(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံကို အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတရားရုံး (ICJ) မှာ တရားစွဲတဲ့ကိစ္စဟာ အစ္စလာမ်မစ်ကိစ္စရပ်တခုထက် ကျော်လွန်ပြီး လူသားတရပ်လုံးနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ကိစ္စရပ်ဖြစ်တယ်လို့ ဂမ်ဘီယာ တရားရေးဝန်ကြီး Abubacarr Tambadou က ရိုက်တာသတင်းဌာနကို ပြောပါတယ်။ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းမယ့် အပေါ်မှာလည်း ဝမ်းမြောက်ကြောင်း ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်နေ ဦးဆောင်လျှောက်ထားမယ့် မစ္စတာ Tambadou ကပြောပါတယ်။ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ၊ Banjul မြို့တော်မှာ မစ္စတာ Tambadou ကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားတဲ့ ရိုက်တာသတင်းဌာနရဲ့ သတင်းလွှာကို ကိုကျော်ကျော်သိန်းက ပြောပြပါမယ်။
ဂမ်ဘီယာ တရားရေးဝန်ကြီး Tambadou ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ Cox’s Bazar ဒေသက ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကို ၂၀၁၈ ခုနှစ် အစောပိုင်းက သွားရောက်ခဲ့ဖူးသူပါ။ သူတို့ တွေ့ကြုံခံစားခဲ့ရတာတွေကို ဒုက္ခသည်တွေပြောပြတာ ကြားခဲ့ရတဲ့ မစ္စတာ Tambadou ဟာ ၁၉၉၄ ခုနှစ် ရဝမ်ဒါ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ တရားစီရင်မှုမှာ ဆယ်စုနှစ်တခုကျော်ကြာ ပါဝင်ဆောင်ရွက် ခဲ့ဖူးသူမို့ သူကြားရတာတွေက သိပ်ကိုဆင်တူူနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“လူအများအပြား သတ်ဖြတ်ခံရတာကို ရင်ဆိုင်ရချိန် အကူအညီမဲ့ပုံတွေ၊ မုဒိန်းကျင့်ခံရတာတွေ၊ နှိပ်စက်ညှဉ်း ပန်းခံရတာတွေ၊ ကလေးတွေကို အရှင်လတ်လတ် မီးရှို့သတ်တာတွေ စတဲ့အဖြစ်အပျက်တွေဟာ ရဝမ်ဒါဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ တရားခုံရုံးမှာ ရှေ့နေတဦးအဖြစ် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ဖူးတဲ့ ကျနော့်အတွေ့အကြုံအရဆိုရင် သိပ်ကိုတူလွန်းပါတယ်။ အဲဒီအဖြစ် အပျက်တွေအားလုံးဟာ genocide ပြစ်မှုမြောက်တာကို ကျနော်တွေ့ရပါတယ်။ ဒီအဖြစ်အပျက်တွေဟာ အရင်က ကျနော်ကြားခဲ့ ရတဲ့အဖြစ်အပျက်တွေနဲ့ သိပ်ကိုဆင်တူတာကြောင့် ဒါတော့ မဖြစ်သင့်တော့ဘူး၊ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး တခုခုတော့ လုပ်ရမယ်ဆိုပြီး ကျနော်တွေးခဲ့ပါတယ်။”
မြန်မာအစိုးရ တာဝန်ရှိသူတွေကတော့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက genocide ပြစ်မှုကို ကျူးလွန်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေ မဟုတ်မှန် ကြောင်း ငြင်းထားပြီး လက်နက်ကိုင် အစွန်းရောက်ဝါဒီတွေကို တိုက်ခိုက်တာသာဖြစ်တယ်လို့ တုံ့ပြန်ပြောဆိုထားပါတယ်။
မစ္စတာ Tambadou ဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ပြစ်မှုတွေကို ဆန်းစစ်ဖို့ အစ္စလာမ်မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) မှာ ကော်မတီတခုဖွဲ့စည်းရေး ဆုံးဖြတ်ချက် မူကြမ်းတရပ်ကို တင်သွင်းခဲ့ပါတယ်။ ဒီနှစ်မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို တရားစွဲဆို ရေး OIC အဖွဲ့ဝင် ၅၇ နိုင်ငံလုံးကထောက်ခံဖို့ စည်းရုံးခဲ့ပါတယ်။
