(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံထားတဲ့ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် ဥပဒေ၊ နောက် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေကြောင့် ရှေ့သီတင်းပတ် ကျင်းပမယ့် မြန်မာ့ရွေးကောက်ပွဲ တရားမျှတမှုဟာ မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်နေပြီး နိုင်ငံရဲ့ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ဆိုတာမှာ ထိခိုက်နိုင်ခြေရှိကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးက သတိပေးထားပါတယ်။ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာကနေ Lisa Schlein က ဗွီအိုအေအတွက် သတင်းဆောင်းပါး ပေးပို့ထားတာကို မသိင်္ဂီထိုက် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက် ကျင်းပမယ့် မြန်မာ့ရွေးကောက်ပွဲ အကြိုကာလမှာ စည်းမျဉ်းသတ်မှတ်ချက်သစ်တွေ ချမှတ် ကျင့်သုံးမှုကြောင့် နိုင်ငံရေး လုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း ပြည်သူတွေရဲ့ ပါဝင်ခွင့်ကို ထပ်ပြီး ကန့်သတ်မှု ဖြစ်စေတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး မဟာမင်းကြီးရုံးက ပြောပါတယ်။ အများစု ရိုက်ခတ်ခံရသူတွေကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်းက ရခိုင်တိုင်းရင်းသား လူထုနဲ့ ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို မြန်မာအစိုးရက လက်မခံပါဘူး။ အောက်တိုဘာလလယ်ပိုင်းမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ရဲ့ ဆုံးဖြတ် ကြေညာချက်တွေကြောင့် အထူးသဖြင့် ဒီလူနည်းစုတွေရဲ့ မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးသွားစေတယ်လို့လည်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံး ပြောခွင့်ရ Ravina Shamdasani က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“မဲပေးနိုင်ပေမယ့်လည်း မြို့နယ်အတော်များများမှာ ရွေးကောက်ပွဲက မလုပ်ပါဘူး။ နိုင်ငံတဝန်းမှာ ရွေးကောက်ပွဲမလုပ်တာ ၅၆ မြို့နယ် ရှိပါတယ်။ ဒီထဲမှာ ရခိုင်မှာ လုံးဝ မဲပေးခွင့်မရတဲ့ မြို့နယ် ၉ ခု ပါဝင်ပါတယ်။”
လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်၊ သတင်းအချက်အလက် ရရှိခွင့် ကန့်သတ်ချက်တွေကိုတော့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးက ဆက်တိုက် ဝေဖန်နေတာပါ။ ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွင်းက မြို့နယ် ၈ ခုမှာ အင်တာနက် ဆက်ပြီး ပိတ်ထားတာကြောင့် ဒေသခံတွေကြား သတင်းဖလှယ်ရေး အကြီးအကျယ် အဟန့်အတား ဖြစ်စေတယ်လို့လည်း မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။ နိုင်ငံတွင်း COVID-19 အခြေအနေ ပိုဆိုးလာနေတာကို သုံးပြီး သတ်မှတ်ဒေသတချို့မှာ အသွားအလာ ကန့်သတ်တားမြစ်ချက်တွေ ချမှတ်ထားတယ်လို့လည်း ပြောခွင့်ရ Shamdasani က ပြောပါတယ်။
“ဒီညွှန်ကြားချက်တွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင်လည်း ဥပမာအားဖြင့် သတင်းထောက်တွေကို မဖြစ်မနေ အပြင်ထွက်စရာ မလိုသူတွေအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ ဒီအချက်ဟာဆိုရင် သတင်းသမားတွေ အပြင်ထွက်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲသတင်းတွေ ရယူဖို့၊ မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုတွေမှာ မုန်းတီးစေရေး လှုံ့ဆော်ပြောဆိုတာတွေ၊ မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးတာတွေကို သတင်းယူဖို့ အတားအဆီး ဖြစ်စေပါတယ်။ ဒါတွေအားလုံးဟာ သိပ်ကို စိုးရိမ်စရာ ကောင်းပါတယ်။”
အစိုးရ တာဝန်ရှိသူတွေ၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ အနေနဲ့ မုန်းတီးမှုအရေး လှုံ့ဆော် ပြောဆိုမှုတွေကို အစိုးရဘက်က ပြတ်ပြတ်သားသား ရှုတ်ချပြီး သည်းခံမှုနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု မရှိစေရေး မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ဖို့လည်း ကုလသမဂ္ဂ အေဂျင်စီက တောင်းဆိုပါတယ်။ နိုင်ငံရေးမှာ ပါဝင်ခွင့်ကို အာမခံချက်ပေးနိုင်ရေး အစိုးရဘက်က ဆောင်ရွက်ဖို့လည်း ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
