(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု တားဆီး ကာကွယ်ရေး ဥပဒေမူကြမ်း ရေးဆွဲနေတာ (၇)နှစ် ကြာလာပေမယ့် အခုချိန်ထိ အတည်ပြု ပြဌာန်းနိုင်ခြင်း မရှိတာဟာ သူတို့ရဲ့ သားသမီး မျိုးဆက်တွေ အတွက်ပါ ထိခိုက်နေကြောင်း အမျိုးသမီးအရေး လှုပ်ရှားနေသူတွေက သတိပေးပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ ဘာကြောင့် ဒီဥပဒေမူကြမ်းကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခုချိန်ထိ ပြဌာန်းနိုင်ခြင်း မရှိသေးတာလဲ။ မအင်ကြင်းနိုင်က တင်ပြမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုဟာ နေရာတကာမှာ ဖြစ်နေပြီး လူအများစုကလည်း ဒါကို ပုံမှန်လိုပဲ သဘောထားကြကြောင်း အမျိုးသမီးများ အကြမ်းဖက်မှု ကာကွယ်ရေး လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်နေတဲ့ ရှေ့နေ ဒေါ်လှလှရီက AFP သတင်းဌာနကိုအခုလိုပြောပါတယ်။
“ဓလေ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုနဲ့လည်း ဆိုင်လိမ့်မယ်ပေါ့နော်။ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု ကိစ္စတွေ အိမ်ထဲမှာဖြစ်တဲ့ မိသားစု ပြဿနာလိုပဲ မြန်မာ society တော်တော်များများက ခံယူထားကြတယ်။ အဲဒီ ခံယူထားကြတဲ့အပေါ်မှာ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု ကိစ္စတွေ ဖြစ်လာတယ်ဆိုရင် report လုပ်ရင်တောင်မှ ရဲစခန်းက အရေးယူပေးမှုအပိုင်း အားနည်းတာတွေကို ကျမတို့ တွေ့ရတယ်။”
မြန်မာအစိုးရရဲ့ စာရင်းကောက်ယူချက်အရ ၂၀၁၆ ခုနှစ်က အဓမ္မပြုကျင့်ခံရမှုပေါင်း ၁,၁၀၀ ကျော်ရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာတော့ ၁,၄၀၀ ကျော်ထိ တိုးလာခဲ့ပြီး သုံးပုံ နှစ်ပုံဟာ ကလေးငယ်တွေ အပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့တာဖြစ်တယ်လို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ရှေ့နေ ဒေါ်လှလှရီကတော့ ဒီကိန်းဂဏန်းပမာဏဟာ လူဦးရေ ၅၄ သန်းရှိနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အစိတ်အပိုင်း အသေးလေးပဲဖြစ်ပြီး နေ့စဉ်နဲ့အမျှ အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယ်တွေဟာ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ပုံစံမျိုးစုံ ရင်ဆိုင်နေကြရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အမျိုးသမီးတွေအတွက် အကြမ်းဖက်မှုကနေ အကာအကွယ်ပေးရေး ၂၀၁၃ခုနှစ်က စပြီးရေးဆွဲနေတဲ့ ဥပဒေကြမ်းကို အခုချိန်ထိ အတည်ပြု ပြဌာန်းနိုင်ခြင်းမရှိတာဟာ နောင်မျိုးဆက်တွေ အတွက်ပါ ထိခိုက်နစ်နာနေကြောင်း ဒေါ်လှလှရီက ပြောပါတယ်။