ဒီလိုလုပ်ဆောင်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး မစ္စတာ Tabadou ရှင်းပြတာက
“ဒီအခြေအနေမှာ အဲဒါက အရေးကြီးတဲ့ အချက်တချက်ပါ။ OIC ဟာ အစ္စလာမ်မစ်အဖွဲ့တဖွဲ့ဆိုတာ မှန်ပါ တယ်။ ကမ္ဘာတဝန်းက မွတ်ဆလင်တွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းဖို့ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်ရပ်မှာတော့ အစ္စလာမ်မစ်ကိစ္စရပ်တခု ဆိုတာထက် အများကြီး ကျော်လွန်ပါတယ်။ ဒါက ကျနော်တို့ လူသားမျိုးနွယ်တရပ်လုံးနဲ့ ဆိုင်တယ်လို့ ကျနော်ယူဆပါတယ်။”
ရှေ့သီတင်းပတ်ကျရင်တော့ နယ်သာလန်နိုင်ငံ၊ The Hague မြို့က ICJ မှာ မစ္စတာ Tambadou ဦးဆောင်တဲ့အဖွဲ့ဟာ မြန်မာ နိုင်ငံအပေါ် သူတို့တရားစွဲဆိုထားတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး လျှောက်ထားကြတော့မှာပါ။
ရိုဟင်ဂျာအရပ်သားတွေအပေါ် အင်အားသုံး ဖိနှိပ်တာတွေ ရပ်တန့်ဖို့၊ မြန်မာနိုင်ငံဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ကျူးလွန်ထား တယ်ဆိုတာ အဆုံးတနေ့မှာ သိရှိနိုင်စေမယ့် အထောက်အထားတွေကို ထိန်းသိမ်းထားဖို့ ICJ တရားသူကြီးတွေက မြန်မာနိုင်ငံကို ချက်ခြင်း အမိန့်ထုတ်ညွှန်ကြားပေးရေး မစ္စတာ Tambadou က လျှောက်ထားမှာပါ။
မြန်မာစစ်ဘက်ဟာ “လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်” နဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက်ရှာဖွေရေး အဖွဲ့ရဲ့ တွေ့ရှိချက်တွေအပေါ် အခြေခံထားတဲ့ စွဲချက်တွေအပေါ် ရိုဟင်ဂျာလို့ သုံးနှုန်းတာကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရက အပြင်း အထန် တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။
နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် ဦးဆောင်ပြီး ICJ မှာ ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းသွားမယ်လို့လည်း ကြေညာ ထားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာအကျပ်အတည်းကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရေး နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ဖို့ မြန်မာအစိုးရက နှစ်ပေါင်းများစွာ ငြင်းဆန်လာရာကနေ အခုလို တုံ့ပြန်လာတဲ့အပေါ် မစ္စတာ Tambadou ကတော့ ကျေနပ်တယ်လို့ပြောပါတယ်။
“မြန်မာအစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ တကယ့်အဆင့်မြင့်ပုဂ္ဂိုလ်တွေ တရားရုံးမှာ ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းမယ့်အပေါ် ကျနော် ဝမ်းမြောက်ပါတယ်။ ဒါက ဒီအမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး သူတို့ တကယ်ပဲ အလေးအနက်ထားတယ်ဆိုတာ ပြပါတယ်။”
သူ့နိုင်ငံ လူထုအတွက်သာမက ကိုယ်တိုင် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့် မရသူတွေအတွက်ပါ သူ့မှာတာဝန်ရှိတယ်လို့ ခံယူတဲ့အတွက် အခုလိုမျိုး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို တရားစွဲဆိုရတာဖြစ်တယ်လို့ ုမစ္စတာ Tambadou ကပြောပါတယ်။
.........................
