ဂျပန်နိုင်ငံမှာ လွန်ခဲ့တဲ့အနှစ် ၆၀ ကျော်က လူပေါင်း ၁၂၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ အားပြင်းမုန်တိုင်းနဲ့ ဆင်တဲ့ တိုင်ဖုန်းမုန်တိုင်း Hagibis ဟာ တိုကျိုမြို့တော် အပါအဝင် မြန်မာအများစု နေထိုင်ရာ အရှေ့ဖက်ခြမ်းဒေသကို ဒီကနေ့ စနေနေ့ မနက်ပိုင်းမှာ ဝင်ရောက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
မုန်တိုင်းရဲ့ အနေအထားနဲ့ ဒေသခံတွေ ပြင်ဆင်နေကြတဲ့ အခြေနေတွေကို သိရအောင် တိုကျိုနဲ့ သိပ်မဝေးတဲ့ ယိုကိုဟားမားမြို့မှာ နေထိုင်တဲ့ ဦးမိုးကျော်သူကို ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာမှာ အခုလို စပြောပါတယ်။
ဦးမိုးကျော်သူ။ ။ ဒီတခေါင် မုန်တိုင်းရဲ့ ထူးခြားချက်ကို အချက် ၄ ချက်စလုံး ခွဲပြီးပြောတာရှိပါတယ်။ ဘာလဲဆိုတော့ မုန်တိုင်းရဲ့ အကျယ်အဝန်းက စဖြစ်ဖြစ်လာပြီး ရွေ့လာတဲ့အချိန်မှာ ကီလို ၁၄၀၀ အထိ ကျယ်တာက အရမ်းကို ကြီးတယ်ဆိုတဲ့ ပမာဏ ၊ ပြီးတော့ မုန်တိုင်းရဲ့ အလည်မျက်စိ ရွေ့လာတဲ့အချိန်မှာ မျက်စိက အရမ်းထင်းနေတဲ့ကိစ္စ မုန်တိုင်းလည်ပြီးလာတဲ့ ပမာဏ အင်အားအရမ်းကြီးတယ် ဆိုတာပြတယ်ဆိုတာရယ် နောက်ပြီးတော့ လာနေတဲ့ အချိန်မှာ တိုက်ဆိုင်တာပေါ့နော် ယိုကိုဟားမားကို ဖြတ်မယ်၊ တိုကျိုကိုဖြတ်မယ် နာရီတာလေဆိပ်ကို ဖြတ်မယ်ဆိုတာ လူတွေအရမ်းများပြီးတော့ စက်မှုလုပ်ငန်း ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ အရမ်းကို အချက်အချာကျတဲ့နေရာတွေ ကို ဖြေးဖြေးချင်းဖြတ်သွားမယ်ဆိုတာ။ ပထမဦးဆုံး ကုန်းပေါ်ရောက်တဲ့အချိန် အဲဒီဒေသကြီး ၃ ခုကို ရောက်မယ်ဆိုတော့ အပြင်းဆုံးခံရမယ့်သဘောပေါ့နော်။ ပြီးတော့ စတုတ္ထအချက်ကတော့ လပြည့်ခါနီးမှာ ဒီရေအပြည့်ဆုံးအချိန်ကို ရောက်တာမို့ နဂိုကတည်းက ပင်လယ်ကမ်းစပ်နားက ရေက မြင့်နေတဲ့အတွက် မုန်တိုင်းအားနဲဆိုတော့ ခုနပြောတဲ့ ၂ ပေလောက်ထပ်မြင့်မယ်ဆိုရင် အဆိုးရဲ့ အဆိုးဆုံးဆိုတာပေါ့နော် ။ ဒါပေမယ့် အခုလောလောဆည်က ကုန်းကိုတော့ မထိသေးဘူး။ ဒီအနားသားက ကုန်းတွေကို စပြီးတော့ ဖြတ်နေတဲ့ အခြေအနေပဲ ဖြစ်သေးတာကြောင့် တကယ်ဖြတ်မယ့်ဟာက နေ့လည်ကနေ ည ၇ နာရီနောက်ပိုင်းမှာလို့ ထင်ပါတယ်။ အဲဒါက အပြင်းဆုံးဖြစ်မယ်လို့ ပြောထားတယ် တဆင့်ချင်းမြင့်လာမယ့်ဟာပေါ့နော်။
