(Zawgyi/Unicode)
မုံရွာမြို့မှာ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က မုံရွာဂေဇက် ဂျာနယ် သတင်းစာတိုက်ကို အာဏာပိုင်တွေဘက်က ဝင်ရောက်စီးနင်း ရှာဖွေတာတွေလုပ်ခဲ့တဲ့အတွက် ဂျာနယ်ထုတ်ဝေရေးလုပ်ငန်းတွေအပြင်၊ အွန်လိုင်းသတင်းတင်ဆက်မှုကိုပါ ရပ်နားထားလိုက်ရပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီရဲ့ သတင်းမီဒီယာတွေကို ဖိနှိပ်နေတဲ့ နောက်ဆုံးအခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ လုံခြုံရေးအရ အမည်မဖေါ်လိုတဲ့ သတင်းဌာနတာဝန်ရှိသူတဦးကို မအင်ကြင်းနိုင်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
မေး။ ။ အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်ကောင်စီကနေပြီးတော့ သတင်းမီဒီယာတွေကို ဖိနှိပ်နေတဲ့နေရာမှာပေါ့နော် အခုနောက်ဆုံးဆိုရင် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က မုံရွာမှာအခြေစိုက်တဲ့ မုံရွာဂေဇက် ဂျာနယ် သတင်းစာတိုက်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းတဲ့အကြောင်း ကျမတို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီတော့ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံမှာ သတင်းမီဒီယာတွေ ဖိနှိပ်ခံနေရတာ ဘယ်လောက်အထိ ဖြစ်နေသလဲရှင့်။
ဖြေ။ ။ ဒီနေ့ မုံရွာဂေဇက် ရုံးကို ဝင်စီးတယ်ဆိုတာ ကြားပါတယ်။ ပြီးတော့ ပိုင်ရှင်ကိုလည်း ဝင်စီးတယ်ဆိုတာလည်း ကြားပါတယ်။ ပြီးတော့ ပိုင်ရှင်အိမ်ကိုလည်း ဝင်စီးတယ်ဆိုတာလည်း ကြားပါတယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ မုံရွာဂေဇက်ကနေပြီးတော့ ဒီအလုပ်တွေပေါ့နော် သတင်းမီဒီယာတွေ ဆက်မလုပ်တော့ဘူးဆိုတာမျိုး စာထုတ်တာလည်း သူတို့ Page မှာတင်ထားတာလည်း တွေ့ပါတယ်ခင်ဗျ။ မြန်မာနိုင်ငံသတင်းမီဒီယာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ တော်တော်များများ အမှောင်ကျသွားတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ သတင်းမီဒီယာကြီးတွေကို ပိတ်ပင်တားဆီးတာ ခံလိုက်ရပြီးတဲ့နောက်မှာ သတင်းထောက်တွေဆိုရင်လည်း ၇၀ ကျော်လောက် အဖမ်းအဆီးခံပြီးတဲ့နောက်မှာ ကျနော်တို့ CJ (citizen journalist) တချို့ကနေပဲ ကျန်တဲ့ သတင်းမီဒီယာတချို့ပေါ်မှာပဲ အလုပ်လုပ်နေကြပြီးတော့ တော်တော်များများ မိုဘိုင်းအင်တာနက်လည်း ပိတ်ဆို့ခံလိုက်ရတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ သတင်းတွေက နယ်က သတင်းတွေဆိုရင် ကျနော်တို့ မသိရတော့ပါဘူး။
