(Zawgyi / Unicode)
စစ်ပွဲပဋိပက္ခတွေ ကြုံနေရတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း မြေမြှုပ်မိုင်းနဲ့ စစ်လက်ကျန်လက်နက်တွေကြောင့် အရပ်သားထိခိုက်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို နိုင်ကွန်းအိန် စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
မြေပုံမြို့နယ် လီသွန်ကျေးရွာနဲ့ စညင်းရွာဘက်ကိုသွားတဲ့ ကားလမ်းဘေး စစ်လက်ကျန်ဗုံးလို့ ယူဆရတဲ့ ဗုံးပေါက်ကွဲလို့ လမ်းပြင်လုပ်သားတချို့ သေဆုံး ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့တယ်လို့ လီသွန်ရွာအနီး ကမ်းထောင်းကြီးမြို့ခံ ကိုစံမောင်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
“တယောက်သေတယ်၊ နှစ်ယောက်က ဒဏ်ရာရတယ်တဲ့။ လူနာတွေတော့ အမ်းဆေးရုံကို ပါသွားပြီထင်တယ်။ သေတဲ့သူက အသက် ၂၀ တဲ့။ လက်ပစ်ဗုံးကို သူကမပေါက်ဆိုပြီးတော့ ထုတဲ့အခါ ပေါက်တာတဲ့။ လမ်းပြင်တဲ့သူတွေ။ အဲဒီနားကသူတွေ အဲဒီလိုရွက်ကျ အလုပ်လုပ်ကြတာ ရှိတယ်လေ။”
မနေ့ကပေါက်ကွဲမှုအတွင်း သေဆုံးသွားသူကတော့ မြေပုံမြို့နယ်၊ လီသွန်ကျေးရွာက မောင်သန်းအောင် ၂ဝ နှစ်ဖြစ်ပြီး ဒဏ်ရာရရှိသွားသူ ၂ ဦးကတော့ ဦးမြင့်သန်းနဲ့ ကိုမြင့်စိုး သားအဖနှစ်ယောက်တို့ ဖြစ်ကြပါတယ်။
ဒဏ်ရာရသူနှစ်ဦးကိုတော့ အမ်းမြို့ဆေးရုံမှာ ဆေးကုသမှု ခံယူနေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။
မနေ့ကမနက်ပိုင်း အမ်းမြို့နယ် ဒလက်ချောင်းကျေးရွာအုပ်စု နတ်မော်ကျေးရွာက ဒေသခံသက်ကြီးတဦး ခြံထဲမှာ မိုင်းနင်းမိလို့ ဒဏ်ရာအပြင်းအထန် ရရှိသွားတယ်လို့ အမ်းမြို့နယ် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ စေတနာ့ဝန်ထမ်း ကိုမျိုးလွင်က ပြောပါတယ်။
“နတ်မှော်ကျေးရွာမှာပေါ့နော်။ သီဟိုခြံကို ပေါင်းရှင်းတာပေါ့။ အဲဒီပေါင်းရှင်းနေတုန်းမှာပဲ အဲဒီမြေမြှုပ်မိုင်း ပေါက်တယ်ပေါ့။ မနေ့ကစောစော ၇ နာရီလောက်ကိုပေါ့။ ဥယျာဉ်ပိုင်ရှင်က ဦးဖေဝင်း အသက် ၇၃ နှစ်ရှိပြီပေါ့။ ခြေထောက်တဖက် ပြတ်သွားတယ်လို့တော့ သိရတယ်။ လက်မောင်းတွေ ရင်ဘတ်တွေမှာ ဒဏ်ရာပြင်းထန်တယ်ပေါ့နော်။”
ဒီပေါက်ကွဲမှုမှာ ဘယ်အဖွဲ့ထောင်ထားတဲ့မိုင်းဆိုတာ မသိရသေးသလို မိုင်းနင်းမိ ဒဏ်ရာရရှိသူ ဦးဖေဝင်းဟာ အလယ်ကျွန်းကျေးရွာအနီး ဘုရားကြီးတောင်မှာ တပ်စွဲထားတဲ့ တပ်မတော်က ဆေးကုသပေးနေတာဖြစ်ပြီး အမ်းဆေးရုံကို ပို့ဆောင်နိုင်ခြင်း မရှိသေးဘူးလို့ ဒလက်ချောင်းဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်ရေးပဋိပက္ခ ကာလအတွင်း မြေမြှုပ်မိုင်းနဲ့ စစ်လက်ကျန်ဗုံးတွေကြောင့် ဒေသခံတွေ ထိခိုက်မှုတွေ များနေတယ်လို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များ အစည်းအရုံး အတွင်းရေးမှူး ကိုဇော်ဇော်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
“ဒီရက်ပိုင်းတွေမှာ တိုက်ပွဲတွေ ကြီးကြီးမားမားမရှိတဲ့ အဲဒီဘက်တွေမှာ မိုင်းကွဲတာတွေ ခနခန စစ်လက်နက်ပစ္စည်း ထိခိုက်တာတွေ ခနခန ကျွန်တော်တို့ ကြားပါတယ်။ ပြည်သူလူထုအနေနဲ့ ပဋိပက္ခကြားမှာပေါ့လေ။ မြေမြှုပ်မိုင်းအန္တရာယ်ကို သူတို့ သတိမထားမိတဲ့အခါမှာ သူတို့ ပုံမှန်သွားရင်းလာရင်းနဲ့ပဲ ထိခိုက်တာတွေများတာ တွေ့ပါတယ်ဗျ။”