ဒေါ်ခင်မျိုးသက် ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီဒေသမှာ မြန်မာတွေလည်းအများကြီးရှိမယ်ထင်တယ်။ ဒီမြန်မာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သူတို့ ဘာတွေပြင်ဆင်နေသလဲ။ သံရုံးတွေက ဘာတွေများပြောတာ ကြားပါသလဲ။
ဦးမိုးကျော်သူ။ ။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်လောက်ကစာရင်တော့ ဂျပန်မှာ မြန်မာအရေအတွက်က တော်တော်လေးနည်းသွားတယ် နည်းသွားတယ်ဆိုပေမယ့် ဂျပန်မှာ နေနေတဲ့ မြန်မာအများစုက ဒီဒေသထဲမှာ နေတာအများဆုံးဖြစ်တာပါ။ ဂျပန်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ မြန်မာသံရုံးကလည်း ကျန်ခဲ့တဲ့ ၅ နှစ် ၆ နှစ်က ငလျင်ကိစ္စဖြစ်ပြီးကတည်းက အကြိမ်ကြိမ်ပေါ့နော် ဒီကိစ္စမှာ တက်တက်ကြွကြွ သံအမတ်ကြီးကိုယ်တိုင် သံရုံးသံမှူးကြီးတွေကိုယ်တိုင် သေချာ အင်တာနက်ပေါ်မှာ Web Page တွေမှာ ဖြစ်ပြီဆိုတာနဲ့ သက်ဆိုင်ရာ နေရာဒေသတွေကို လိုက်ပြီးတော့ သတင်းပေးတဲ့ကိစ္စတွေ လုပ်ပါတယ်။ ဒီတခေါက်လည်း သံရုံးက ကြေညာချက်တွေ ထုတ်ထားတယ်။
ဒေါ်ခင်မျိုးသက် ။ ။ သတိပေးချက်တွေအရတော့ ဒေသခံတွေ ဘာတွေလုပ်နေကြသလဲ။ မုန်တိုင်းဖြတ်မယ့် လမ်းကြောင်းမှာရောက်နေတဲ့ ကိုမိုးကျော်သူတို့ နေရာမျိုးမှာ။
ဦးမိုးကျော်သူ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ ဂျပန်ကတော့ သိတဲ့အတိုင်း သဘာ၀ ဘေးအန္တရာယ်များတဲ့ နိုင်ငံဆိုတော့ ရပ်ကွက်၊ မြို့နယ်အလိုက်မှာ hazard map ဆိုတဲ့ဟာ သဘာ၀ ဘေးအန္တရာယ်ရှိတဲ့ မြေပုံဆိုပြီးတော့ ရှိတယ် အဲဒါက ဘယ်လိုလဲဆိုတော့ မြေတွေပြိုနိုင်တဲ့နေရာ ၊ မိုးအရမ်းကြီးရင် တောင်စောင်း တွေရှိတဲ့နေရာတွေမှာ ရေဘယ်လောက်ကြီးသွားနိုင်တဲ့ဟာ စနစ်တကျ လုပ်ထားတာရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒါပေါ်မူတည်ပြီးတော့ အိမ်တိုင်း၊ ရပ်ကွက်တိုင်း ကိုယ့်ဟာကိုယ် ပြင်ဆင်ထားဖို့ ကြည့်ထားဖို့ဆိုတာမျိုးကို ပြောထားသလိုမျိုး ၊ နောက်ပြီးတော့ မြို့နယ်အစိုးရကနေပြီးတော့ သတိပေးတဲ့ Warning ထုတ်တာမှာ အဆင့်တွေ အများကြီးခွဲထားပါတယ်။ မနေ့ညနေကဆိုရင် ကျနော့်သားကနေပြီးတော့ ကျနော်အရင်ရပ်ကွက်နေရာမှာ ကလေးအငယ်လေးတွေနဲ့ အဖိုးကြီး ၊ အဖွားကြီးရှိတဲ့နေရာမှာ အဆင့် ၃ ဆိုတာနဲ့ အိမ်ကနေပြီးတော့ လမ်းလျောက်သွားရင် ၅ မိနစ်လောက်လျောက်ရတဲ့ သားရဲ့ မူလတန်းကျောင်းက ယာယီခိုလုံတဲ့နေရာသတ်မှတ်ထားတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီနေရာကို အမြန်သွားဖို့ဆိုတာမျိုးကြေညာထားတယ်။ နောက် အိမ်တွေအပြင် ရုံးတွေအပြင်မှာ သဲအိတ်တွေချတယ်ဆိုတာတွေ ၊ ရုံးကို စောစောဆင်းခိုင်းတယ် ကျောင်း စောစောဆင်းခိုင်းတယ်။ မလိုအပ်ပဲနဲ့ အပြင်မထွက်ဖို့ အများကြီးပါပဲ ပြင်ဆင်တဲ့အပိုင်းတွေက ဆိုတော့ ဒီတခေါက်က ကြီးတာကတော့ အကြီးကြီးဖြတ်မယ် အပျက်အစီးကတော့ ဘယ်လိုဖြစ်မလဲဆိုတာကို စိတ်ဝင်တစားစောင့်ကြည့်နေတယ်။ လူတွေသတိထားတဲ့အဆင့်မှာတော့ ပြောရရင် ကျနော်တို့ အပြည့်အစုံလုပ်ထားကြပါတယ်။”
ယိုကိုဟားမားမြို့မှာ နေထိုင်တဲ့ ဦးမိုးကျော်သူကို ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
.................
{Unicode}
မုနျတိုငျး Hagibis အတှကျ ဂပြနျရောကျ မွနျမာတှေ ကွိုတငျပွငျဆငျ
ဂပြနျနိုငျငံမှာ လှနျခဲ့တဲ့အနှဈ ၆၀ ကြောျက လူပေါငျး ၁၂၀၀ ကြောျသဆေုံးခဲ့ရတဲ့ အားပွငျးမုနျတိုငျးနဲ့ ဆငျတဲ့ တိုငျဖုနျးမုနျတိုငျး Hagibis ဟာ တိုကြိုမွို့တောျ အပါအဝငျ မွနျမာအမြားစု နထေိုငျရာ အရှေ့ဖကျခွမျးဒသေကို ဒီကနေ့ စနနေေ့ မနကျပိုငျးမှာ ဝငျရောကျမှာ ဖွဈပါတယျ။ မုနျတိုငျးရဲ့ အနအေထားနဲ့ ဒသေခံတှေ ပွငျဆငျနကွေတဲ့ အခွနေတှေကေို သိရအောငျ တိုကြိုနဲ့ သိပျမဝေးတဲ့ ယိုကိုဟားမားမွို့မှာ နထေိုငျတဲ့ ဦးမိုးကြောျသူကို ဒေါျခငျမြိုးသကျက ဆကျသှယျမေးမွနျးရာမှာ အခုလို စပွောပါတယျ။