မေး။ ။ အဲဒီတော့ ပြည်တွင်းမှာ သတင်းမီဒီယာတွေ အကုန်လုံးနီးပါးက ပိတ်သိမ်းခံထားရတဲ့အခါကျတော့ ပြည်သူအများစုက သူတို့ သတင်းတွေကို ဘယ်လိုရနေကြသလဲရှင့်။
ဖြေ။ ။ ကျနော်တို့ ပြည်တွင်းသတင်းတွေကတော့ ကျနော်တို့ ရနိုင်သမျှ သတင်းဌာနတွေတို့၊ Social media တွေတို့ တော်တော်များများ တင်ပြီးတော့ သတင်းတွေကို ရနိုင်သမျှ ကမ္ဘာကို ထုတ်ပြတာရှိပါတယ်။ ကမ္ဘာကတော့ သိပေမယ့်လို့ ပြည်တွင်းသတင်းတွေကို အထဲက လူတွေ ဒီသတင်းတွေသိနိုင်ဖို့ ရေဒီယိုတခုပဲ အားကိုးနေရပြီးတော့ နောက် ရန်ကုန်လို မြို့ကြီးတွေမှာဆိုရင်လည်း ဒီစာစောင်တွေကို အားကိုးနေရတာရှိပါတယ်။ ပြည်သူတွေမှာ အင်တာနက်ဖြတ်တောက်ခံလိုက်ရတဲ့အတွက် ကျနော်တို့အားလုံးဟာ သတင်းအမှောင်ကျသွားတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ Social Media တွေလည်း မရှိတော့ဘူး သတင်းဌာနတွေလည်း ရပ်သွားတယ်။ သတင်းသမား မှန်လို့ရှိရင်လည်း ထွက်ပြေးနေရတဲ့သဘောလည်းရှိနေလို့ သတင်းအလုပ်လည်း လုပ်လို့မရတော့တဲ့အခါမို့လို့ ပြည်ပကသတင်းတွေ ရေးတဲ့သတင်းတွေကိုပဲ အားကိုးရတာရှိလာတယ်။ တချို့ဆိုရင် SMS လေးတွေ ပို့တာရှိတယ်။ ရန်ကုန်၊ မန္တလေးလို မြို့ကြီးတွေမှာတော့ ဒီစာစောင်လေးတွေ ထုတ်တာတွေ ရှိတယ်ပေါေ့နာ်။ ကျနော်တို့ နယ်မှာဆိုရင် သတင်းတွေက လုံးဝနီးနီးလောက် အမှောင်ကျသွားပြီးတော့ ရေဒီယိုလောက်ပဲ အားကိုးရတာပေါ့နော်။ TV ဆိုတာလည်း တချို့ ချာနယ်တွေလည်း ကြည့်လို့မရတော့တာတွေ ရှိလာတာမို့ အခက်အခဲတွေက ရှိလာပါတယ်။
မေး။ ။ ဒါဆိုရင် စစ်ကောင်စီက သတင်းအမှောင်ချဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ သူတို့ လုပ်ရပ်က ထိရောက်မှု ရှိမရှိ ဘယ်လိုမြင်သလဲရှင့်။
ဖြေ။ ။ စစ်ကောင်စီက သတင်းအမှောင်ချတာကြောင့် အောင်မြင်သင့်သလောက် အောင်မြင်တယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ သမာရိုးကျရှိနေတဲ့ အင်တာနက်ပေါ်မှာရှိနေတဲ့ social media တွေ ပိတ်ချလိုက်တာတွေ ၊ သတင်းဌာနကြီးတွေ ပိတ်လိုက်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ သာမာန်သုံးစွဲနေသူတွေကတော့ အဲဒီအပေါ်ကနေပြီးတော့သုံးလို့မရတာကြောင့် တခြား ပလက်ဖောင်းတွေကို ပြောင်းသွားတယ်ပေါ့နော်။ တခြား ပလက်ဖောင်းတွေဆိုတာက တခြားရင်းနှီးရာအချင်းချင်း SMS တို့ပို့တာတွေ၊ စာစောင်တွေထုတ်ဝေတာတွေ လုပ်လာတယ်။ နောက်တခုက ရေဒီယိုတွေပြောင်းပြီးနားထောင်တာတွေ လုပ်လာတယ်။ ရနိုင်တဲ့ TV ချာနယ်တွေကို ကြည့်လာတယ်ပေါ့နော် ။ အဲဒါကြောင့် အောင်မြင်သင့်သလောက် အောင်မြင်တယ်၊ ဒါပေမယ့် အောင်မြင်မှု နည်းတယ်လို့ ပြောလို့ရပါတယ်ခင်ဗျ။