ICJ မှာ စှဲဆိုတာ လူသားတရပျလုံးနဲ့ သကျဆိုငျဟု ဂမျဘီယာ ယူဆ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံကို အပွညျပွညျဆိုငျရာတရားရုံး (ICJ) မှာ တရားစှဲတဲ့ကိစ်စဟာ အစ်စလာမျမဈကိစ်စရပျတခုထကျ ကြောျလှနျပွီး လူသားတရပျလုံးနဲ့ သကျဆိုငျတဲ့ကိစ်စရပျဖွဈတယျလို့ ဂမျဘီယာ တရားရေးဝနျကွီး Abubacarr Tambadou က ရိုကျတာသတငျးဌာနကို ပွောပါတယျ။ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ရငျဆိုငျဖွရှေငျးမယ့ျ အပေါျမှာလညျး ဝမျးမွောကျကွောငျး ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျနေ ဦးဆောငျလြှောကျထားမယ့ျ မစ်စတာ Tambadou ကပွောပါတယျ။ ဂမျဘီယာနိုငျငံ၊ Banjul မွို့တောျမှာ မစ်စတာ Tambadou ကို တှေ့ဆုံမေးမွနျးထားတဲ့ ရိုကျတာသတငျးဌာနရဲ့ သတငျးလှှာကို ကိုကြောျကြောျသိနျးက ပွောပွပါမယျ။
ဂမျဘီယာ တရားရေးဝနျကွီး Tambadou ဟာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ၊ Cox’s Bazar ဒသေက ဒုက်ခသညျစခနျးတှကေို ၂၀၁၈ ခုနှဈ အစောပိုငျးက သှားရောကျခဲ့ဖူးသူပါ။ သူတို့ တှေ့ကွုံခံစားခဲ့ရတာတှကေို ဒုက်ခသညျတှပွေောပွတာ ကွားခဲ့ရတဲ့ မစ်စတာ Tambadou ဟာ ၁၉၉၄ ခုနှဈ ရဝမျဒါ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုဆိုငျရာ တရားစီရငျမှုမှာ ဆယျစုနှဈတခုကြောျကွာ ပါဝငျဆောငျရှကျ ခဲ့ဖူးသူမို့ သူကွားရတာတှကေ သိပျကိုဆငျတူူနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“လူအမြားအပွား သတျဖွတျခံရတာကို ရငျဆိုငျရခြိနျ အကူအညီမဲ့ပုံတှေ၊ မုဒိနျးကငြ့ျခံရတာတှေ၊ နှိပျစကျညှဉျး ပနျးခံရတာတှေ၊ ကလေးတှကေို အရှငျလတျလတျ မီးရှို့သတျတာတှေ စတဲ့အဖွဈအပကြျတှဟော ရဝမျဒါဆိုငျရာ နိုငျငံတကာ တရားခုံရုံးမှာ ရှေ့နတေဦးအဖွဈ လုပျကိုငျဆောငျရှကျဖူးတဲ့ ကနြော့ျအတှေ့အကွုံအရဆိုရငျ သိပျကိုတူလှနျးပါတယျ။ အဲဒီအဖွဈ အပကြျတှအေားလုံးဟာ genocide ပွဈမှုမွောကျတာကို ကနြောျတှေ့ရပါတယျ။ ဒီအဖွဈအပကြျတှဟော အရငျက ကနြောျကွားခဲ့ ရတဲ့အဖွဈအပကြျတှနေဲ့ သိပျကိုဆငျတူတာကွောင့ျ ဒါတော့ မဖွဈသင့ျတော့ဘူး၊ ဒါနဲ့ပတျသကျပွီး တခုခုတော့ လုပျရမယျဆိုပွီး ကနြောျတှေးခဲ့ပါတယျ။”
မွနျမာအစိုးရတာဝနျရှိသူတှကေတော့ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှကေ genocide ပွဈမှုကို ကြူးလှနျတယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျတှေ မဟုတျမှနျ ကွောငျး ငွငျးထားပွီး လကျနကျကိုငျ အစှနျးရောကျဝါဒီတှကေို တိုကျခိုကျတာသာဖွဈတယျလို့ တုံ့ပွနျပွောဆိုထားပါတယျ။
မစ်စတာ Tambadou ဟာ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ကြူးလှနျတဲ့ ပွဈမှုတှကေို ဆနျးစဈဖို့ အစ်စလာမျမဈ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေးအဖှဲ့ (OIC) မှာ ကောျမတီတခုဖှဲ့စညျးရေး ဆုံးဖွတျခကြျ မူကွမျးတရပျကို တငျသှငျးခဲ့ပါတယျ။ ဒီနှဈမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံကို တရားစှဲဆို ရေး OIC အဖှဲ့ဝငျ ၅၇ နိုငျငံလုံးကထောကျခံဖို့ စညျးရုံးခဲ့ပါတယျ။