“ကျမ စိတ်မကောင်းတာက ဒီလောက်အထိ ၇ နှစ်လုံးလုံး ကြာရှည်လာတဲ့ ဥပဒေကြမ်းက ကျမတို့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ကျမအနေနဲ့ ပြောမယ်ဆိုရင် ကာကွယ်မပေးနိုင်ဘူးပေါ့နော်။ အဲလိုမျိုး ကျမမြင်တဲ့အတွက် တော်တော်လေး စိတ်မကောင်းပါဘူး။ ပြီးရင် ကျမရဲ့ သမီးအပါအဝင် နောက် သမီးတွေရဲ့ သမီးတွေ နောင်တချိန်မှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ဒီဥပဒေက ပြည့်ပြည့်၀၀ ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့ အနေအထားမှာ ရှိမနေသေးတဲ့အတွက် တော်တော်လေးကို ရင်ပူရပါတယ်။”
သူကိုယ်တိုင် အမျိုးသမီးတွေကို အကြမ်းဖက်မှုကနေ ကာကွယ်ပေးရေး ဥပဒေပိုင်းအရရော၊ ဆေးဝါးကုသမှု ဆိုင်ရာအရပါ အကူအညီပေးတဲ့ အမျိုးသမီးအရေး အဖွဲ့ Legal Clinic Myanmar ကို တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ ရှေ့နေဖြစ်အောင် သူဘာကြောင့် ကြိုးစားခဲ့သလဲ ဆိုတဲ့ ဒေါ်လှလှရီရဲ့ အတွေ့အကြုံကတော့
“အိမ်ကို လက်နက်တွေ ကိုင်ပြီးလာတယ်ဆိုတော့ အရမ်းကို ကြောက်နေပြီပေါ့နော်။ အမေဆိုရင် အသံတောင်မထွက်ဘူး။ အဲဒီအခါမှာ ကိုယ်ကလည်း မှတ်မှတ်ရရဆိုရင် အရမ်းငယ်ပါသေးတယ်။ ၃ တန်းလောက်ပဲ ရှိဦးမယ်ထင်တယ်။ အဲဒီတုန်းက အမေကသွားတယ် ဆွေမျိုးတွေဆီက ပိုက်ဆံချေးတယ်။ မသွင်းနိုင်ရင် ပိုက်ဆံဘယ်လောက်ပေးဆိုပြီးတော့ အဲလိုမျိုး အဲဒီမြင်ကွင်းတွေ ကျမကို ဥပဒေဘက်ကို ရောက်ဖို့အတွက် ကျမကို တွန်းအားပေးခဲ့စေတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ အမျိုးသမီး အကြမ်းဖက်မှု တားဆီးကာကွယ်တဲ့ ဥပဒေ တခု လုပ်မယ်ဆိုတာ ၂၀၁၃ မှာ ကျမ စွမ်းစွမ်းတမံ ပါဝင်ခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျမ ဒီ issue တွေနဲ့ ၂၀၁၁ ကနေ လုပ်လာတာ။”
ဗစ်တိုးရီးယားအမှုလို့ လူသိများတဲ့ ၂၀၁၉ခုနှစ်က အသက် ၃ နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးငယ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားခံရမှုမှာ အခုချိန်ထိ တရားခံကို ဖေါ်ထုတ်နိုင်ခြင်း မရှိသေးတဲ့အပြင် တရားမျှတမှုရရေး ဆိုတာနဲ့ အလှမ်းဝေးနေဆဲပါ။
အခုလို မိန်းကလေးငယ်တွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုကနေ ထိထိရောက်ရောက် အကာအကွယ်ပေးမယ့် ဥပဒေမျိုး လွှတ်တော်ကနေ ဘာကြောင့် ပြဌာန်းအတည်ပြုနိုင်ခြင်းမရှိသေးတာလဲ။ Triangle Women အဖွဲ့ ဒါရိုက်တာ ဒေါ်ခင်လေးရဲ့ အမြင်က
