(Zawgyi/Unicode)
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ထွက်ပြေး ခိုလှုံခဲ့တဲ့ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည် တွေက သူတို့ နေရပ်ပြန်ရေးမှာ သူတို့အတွက် နိုင်ငံတကာ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေ တာဝန်ယူ ပေးဖို့ အပါအဝင် နိုင်ငံရေး တောင်းဆိုမှုတွေ လုပ်ခဲ့တယ်လို့ ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေး သွားရောက်တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ မြန်မာအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်က ပြောပါတယ်။ နေရပ်ပြန်သူတွေ အဆင်ပြေစေဖို့ နိုင်ငံသားစီစစ်ရေး ကဒ်မှာ လူမျိုး- ဘာသာ ထည့်သွင်းမှုကို ဖယ်ရှားပေးတာ အပါအဝင် မြန်မာအစိုးရဘက်က လိုက်လျောမှုတွေ လုပ်ပေးနေကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။ဒီသတင်းကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက်မေခကစုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာ ၁၈ရက်နေ့က နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးချမ်းအေး ဦးဆောင်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကော့ဘဇားက ဒုက္ခသည်စခန်းကို သွားရောက်တွေ့ဆုံပြီး နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေနဲ့ပတ်သတ်လို့ မြန်မာအစိုးရ ဘက်ကလုပ်ဆောင်နေတဲ့ ပြန်လည်လက်ခံရေးလုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ပတ်သတ်တာကို သွားရောက်ရှင်းပြတာမှာ ဒုက္ခသည်တွေဘက်က ခုလိုတောင်းဆိုလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
“သူတို့ဘက်ကပြောတာကတော့ အရင်အတိုင်းဘဲပေါ့နော်။ တွေ့ရတာကလည်း အရင်လူတွေနဲ့ဘဲ တွေ့ရတာပါ။ လူသစ်နည်းပါတယ်။ အခွင့်အရေးတွေတောင်းတဲ့ အပြင်နိုင်ငံရေး အခွင့်အရေးတွေလည်း တောင်းလာတယ်လေ။ ကျနော်တို့ လည်းရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ တချို့ဟာတွေက ဖြစ်နိုင်တယ်၊ မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတာ။ နောက်ကျနော်တို့ဘက်က ဖြေလျော့မှုတွေလည်း ရှင်းပြခဲ့တယ်။ နိုင်ငံရေး တောင်းဆိုမှုဆိုတာ သူတို့ကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့အတွက် တတိယအင်အားစုတွေကဘဲ လုပ်ပေးဖို့ပေါ့နော်။ ဒီလိုနိုင်ငံရေးတောင်းဆိုမှုတွေလုပ်တယ်။ ပုံမှန်ဆိုရင်တော့ သူတို့လုံခြုံရေးကို ပိုကောင်းအောင် လုပ်ဖို့လာရမှာပေါ့၊ ကမ္ဘာမှာရှိတဲ့ ဘင်္ဂလီအဖွဲ့တွေ တောင်းဆိုနေတာမျိုးတွေ တောင်းဆိုလာတယ်။ နောက်တောင်းဆိုတာကတော့ နိုင်ငံသား Citizenship ပေးဖို့ နောက်တိုင်း ရင်း သားလို့ အသိအမှတ်ပြုမှ ပြန်လာမယ်တို့ပေါ့နော်”
