(Zawgyi/Unicode)
ရခိုင်ဒေသမှာ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်အရေအတွက် တနေ့ထက်တနေ့ ပိုများလာနေပြီး စားဝတ်နေရေးအတွက် အရေးပေါ်အကူအညီတွေ လိုအပ်နေတဲ့ကြားမှာပဲ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ တကိုယ်ရေကျန်းမာရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကိစ္စတွေက စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာနေတယ်လို့ အကူအညီပေးနေသူတွေက ပြောပါတယ်။ ရခိုင်ဒေသက စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေကို ကူညီမယ့် အလှူရှင်တွေလည်း လိုအပ်နေတဲ့အကြောင်း ဗွီအိုအေသတင်းထောက် စုစုက ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA တို့ကြား ဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် စစ်ရှောင်သူဦးရေ ၉၆,၀၀၀ ကျော်အထိ ရှိလာပြီလို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်များအစည်းအရုံးက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ စစ်ရှောင်နေရသူတွေအတွက် အဓိကစားသောက်နေထိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ ကြက်ခြေနီအဖွဲ့ ICRC နဲ့ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် WFP တို့က ကူညီပေးနေပေမယ့် လုံလောက်မှုတော့ မရှိသေးပါဘူး။
စစ်ရှောင်သူဦးရေ ပိုများလာတဲ့အခြေအနေမှာ နယ်မြေလုံခြုံရေးကြောင့်လည်း ကူညီမယ့်အဖွဲ့အစည်းတွေ အနေနဲ့ စစ်ရှောင်စခန်းတိုင်းကို မရောက်နိုင်တဲ့ အနေအထား ဖြစ်နေတာပါ။
ရခိုင်ဒေသမှာ စစ်ရှောင်သူဦးရေတိုးလာနေပြီး၊ စစ်ရေးပဋိပက္ခ အချိန်ကြာမြင့်လာတာနဲ့ အမျှ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာနေထိုင်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ လုံခြုံရေးဟာလည်း စိုးရိမ်စရာဖြစ်လာတယ်လို့ ရခိုင်ပြည်တွင်းက စစ်ရှောင်သူတွေကို ကူညီပေးနေတဲ့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး အတွင်းရေးမှူး ကိုဇော်ဇော်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
“အခုက ဒီစစ်ဘေးရှောင်စခန်း အသစ်တွေလည်း ဆောက်နေကြတယ်ပေါ့နော်။ အထူးသဖြင့် မြေပုံမြို့နယ်ထဲမှာဆိုရင် အသစ်ဆောက်နေတာရှိတယ်။ သူတို့ဆီမှာဆိုလို့ရှိရင်တော့ ဆောက်လက်စပဲရှိသေးတယ်။ အမိုးအကာတွေ မပြီးနိုင်သေးဘူး။ အရမ်းအေးတဲ့အချိန်မှာ ဒါတွေကအရေးပေါ် လိုတာပေါ့နော်။ နောက်ထပ်လိုအပ်ချက် တခုကကျတော့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ပတ်သက်ပါတယ်။ အခုနောက်ပိုင်းမှာဆိုရင် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ သိပ်ပြီးတော့မရောက်ကြတော့ အမျိုးသမီးတွေအတွက် အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေက ပုံမှန်ထောက်ပံ့နေတာမျိုး သိပ်မရှိတဲ့နေရာတွေ တော်တော်များလာတယ်။ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ လုံခြုံမှုနဲ့ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့မှ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းကမှ ကြပ်မတ်ပေးတာ ရှိမနေသေးဘူး။ ပထမတုန်းကတော့ အချိန်ကာလ အနည်းငယ်ဆိုရင် ပြဿနာမရှိပေမယ့် အခုလိုမျိုး ကာလရှည်ကြာတဲ့အခါမှာ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးငယ်လေးတွေအတွက် လုံခြုံမှုဆိုင်ရာစိုးရိမ်ချက်က ပိုပြီးတော့မှ မြင့်တက်လာတာပေါ့နော်။”
