(Zawgyi/Unicode)
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေ တိုးလာတာကြောင့် အိမ်မှာပဲနေဖို့ အမိန့်ထုတ်ထားတဲ့အတွက် မီဒီယာတွေ သတင်းရယူဖို့ အခက်ကြုံနေရတဲ့ ကိစ္စကို ဖြေရှင်းပေးဖို့ သတင်းမီဒီယာကောင်စီက တိုက်တွန်းလိုက်တဲ့အကြောင်း ကို ထက်အောင်ခန့်ပြောပြမှာပါ။
တကျော့ပြန်ကပ်ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူတွေနဲ့ ကူးစက်မှုတွေ တိုးလာတာကြောင့် ရန်ကုန်တိုင်းမှာ အိမ်ပြင်မထွက်ဖို့ အမိန့်ထုတ်ထားတာကြောင့် သတင်းမီဒီယာလုပ်ငန်းတွေမှာ အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ အင်္ဂါနေ့မှာ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာပါ။ သတင်းမီဒီယာတွေရဲ့ အခက်အခဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြန်ကြားရေးနဲ့ ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနတွေကို အသိပေးအကြောင်းကြားခဲ့ပြီးနောက် တွေ့ဆုံခဲ့တာဖြစ်ကြောင်း သတင်းမီဒီယာကောင်စီက တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး (၁) ဦးမြင့်ကျော်က ပြောပါတယ်။
“ပြန်ကြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ကောင်စီက ပို့တဲ့စာတွေ သတင်းစာတိုက်အချို့က သတင်းဌာနအနေနဲ့ အကူအညီ သတင်းရယူခွင့်နဲ့ ပတ်သက်တာတွေကို အထက်ကို တင်ပြတယ်ပေါ့။ အထက်ဆိုတာ အမျိုးသား ကိုဗစ်ကော်မတီ ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာန ဒီဟာအမိန့်ကို ထုတ်တဲ့ သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာနတွေကို တင်ပြတယ်။ သို့သော် လတ်တလော အနေအထားအထိ လတ်တလော အခြေအနေထိ ခွင့်ပြုတဲ့ အနေ အထားမရှိသေးဘူးပေါ့နော်။ ဝန်ကြီးကတော့ သူတို့ ဝန်ကြီးဌာန ဆုံးဖြတ်တဲ့ သူတို့ ဝန်ကြီးဌာနက ဆုံးဖြတ် ပိုင်ခွင့် ရှိတဲ့ဟာ မဟုတ်ဘူးလို့ပြောတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီဘက်က အခက်အခဲ အခြေအနေတွေကို သူတို့ဆီပေးပို့ရင် သူတို့က သက်ဆိုင်တဲ့ ဝန်ကြီးဌာနကို ဆက်ပြီး တင်ပြပေးသွားမယ်လို့ အဲ့လိုပြောတယ်။”
ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်း အိမ်ပြင်မထွက်ရ အမိန့်ထုတ်ထားပေမဲ့ ခြွင်းချက်အဖြစ် အများပြည်သူ လိုအပ်ချက်ဖြစ်တဲ့ စက်သုံးဆီ ၊ ဆေးဝါး ၊ ရေသန့်လုပ်ငန်း၊ ရေကြောင်း၊ လေကြောင်း၊ အကောက်ခွန်နဲ့ မိုဘိုင်းဖုန်းဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေကိုတော့ ခွင်ပြုထားပါတယ်။
ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ကူးစက် ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး ဌာနခွဲက ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာ ခင်ခင်ကြီးကတော့ သတင်းသမားတွေအနေနဲ့ လိုအပ်လို့ သတင်းရယူတဲ့အခါမှာ သက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကွက် အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာပိုင်တွေဆီက ခွင့်ပြုမိန့် တောင်းပြီး သတင်းရယူနိုင်တယ်လို့ အခုလို ပြောပါတယ်။