NVC နိုင်ငံသားခံယူဖို့စိစစ်ခွင့် ကဒ်ပြားဟာ နိုင်ငံခြားသားဖြစ်အောင်လုပ်လိုက်တဲ့ကဒ်မဟုတ်ဘဲ ဒီကဒ်ပြားရှိသူတွေအနေနဲ့ နိုင်ငံသားလျှောက်ခွင့်ရှိသလို နိုင်ငံသားလျှောက်တာမှာလည်း အရင်လိုကြန့်ကြာမှုမရှိစေဘဲ ထုတ်ပေးနေတယ်လို့ ဦးချမ်းအေး ကပြောပါတယ်။ အရင်ကလို နိုင်ငံသားစိစစ်လက်ခံတာမှာ တနှစ်တကြိမ်သာလုပ်ဆောင်လာရာမှ ဒီ ၂၀၁၉မှာဆိုရင် ၇ကြိမ်တိတိ စိစစ်လက်ခံမှုတွေ လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ အရင်ထုတ်ပေးထားတဲ့ ၃ခေါက်ချိုးကဒ်တွေကိုင်သူတွေအနေနဲ့ NVC ကဒ်လျှောက်စရာမလိုတော့တာကို ရှင်းပြခဲ့တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ နိုင်ငံသား ဖြစ်ထိုက်သူတွေ မြန်မြန်ဆန်ဆန် နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ရနိုင်ဖို့ ဖြေ လျော့မှုတွေ လုပ်ပေးနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“သူတို့ကို ရှင်းပြတာကတော့ မှတ်ပုံတင်တွေထုတ်ပေးနေတယ်။ ရသင့်ရထိုက်သူတွေကို ၁၉၈၂ ဥပဒေနဲ့ အညီ ထုတ်ပေးနေတယ်၊ သူတို့ ဘိုးဘွားတွေ မြန်မာပြည်မှာနေခဲ့တာမှန်ရင် သူတို့က ပြုနိုင်ငံသား လျှောက်ခွင့် ရှိတယ်။ ထုတ်ပေးနေတယ်။ ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး မခွဲဘဲထုတ်ပေးနေတယ်။ ရခိုင်မှာလည်း ထုတ်ပေးနေတာရှိတယ်။ ကျန်တဲ့နေရာက မွတ်ဆလင်တွေကိုလည်း ထုတ်ပေး နေတယ်။ နောက် NVC ကဒ်ထဲမှာ လူမျိုးဘာသာ ဆိုတာကို ဖြုတ်ပေးထားတယ်။ ဘင်္ဂလီလည်းမသုံးဘူး၊ ရိုဟင်ဂျာ လည်း မသုံးဘူး။ ဘာသာကလည်း မွတ်ဆလင် မပါဘူး။ ဖြုတ်ပေးထားတယ်။ မွတ်ဆလင်၊ ကမန်ကလည်း ၁၉၈၂ အရ တိုင်းရင်းသားတခုဘဲဆိုတာ သတ်မှတ်ထားတယ်။ အဲဒါကို ခုနှစ်တွေနဲ့ အလိုက်ရှင်းပြထားတယ်”
ဒုက္ခသည်တွေဘက်က နိုင်ငံတကာမီဒီယာတွေကို ဖြေကြားရာမှာတော့ မြန်မာ အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်နဲ့ တွေ့ဆုံရာမှာ သူတို့ရဲ့ တောင်းဆိုမှုတွေကိုလိုက် လျောပေးနိုင်ဖွယ်မရှိတာ ကြောင့် ပြန်လာရေးက အလှမ်းဝေးဖို့ရှိတယ်လို့ ပြောဆိုခဲ့တာ တွေ့ရ ပါတယ်။
မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် ဦးချမ်းအေးကတော့ အခု ဒုက္ခသည် စခန်းမှာ တွေ့ဆုံခဲ့ရတဲ့ ဒုက္ခသည် ၄၀ ကျော်ဟာ စခန်းထဲက လူအားလုံးကို ကိုယ်စားပြုသတ်မှတ်လို့ မရနိုင်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အခု ၂ရက်ကြာ တွေ့ဆုံဆွေး နွေးမှုအတွင်း ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ် ပြန်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အောင်မြင်မှုတစုံတရာ ရရှိခဲ့ခြင်းမရှိဘူးလို့ ဦးချမ်းအေးက ပြောပါတယ်။