မြောက်ဦးဒေသက စစ်ရှောင်စခန်းတခုမှာလည်း အိမ်ထောင်စု ၁၀၀ ကျော်ရောက်ရှိနေပြီး၊ သူတို့ရဲ့စားသောက်နေထိုင်ရေးနဲ့ ဆောင်းတွင်းကာလမှာ လိုအပ်တဲ့အခင်းအကာတွေအတွက် အလှူရှင်တွေ လိုအပ်လို့နေပါတယ်။
“ဒီမှာနေရတာ တော်တော်အဆင်မပြေဘူး။ အမိုးတွေလည်းမရှိ၊ အောက်ကအခင်းတွေလည်းမရှိ၊ အကာလည်းမရှိဖြစ်နေတယ်။ ဒီမှာ မိန်းမတွေက စားတာသောက်တာလည်း သူတို့ မလုံလောက်ဖြစ်နေတယ်။ ကလေးတွေဆိုရင်လည်း ကျောင်းလည်းမတက်ရ။ ကျန်းမာရေးကလည်း မကောင်း။ အောက်ကအခန်းကမရှိ၊ အထက်က အမိုးအရံမရှိ၊ ကာထားတာလည်း တခါတလေ မလုံတလုံဖြစ်နေလို့။ စားရသောက်ရတာလည်း အဆင်မပြေ။ ICRC က ဆန်ပေးတယ်၊ ပဲရယ်၊ ဆီရယ်။ အဲလောက်နဲ့လည်း မလုံမလောက်။ အစိုးရအနေနဲ့တော့ ဘာမှထောက်ပံ့တာတော့ မရှိသေးဘူး။”
အရင်က လုပ်ကိုင်ခဲ့တဲ့ တောင်ယာအလုပ်ကို ပြန်လုပ်ချင်ကြပေမယ့် နယ်မြေလုံခြုံရေး အခြေအနေကြောင့် မိသားစုလိုက်ထွက်ပြေးလာကြတဲ့ စစ်ရှောင်သူတွေထဲက တဦးဖြစ်တဲ့ ဒေါ်ကျော့ရည်က
“ကိုယ့်အိမ်ကိုပြန်ချင်လို့လည်း သူတို့မပြန်ရဲ။ ဒီမှာနေရတာလည်း အဆင်မပြေ။ စိတ်ဓာတ်တွေကျလို့ လူ့လောကမှာ လူတောင်မဖြစ်ချင်တော့ဘူး။ အဲလိုဖြစ်နေတယ်။”
စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေကြား အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ကလေးငယ်တွေရဲ့ ဘဝတွေက ပိုပြီး ထိခိုက်တယ်ဆိုတာကို အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ) WLB ရဲ့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး နော်ဆဲဆဲက အခုလိုပြောပါတယ်။
“အမျိုးသမီးတွေက သူတို့ရဲ့လိုအပ်ချက်က အမျိုးသားတွေနဲ့လည်း မတူသလို၊ အထူးသဖြင့် မိခင်တွေပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ပြီးလို့ရှိရင်လည်း ငယ်ရွယ်နုပျိုနေတဲ့ အမျိုးသမီးတွေပဲ ဖြစ်ဖြစ်ပေါ့နော်။ သူတို့နှစ်အလိုက်မှာ လိုအပ်မှုတွေက မတူဘူးပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ကျန်းမာရေးအရရော၊ ပညာရေးအရရော၊ ဘဝလုံခြုံမှုအရရော၊ ပြီးလို့ရှိရင်လည်း အကြမ်းဖက်မှုကို ကာကွယ်ပေးရမယ့် ယန္တရားအရရောပေါ့နော်။ အဲဒီဟာတွေက အများကြီးရှိတယ်ပေါ့နော်။ ကျမတို့သာမန်လူထုပေါ့နော်။ ဒီမြို့တွင်းမှာနေတဲ့ လူထုတွေတောင်မှ မခံသာဘူးဆိုတော့ ပိုဆိုးတာက တိုင်းရင်းသားဒေသမှာ စစ်ဘေးရှောင်တွေ၊ စစ်ပြေးနေတဲ့သူတွေအတွက်ဆို ပိုပြီးတော့မှ ခံစားရတာပေါ့နော်။”
ရခိုင်ဒေသမှာ တပ်မတော်နဲ့ AA တို့ကြား ဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် စစ်ရှောင်သူဦးရေ များပြားလာပြီး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရ သေဆုံးသူတွေလည်း မြင့်လို့နေပါတယ်။ စစ်ရှောင်ဒုက္ခသည်တွေကို လူမှုအရပ်ဘက် ကူညီရေးအဖွဲ့တွေက ထောက်ပံ့နေပေမယ့် လုံလောက်မှုမရှိသေးတာကြောင့် ရခိုင်ဒေသမှာ အလှူရှင်တွေ လိုအပ်လို့နေတယ်လို့ သူတို့ကဆိုပါတယ်။
.........................
