငျ လုပျရကောငျးမှနျးလညျး မသိဘူး။ အဲဒီတော့ ကလေးတယောကျက အသကျမပွည့ျပဲနဲ့ စဈတပျထဲ အခေါျခံထိတယျ ဆိုရငျ သကျသခေံ မှတျပုံတငျမရှိတာ၊ ရှိရငျလညျး တခြို့က ငှတှေေ အသုံးပွုပွီးတော့ မှတျပုံတငျကို အတုလုပျတာ အသကျကို လိမျလိုကျတာမြိုး ကလေးစဈသားဟုတျလား မဟုတျလား ဆိုတာအသကျကို စိစဈတဲ့အခြိနျမှာ အဓိက ကွုံတှေ့ရတဲ့ ပွူနာ ဖွဈပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံကဒီလို နောကျဆကျတှဲစာခြုပျကို အတညျပွုလကျခံတဲ့ ၁၆၉ နိုငျငံမွောကျ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံ အမြိုးသားလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့က ဦးစဈမွိုငျကတော့ ကလေး စဈသားပပြောကျရေးနဲ့ ပတျသတျလို့ လုပျဆောငျနတေဲ့ အပိုငျးကိုအခုလို ပွောပွလာတာပါ။
“ ကနြောျတို့ ဒီမှာ ရှငျးလငျးဆှေးနှေးတယျ။ အခါအားလြောျစာပေးပို့တဲ့ စာတှမှောလညျး ထည့ျပွီးတော့ ဖောျပွ တိုကျတှနျးဒါတှေ အဲလိုတှေ ကနြေျတို့ ဆောငျရှကျနတောတှရှေိပါတယျ။ တကယျအကောငျအထညျဖောျရမှာတော့ အစိုးရပါပဲ။”
ညီမ ြှခွငျးမွနျမာက ဦးအောငျမြိုးမငျး က ဒီလိုလကျမှတျထိုးတာမှာ အစိုးရဘကျကတော့ ခြှငျးခကြျအနနေဲ့ ထားပွီး လကျမှတျရေးထိုးထားတယျလို့ဆိုပါတယျ။ ဘယျလိုခြှငျးခကြျထားလကျမှတျရေးထိုးတာလဲဆိုတာနဲ့ သူက
"ခြှငျးခကြျဆိုတာက ဒါကို မလိုကျနာတာ မဟုတျဘူး ဒါပမေယ့ျ တကယျတမျးလိုကျနာရငျ အခကျအခဲ တှရှေိတဲ့အတှကျ ဒီကိစ်စကို မှတျခကြျပွုထားတဲ့ သဘောမြိုးပါ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ အပိုဒျ ၄ မှာက အစိုးရအနနေဲ့ ကိုယ့ျတပျအတှငျးမှာ ၁၈ နှဈအောကျကလေးတှကေို စဈမှုထမျးခိုငျးတာတို့ စုဆောငျးတာတို့ မလုပျရတဲ့အပွငျ တိုငျးပွညျအတှငျးမှာရှိတဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့ မှနျသမြှအတှငျးမှာလညျး အသကျ ၁၈ နှဈအောကျ ကလေးတှကေို ဆန်ဒပါသညျ ဖွဈစေ ၊ မပါသညျဖွဈစေ စဈမှုထမျးခွငျးမဖွဈအောငျ ကာကှယျပေးရမယျ လိုအပျသလို လုပျဆောငျပေးရမယျ ဆိုတဲ့ အခကြျပါရှိတဲ့ အခွအေနမှော လကျနကျကိုငျ တပျဖှဲ့တှကေ အသုံးပွုတာတှရှေိတယျ။ သူတို့ကို အသုံးမပွုဖို့အတှကျ တားဆီးတာတှေ လုပျဖို့အတှကျ အခွအေနေ မရှိသေးတဲ့အတှကျ ဒီအပိုငျးကို သူတို့အနနေဲ့ တာဝနျမယူနိုငျသေးဘူး ဆိုပွီးတော့ မှတျခကြျပွုပွီးတော့ထိုးထားတာကို တှေ့ရပါတယျ။”
လကျရှိမှာတော့လကျနကျကိုငျ တပျဖှဲ့တှအေမြားစုက ကလေး တှကေို စဈမှုထမျး စတောရပျတန့ျနိုငျဖို့ အစိုးရလုပျဆောငျနဖေို့က အားနညျးနပွေီး ဒါတှကေို လုပျဆောငျနိုငျဖို့ဆိုရငျကလေး စဈမှု ထမျးတာနဲ့ပတျသတျတဲ့ ဆှေးနှေးမှုတှကေို အပဈခတျရပျစဲရေး သဘောတူညီမှုတှမှောပါထည့ျသှငျး လုပျဆောငျဖို့လိုအပျနတေယျလို့ ညီမ ြှခွငျးမွနျမာ က ဦးအောငျမြိုးမငျးက ဆိုပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂ ကထုတျပွနျတဲ့ ကလေးသူငယျမြားကို စဈမှုထမျးစခွေငျး ဆိုငျရာ အစီရငျခံစာအရ မွနျမာနိုငျငံဟာကလေးသူငယျအသုံးပွုတဲ့ ဆိုးဝါးတဲ့ နိုငျငံစာရငျးထဲမှာ ပါဝငျနပေါတယျ။ အသကျမပွည့ျသေးသော ကလေးသူငယျမြားအား စဈသားအဖွဈ စုဆောငျးခွငျး၊ စခေိုငျးခွငျးမြား ကြူးလှနျ တဲ့နိုငျငံတခုအနနေဲ့ဖောျပွထား ခံရတဲ့ နိုငျငံတခုဖွဈပါတယျ။
လူမှုဝနျထမျး ကယျဆယျရေးနှင့ျ ပွနျလညျနရောခထြားရေး ဝနျကွီးဌာနက ပွီးခဲ့တဲ့ မလေက ထုတျပွနျခကြျအရ ၂၀၁၄ မှ ၂၀၁၉ မတျလအထိ အရှယျမရောကျသေးတဲ့ ကလေးသူငယျပေါငျး ၁၆၀၀ နီးပါးကို တပျမတောျမှ နုတျထှကျ ခှင့ျပေးခဲ့တယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။
