ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေနရပ္ျပန္ပို႔ေရးမွာ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ဆႏၵအေလ်ာက္ပဲျဖစ္ရမယ္လို႔ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လက္ေထာက္မဟာမင္းႀကီး Volker Turk က အဂၤါေန႔က သတိေပး ေျပာၾကားလုိက္သလို အေျခအေနေတြ လံုၿခံဳ စိတ္ခ်ရမႈမရွိေသးပဲ ျပန္ပို႔မယ့္ အစီအစဥ္ကို ရပ္ဆိုင္းဖို႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီး Michelle Bachelet ကလည္း ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာရွိေနတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြကို ႏို၀င္ဘာလ (၁၅)ရက္ ၾကာသပေတးေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံျပန္ပို႔ေရး အစီအစဥ္ စတင္ေတာ့မယ့္အေပၚ သေဘာထားအျမင္ေတြကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က စုစည္းတင္ျပထားပါတယ္။
အဂၤါေန႔က ဂ်ီနီဗာ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြမွာ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လက္ေထာက္မဟာမင္းႀကီး Volker Turk က ကမၻာေပၚမွာ ေနရပ္ရင္းႏိုင္ငံကေန အတင္းအက်ပ္ေမာင္းထုတ္ခံရမႈနဲ႕ ႏိုင္ငံမဲ့ျဖစ္ေနတဲ့ကိစၥ ဆက္စပ္မႈမွာ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ျပႆနာဟာ အထင္ရွားဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျပဳမူဆက္ဆံပံုကိုၾကည့္ရင္ ဒီအခ်က္ႏွစ္ခ်က္ ဆက္စပ္ေနတယ္ဆိုတာ ေတြ႕ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လက္ရွိ ရိုဟင္ဂ်ာေတြ ေနရပ္ျပန္ပို႔ေရးမွာ လြတ္လပ္မႈနဲ႕ မွန္ကန္တဲ့သတင္းအခ်က္အလက္အေပၚမွာ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ စတဲ့ အခ်က္ေတြေပၚမွာ မူတည္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္း Volker Turk ကေျပာပါတယ္။
"က်ေနာ္တို႔ ရပ္တည္ခ်က္က အရင္အတိုင္း မေျပာင္းလဲပါဘူး။ ဒါကေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြအေနနဲ႕ သူတို႔ေနရပ္ရင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပန္ႏိုင္ေရး ေသခ်ာတဲ့ အခါမွ ဌာေနျပန္ပို႔ေရး အခ်ိန္ေရာက္လာၿပီလို႔ ဆိုရမွာပါ။ ဒီေနရာမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ျပန္ႏိုင္ခြင့္ရရမယ္၊ ေနာက္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရွိရမယ္။ ေနရပ္ျပန္ပို႕တဲ့ ကိစၥမွာ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ဆႏၵအေလ်ာက္ျဖစ္ဖို႔ အဓိကပါ။ ဒီလို ဆႏၵနဲ႕အညီ ျပန္ႏိုင္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ေသခ်ာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမွာပါ။"
ျမန္မာနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရ သေဘာတူညီခ်က္အရ ႏို၀င္ဘာလ (၁၅) ရက္ေန႔မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာရွိေနတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြကို ျမန္မာႏိုင္ငံဘက္ ျပန္ပို႕မယ့္အစီအစဥ္စတင္ေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ဆႏၵသေဘာမပါပဲ အတင္းအက်ပ္ျပန္ပို႕မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒကို ခ်ဳိးေဖာက္ရာေရာက္တဲ့အတြက္ ေနရပ္ျပန္ေရး ကိစၥကို ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရအေနနဲ႕ ရပ္ဆိုင္းဖို႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီး Michelle Bachelet ကလည္း အဂၤါေန႔က သတိေပးေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
ထင္ရွားတဲ့ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ႀကီးျဖစ္တဲ့ AI ေခၚ ႏိုင္ငံတကာလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲႀကီးအေနနဲ႕လည္း ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရး ျမန္မာဘက္ျခမ္းမွာ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနတာ မေတြ႕ရဘူးလို႔ AI ရဲ႕ အာရွပစိဖိတ္ဆိုင္ရာ တာ၀န္ခံ Francisco Bencosme က အခုလို ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
"ရိုဟင္ ဒုကၡသည္အတြက္ေနရပ္ျပန္ေရး သင့္ေတာ္တဲ့ အေျခအေနေတြ ျဖစ္မလာေသးပါဘူး။ မၾကာေသးခင္ကပဲ ကုလသမဂၢက ေျပာထားတာရွိပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ႏိုင္ေရး အေျခအေနျဖစ္ဖို႔ဆိုရင္ လံုၿခံဳမႈရွိရွိ ဂုဏ္သိကၡာနဲ႕အညီ ဆႏၵအေလ်ာက္ျဖစ္ရမယ္၊ ေနာက္ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ရမယ္ ဆိုၿပီး ကုလသမဂၢေျပာထားတာပါ။ က်ေနာ္တို႔လည္း ဒီအခ်က္ေတြအတိုင္းပဲ ထပ္ၿပီးေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိမွာ ဒီလိုအေျခအေနေတြျဖစ္မလာေသးပါဘူး။"
ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းက ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြအေနနဲ႕ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္ခံရတာ၊ သူတို႔ ရြာေတြမီးရွဳိ႕ခံရတာ၊ အုပ္စုလိုက္ အတင္းအဓမၼက်င့္တာ စတဲ့ အလြန္ဆိုးရြားတဲ့ အေျခအေနေတြကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ လံုၿခံဳမႈ အာမခံခ်က္မရွိပဲ ေနရပ္ျပန္ဖို႔ တြန္႕ဆုတ္ေနမွာျဖစ္တယ္လို႔ ANU ၾသစေၾတးလ် တကၠသိုလ္ရဲ႕ အာရွနဲ႔ ပစိဖိတ္ဌာန လက္ေထာက္ဌာနမွဴး Nicolas Farrelly ကလည္း ဆိုပါတယ္။ ဒီအတြက္ ျမန္မာအစိုးရဘက္က အကာအကြယ္ေပးဖို႔ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ သူက ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။
"ျမန္မာအစိုးရက အဲဒီေဒသမွာ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ လုပ္ေပးေနတာေတြထဲက ေရတိုအတြက္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ လံုၿခံဳေရးနဲက ေရရွည္အတြက္ ဘ၀တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေရးနဲ႕ လူမႈခံစားခြင့္ေတြကို ၾကည့္ရင္ အားနည္းခ်က္ေတြရွိေနတယ္ဆိုတာကို သူတို႔ ျမင္ေနၾကတာေၾကာင့္ပါ။"
ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရး အရင္က ဖိအားေပးခံခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ အခု ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္ၿပီးလက္ခံတဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပမႈ၊ ကန္႔ကြက္မႈအသစ္ေတြ ထပ္ၿပီးႀကံဳေတြ႕လာရတဲ့ အေနအထားရွိေနတာေတြ႕ရတယ္လို႔ အေမရိကန္အေျခစိုက္ ျမန္မာ့အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေနသူ ေဒါက္တာတင့္ေဆြက သံုးသပ္ပါတယ္။
" ျမန္မာျပည္ကေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကို ေရာက္ေနတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြကိစၥကို ဒီအေပၚမွာ ျမင္တဲ့အျမင္ေတြက ေတာ္ေတာ္ကို ကြဲျပားတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရက တမ်ိဳး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က တမ်ိဳး၊ ႏိုင္ငံတကာက တမ်ိဳး ေနာက္တခါ ျမန္မာႏိုင္ငံျပည္သူေတြက တမ်ိဳး ျမင္ေနၾကၿပီး မတူၾကဘူးခင္ဗ်။ အဓိကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရေပါ့။ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရလည္း ဖိအားေတြေၾကာင့္ လက္ခံဖို႔ တစံုတရာအတိုင္းအတာအထိ လုပ္ရလိမ့္မယ္။ လုပ္ေတာ့လည္း ေ၀ဖန္မႈေတြ ဆက္ရွိေနမွာပဲ။ မလုပ္လည္း၊ လုပ္လည္း ဆက္ရွိေနမွာပဲ။ ေရာက္လာရင္လည္း ဒီကိစၥအေပၚမွာ တကမာၻလံုးက အႏုတ္သေဘာပဲၾကည့္ၿပီး ေ၀ဖန္ေနေတာ့ ေနာက္ထပ္အႏုတ္သေဘာအသစ္ေတြျဖစ္လာဦးမွာပဲ။ ဒီအေပၚမွာ လက္ရွိအစိုးရက အေၾကာင္းဆံုးအေနအထားတရပ္ကို ႀကိဳးစားၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ရမွာလည္း ျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ လက္ခံဖို႔ကလည္း လက္ခံရလိမ့္မယ္။ လက္ခံၿပီး ျဖစ္လာတဲ့ အသစ္ေ၀ဖန္မႈေတြကလည္း အစိုးရက ဆက္ၿပီးေတာ့ ကိုင္တြယ္ရလိမ့္မယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ "
စီစစ္ၿပီးသား ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ျပန္ပို႔ေရးအစီအစဥ္မွာ ပထမဆံုးအသုတ္အျဖစ္ ဒုကၡသည္ ၂၀၀ နီးပါးကို ၾကာသာပေတးေန႔မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဒုကၡသည္စခန္းကေန ျမန္မာဘက္ျပန္ပို႔မွာျဖစ္ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြအေနနဲ႕ သူတို႔ရဲ႕ အသက္လံုၿခံဳေရးအတြက္ စိုးရိမ္မႈေတြရွိေနသလို၊ သူတို႔ရဲ႕ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးေတြနဲ႕အညီ ျပန္ၿပီး ေနထိုင္ခြင့္ရဖို႔ အတြက္လည္း ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ေပးဖို႔ ဒုကၡသည္ေတြက ေတာင္းဆိုထားပါတယ္။
တနဂၤေႏြေန႔က ထုတ္ျပန္တဲ့ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢမဟာမင္းႀကီးရံုးရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရးကိစၥ သေဘာတူေပမယ့္ ဒုကၡသည္ေတြကိုယ္တိုင္ လိုလိုလားလား ဆႏၵအေလ်ာက္ သူတို႔ရဲ႕ ေနရပ္ရင္း၊ ဒါမွမဟုတ္ သူတုိ႔ သြားလုိတဲ့ ေနရာကုိ ေဘးကင္းလုံၿခံဳစြာနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာရွိစြာနဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ သေဘာဆႏၵနဲ႔အညီ ျပန္ပုိ႔ႏုိင္ေရး မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေၾကာင္းနဲ႕ အဲဒီအတြက္လည္း သက္ဆုိင္သူေတြနဲ႔ လက္တြဲ ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လုိ႔ ေဖၚျပထားပါတယ္။