“ သတင်းရယူတဲ့အခါမှာ သတင်းရယူတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေ ဒါမျိုးတွေက လိုအပ်တဲ့ ကိစ္စ အဲ့မှာလည်း ထုတ်ပြန်တဲ့ Stay At Home မှာ ပါပါတယ်။ လိုအပ်တဲ့ ကိစ္စရပ်တွေဆိုရင် သက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကွက် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဆီမှာ တင်ပြ ၊ ကိုယ့်မြို့နယ်မှာ တင်ပြတောင်းခံပြီးတော့ ဆောင်ရွက်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေရှိပါတယ်။ ဒါတွေက ခုနက ပြောသလို Stay At Home မှာ အသေးစိတ် ကကြီးကနေ အ အထိ မဖော်ပြနိုင်ဘူး။ အသေးစိတ် ဖော်ပြဖို့ လည်းမလိုပါဘူး။ ဖော်ပြနိုင်စွမ်းလည်း မရှိပါဘူး။ အမိန့်ဆိုတာ တိုတိုတုတ်တုတ်နဲ့ ပြည်သူနားလည်နိုင်ဖို့ အဓိက ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့လုပ်ငန်း လိုအပ်ချက်အရ လိုအပ်တယ်ဆိုရင် သက်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာပိုင်တွေဆီမှာ ခွင့်ပြုချက်တောင်းပြီး လုပ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
ကပ်ရောဂါကာလ အခက်အခဲကြုံနေရသူတွေကို အစိုးရက အထောက်အပံ့ပေးနေတဲ့အထဲမှာ သတင်းမီဒီယာတွေကိုလည်း စတင်ထောက်ပံ့ဖို့ စီစဉ်နေပါတယ်။ သတင်း၊ ရုပ်ရှင်၊ ဂီတ၊သဘင် စာပေ နယ်ပယ် ၅ ခုမှာ တခုစီအတွက် ကျပ်ငွေသိန်း ၃၀၀ စုစုပေါင်း သိန်း ၁၅၀၀ ထောက်ပံ့သွားမှာဖြစ်ကြောင်းလည်း ဦးမြင့်ကျော်က ပြောပါတယ်။
“လူတိုင်းတော့မဟုတ်ဘူး သူတို့နယ်ပယ် သတင်းကော ရုပ်ရှင်ကော ဂီတကော သဘင်ကော စာရေးဆရာ ကောပေါ့နော်။ အဲ့နယ်ပယ် ၅ ခုအတွက်ကို သူတို့က နယ်ပယ် တခုစုအတွက်ကို သိန်း ၃၀၀။ သိန်း ၃၀၀ ဆိုတော့ နယ်ပယ် ၅ ခုအတွက် အားလုံးပေါင်း သိန်း ၁၅၀၀ အဲ့ဒါက မနေ့က ဘတ်ဂျက်အရ အတည်ပြုတယ်။ ကိုဗစ်နဲ့ ပတ်သက်သတ်တဲ့ဟာ ခက်ခဲတာ ကူညီပေးဖို့ဆိုပြီး။ သတင်းမီဒီယာသတင်းတွေအတွက် သိန်း ၃၀၀ ဆိုတော့ သတင်းမီဒီယာအဖွဲ့အစည်းတွေ ဘက်က တိုင်ပင်ပြီးတော့ စီမံခန့်ခွဲကြရမှာပေါ့။ ဆိုတော့ ကောင်စီကို မနက်ဖြန် လွှဲပေးမယ်။ ကောင်စီကတဆင့် မီဒီယာ အဖွဲ့အစည်းတွေ သတင်းသမား အဖွဲ့အစည်းတွေ အကြံ ဉာဏ်ပြုကြပြီး ဘယ်လို သတင်းသမားတွေ ခွဲဝေပေးမလဲလို့ပေါ့နော်။ ဆိုလိုချင်တာတော့ အကယ်၍ တယောက်ကို ၃ သောင်းလို့ ယေဘုယျ သတ်မှတ်မယ်ဆိုရင် လူ ၁ ထောင်စာ သတင်းသမား ၁ ထောင်စာ ရမှာ ပေါ့နော်။”
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ တကျော့ပြန်ကူးစက်မှုတွေကြောင့် လပိုင်းအတွင်း ကူးစက်သူ ၁ သောင်းကျော်နဲ့ သေဆုံးသူ ၂၀၀ ကျော် တိုးလာခဲ့ပြီးနောက် အစိုးရက ကပ်ရောဂါအရေးပေါ်ကာလ ကန့်သတ်ချက်တွေကိုလည်း နောက်ထပ် ၁ လ တိုးမြှင့်ထားပါတယ်။ COVID-19 ကာကွယ်ထိန်းချုပ် ကုသရေးအမျိုးသားအဆင့် ဗဟိုကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကတော့ ကပ်ရောဂါကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးအတွက် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ကြဖို့နဲ့ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စည်းကမ်းတွေကို လိုက်နာကြဖို့လည်း တနင်္လာနေ့တုန်း က အွန်လိုင်းက ပြောကြားတဲ့ မိန့်ခွန်းမှာ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
..............