မေး။ ။ အင်တာနက်တွေကို ပိတ်ဆို့ထားတဲ့အခါကျတော့ လက်ရှိ နယ်တွေဘက်မှာရော social media တို့က အထူးသဖြင့် facebook တို့ဘာတို့က သူတို့ သုံးနေတဲ့ အခြေအနေကရော ဘယ်လိုရှိသလဲရှင့်။
ဖြေ။ ။ အင်တာနက်တွေကို ပိတ်ချရင်တောင်မှ နယ်တွေမှာဆိုရင် social media ပလက်ဖောင်းတွေ သုံးလို့မရတော့ဘူး။ မြို့ကြီးပေါ်မှာပဲ သုံးလို့ရတဲ့အတွက်ကြောင့် အင်တာနက်ပေါ်ကနေ facebook တွေဘာတွေ social media ပေါ်ကနေ ကြည့်လို့ရတော့တယ်။ ကျန်တဲ့ နယ်တွေမှာလုံး၀ ကြည့်လို့ မရတော့ဘူး မြို့အကြီးကြီးတွေပဲ သုံးလို့ရတော့တယ်ခင်ဗျ။ ဥပမာအားဖြင့် ရန်ကုန်၊ မန္တလေး ၊ နေပြည်တော် အခြားမြို့ကြီးတွေပေ့ါနော် မော်လမြိုင်တို့ ဘာတို့ အဲလိုမြို့ကြီးတွေပဲ သုံးကြတယ်။ ကျန်တဲ့ မြို့လေးတွေတောင် သုံးမရဘူး ရွာဆိုရင်တော့ မပြောနဲ့တော့ပေါ့နော် အင်တာနက်ပိတ်လိုက်တာနဲ့ ဒါတွေသုံးလို့မရတော့ဘူး။
.............
မုံရှာဂဇေကျတိုကျ ဝငျစီးခံရမှု နှင့ျ စဈကောငျစီရဲ့သတငျး အမှောငျခြ လုပျရပျ
(Unicode)
မုံရှာမွို့မှာ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က မုံရှာဂဇေကျ ဂြာနယျ သတငျးစာတိုကျကို အာဏာပိုငျတှဘေကျက ဝငျရောကျစီးနငျး ရှာဖှတောတှလေုပျခဲ့တဲ့အတှကျ ဂြာနယျထုတျဝရေေးလုပျငနျးတှအေပွငျ၊ အှနျလိုငျးသတငျးတငျဆကျမှုကိုပါ ရပျနားထားလိုကျရပွီဖွဈကွောငျး ကွညောခကြျထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။စဈကောငျစီရဲ့ သတငျးမီဒီယာတှကေို ဖိနှိပျနတေဲ့ နောကျဆုံးအခွအေနတှေနေဲ့ ပတျသကျလို့ လုံခွုံရေးအရ အမညျမဖေါျလိုတဲ့ သတငျးဌာနတာဝနျရှိသူတဦးကို မအငျကွငျးနိုငျက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
မေး။ ။ အခု မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈကောငျစီကနပွေီးတော့ သတငျးမီဒီယာတှကေို ဖိနှိပျနတေဲ့နရောမှာပေါ့နောျ အခုနောကျဆုံးဆိုရငျ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က မုံရှာမှာအခွစေိုကျတဲ့ မုံရှာဂဇေကျ ဂြာနယျ သတငျးစာတိုကျကို ဝငျရောကျစီးနငျးတဲ့အကွောငျး ကမြတို့ သိရပါတယျ။ အဲဒီတော့ လကျရှိမွနျမာနိုငျငံမှာ သတငျးမီဒီယာတှေ ဖိနှိပျခံနရေတာ ဘယျလောကျအထိ ဖွဈနသေလဲရှင့ျ။