ဦးမိုးကြောျသူ။ ။ ဒီတခေါငျ မုနျတိုငျးရဲ့ ထူးခွားခကြျကို အခကြျ ၄ ခကြျစလုံး ခှဲပွီးပွောတာရှိပါတယျ။ ဘာလဲဆိုတော့ မုနျတိုငျးရဲ့ အကယြျအဝနျးက စဖွဈဖွဈလာပွီး ရှေ့လာတဲ့အခြိနျမှာ ကီလို ၁၄၀၀ အထိ ကယြျတာက အရမျးကို ကွီးတယျဆိုတဲ့ ပမာဏ ၊ ပွီးတော့ မုနျတိုငျးရဲ့ အလညျမကြျစိ ရှေ့လာတဲ့အခြိနျမှာ မကြျစိက အရမျးထငျးနတေဲ့ကိစ်စ မုနျတိုငျးလညျပွီးလာတဲ့ ပမာဏ အငျအားအရမျးကွီးတယျ ဆိုတာပွတယျဆိုတာရယျ နောကျပွီးတော့ လာနတေဲ့ အခြိနျမှာ တိုကျဆိုငျတာပေါ့နောျ ယိုကိုဟားမားကို ဖွတျမယျ၊ တိုကြိုကိုဖွတျမယျ နာရီတာလဆေိပျကို ဖွတျမယျဆိုတာ လူတှအေရမျးမြားပွီးတော့ စကျမှုလုပျငနျး ၊ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ အရမျးကို အခကြျအခြာကတြဲ့နရောတှေ ကို ဖွေးဖွေးခငြျးဖွတျသှားမယျဆိုတာ။ ပထမဦးဆုံး ကုနျးပေါျရောကျတဲ့အခြိနျ အဲဒီဒသေကွီး ၃ ခုကို ရောကျမယျဆိုတော့ အပွငျးဆုံးခံရမယ့ျသဘောပေါ့နောျ။ ပွီးတော့ စတုတ်ထအခကြျကတော့ လပွည့ျခါနီးမှာ ဒီရအေပွည့ျဆုံးအခြိနျကို ရောကျတာမို့ နဂိုကတညျးက ပငျလယျကမျးစပျနားက ရကေ မွင့ျနတေဲ့အတှကျ မုနျတိုငျးအားနဲဆိုတော့ ခုနပွောတဲ့ ၂ ပလေောကျထပျမွင့ျမယျဆိုရငျ အဆိုးရဲ့ အဆိုးဆုံးဆိုတာပေါ့နောျ ။ ဒါပမေယ့ျ အခုလောလောဆညျက ကုနျးကိုတော့ မထိသေးဘူး။ ဒီအနားသားက ကုနျးတှကေို စပွီးတော့ ဖွတျနတေဲ့ အခွအေနပေဲ ဖွဈသေးတာကွောင့ျ တကယျဖွတျမယ့ျဟာက နေ့လညျကနေ ည ၇ နာရီနောကျပိုငျးမှာလို့ ထငျပါတယျ။ အဲဒါက အပွငျးဆုံးဖွဈမယျလို့ ပွောထားတယျ တဆင့ျခငြျးမွင့ျလာမယ့ျဟာပေါ့နောျ။
ဒေါျခငျမြိုးသကျ ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီဒသေမှာ မွနျမာတှလေညျးအမြားကွီးရှိမယျထငျတယျ။ ဒီမွနျမာတှနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ သူတို့ ဘာတှပွေငျဆငျနသေလဲ။ သံရုံးတှကေ ဘာတှမြေားပွောတာ ကွားပါသလဲ။
ဦးမိုးကြောျသူ။ ။ လှနျခဲ့တဲ့ ၁၀ နှဈလောကျကစာရငျတော့ ဂပြနျမှာ မွနျမာအရအေတှကျက တောျတောျလေးနညျးသှားတယျ နညျးသှားတယျဆိုပမေယ့ျ ဂပြနျမှာ နနေတေဲ့ မွနျမာအမြားစုက ဒီဒသေထဲမှာ နတောအမြားဆုံးဖွဈတာပါ။ ဂပြနျနိုငျငံမှာရှိတဲ့ မွနျမာသံရုံးကလညျး ကနြျခဲ့တဲ့ ၅ နှဈ ၆ နှဈက ငလငြျကိစ်စဖွဈပွီးကတညျးက အကွိမျကွိမျပေါ့နောျ ဒီကိစ်စမှာ တကျတကျကွှကွှ သံအမတျကွီးကိုယျတိုငျ သံရုံးသံမှူးကွီးတှကေိုယျတိုငျ သခြော အငျတာနကျပေါျမှာ Web Page တှမှော ဖွဈပွီဆိုတာနဲ့ သကျဆိုငျရာ နရောဒသေတှကေို လိုကျပွီးတော့ သတငျးပေးတဲ့ကိစ်စတှေ လုပျပါတယျ။ ဒီတခေါကျလညျး သံရုံးက ကွညောခကြျတှေ ထုတျထားတယျ။