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တို့အကြား ၂ နှစ်တာ စစ်ရေးတင်းမာမှု ကာလအတွင်း မြေမြှုပ်မိုင်းနဲ့ စစ်လက်ကျန်ဗုံးတွေ ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ထိခိုက်သေဆုံးတာ ၃၃ ဦးရှိနေပြီလို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များ အစည်းအရုံးကနေ စာရင်းပြုစုထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်နေ့တုန်းက အမ်းမြို့နယ် ကဇုကိုင်းအုပ်စု၊ ရှောက်ခြုံကျေးရွာမှာ လက်နက်ကြီးကျည် ထိမှန်ရာက ကလေးငယ် ၃ ဦး အပါအဝင် ဒေသခံရွာသား ၆ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခဲ့သလို အောက်တိုဘာလ ဒုတိယအပတ်မှာလည်း အမ်းမြို့နယ် ဒလက်ရွာဟောင်းက ရွာသား ၂ ဦး ငါးဖမ်းနေစဉ် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ရာက တဦးသေဆုံးပြီး နောက်တဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်က စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေအတွင်း အရပ်သား ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေ ပိုများလာသလို စစ်ရှောင်နေရသူ ၂၃၀,၀၀၀ ကျော် ရှိနေပြီလို့လည်း ရခိုင်လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေက စာရင်းပြုစုထားပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး Michelle Bachelet ကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေက လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေအတွင်း အရပ်သား ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှုမြောက်နိုင်ကြောင်း စက်တင်ဘာလထဲ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ သတိပေးထားပါတယ်။
-------------------------
(Unicode)
ရခိုငျမှာ မွမွှေုပျမိုငျးနဲ့ စဈလကျကနြျတှကွေောင့ျ အရပျသားတှေ ထိခိုကျမှုရှိ
စဈပှဲပဋိပက်ခတှေ ကွုံနရေတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျတှငျး မွမွှေုပျမိုငျးနဲ့ စဈလကျကနြျလကျနကျတှကွေောင့ျ အရပျသားထိခိုကျမှုတှေ ရှိနပေါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို နိုငျကှနျးအိနျ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
မွပေုံမွို့နယျ လီသှနျကြေးရှာနဲ့ စညငျးရှာဘကျကိုသှားတဲ့ ကားလမျးဘေး စဈလကျကနြျဗုံးလို့ ယူဆရတဲ့ ဗုံးပေါကျကှဲလို့ လမျးပွငျလုပျသားတခြို့ သဆေုံး ထိခိုကျဒဏျရာ ရရှိခဲ့တယျလို့ လီသှနျရှာအနီး ကမျးထောငျးကွီးမွို့ခံ ကိုစံမောငျထှနျးက ပွောပါတယျ။
“တယောကျသတေယျ၊ နှဈယောကျက ဒဏျရာရတယျတဲ့။ လူနာတှတေော့ အမျးဆေးရုံကို ပါသှားပွီထငျတယျ။ သတေဲ့သူက အသကျ ၂၀ တဲ့။ လကျပဈဗုံးကို သူကမပေါကျဆိုပွီးတော့ ထုတဲ့အခါ ပေါကျတာတဲ့။ လမျးပွငျတဲ့သူတှေ။ အဲဒီနားကသူတှေ အဲဒီလိုရှကျကြ အလုပျလုပျကွတာ ရှိတယျလေ။”
မနေ့ကပေါကျကှဲမှုအတှငျး သဆေုံးသှားသူကတော့ မွပေုံမွို့နယျ၊ လီသှနျကြေးရှာက မောငျသနျးအောငျ ၂ဝ နှဈဖွဈပွီး ဒဏျရာရရှိသှားသူ ၂ ဦးကတော့ ဦးမွင့ျသနျးနဲ့ ကိုမွင့ျစိုး သားအဖနှဈယောကျတို့ ဖွဈကွပါတယျ။ ဒဏျရာရသူနှဈဦးကိုတော့ အမျးမွို့ဆေးရုံမှာ ဆေးကုသမှု ခံယူနတေယျလို့ ဒသေခံတှကေ ဆိုပါတယျ။