ဒီလိုလုပျဆောငျတာနဲ့ပတျသကျပွီး မစ်စတာ Tabadou ရှငျးပွတာက
“ဒီအခွအေနမှော အဲဒါက အရေးကွီးတဲ့ အခကြျတခကြျပါ။ OIC ဟာ အစ်စလာမျမဈအဖှဲ့တဖှဲ့ဆိုတာ မှနျပါ တယျ။ ကမ်ဘာတဝနျးက မှတျဆလငျတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို ကာကှယျထိနျးသိမျးဖို့ ဖှဲ့စညျးထားတာပါ။ မွနျမာနိုငျငံဖွဈရပျမှာတော့ အစ်စလာမျမဈကိစ်စရပျတခု ဆိုတာထကျ အမြားကွီး ကြောျလှနျပါတယျ။ ဒါက ကနြောျတို့ လူသားမြိုးနှယျတရပျလုံးနဲ့ ဆိုငျတယျလို့ ကနြောျယူဆပါတယျ။”
ရှေ့သီတငျးပတျကရြငျတော့ နယျသာလနျနိုငျငံ၊ The Hague မွို့က ICJ မှာ မစ်စတာ Tambadou ဦးဆောငျတဲ့အဖှဲ့ဟာ မွနျမာ နိုငျငံအပေါျ သူတို့တရားစှဲဆိုထားတာနဲ့ပတျသကျပွီး လြှောကျထားကွတော့မှာပါ။
ရိုဟငျဂြာအရပျသားတှအေပေါျ အငျအားသုံး ဖိနှိပျတာတှေ ရပျတန့ျဖို့၊ မွနျမာနိုငျငံဟာ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုကို ကြူးလှနျထား တယျဆိုတာ အဆုံးတနေ့မှာ သိရှိနိုငျစမေယ့ျ အထောကျအထားတှကေို ထိနျးသိမျးထားဖို့ ICJ တရားသူကွီးတှကေ မွနျမာနိုငျငံကို ခကြျခွငျး အမိန့ျထုတျညှှနျကွားပေးရေး မစ်စတာ Tambadou က လြှောကျထားမှာပါ။
မွနျမာစဈဘကျဟာ “လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျဖို့ ရညျရှယျခကြျ” နဲ့ လုပျဆောငျခဲ့တယျဆိုတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အခကြျအလကျရှာဖှရေေး အဖှဲ့ရဲ့ တှေ့ရှိခကြျတှအေပေါျ အခွခေံထားတဲ့ စှဲခကြျတှအေပေါျ ရိုဟငျဂြာလို့ သုံးနှုနျးတာကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရက အပွငျး အထနျ တုံ့ပွနျထားပါတယျ။
နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ဦးဆောငျပွီး ICJ မှာ ရငျဆိုငျဖွရှေငျးသှားမယျလို့လညျး ကွညော ထားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာအကပြျအတညျးကို ကိုငျတှယျဖွရှေငျးရေး နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ပူးပေါငျးလုပျဆောငျဖို့ မွနျမာအစိုးရက နှဈပေါငျးမြားစှာ ငွငျးဆနျလာရာကနေ အခုလို တုံ့ပွနျလာတဲ့အပေါျ မစ်စတာ Tambadou ကတော့ ကြနေပျတယျလို့ပွောပါတယျ။
“မွနျမာအစိုးရအဖှဲ့ရဲ့ တကယ့ျအဆင့ျမွင့ျပုဂ်ဂိုလျတှေ တရားရုံးမှာ ရငျဆိုငျဖွရှေငျးမယ့ျအပေါျ ကနြောျ ဝမျးမွောကျပါတယျ။ ဒါက ဒီအမှုနဲ့ပတျသကျပွီး သူတို့ တကယျပဲ အလေးအနကျထားတယျဆိုတာ ပွပါတယျ။”
သူ့နိုငျငံ လူထုအတှကျသာမက ကိုယျတိုငျ ထုတျဖောျပွောဆိုခှင့ျ မရသူတှအေတှကျပါ သူ့မှာတာဝနျရှိတယျလို့ ခံယူတဲ့အတှကျ အခုလိုမြိုး ဂမျဘီယာနိုငျငံအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို တရားစှဲဆိုရတာဖွဈတယျလို့ ုမစ်စတာ Tambadou ကပွောပါတယျ။