ဖွေ။ ။ ဒီနေ့ မုံရှာဂဇေကျ ရုံးကို ဝငျစီးတယျဆိုတာ ကွားပါတယျ။ ပွီးတော့ ပိုငျရှငျကိုလညျး ဝငျစီးတယျဆိုတာလညျး ကွားပါတယျ။ ပွီးတော့ ပိုငျရှငျအိမျကိုလညျး ဝငျစီးတယျဆိုတာလညျး ကွားပါတယျ။ အဲဒါကွောင့ျမို့လို့ မုံရှာဂဇေကျကနပွေီးတော့ ဒီအလုပျတှပေေါ့နောျ သတငျးမီဒီယာတှေ ဆကျမလုပျတော့ဘူးဆိုတာမြိုး စာထုတျတာလညျး သူတို့ Page မှာတငျထားတာလညျး တှေ့ပါတယျခငျဗြ။ မွနျမာနိုငျငံသတငျးမီဒီယာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ သတငျးလှတျလပျခှင့ျနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ တောျတောျမြားမြား အမှောငျကသြှားတယျလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ သတငျးမီဒီယာကွီးတှကေို ပိတျပငျတားဆီးတာ ခံလိုကျရပွီးတဲ့နောကျမှာ သတငျးထောကျတှဆေိုရငျလညျး ၇၀ ကြောျလောကျ အဖမျးအဆီးခံပွီးတဲ့နောကျမှာ ကနြောျတို့ CJ (citizen journalist) တခြို့ကနပေဲ ကနြျတဲ့ သတငျးမီဒီယာတခြို့ပေါျမှာပဲ အလုပျလုပျနကွေပွီးတော့ တောျတောျမြားမြား မိုဘိုငျးအငျတာနကျလညျး ပိတျဆို့ခံလိုကျရတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ သတငျးတှကေ နယျက သတငျးတှဆေိုရငျ ကနြောျတို့ မသိရတော့ပါဘူး။
မေး။ ။ အဲဒီတော့ ပွညျတှငျးမှာ သတငျးမီဒီယာတှေ အကုနျလုံးနီးပါးက ပိတျသိမျးခံထားရတဲ့အခါကတြော့ ပွညျသူအမြားစုက သူတို့ သတငျးတှကေို ဘယျလိုရနကွေသလဲရှင့ျ။
ဖွေ။ ။ ကနြောျတို့ ပွညျတှငျးသတငျးတှကေတော့ ကနြောျတို့ ရနိုငျသမြှ သတငျးဌာနတှတေို့၊ Social media တှတေို့ တောျတောျမြားမြား တငျပွီးတော့ သတငျးတှကေို ရနိုငျသမြှ ကမ်ဘာကို ထုတျပွတာရှိပါတယျ။ ကမ်ဘာကတော့ သိပမေယ့ျလို့ ပွညျတှငျးသတငျးတှကေို အထဲက လူတှေ ဒီသတငျးတှသေိနိုငျဖို့ ရဒေီယိုတခုပဲ အားကိုးနရေပွီးတော့ နောကျ ရနျကုနျလို မွို့ကွီးတှမှောဆိုရငျလညျး ဒီစာစောငျတှကေို အားကိုးနရေတာရှိပါတယျ။ ပွညျသူတှမှော အငျတာနကျဖွတျတောကျခံလိုကျရတဲ့အတှကျ ကနြောျတို့အားလုံးဟာ သတငျးအမှောငျကသြှားတယျလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ Social Media တှလေညျး မရှိတော့ဘူး သတငျးဌာနတှလေညျး ရပျသှားတယျ။ သတငျးသမား မှနျလို့ရှိရငျလညျး ထှကျပွေးနရေတဲ့သဘောလညျးရှိနလေို့ သတငျးအလုပျလညျး လုပျလို့မရတော့တဲ့အခါမို့လို့ ပွညျပကသတငျးတှေ ရေးတဲ့သတငျးတှကေိုပဲ အားကိုးရတာရှိလာတယျ။ တခြို့ဆိုရငျ SMS လေးတှေ ပို့တာရှိတယျ။ ရနျကုနျ၊ မန်တလေးလို မွို့ကွီးတှမှောတော့ ဒီစာစောငျလေးတှေ ထုတျတာတှေ ရှိတယျပေါေ့နာျ။ ကနြောျတို့ နယျမှာဆိုရငျ သတငျးတှကေ လုံးဝနီးနီးလောကျ အမှောငျကသြှားပွီးတော့ ရဒေီယိုလောကျပဲ အားကိုးရတာပေါ့နောျ။ TV ဆိုတာလညျး တခြို့ ခြာနယျတှလေညျး ကွည့ျလို့မရတော့တာတှေ ရှိလာတာမို့ အခကျအခဲတှကေ ရှိလာပါတယျ။
မေး။ ။ ဒါဆိုရငျ စဈကောငျစီက သတငျးအမှောငျခဖြို့ ကွိုးစားနတေဲ့ သူတို့ လုပျရပျက ထိရောကျမှု ရှိမရှိ ဘယျလိုမွငျသလဲရှင့ျ။
ဖွေ။ ။ စဈကောငျစီက သတငျးအမှောငျခတြာကွောင့ျ အောငျမွငျသင့ျသလောကျ အောငျမွငျတယျလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ သမာရိုးကရြှိနတေဲ့ အငျတာနကျပေါျမှာရှိနတေဲ့ social media တှေ ပိတျခလြိုကျတာတှေ ၊ သတငျးဌာနကွီးတှေ ပိတျလိုကျတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ သာမာနျသုံးစှဲနသေူတှကေတော့ အဲဒီအပေါျကနပွေီးတော့သုံးလို့မရတာကွောင့ျ တခွား ပလကျဖောငျးတှကေို ပွောငျးသှားတယျပေါ့နောျ။ တခွား ပလကျဖောငျးတှဆေိုတာက တခွားရငျးနှီးရာအခငြျးခငြျး SMS တို့ပို့တာတှေ၊ စာစောငျတှထေုတျဝတောတှေ လုပျလာတယျ။ နောကျတခုက ရဒေီယိုတှပွေောငျးပွီးနားထောငျတာတှေ လုပျလာတယျ။ ရနိုငျတဲ့ TV ခြာနယျတှကေို ကွည့ျလာတယျပေါ့နောျ ။ အဲဒါကွောင့ျ အောငျမွငျသင့ျသလောကျ အောငျမွငျတယျ၊ ဒါပမေယ့ျ အောငျမွငျမှု နညျးတယျလို့ ပွောလို့ရပါတယျခငျဗြ။
မေး။ ။ အငျတာနကျတှကေို ပိတျဆို့ထားတဲ့အခါကတြော့ လကျရှိ နယျတှဘေကျမှာရော social media တို့က အထူးသဖွင့ျ facebook တို့ဘာတို့က သူတို့ သုံးနတေဲ့ အခွအေနကေရော ဘယျလိုရှိသလဲရှင့ျ။
ဖွေ။ ။ အငျတာနကျတှကေို ပိတျခရြငျတောငျမှ နယျတှမှောဆိုရငျ social media ပလကျဖောငျးတှေ သုံးလို့မရတော့ဘူး။ မွို့ကွီးပေါျမှာပဲ သုံးလို့ရတဲ့အတှကျကွောင့ျ အငျတာနကျပေါျကနေ facebook တှဘောတှေ social media ပေါျကနေ ကွည့ျလို့ရတော့တယျ။ ကနြျတဲ့ နယျတှမှောလုံး၀ ကွည့ျလို့ မရတော့ဘူး မွို့အကွီးကွီးတှပေဲ သုံးလို့ရတော့တယျခငျဗြ။ ဥပမာအားဖွင့ျ ရနျကုနျ၊ မန်တလေး ၊ နပွေညျတောျ အခွားမွို့ကွီးတှပေေ့ါနောျ မောျလမွိုငျတို့ ဘာတို့ အဲလိုမွို့ကွီးတှပေဲ သုံးကွတယျ။ ကနြျတဲ့ မွို့လေးတှတေောငျ သုံးမရဘူး ရှာဆိုရငျတော့ မပွောနဲ့တော့ပေါ့နောျ အငျတာနကျပိတျလိုကျတာနဲ့ ဒါတှသေုံးလို့မရတော့ဘူး။