မနေ့ကမနကျပိုငျး အမျးမွို့နယျ ဒလကျခြောငျးကြေးရှာအုပျစု နတျမောျကြေးရှာက ဒသေခံသကျကွီးတဦး ခွံထဲမှာ မိုငျးနငျးမိလို့ ဒဏျရာအပွငျးအထနျ ရရှိသှားတယျလို့ အမျးမွို့နယျ လူသားခငြျးစာနာမှုဆိုငျရာ စတေနာ့ဝနျထမျး ကိုမြိုးလှငျက ပွောပါတယျ။
“နတျမှောျကြေးရှာမှာပေါ့နောျ။ သီဟိုခွံကို ပေါငျးရှငျးတာပေါ့။ အဲဒီပေါငျးရှငျးနတေုနျးမှာပဲ အဲဒီမွမွှေုပျမိုငျး ပေါကျတယျပေါ့။ မနေ့ကစောစော ၇ နာရီလောကျကိုပေါ့။ ဥယြာဉျပိုငျရှငျက ဦးဖဝေငျး အသကျ ၇၃ နှဈရှိပွီပေါ့။ ခွထေောကျတဖကျ ပွတျသှားတယျလို့တော့ သိရတယျ။ လကျမောငျးတှေ ရငျဘတျတှမှော ဒဏျရာပွငျးထနျတယျပေါ့နောျ။”
ဒီပေါကျကှဲမှုမှာ ဘယျအဖှဲ့ထောငျထားတဲ့မိုငျးဆိုတာ မသိရသေးသလို မိုငျးနငျးမိ ဒဏျရာရရှိသူ ဦးဖဝေငျးဟာ အလယျကြှနျးကြေးရှာအနီး ဘုရားကွီးတောငျမှာ တပျစှဲထားတဲ့ တပျမတောျက ဆေးကုသပေးနတောဖွဈပွီး အမျးဆေးရုံကို ပို့ဆောငျနိုငျခွငျး မရှိသေးဘူးလို့ ဒလကျခြောငျးဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျ စဈရေးပဋိပက်ခ ကာလအတှငျး မွမွှေုပျမိုငျးနဲ့ စဈလကျကနြျဗုံးတှကွေောင့ျ ဒသေခံတှေ ထိခိုကျမှုတှေ မြားနတေယျလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုးနှယျမြား အစညျးအရုံး အတှငျးရေးမှူး ကိုဇောျဇောျထှနျးက ပွောပါတယျ။
“ဒီရကျပိုငျးတှမှော တိုကျပှဲတှေ ကွီးကွီးမားမားမရှိတဲ့ အဲဒီဘကျတှမှော မိုငျးကှဲတာတှေ ခနခန စဈလကျနကျပစ်စညျး ထိခိုကျတာတှေ ခနခန ကြှနျတောျတို့ ကွားပါတယျ။ ပွညျသူလူထုအနနေဲ့ ပဋိပက်ခကွားမှာပေါ့လေ။ မွမွှေုပျမိုငျးအန်တရာယျကို သူတို့ သတိမထားမိတဲ့အခါမှာ သူတို့ ပုံမှနျသှားရငျးလာရငျးနဲ့ပဲ ထိခိုကျတာတှမြေားတာ တှေ့ပါတယျဗြ။”
မွနျမာစဈတပျနဲ့ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တို့အကွား ၂ နှဈတာ စဈရေးတငျးမာမှု ကာလအတှငျး မွမွှေုပျမိုငျးနဲ့ စဈလကျကနြျဗုံးတှေ ပေါကျကှဲမှုကွောင့ျ ထိခိုကျသဆေုံးတာ ၃၃ ဦးရှိနပွေီလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုးနှယျမြား အစညျးအရုံးကနေ စာရငျးပွုစုထားပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ နိုဝငျဘာ ၁၀ ရကျနေ့တုနျးက အမျးမွို့နယျ ကဇုကိုငျးအုပျစု၊ ရှောကျခွုံကြေးရှာမှာ လကျနကျကွီးကညြျ ထိမှနျရာက ကလေးငယျ ၃ ဦး အပါအဝငျ ဒသေခံရှာသား ၆ ဦး ထိခိုကျဒဏျရာရခဲ့သလို အောကျတိုဘာလ ဒုတိယအပတျမှာလညျး အမျးမွို့နယျ ဒလကျရှာဟောငျးက ရှာသား ၂ ဦး ငါးဖမျးနစေဉျ လကျနကျကွီးကညြျ ကရြောကျရာက တဦးသဆေုံးပွီး နောကျတဦး ဒဏျရာရရှိခဲ့ပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျက စဈရေးပဋိပက်ခတှအေတှငျး အရပျသား ထိခိုကျသဆေုံးမှုတှေ ပိုမြားလာသလို စဈရှောငျနရေသူ ၂၃၀,၀၀၀ ကြောျ ရှိနပွေီလို့လညျး ရခိုငျလူမှုအဖှဲ့အစညျးတှကေ စာရငျးပွုစုထားပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီး Michelle Bachelet ကတော့ ရခိုငျပွညျနယျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှကေ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှအေတှငျး အရပျသား ထိခိုကျသဆေုံးမှုတှဟော စဈရာဇဝတျမှုမွောကျနိုငျကွောငျး စကျတငျဘာလထဲ ကငြျးပခဲ့တဲ့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ သတိပေးထားပါတယျ။