------------------------
(Unicode)
မွနျမာ့ရှေးကောကျပှဲ တရားမြှတမှုအရေး ကုလသမဂ်ဂ သတိပေး
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ခှဲခွားဆကျဆံထားတဲ့ နိုငျငံသားဖွဈခှင့ျ ဥပဒေ၊ နောကျ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ ဥပဒတှေကွေောင့ျ ရှေ့သီတငျးပတျ ကငြျးပမယ့ျ မွနျမာ့ရှေးကောကျပှဲ တရားမြှတမှုဟာ မေးခှနျးထုတျစရာ ဖွဈနပွေီး နိုငျငံရဲ့ ဒီမိုကရစေီ အသှငျကူးပွောငျးရေး ဆိုတာမှာ ထိခိုကျနိုငျခွရှေိကွောငျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးရုံးက သတိပေးထားပါတယျ။ ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာကနေ Lisa Schlein က ဗှီအိုအအေတှကျ သတငျးဆောငျးပါး ပေးပို့ထားတာကို မသိငျ်ဂီထိုကျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျ ကငြျးပမယ့ျ မွနျမာ့ရှေးကောကျပှဲ အကွိုကာလမှာ စညျးမဉြျးသတျမှတျခကြျသဈတှေ ခမြှတျ ကငြ့ျသုံးမှုကွောင့ျ နိုငျငံရေး လုပျငနျးစဉျအတှငျး ပွညျသူတှရေဲ့ ပါဝငျခှင့ျကို ထပျပွီး ကန့ျသတျမှု ဖွဈစတေယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး မဟာမငျးကွီးရုံးက ပွောပါတယျ။ အမြားစု ရိုကျခတျခံရသူတှကေတော့ ရခိုငျပွညျနယျတှငျးက ရခိုငျတိုငျးရငျးသား လူထုနဲ့ ရိုဟငျဂြာ မှတျစလငျတှေ ဖွဈပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို မွနျမာအစိုးရက လကျမခံပါဘူး။ အောကျတိုဘာလလယျပိုငျးမှာ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျရဲ့ ဆုံးဖွတျ ကွညောခကြျတှကွေောင့ျ အထူးသဖွင့ျ ဒီလူနညျးစုတှရေဲ့ မဲပေးခှင့ျ ဆုံးရှုံးသှားစတေယျလို့လညျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးရုံး ပွောခှင့ျရ Ravina Shamdasani က ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“မဲပေးနိုငျပမေယ့ျလညျး မွို့နယျအတောျမြားမြားမှာ ရှေးကောကျပှဲက မလုပျပါဘူး။ နိုငျငံတဝနျးမှာ ရှေးကောကျပှဲမလုပျတာ ၅၆ မွို့နယျ ရှိပါတယျ။ ဒီထဲမှာ ရခိုငျမှာ လုံးဝ မဲပေးခှင့ျမရတဲ့ မွို့နယျ ၉ ခု ပါဝငျပါတယျ။”
လှတျလပျစှာ ထုတျဖောျပွောဆိုခှင့ျ၊ သတငျးအခကြျအလကျ ရရှိခှင့ျ ကန့ျသတျခကြျတှကေိုတော့ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးရုံးက ဆကျတိုကျ ဝဖေနျနတောပါ။ ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှငျးက မွို့နယျ ၈ ခုမှာ အငျတာနကျ ဆကျပွီး ပိတျထားတာကွောင့ျ ဒသေခံတှကွေား သတငျးဖလှယျရေး အကွီးအကယြျ အဟန့ျအတား ဖွဈစတေယျလို့လညျး မှတျခကြျပေးပါတယျ။ နိုငျငံတှငျး COVID-19 အခွအေနေ ပိုဆိုးလာနတောကို သုံးပွီး သတျမှတျဒသေတခြို့မှာ အသှားအလာ ကန့ျသတျတားမွဈခကြျတှေ ခမြှတျထားတယျလို့လညျး ပွောခှင့ျရ Shamdasani က ပွောပါတယျ။
“ဒီညှှနျကွားခကြျတှကေို ကွည့ျမယျဆိုရငျလညျး ဥပမာအားဖွင့ျ သတငျးထောကျတှကေို မဖွဈမနေ အပွငျထှကျစရာ မလိုသူတှအေဖွဈ သတျမှတျထားပါတယျ။ ဒီအခကြျဟာဆိုရငျ သတငျးသမားတှေ အပွငျထှကျပွီး ရှေးကောကျပှဲသတငျးတှေ ရယူဖို့၊ မဲဆှယျစညျးရုံးမှုတှမှော မုနျးတီးစရေေး လှုံ့ဆောျပွောဆိုတာတှေ၊ မဲပေးခှင့ျ ဆုံးရှုံးတာတှကေို သတငျးယူဖို့ အတားအဆီး ဖွဈစပေါတယျ။ ဒါတှအေားလုံးဟာ သိပျကို စိုးရိမျစရာ ကောငျးပါတယျ။”
အစိုးရ တာဝနျရှိသူတှေ၊ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ အနနေဲ့ မုနျးတီးမှုအရေး လှုံ့ဆောျ ပွောဆိုမှုတှကေို အစိုးရဘကျက ပွတျပွတျသားသား ရှုတျခပြွီး သညျးခံမှုနဲ့ ခှဲခွားဆကျဆံမှု မရှိစရေေး မွှင့ျတငျဆောငျရှကျဖို့လညျး ကုလသမဂ်ဂ အဂေငြျစီက တောငျးဆိုပါတယျ။ နိုငျငံရေးမှာ ပါဝငျခှင့ျကို အာမခံခကြျပေးနိုငျရေး အစိုးရဘကျက ဆောငျရှကျဖို့လညျး ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးရုံးက တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