“လွှတ်တော်ထဲမှာ ဆွေးနွေးလိုက်ပြီဆိုရင် အမျိုးသားတွေသည် ဒါကတော့ ကျမ အမျိုးသား အမျိုးသမီးလို့ခွဲခြားပြောတာ မဟုတ်ပေမယ့် သူတို့ ရှုထောင့်က အမျိုးသား ရှုထောင့်ကပဲ ကြည့်တယ်။ သူတို့ဘက်က ဘာများလျှော့သွားမလဲ ။ သူတို့ဘက်က လုံခြုံမှု အပြည့်အဝလိုချင်တဲ့ အခါကျတော့ အမျိုးသား ရှုထောင့်ကနေ ဆွေးနွေးတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလိုနေရာမျိုးမှာ ကျမတို့ အမျိုးသမီးတွေ ဒီထက်ပိုလာရင် အသံတွေ ဒီထက် ပိုကျယ်ကျယ်လောင်လောင်နဲ့ ပြောနိုင်မယ် ။ ပိုပြီးတော့ စွာတဲ့လူလိုတာပေါ့ ဒီအချိန်မှာတော့ စွာတဲ့လူတွေရှိမှ ရမှာလေ။ အေးအေးဆေးဆေး အမျိုးသမီးဖြစ်တယ်၊ ပါသွားတယ် ဒါပေမယ့် သူက ရိုးရိုးပဲ အေးအေးဆေးဆေးနေတဲ့လူဆိုရင် မဖြစ်ဘူး။ ဒီအချိန်မှာ ကျမတို့ များများပြော ၊ များများ ရန်စွာပြီးတော့ ရန်စွာတယ်ဆိုတာ ကျမတို့အတွက်မဟုတ်ဘူး အားလုံးသော တိုင်းပြည်မှာရှိတဲ့ အမျိုးသမီး ၊ အမျိုးသား တွေအတွက် တကယ် တက်တက်ကြွကြွနဲ့ လုပ်မယ့် ချန်ပီယံတွေလိုနေတာပေါ့။”
အမျိုးသမီးနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုဟာ နိုင်ငံတနိုင်ငံရဲ့ လုံခြုံမှုကင်းမဲ့တဲ့ အရေးပေါ်အခြေအနေဖြစ်ပြီး လူအများရှေ့ မဖွယ်မရာလုပ်တာကစလို့၊ လူကုန်ကူးတဲ့ ပြစ်မှုထိ ပါဝင်ပြီး အဖွဲ့အစည်းအသိုင်းအဝိုင်းတွေ၊ ရဲအာဏာပိုင်တွေနဲ့ တရားဥပဒေနည်းလမ်းအရပါ လုံးဝလက်သင့်ခံမှာ မဟုတ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက သတိပေးထားပါတယ်။
(Unicode)
အမြိုးသမီးမြားအပေါျ အကွမျးဖကျမှု တားဆီးရေး ဥပဒေ ဘာကွောင့ျ့နှောင့ျနှေးရသလဲ
မွနျမာနိုငျငံမှာ အမြိုးသမီးမြားအပေါျ အကွမျးဖကျမှု တားဆီး ကာကှယျရေး ဥပဒမေူကွမျး ရေးဆှဲနတော (၇)နှဈ ကွာလာပမေယ့ျ အခုခြိနျထိ အတညျပွု ပွဌာနျးနိုငျခွငျးမရှိတာဟာ သူတို့ရဲ့ သားသမီး မြိုးဆကျတှေ အတှကျပါ ထိခိုကျနကွေောငျး အမြိုးသမီးအရေး လှုပျရှားနသေူတှကေ သတိပေးပွောကွားလိုကျပါတယျ။ ဘာကွောင့ျ ဒီဥပဒမေူကွမျးကို မွနျမာနိုငျငံမှာ အခုခြိနျထိ ပွဌာနျးနိုငျခွငျးမရှိသေးတာလဲ။ မအငျကွငျးနိုငျက တငျပွမှာပါ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ အမြိုးသမီးတှအေပေါျ အကွမျးဖကျမှုဟာ နရောတကာမှာ ဖွဈနပွေီး လူအမြားစုကလညျး ဒါကို ပုံမှနျလိုပဲ သဘောထားကွကွောငျး အမြိုးသမီးမြား အကွမျးဖကျမှု ကာကှယျရေး လှုပျရှားဆောငျရှကျနတေဲ့ ရှေ့နေ ဒေါျလှလှရီက AFP သတငျးဌာနကိုအခုလိုပွောပါတယျ။
“ဓလေ့ ရိုးရာယဉျကြေးမှုနဲ့လညျး ဆိုငျလိမ့ျမယျပေါ့နောျ။ အိမျတှငျးအကွမျးဖကျမှု ကိစ်စတှေ အိမျထဲမှာဖွဈတဲ့ မိသားစု ပွူနာလိုပဲ မွနျမာ society တောျတောျမြားမြားက ခံယူထားကွတယျ။ အဲဒီ ခံယူထားကွတဲ့အပေါျမှာ အိမျတှငျးအကွမျးဖကျမှု ကိစ်စတှေ ဖွဈလာတယျဆိုရငျ report လုပျရငျတောငျမှ ရဲစခနျးက အရေးယူပေးမှုအပိုငျး အားနညျးတာတှကေို ကမြတို့ တှေ့ရတယျ။”
မွနျမာအစိုးရရဲ့ စာရငျးကောကျယူခကြျအရ ၂၀၁၆ ခုနှဈက အဓမ်မပွုကငြ့ျခံရမှုပေါငျး ၁,၁၀၀ ကြောျရှိခဲ့ပွီး ၂၀၁၇ခုနှဈမှာတော့ ၁,၄၀၀ ကြောျထိ တိုးလာခဲ့ပွီး၊ သုံးပုံ နှဈပုံဟာ ကလေးငယျတှေ အပေါျ ကြူးလှနျခဲ့တာဖွဈတယျလို့ ဖေါျပွထားပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ ရှေ့နေ ဒေါျလှလှရီကတော့ ဒီကိနျးဂဏနျးပမာဏဟာ လူဦးရေ သနျးပေါငျး ၅၄ သနျးရှိနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အစိတျအပိုငျး အသေးလေးပဲဖွဈပွီး နေ့စဉျနဲ့အမြှ အမြိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယျတှဟော အကွမျးဖကျမှုတှကေို ပုံစံမြိုးစုံ ရငျဆိုငျနကွေရတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အမြိုးသမီးတှအေတှကျ အကွမျးဖကျမှုကနေ အကာအကှယျပေးရေး ၂၀၁၃ခုနှဈက စပွီးရေးဆှဲနတေဲ့ ဥပဒကွေမျးကို အခုခြိနျထိ အတညျပွု ပွဌာနျးနိုငျခွငျးမရှိတာဟာ နောငျမြိုးဆကျတှေ အတှကျပါ ထိခိုကျနဈနာနကွေောငျး ဒေါျလှလှရီက ပွောပါတယျ။
“ကမြ စိတျမကောငျးတာက ဒီလောကျအထိ ၇ နှဈလုံးလုံး ကွာရှညျလာတဲ့ ဥပဒကွေမျးက ကမြတို့ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးကို ကမြအနနေဲ့ ပွောမယျဆိုရငျ ကာကှယျမပေးနိုငျဘူးပေါ့နောျ။ အဲလိုမြိုး ကမြမွငျတဲ့အတှကျ တောျတောျလေးစိတျမကောငျးပါဘူး။ ပွီးရငျ ကမြရဲ့ သမီးအပါအဝငျ နောကျ သမီးတှရေဲ့ သမီးတှေ နောငျတခြိနျမှာ အကွမျးဖကျမှုတှေ ဖွဈလာတဲ့အခါမှာ ဒီဥပဒကေ ပွည့ျပွည့ျ၀၀ ကာကှယျပေးနိုငျတဲ့ အနအေထားမှာ ရှိမနသေေးတဲ့အတှကျ တောျတောျလေးကို ရငျပူရပါတယျ။”
သူကိုယျတိုငျ အမြိုးသမီးတှကေို အကွမျးဖကျမှုကနေ ကာကှယျပေးရေး ဥပဒပေိုငျးအရရော၊ ဆေးဝါးကုသမှုဆိုငျရာအရပါ အကူအညီပေးတဲ့ အမြိုးသမီးအရေး အဖှဲ့ Legal Clinic Myanmar ကို တညျထောငျခဲ့သူဖွဈပါတယျ။ အမြိုးသမီးတှကေို အကာအကှယျပေးဖို့ ရှေ့နဖွေဈအောငျ သူဘာကွောင့ျ ကွိုးစားခဲ့သလဲ ဆိုတဲ့ ဒေါျလှလှရီရဲ့ အတှေ့အကွုံကတော့