ဒေါျခငျမြိုးသကျ ။ ။ သတိပေးခကြျတှအေရတော့ ဒသေခံတှေ ဘာတှလေုပျနကွေသလဲ။ မုနျတိုငျးဖွတျမယ့ျ လမျးကွောငျးမှာရောကျနတေဲ့ ကိုမိုးကြောျသူတို့ နရောမြိုးမှာ။
ဦးမိုးကြောျသူ။ ။ ဟုတျကဲ့ ဂပြနျကတော့ သိတဲ့အတိုငျး သဘာ၀ ဘေးအန်တရာယျမြားတဲ့ နိုငျငံဆိုတော့ ရပျကှကျ၊ မွို့နယျအလိုကျမှာ hazard map ဆိုတဲ့ဟာ သဘာ၀ ဘေးအန်တရာယျရှိတဲ့ မွပေုံဆိုပွီးတော့ ရှိတယျ အဲဒါက ဘယျလိုလဲဆိုတော့ မွတှေပွေိုနိုငျတဲ့နရော ၊ မိုးအရမျးကွီးရငျ တောငျစောငျး တှရှေိတဲ့နရောတှမှော ရဘေယျလောကျကွီးသှားနိုငျတဲ့ဟာ စနဈတကြ လုပျထားတာရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒါပေါျမူတညျပွီးတော့ အိမျတိုငျး၊ ရပျကှကျတိုငျး ကိုယ့ျဟာကိုယျ ပွငျဆငျထားဖို့ ကွည့ျထားဖို့ဆိုတာမြိုးကို ပွောထားသလိုမြိုး ၊ နောကျပွီးတော့ မွို့နယျအစိုးရကနပွေီးတော့ သတိပေးတဲ့ Warning ထုတျတာမှာ အဆင့ျတှေ အမြားကွီးခှဲထားပါတယျ။ မနေ့ညနကေဆိုရငျ ကနြော့ျသားကနပွေီးတော့ ကနြောျအရငျရပျကှကျနရောမှာ ကလေးအငယျလေးတှနေဲ့ အဖိုးကွီး ၊ အဖှားကွီးရှိတဲ့နရောမှာ အဆင့ျ ၃ ဆိုတာနဲ့ အိမျကနပွေီးတော့ လမျးလြောကျသှားရငျ ၅ မိနဈလောကျလြောကျရတဲ့ သားရဲ့ မူလတနျးကြောငျးက ယာယီခိုလုံတဲ့နရောသတျမှတျထားတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီနရောကို အမွနျသှားဖို့ဆိုတာမြိုးကွညောထားတယျ။ နောကျ အိမျတှအေပွငျ ရုံးတှအေပွငျမှာ သဲအိတျတှခေတြယျဆိုတာတှေ ၊ ရုံးကို စောစောဆငျးခိုငျးတယျ ကြောငျး စောစောဆငျးခိုငျးတယျ။ မလိုအပျပဲနဲ့ အပွငျမထှကျဖို့ အမြားကွီးပါပဲ ပွငျဆငျတဲ့အပိုငျးတှကေ ဆိုတော့ ဒီတခေါကျက ကွီးတာကတော့ အကွီးကွီးဖွတျမယျ အပကြျအစီးကတော့ ဘယျလိုဖွဈမလဲဆိုတာကို စိတျဝငျတစားစောင့ျကွည့ျနတေယျ။ လူတှသေတိထားတဲ့အဆင့ျမှာတော့ ပွောရရငျ ကနြောျတို့ အပွည့ျအစုံလုပျထားကွပါတယျ။”
ယိုကိုဟားမားမွို့မှာ နထေိုငျတဲ့ ဦးမိုးကြောျသူကို ဒေါျခငျမြိုးသကျက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