ကပျရောဂါကာလ မီဒီယာတှေ သတငျးယူခှင့ျပွုဖို့ သတငျးမီဒီယာကောငျစီတောငျးဆို
(Unicode)
ကိုဗဈကပျရောဂါ ကူးစကျမှုတှေ တိုးလာတာကွောင့ျ အိမျမှာပဲနဖေို့ အမိန့ျထုတျထားတဲ့အတှကျ မီဒီယာတှေ သတငျးရယူဖို့ အခကျကွုံနရေတဲ့ ကိစ်စကို ဖွရှေငျးပေးဖို့ သတငျးမီဒီယာကောငျစီက တိုကျတှနျးလိုကျတဲ့အကွောငျး ကို ထကျအောငျခန့ျပွောပွမှာပါ။
တကြော့ပွနျကပျရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူတှနေဲ့ ကူးစကျမှုတှေ တိုးလာတာကွောင့ျ ရနျကုနျတိုငျးမှာ အိမျပွငျမထှကျဖို့ အမိန့ျထုတျထားတာကွောင့ျ သတငျးမီဒီယာလုပျငနျးတှမှော အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေတာနဲ့ ပတျသကျလို့ ပွနျကွားရေးဝနျကွီးဌာန တာဝနျရှိသူတှနေဲ့ အငျ်ဂါနေ့မှာ ဆှေးနှေးခဲ့ကွတာပါ။ သတငျးမီဒီယာတှရေဲ့ အခကျအခဲနဲ့ ပတျသကျလို့ ပွနျကွားရေးနဲ့ ကနြျးမာရေး ဝနျကွီးဌာနတှကေို အသိပေးအကွောငျးကွားခဲ့ပွီးနောကျ တှေ့ဆုံခဲ့တာဖွဈကွောငျး သတငျးမီဒီယာကောငျစီက တှဲဖကျအတှငျးရေးမှူး (၁) ဦးမွင့ျကြောျက ပွောပါတယျ။
“ပွနျကွားရေး ဝနျကွီးဌာနက ကောငျစီက ပို့တဲ့စာတှေ သတငျးစာတိုကျအခြို့က သတငျးဌာနအနနေဲ့ အကူအညီ သတငျးရယူခှင့ျနဲ့ ပတျသကျတာတှကေို အထကျကို တငျပွတယျပေါ့။ အထကျဆိုတာ အမြိုးသား ကိုဗဈကောျမတီ ကနြျးမာရေး ဝနျကွီးဌာန ဒီဟာအမိန့ျကို ထုတျတဲ့ သကျဆိုငျရာ ဝနျကွီးဌာနတှကေို တငျပွတယျ။ သို့သောျ လတျတလော အနအေထားအထိ လတျတလော အခွအေနထေိ ခှင့ျပွုတဲ့ အနေ အထားမရှိသေးဘူးပေါ့နောျ။ ဝနျကွီးကတော့ သူတို့ ဝနျကွီးဌာန ဆုံးဖွတျတဲ့ သူတို့ ဝနျကွီးဌာနက ဆုံးဖွတျ ပိုငျခှင့ျ ရှိတဲ့ဟာ မဟုတျဘူးလို့ပွောတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဒီဘကျက အခကျအခဲ အခွအေနတှေကေို သူတို့ဆီပေးပို့ရငျ သူတို့က သကျဆိုငျတဲ့ ဝနျကွီးဌာနကို ဆကျပွီး တငျပွပေးသှားမယျလို့ အဲ့လိုပွောတယျ။”
ရနျကုနျတိုငျးအတှငျး အိမျပွငျမထှကျရ အမိန့ျထုတျထားပမေဲ့ ခွှငျးခကြျအဖွဈ အမြားပွညျသူ လိုအပျခကြျဖွဈတဲ့ စကျသုံးဆီ ၊ ဆေးဝါး ၊ ရသေန့ျလုပျငနျး၊ ရကွေောငျး၊ လကွေောငျး၊ အကောကျခှနျနဲ့ မိုဘိုငျးဖုနျးဝနျဆောငျမှု လုပျငနျးတှကေိုတော့ ခှငျပွုထားပါတယျ။
ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန ကူးစကျ ရောဂါ တိုကျဖကြျရေး ဌာနခှဲက ညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာ ခငျခငျကွီးကတော့ သတငျးသမားတှအေနနေဲ့ လိုအပျလို့ သတငျးရယူတဲ့အခါမှာ သကျဆိုငျရာ ရပျကှကျ အုပျခြုပျရေး အာဏာပိုငျတှဆေီက ခှင့ျပွုမိန့ျ တောငျးပွီး သတငျးရယူနိုငျတယျလို့ အခုလို ပွောပါတယျ။