“အိမျကို လကျနကျတှေ ကိုငျပွီးလာတယျဆိုတော့ အရမျးကို ကွောကျနပွေီပေါ့နောျ။ အမဆေိုရငျ အသံတောငျမထှကျဘူး။ အဲဒီအခါမှာ ကိုယျကလညျး မှတျမှတျရရဆိုရငျ အရမျးငယျပါသေးတယျ။ ၃ တနျးလောကျပဲ ရှိဦးမယျထငျတယျ။ အဲဒီတုနျးက အမကေသှားတယျ ဆှမြေိုးတှဆေီက ပိုကျဆံခြေးတယျ။ မသှငျးနိုငျရငျ ပိုကျဆံဘယျလောကျပေးဆိုပွီးတော့ အဲလိုမြိုး အဲဒီမွငျကှငျးတှေ ကမြကို ဥပဒဘေကျကို ရောကျဖို့အတှကျ ကမြကို တှနျးအားပေးခဲ့စတေယျပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ အမြိုးသမီး အကွမျးဖကျမှု တားဆီးကာကှယျတဲ့ ဥပဒေ တခု လုပျမယျဆိုတာ ၂၀၁၃ မှာ ကမြ စှမျးစှမျးတမံ ပါဝငျခဲ့တယျပေါ့နောျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ကမြ ဒီ issue တှနေဲ့ ၂၀၁၁ ကနေ လုပျလာတာ။”
အခုလို မိနျးကလေးငယျတှနေဲ့ အမြိုးသမီးတှအေပေါျ အကွမျးဖကျမှုကနေ ထိထိရောကျရောကျ အကာအကှယျပေးမယ့ျ ဥပဒမြေိုး လှှတျတောျကနေ ဘာကွောင့ျ ပွဌာနျးအတညျပွုနိုငျခွငျးမရှိသေးတာလဲ။ Triangle Women အဖှဲ့ ဒါရိုကျတာ ဒေါျခငျလေးရဲ့ အမွငျက
“လှှတျတောျထဲမှာ ဆှေးနှေးလိုကျပွီဆိုရငျ အမြိုးသားတှသေညျ ဒါကတော့ ကမြ အမြိုးသား အမြိုးသမီးလို့ခှဲခွားပွောတာ မဟုတျပမေယ့ျ သူတို့ ရှုထောင့ျက အမြိုးသား ရှုထောင့ျကပဲ ကွည့ျတယျ။ သူတို့ဘကျက ဘာမြားလြှော့သှားမလဲ ။ သူတို့ဘကျက လုံခွုံမှု အပွည့ျအဝလိုခငြျတဲ့အခါကတြော့ အမြိုးသား ရှုထောင့ျကနေ ဆှေးနှေးတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒီလိုနရောမြိုးမှာ ကမြတို့ အမြိုးသမီးတှေ ဒီထကျပိုလာရငျ အသံတှေ ဒီထကျ ပိုကယြျကယြျလောငျလောငျနဲ့ ပွောနိုငျမယျ ။ ပိုပွီးတော့ စှာတဲ့လူလိုတာပေါ့ ဒီအခြိနျမှာတော့ စှာတဲ့လူတှရှေိမှ ရမှာလေ။ အေးအေးဆေးဆေး အမြိုးသမီးဖွဈတယျ၊ ပါသှားတယျ ဒါပမေယ့ျ သူက ရိုးရိုးပဲ အေးအေးဆေးဆေးနတေဲ့လူဆိုရငျ မဖွဈဘူး။ ဒီအခြိနျမှာ ကမြတို့ မြားမြားပွော ၊ မြားမြား ရနျစှာပွီးတော့ ရနျစှာတယျဆိုတာ ကမြတို့အတှကျမဟုတျဘူး အားလုံးသော တိုငျးပွညျမှာရှိတဲ့ အမြိုးသမီး ၊ အမြိုးသား တှအေတှကျ တကယျ တကျတကျကွှကွှနဲ့ လုပျမယ့ျ ခနြျပီယံတှလေိုနတောပေါ့။”
အမြိုးသမီးနဲ့ မိနျးကလေးငယျတှအေပေါျ အကွမျးဖကျမှုဟာ နိုငျငံတနိုငျငံရဲ့ လုံခွုံမှုကငျးမဲ့တဲ့ အရေးပေါျအခွအေနဖွေဈပွီး လူအမြားရှေ့ မဖှယျမရာလုပျတာကစလို့၊ လူကုနျကူးတဲ့ ပွဈမှုထိ ပါဝငျပွီး အဖှဲ့အစညျးအသိုငျးအဝိုငျးတှေ၊ ရဲအာဏာပိုငျတှနေဲ့ တရားဥပဒနေညျးလမျးအရပါ လုံးဝလကျသင့ျခံမှာ မဟုတျကွောငျး ကုလသမဂ်ဂက သတိပေးထားပါတယျ။