ရခိုငျ အမြိုးသမီးဒုက်ခသညျမြား ကနြျးမာရေး လုံခွုံရေး စိုးရိမျနရေ
(Unicode)
ရခိုငျဒသေမှာ စဈပွေးဒုက်ခသညျအရအေတှကျ တနေ့ထကျတနေ့ ပိုမြားလာနပွေီး စားဝတျနရေေးအတှကျ အရေးပေါျအကူအညီတှေ လိုအပျနတေဲ့ကွားမှာပဲ အထူးသဖွင့ျ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ တကိုယျရကေနြျးမာရေးနဲ့ လုံခွုံရေးကိစ်စတှကေ စိုးရိမျစရာဖွဈလာနတေယျလို့ အကူအညီပေးနသေူတှကေ ပွောပါတယျ။ ရခိုငျဒသေက စဈပွေးဒုက်ခသညျတှကေို ကူညီမယ့ျ အလှူရှငျတှလေညျး လိုအပျနတေဲ့အကွောငျး ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ စုစုက ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA တို့ကွား ဖွဈပှားနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ စဈရှောငျသူဦးရေ ၉၆,၀၀၀ ကြောျအထိ ရှိလာပွီလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသား မြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံးက ထုတျပွနျထားပါတယျ။ စဈရှောငျနရေသူတှအေတှကျ အဓိကစားသောကျနထေိုငျရေးအတှကျ နိုငျငံတကာ ကွကျခွနေီအဖှဲ့ ICRC နဲ့ ကမ်ဘာ့စားနပျရိက်ခာအစီအစဉျ WFP တို့က ကူညီပေးနပေမေယ့ျ လုံလောကျမှုတော့ မရှိသေးပါဘူး။
စဈရှောငျသူဦးရေ ပိုမြားလာတဲ့အခွအေနမှော နယျမွလေုံခွုံရေးကွောင့ျလညျး ကူညီမယ့ျအဖှဲ့အစညျးတှေ အနနေဲ့ စဈရှောငျစခနျးတိုငျးကို မရောကျနိုငျတဲ့ အနအေထား ဖွဈနတောပါ။
ရခိုငျဒသေမှာ စဈရှောငျသူဦးရတေိုးလာနပွေီး၊ စဈရေးပဋိပက်ခ အခြိနျကွာမွင့ျလာတာနဲ့ အမြှ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာနထေိုငျတဲ့ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ လုံခွုံရေးဟာလညျး စိုးရိမျစရာဖွဈလာတယျလို့ ရခိုငျပွညျတှငျးက စဈရှောငျသူတှကေို ကူညီပေးနတေဲ့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသား မြိုးနှယျမြားအစညျးအရုံး အတှငျးရေးမှူး ကိုဇောျဇောျထှနျးက ပွောပါတယျ။
“အခုက ဒီစဈဘေးရှောငျစခနျး အသဈတှလေညျး ဆောကျနကွေတယျပေါ့နောျ။ အထူးသဖွင့ျ မွပေုံမွို့နယျထဲမှာဆိုရငျ အသဈဆောကျနတောရှိတယျ။ သူတို့ဆီမှာဆိုလို့ရှိရငျတော့ ဆောကျလကျစပဲရှိသေးတယျ။ အမိုးအကာတှေ မပွီးနိုငျသေးဘူး။ အရမျးအေးတဲ့အခြိနျမှာ ဒါတှကေအရေးပေါျ လိုတာပေါ့နောျ။ နောကျထပျလိုအပျခကြျ တခုကကတြော့ အမြိုးသမီးတှနေဲ့ ပတျသကျပါတယျ။ အခုနောကျပိုငျးမှာဆိုရငျ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှေ သိပျပွီးတော့မရောကျကွတော့ အမြိုးသမီးတှအေတှကျ အသုံးအဆောငျပစ်စညျးတှကေ ပုံမှနျထောကျပံ့နတောမြိုး သိပျမရှိတဲ့နရောတှေ တောျတောျမြားလာတယျ။ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ လုံခွုံမှုနဲ့ဆိုငျတဲ့ ကိစ်စတှနေဲ့ပတျသကျပွီးတော့မှ ဘယျအဖှဲ့အစညျးကမှ ကွပျမတျပေးတာ ရှိမနသေေးဘူး။ ပထမတုနျးကတော့ အခြိနျကာလ အနညျးငယျဆိုရငျ ပွူနာမရှိပမေယ့ျ အခုလိုမြိုး ကာလရှညျကွာတဲ့အခါမှာ အထူးသဖွင့ျ အမြိုးသမီးငယျလေးတှအေတှကျ လုံခွုံမှုဆိုငျရာစိုးရိမျခကြျက ပိုပွီးတော့မှ မွင့ျတကျလာတာပေါ့နောျ။”