“ သတငျးရယူတဲ့အခါမှာ သတငျးရယူတဲ့ ကိစ်စရပျတှေ ဒါမြိုးတှကေ လိုအပျတဲ့ ကိစ်စ အဲ့မှာလညျး ထုတျပွနျတဲ့ Stay At Home မှာ ပါပါတယျ။ လိုအပျတဲ့ ကိစ်စရပျတှဆေိုရငျ သကျဆိုငျရာ ရပျကှကျ အုပျခြုပျရေးမှူးဆီမှာ တငျပွ ၊ ကိုယ့ျမွို့နယျမှာ တငျပွတောငျးခံပွီးတော့ ဆောငျရှကျနိုငျတယျဆိုတဲ့ ကိစ်စတှရှေိပါတယျ။ ဒါတှကေ ခုနက ပွောသလို Stay At Home မှာ အသေးစိတျ ကကွီးကနေ အ အထိ မဖောျပွနိုငျဘူး။ အသေးစိတျ ဖောျပွဖို့ လညျးမလိုပါဘူး။ ဖောျပွနိုငျစှမျးလညျး မရှိပါဘူး။ အမိန့ျဆိုတာ တိုတိုတုတျတုတျနဲ့ ပွညျသူနားလညျနိုငျဖို့ အဓိက ဖွဈပါတယျ။ ကိုယ့ျရဲ့လုပျငနျး လိုအပျခကြျအရ လိုအပျတယျဆိုရငျ သကျဆိုငျရာ အုပျခြုပျရေး အာဏာပိုငျတှဆေီမှာ ခှင့ျပွုခကြျတောငျးပွီး လုပျရမှာ ဖွဈပါတယျ။”
ကပျရောဂါကာလ အခကျအခဲကွုံနရေသူတှကေို အစိုးရက အထောကျအပံ့ပေးနတေဲ့အထဲမှာ သတငျးမီဒီယာတှကေိုလညျး စတငျထောကျပံ့ဖို့ စီစဉျနပေါတယျ။ သတငျး၊ ရုပျရှငျ၊ ဂီတ၊သဘငျ စာပေ နယျပယျ ၅ ခုမှာ တခုစီအတှကျ ကပြျငှသေိနျး ၃၀၀ စုစုပေါငျး သိနျး ၁၅၀၀ ထောကျပံ့သှားမှာဖွဈကွောငျးလညျး ဦးမွင့ျကြောျက ပွောပါတယျ။
“လူတိုငျးတော့မဟုတျဘူး သူတို့နယျပယျ သတငျးကော ရုပျရှငျကော ဂီတကော သဘငျကော စာရေးဆရာ ကောပေါ့နောျ။ အဲ့နယျပယျ ၅ ခုအတှကျကို သူတို့က နယျပယျ တခုစုအတှကျကို သိနျး ၃၀၀။ သိနျး ၃၀၀ ဆိုတော့ နယျပယျ ၅ ခုအတှကျ အားလုံးပေါငျး သိနျး ၁၅၀၀ အဲ့ဒါက မနေ့က ဘတျဂကြျအရ အတညျပွုတယျ။ ကိုဗဈနဲ့ ပတျသကျသတျတဲ့ဟာ ခကျခဲတာ ကူညီပေးဖို့ဆိုပွီး။ သတငျးမီဒီယာသတငျးတှအေတှကျ သိနျး ၃၀၀ ဆိုတော့ သတငျးမီဒီယာအဖှဲ့အစညျးတှေ ဘကျက တိုငျပငျပွီးတော့ စီမံခန့ျခှဲကွရမှာပေါ့။ ဆိုတော့ ကောငျစီကို မနကျဖွနျ လှှဲပေးမယျ။ ကောငျစီကတဆင့ျ မီဒီယာ အဖှဲ့အစညျးတှေ သတငျးသမား အဖှဲ့အစညျးတှေ အကွံ ဉာဏျပွုကွပွီး ဘယျလို သတငျးသမားတှေ ခှဲဝပေေးမလဲလို့ပေါ့နောျ။ ဆိုလိုခငြျတာတော့ အကယျ၍ တယောကျကို ၃ သောငျးလို့ ယဘေုယြ သတျမှတျမယျဆိုရငျ လူ ၁ ထောငျစာ သတငျးသမား ၁ ထောငျစာ ရမှာ ပေါ့နောျ။”
ကိုဗဈကပျရောဂါ တကြော့ပွနျကူးစကျမှုတှကွေောင့ျ လပိုငျးအတှငျး ကူးစကျသူ ၁ သောငျးကြောျနဲ့ သဆေုံးသူ ၂၀၀ ကြောျ တိုးလာခဲ့ပွီးနောကျ အစိုးရက ကပျရောဂါအရေးပေါျကာလ ကန့ျသတျခကြျတှကေိုလညျး နောကျထပျ ၁ လ တိုးမွှင့ျထားပါတယျ။ COVID-19 ကာကှယျထိနျးခြုပျ ကုသရေးအမြိုးသားအဆင့ျ ဗဟိုကောျမတီဥက်ကဋ်ဌ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကတော့ ကပျရောဂါကာကှယျထိနျးခြုပျရေးအတှကျ ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျကွဖို့နဲ့ ထုတျပွနျထားတဲ့ စညျးကမျးတှကေို လိုကျနာကွဖို့လညျး တနငျ်လာနေ့တုနျး က အှနျလိုငျးက ပွောကွားတဲ့ မိန့ျခှနျးမှာ တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