“ ကျနော်တို့က မအောင်မြင်ဘူးဆိုတာကလေ ခုနပြောသလိုပေါ့ ဒီကြားထဲမှာ ပြန်လာသူတွေလည်းရှိတယ်။ ၂၀- ၃၀ နဲ့ ပြန်လာတာ အခုဆို အယောက် ၄၀၀ကျော်ပြီပေါ့။ ပြန်ချင်သူတွေရှိမှာဘဲ။ နောက်တခါကျတော့ ဒါတွေရမှ ဆိုတဲ့ ခပ်မာမာ ပြောတဲ့အုပ်စု လည်းရှိနိုင်တာဘဲ။ နောက်တခုကတော့ ဒီဘက်မှာထက်စာရင်ဟိုဘက်မှာ နေရတာပိုကောင်းတယ် ဆိုတဲ့လူတွေလည်း ရှိကောင်းရှိမယ်။ ကျနော်တို့ တွေ့ရသူတွေက တသံထဲသမားတွေဖြစ်နေတယ်။ ဒါကလည်း ဘင်္ဂလားဒေရှ်ဘက်က စီစဉ်ပေးမှရတာလေ။ ကျနော်တို့က လူရွေးလို့မရဘူး ကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင်လည်း camp ထဲသွားပြီးတော့ လုပ်လို့”
ဒီလိုသွားရောက်တာမှာ အာဆီယံနိုင်ငံ အတွင်းရေးမှူး၊ အပြင်ဗီယမ်နမ်၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်ကာပူနဲ့ ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံဘက်က ကိုယ်စားလှယ် တွေပါဝင်ခဲ့တယ်လို့လည်း ဦးချမ်းအေးကပြောပါတယ်။ ဒီတွေ့ဆုံမှုအတွင်း ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အခေါ်အဝေါ်ကို မြန်မာအစိုးရက ဘာ့ကြောင့် လက်မခံနိုင်တာလဲ ဆိုတာကို ဒုက္ခသည်တွေကို ရှင်းပြခဲ့တယ်လို့ ဦးချမ်းအေးက ပြောပါတယ်။ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရက ဒုက္ခသည်တွေကိုတော့ စီစစ်ပြီး ပြန်လည်လက်ခံသွားမယ်လို့ ကတိပေးထားတာပါ။
...................
မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ကမျးလှမျးခကြျ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ လကျမခံ
(Unicode)
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှကို ထှကျပွေး ခိုလှုံခဲ့တဲ့ မှတျဆလငျဒုက်ခသညျ တှကေ သူတို့ နရေပျပွနျရေးမှာ သူတို့အတှကျ နိုငျငံတကာ လုံခွုံရေး တပျဖှဲ့တှေ တာဝနျယူ ပေးဖို့ အပါအဝငျ နိုငျငံရေး တောငျးဆိုမှုတှေ လုပျခဲ့တယျလို့ ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေး သှားရောကျတှေ့ဆုံ ဆှေးနှေးခဲ့တဲ့ မွနျမာအဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျက ပွောပါတယျ။ နရေပျပွနျသူတှေ အဆငျပွစေဖေို့ နိုငျငံသားစီစဈရေး ကဒျမှာ လူမြိုး- ဘာသာ ထည့ျသှငျးမှုကို ဖယျရှားပေးတာ အပါအဝငျ မွနျမာအစိုးရဘကျက လိုကျလြောမှုတှေ လုပျပေးနကွေောငျးလညျး ပွောပါတယျ။ဒီသတငျးကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျမခေကစုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာ ၁၈ရကျနေ့က နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနက ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးခမြျးအေး ဦးဆောငျတဲ့ ကိုယျစားလှယျ အဖှဲ့ ဟာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ကော့ဘဇားက ဒုက်ခသညျစခနျးကို သှားရောကျတှေ့ဆုံပွီး နရေပျစှန့ျခှာသူတှနေဲ့ပတျသတျလို့ မွနျမာအစိုးရ ဘကျကလုပျဆောငျနတေဲ့ ပွနျလညျလကျခံရေးလုပျငနျးစဉျနဲ့ပတျသတျတာကို သှားရောကျရှငျးပွတာမှာ ဒုက်ခသညျတှဘေကျက ခုလိုတောငျးဆိုလိုကျတာ ဖွဈပါတယျ။
“သူတို့ဘကျကပွောတာကတော့ အရငျအတိုငျးဘဲပေါ့နောျ။ တှေ့ရတာကလညျး အရငျလူတှနေဲ့ဘဲ တှေ့ရတာပါ။ လူသဈနညျးပါတယျ။ အခှင့ျအရေးတှတေောငျးတဲ့ အပွငျနိုငျငံရေး အခှင့ျအရေးတှလေညျး တောငျးလာတယျလေ။ ကနြောျတို့ လညျးရှငျးပွခဲ့ပါတယျ။ တခြို့ဟာတှကေ ဖွဈနိုငျတယျ၊ မဖွဈနိုငျဘူးဆိုတာ။ နောကျကနြောျတို့ဘကျက ဖွလြေော့မှုတှလေညျး ရှငျးပွခဲ့တယျ။ နိုငျငံရေး တောငျးဆိုမှုဆိုတာ သူတို့ကို ကာကှယျစောင့ျရှောကျဖို့အတှကျ တတိယအငျအားစုတှကေဘဲ လုပျပေးဖို့ပေါ့နောျ။ ဒီလိုနိုငျငံရေးတောငျးဆိုမှုတှလေုပျတယျ။ ပုံမှနျဆိုရငျတော့ သူတို့လုံခွုံရေးကို ပိုကောငျးအောငျ လုပျဖို့လာရမှာပေါ့၊ ကမ်ဘာမှာရှိတဲ့ ဘငျ်ဂလီအဖှဲ့တှေ တောငျးဆိုနတောမြိုးတှေ တောငျးဆိုလာတယျ။ နောကျတောငျးဆိုတာကတော့ နိုငျငံသား Citizenship ပေးဖို့ နောကျတိုငျး ရငျး သားလို့ အသိအမှတျပွုမှ ပွနျလာမယျတို့ပေါ့နောျ”
NVC နိုငျငံသားခံယူဖို့စိစဈခှင့ျ ကဒျပွားဟာ နိုငျငံခွားသားဖွဈအောငျလုပျလိုကျတဲ့ကဒျမဟုတျဘဲ ဒီကဒျပွားရှိသူတှအေနနေဲ့ နိုငျငံသားလြှောကျခှင့ျရှိသလို နိုငျငံသားလြှောကျတာမှာလညျး အရငျလိုကွန့ျကွာမှုမရှိစဘေဲ ထုတျပေးနတေယျလို့ ဦးခမြျးအေး ကပွောပါတယျ။ အရငျကလို နိုငျငံသားစိစဈလကျခံတာမှာ တနှဈတကွိမျသာလုပျဆောငျလာရာမှ ဒီ ၂၀၁၉မှာဆိုရငျ ၇ကွိမျတိတိ စိစဈလကျခံမှုတှေ လုပျဆောငျပေးခဲ့တယျလို့ဆိုပါတယျ။ အရငျထုတျပေးထားတဲ့ ၃ခေါကျခြိုးကဒျတှကေိုငျသူတှအေနနေဲ့ NVC ကတျလြှောကျစရာမလိုတော့တာကို ရှငျးပွခဲ့တယျလို့ဆိုပါတယျ။ နိုငျငံသား ဖွဈထိုကျသူတှေ မွနျမွနျဆနျဆနျ နိုငျငံသားဖွဈခှင့ျရနိုငျဖို့ ဖွေ လြော့မှုတှေ လုပျပေးနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“သူတို့ကို ရှငျးပွတာကတော့ မှတျပုံတငျတှထေုတျပေးနတေယျ။ ရသင့ျရထိုကျသူတှကေို ၁၉၈၂ ဥပဒနေဲ့ အညီ ထုတျပေးနတေယျ၊ သူတို့ ဘိုးဘှားတှေ မွနျမာပွညျမှာနခေဲ့တာမှနျရငျ သူတို့က ပွုနိုငျငံသား လြှောကျခှင့ျ ရှိတယျ။ ထုတျပေးနတေယျ။ ဘာသာရေး၊ လူမြိုးရေး မခှဲဘဲထုတျပေးနတေယျ။ ရခိုငျမှာလညျး ထုတျပေးနတောရှိတယျ။ ကနြျတဲ့နရောက မှတျဆလငျတှကေိုလညျး ထုတျပေး နတေယျ။ နောကျ NVC ကဒျထဲမှာ လူမြိုးဘာသာ ဆိုတာကို ဖွုတျပေးထားတယျ။ ဘငျ်ဂလီလညျးမသုံးဘူး၊ ရိုဟငျဂြာ လညျး မသုံးဘူး။ ဘာသာကလညျး မှတျဆလငျ မပါဘူး။ ဖွုတျပေးထားတယျ။ မှတျဆလငျ၊ ကမနျကလညျး ၁၉၈၂ အရ တိုငျးရငျးသားတခုဘဲဆိုတာ သတျမှတျထားတယျ။ အဲဒါကို ခုနှဈတှနေဲ့ အလိုကျရှငျးပွထားတယျ”
ဒုက်ခသညျတှဘေကျက နိုငျငံတကာမီဒီယာတှကေို ဖွကွေားရာမှာတော့ မွနျမာ အစိုးရ ကိုယျစားလှယျနဲ့ တှေ့ဆုံရာမှာ သူတို့ရဲ့ တောငျးဆိုမှုတှကေိုလိုကျ လြောပေးနိုငျဖှယျမရှိတာ ကွောင့ျ ပွနျလာရေးက အလှမျးဝေးဖို့ရှိတယျလို့ ပွောဆိုခဲ့တာ တှေ့ရ ပါတယျ။
မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျ ဦးခမြျးအေးကတော့ အခု ဒုက်ခသညျ စခနျးမှာ တှေ့ဆုံခဲ့ရတဲ့ ဒုက်ခသညျ ၄၀ ကြောျဟာ စခနျးထဲက လူအားလုံးကို ကိုယျစားပွုသတျမှတျလို့ မရနိုငျဘူးလို့ ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အခု ၂ရကျကွာ တှေ့ဆုံဆှေး နှေးမှုအတှငျး ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျ ပွနျရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အောငျမွငျမှုတစုံတရာ ရရှိခဲ့ခွငျးမရှိဘူးလို့ ဦးခမြျးအေးက ပွောပါတယျ။
“ ကနြောျတို့က မအောငျမွငျဘူးဆိုတာကလေ ခုနပွောသလိုပေါ့ ဒီကွားထဲမှာ ပွနျလာသူတှလေညျးရှိတယျ။ ၂၀- ၃၀ နဲ့ ပွနျလာတာ အခုဆို အယောကျ ၄၀၀ကြောျပွီပေါ့။ ပွနျခငြျသူတှရှေိမှာဘဲ။ နောကျတခါကတြော့ ဒါတှရေမှ ဆိုတဲ့ ခပျမာမာ ပွောတဲ့အုပျစု လညျးရှိနိုငျတာဘဲ။ နောကျတခုကတော့ ဒီဘကျမှာထကျစာရငျဟိုဘကျမှာ နရေတာပိုကောငျးတယျ ဆိုတဲ့လူတှလေညျး ရှိကောငျးရှိမယျ။ ကနြောျတို့ တှေ့ရသူတှကေ တသံထဲသမားတှဖွေဈနတေယျ။ ဒါကလညျး ဘငျ်ဂလားဒရျှေဘကျက စီစဉျပေးမှရတာလေ။ ကနြောျတို့က လူရှေးလို့မရဘူး ကနြောျတို့ ကိုယျတိုငျလညျး camp ထဲသှားပွီးတော့ လုပျလို့”
ဒီလိုသှားရောကျတာမှာ အာဆီယံနိုငျငံ အတှငျးရေးမှူး၊ အပွငျဗီယမျနမျ၊ အငျဒိုနီးရှား၊ စငျကာပူနဲ့ ဖိလဈပိုငျ နိုငျငံဘကျက ကိုယျစားလှယျ တှပေါဝငျခဲ့တယျလို့လညျး ဦးခမြျးအေးကပွောပါတယျ။ ဒီတှေ့ဆုံမှုအတှငျး ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အခေါျအဝေါျကို မွနျမာအစိုးရက ဘာ့ကွောင့ျ လကျမခံနိုငျတာလဲ ဆိုတာကို ဒုက်ခသညျတှကေို ရှငျးပွခဲ့တယျလို့ ဦးခမြျးအေးက ပွောပါတယျ။ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရက ဒုက်ခသညျတှကေိုတော့ စီစဈပွီး ပွနျလညျလကျခံသှားမယျလို့ ကတိပေးထားတာပါ။