မွောကျဦးဒသေက စဈရှောငျစခနျးတခုမှာလညျး အိမျထောငျစု ၁၀၀ ကြောျရောကျရှိနပွေီး၊ သူတို့ရဲ့စားသောကျနထေိုငျရေးနဲ့ ဆောငျးတှငျးကာလမှာ လိုအပျတဲ့အခငျးအကာတှအေတှကျ အလှူရှငျတှေ လိုအပျလို့နပေါတယျ။
“ဒီမှာနရေတာ တောျတောျအဆငျမပွဘေူး။ အမိုးတှလေညျးမရှိ၊ အောကျကအခငျးတှလေညျးမရှိ၊ အကာလညျးမရှိဖွဈနတေယျ။ ဒီမှာ မိနျးမတှကေ စားတာသောကျတာလညျး သူတို့ မလုံလောကျဖွဈနတေယျ။ ကလေးတှဆေိုရငျလညျး ကြောငျးလညျးမတကျရ။ ကနြျးမာရေးကလညျး မကောငျး။ အောကျကအခနျးကမရှိ၊ အထကျက အမိုးအရံမရှိ၊ ကာထားတာလညျး တခါတလေ မလုံတလုံဖွဈနလေို့။ စားရသောကျရတာလညျး အဆငျမပွေ။ ICRC က ဆနျပေးတယျ၊ ပဲရယျ၊ ဆီရယျ။ အဲလောကျနဲ့လညျး မလုံမလောကျ။ အစိုးရအနနေဲ့တော့ ဘာမှထောကျပံ့တာတော့ မရှိသေးဘူး။”
အရငျက လုပျကိုငျခဲ့တဲ့ တောငျယာအလုပျကို ပွနျလုပျခငြျကွပမေယ့ျ နယျမွလေုံခွုံရေး အခွအေနကွေောင့ျ မိသားစုလိုကျထှကျပွေးလာကွတဲ့ စဈရှောငျသူတှထေဲက တဦးဖွဈတဲ့ ဒေါျကြော့ရညျက
“ကိုယ့ျအိမျကိုပွနျခငြျလို့လညျး သူတို့မပွနျရဲ။ ဒီမှာနရေတာလညျး အဆငျမပွေ။ စိတျဓာတျတှကေလြို့ လူ့လောကမှာ လူတောငျမဖွဈခငြျတော့ဘူး။ အဲလိုဖွဈနတေယျ။”
စဈရေးပဋိပက်ခတှကွေား အမြိုးသမီးတှနေဲ့ ကလေးငယျတှရေဲ့ ဘဝတှကေ ပိုပွီး ထိခိုကျတယျဆိုတာကို အမြိုးသမီးမြားအဖှဲ့ခြုပျ (မွနျမာနိုငျငံ) WLB ရဲ့ အထှထှေအေတှငျးရေးမှူး နောျဆဲဆဲက အခုလိုပွောပါတယျ။
“အမြိုးသမီးတှကေ သူတို့ရဲ့လိုအပျခကြျက အမြိုးသားတှနေဲ့လညျး မတူသလို၊ အထူးသဖွင့ျ မိခငျတှပေဲဖွဈဖွဈ၊ ပွီးလို့ရှိရငျလညျး ငယျရှယျနုပြိုနတေဲ့ အမြိုးသမီးတှပေဲ ဖွဈဖွဈပေါ့နောျ။ သူတို့နှဈအလိုကျမှာ လိုအပျမှုတှကေ မတူဘူးပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ ကနြျးမာရေးအရရော၊ ပညာရေးအရရော၊ ဘဝလုံခွုံမှုအရရော၊ ပွီးလို့ရှိရငျလညျး အကွမျးဖကျမှုကို ကာကှယျပေးရမယ့ျ ယန်တရားအရရောပေါ့နောျ။ အဲဒီဟာတှကေ အမြားကွီးရှိတယျပေါ့နောျ။ ကမြတို့သာမနျလူထုပေါ့နောျ။ ဒီမွို့တှငျးမှာနတေဲ့ လူထုတှတေောငျမှ မခံသာဘူးဆိုတော့ ပိုဆိုးတာက တိုငျးရငျးသားဒသေမှာ စဈဘေးရှောငျတှေ၊ စဈပွေးနတေဲ့သူတှအေတှကျဆို ပိုပွီးတော့မှ ခံစားရတာပေါ့နောျ။”
ရခိုငျဒသေမှာ တပျမတောျနဲ့ AA တို့ကွား ဖွဈပှားနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ စဈရှောငျသူဦးရေ မြားပွားလာပွီး၊ ထိခိုကျဒဏျရာရ သဆေုံးသူတှလေညျး မွင့ျလို့နပေါတယျ။ စဈရှောငျဒုက်ခသညျတှကေို လူမှုအရပျဘကျ ကူညီရေးအဖှဲ့တှကေ ထောကျပံ့နပေမေယ့ျ လုံလောကျမှုမရှိသေးတာကွောင့ျ ရခိုငျဒသေမှာ အလှူရှငျတှေ လိုအပျလို့နတေယျလို့ သူတို့ကဆိုပါတယျ။
