ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေ ဘုရားရှစ်ခိုးတဲ့အခါမှာ ဗျသနတရား (၅) ပါးတို့မှ အခါခပ်သိမ်း ကင်းလွတ်ငြိမ်းပါစေဆိုပြီး ဆုတောင်းလေ့ ရှိပါတယ်။ ဗျသနတရားဟာ ပျက်စီးခြင်း (၅) ပါး။ အဆွေအမျိုး ပျက်စီးခြင်း၊ ရောဂါကြောင့်ပျက်စီးခြင်း၊ စီးပွားဥစ္စာပျက်စီးခြင်း၊ အကျင့်သီလပျက်စီးခြင်း နဲ့ အမှန်တရားပျက်စီးခြင်း စတာတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ပျက်စီးခြင်း (၅) ပါးကို စစ်အာဏာရှင်ခေတ်တိုင်းမှာ ကြုံတွေ့ရပါတယ်။ ၁၉၆၂ စစ်အာဏာသိမ်းချိန်ကစပြီး လူဦးရေစာရင်းလုပ်တဲ့ ၂၀၁၄ အထိ လူပေါင်း (၉) သန်းကျော် အသေအပျောက် ရှိနိုင်တယ်လို့ လန်ဒန်အခြေစိုက် သုတေသီ Guy Horton က သူ့စာတမ်းမှာ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
စစ်ဆင်ရေးကြောင့် ဒုက္ခရောက်ပြီး သေဆုံးရသူ (၆) သိန်းကျော် ရှိမယ်လို့ Transnational Institute က ၂၀၀၅ မှာ ခန့်မှန်းပါတယ်။ နာဂစ်မုန်တိုင်းကြောင့် သေဆုံးသူကတော့ တသိန်းခွဲနီးပါး ရှိပါတယ်။ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရ အသွင်ကူးပြောင်းရေးလုပ်နေတုန်း KIA ကချင်တပ်ဖွဲ့နဲ့ စစ်ပြန်ဖြစ်လို့ တပ်မတော်သား (၅၀၀၀) နဲ့ ကချင်တပ်သား (၁၀၀၀) သေဆုံးတယ်လို့ Jane’s Intelligence စာစောင်က ခန့်မှန်းပါတယ်။ အငြိမ်းစား စစ်ဗိုလ်သမ္မတလုပ်လည်း လက်ရှိစစ်ဗိုလ်ကို မထိန်းနိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် စစ်ခေါင်းဆောင်တွေ ကြီးစိုးတိုင်း မြန်မာပြည်သားတွေဟာ ပျက်စီးခြင်း (၅) ပါး ရင်ဆိုင်နေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
တိုင်းပြည်စီးပွားရေး နာလန်ထချိန်နဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းချိန် တိုက်ဆိုင်တဲ့ အစဉ်အလာ ရှိပါတယ်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်မဖြစ်မီ နှစ်အနည်းငယ်မှာ မြန်မာပြည်ရဲ့ ပို့ကုန်သွင်းကုန် ပမာဏဟာ ထိုင်း၊ ဗိယက်နမ်၊ အင်ဒိုနေရှား၊ အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်တို့ထက် များပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ၁၉၅၀ က ၁၉၉၅ အထိ (၄၅) နှစ်ကာလမှာ မြန်မာပြည်သားတွေရဲ့ ဝင်ငွေဟာ အရှေ့တောင်အာရှမှာ အနည်းဆုံး ဖြစ်နေတာ တွေ့ရတယ်လို့ ပါမောက္ခ ဦးခင်မောင်ကြည်နဲ့ စီးပွားရေးပညာရှင်အဖွဲ့က ဆိုပါတယ်။ ၁၉၅၀ ကစတဲ့ ပြည်တော်သာစီမံကိန်းမှာ လိုအပ်တဲ့ စီးပွားရေးအခြေခံကို တည်ဆောက်နိုင်တဲ့အတွက် စီးပွားရေးတိုးတက်ဖို့ အခြေအနေကောင်းနေတုန်း စစ်အာဏာသိမ်းတာ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းတဲ့ ၁၉၆၂ ကစပြီး မြန်မာစီးပွားရေး နာလန်မထူနိုင်တော့တာ ၁၉၈၈ လူထုအုံကြွမှုကြီး ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အထိပါပဲ။
ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီခေတ်မှာ တိုင်းရင်းသားလုပ်ငန်းရှင် လူတန်းစား ပေါ်ထွက်လာပါတယ်။ ၁၉၅၀ ဝန်းကျင်က ရန်ကုန်နဲ့ အင်းစိန်တဝိုက်မှာ အသေးစားလုပ်ငန်းသစ်တွေ မှိုလိုပေါက်လာပါတယ်။ အစိုးရက ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းကို အားပေးပြီး နိုင်ငံရေးကင်းတဲ့ ဘက်မလိုက်တဲ့ အမှုထမ်းစနစ်ကို တည်ထောင်ပါတယ်။ လူမျိုးပေါင်းစုံ စီးပွားရေးလုပ်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း ထွန်းကားဖို့ အခြေအနေတွေ ရှိလာပါတယ်။ အလုပ်သမားသမဂ္ဂ၊ ဘာသာရေး၊ လူမှုရေးနဲ့ လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အသင်းအဖွဲ့တွေ အများအပြား ပေါ်ပေါက်နေတာမို့ အရပ်သားအဖွဲ့အစည်း ရှင်သန်ပြီး သြဇာရှိလာဖို့ အလားအလာ ရှိပါတယ်။ ဒီလိုအခါမှာ စီးပွားရေးအသိုင်းအဝိုင်းက အာဏာရှိလာပြီး ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် အရေးပါလာတဲ့ စစ်တပ်အခန်းကဏ္ဍဟာ သေးသိမ်သွားနိုင်တာမို့ အာဏာသိမ်းလိုက်တာလို့ သုံးသပ်ကြပါတယ်။
ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ကို တပြည်လုံးက လက်မခံတဲ့အခါမှာ ဈေးကွက်စီးပွားရေးကို ကျင့်သုံးမယ်လို့ စစ်အစိုးရက ကြေညာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ ဈေးကွက်မဟုတ်ဘဲ နေရာတိုင်းစစ်ဗိုလ်က ချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ ဈေးကွက် ဖြစ်နေပါတယ်။ ပြည်တွင်းပြည်ပ ကုမ္ပဏီ (သို့မဟုတ်) အစိုးရတွေနဲ့ တိုးတိုးတိတ်တိတ် ပူးတွဲလုပ်ကိုင်တာဟာ ပိုပြီးအကျိုးရှိတယ်လို့ စစ်အုပ်စုက ယူဆပါတယ်။ နေပြည်တော် တည်ဆောက်ပြီး ကြံ့ဖွံ့အစိုးရ ဖွဲ့စည်းနိုင်တာကို အောင်မြင်မှုအဖြစ် စစ်အုပ်စုက သတ်မှတ်ပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ မြန်မာပြည်သား သုံးသန်းလောက် ထိုင်းနိုင်ငံမှာ အလုပ်လုပ်နေကြပါတယ်။ တိုင်းပြည်ဆင်းရဲနွမ်းပါးချိန်မှာ အာဏာရှင်အမိန့််နဲ့ တည်ဆောက်တဲ့ နေပြည်တော်ဟာ တိုင်းပြည်ရဲ့ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်လာပါတယ်။ တိုင်းသူပြည်သား အများစုကတော့ ကြာလေဆင်းရဲတွင်းနက်လေ ဖြစ်နေပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းတဲ့ဖြစ်စဉ်မှာ အကျင့်သီလနဲ့ အမှန်တရား လုံးဝပျက်စီးသွားပါတယ်။ ဦးနုအစိုးရက ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းကို သမ္မတရာထူး မပေးလို့ စစ်အာဏာသိမ်းရတာလို့ သတင်းစုံတဲ့ လူကြီးတွေပြောလေ့ ရှိပါတယ်။ ဗိုလ်သန်းရွှေကတော့ ပိုပြီးလှည့်ကွက်များပါတယ်။ စစ်ဗိုလ်ဟောင်းကြီးစိုးတဲ့ ကြံ့ဖွံ့ပါတီ အမြဲတမ်း အာဏာရဖို့ စီစဉ်ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ အပြတ်အသတ်ရှုံးတော့ အကြံကုန်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းပါတယ်။ ဗိုလ်နေဝင်းနဲ့ ဗိုလ်သန်းရွှေဟာ မိမိရာထူးသက်တမ်း ကုန်ဆုံးသွားတဲ့နောက်ပိုင်း အနှစ် (၂၀) ကျော်အထိ အာဏာ လက်ကိုင်ထားနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။
မိမိအလှည့်ရောက်မှ ရာထူးသက်တမ်းကုန်ရင် မျောက်သစ်ကိုင်းလွတ် ဖြစ်ရမှာကို တွေးကြောက်ပြီး တပ်ချုပ်မင်းအောင်လှိုင်က စစ်အာဏာသိမ်းတာလို့ သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ပြည်သူကိုယ်စားလှယ်အစိုးရ သြဇာအာဏာရှိလာလေလေ စစ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းရဲ့ အခွင့်ထူးတွေ ဆုံးရှုံးလေလေ ဖြစ်လာမှာကို လက်မခံနိုင်ကြပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ပျက်စီးခြင်း (၅) ပါးကို သယ်ဆောင်လာတဲ့ စစ်ဗိုလ်ကိုယ်စားပြုအစိုးရကို ပြည်သူလူထုက ဘယ်တော့မှ လက်ခံမှာ မဟုတ်တာကတော့ သေချာနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။
==Unicode==
ဗုဒ်ဓဘာသာဝငျတှေ ဘုရားရှဈခိုးတဲ့အခါမှာ ဗသြနတရား (၅) ပါးတို့မှ အခါခပျသိမျး ကငျးလှတျငွိမျးပါစဆေိုပွီး ဆုတောငျးလေ့ ရှိပါတယျ။ ဗသြနတရားဟာ ပကြျစီးခွငျး (၅) ပါး။ အဆှအေမြိုး ပကြျစီးခွငျး၊ ရောဂါကွောင့ျပကြျစီးခွငျး၊ စီးပှားဥစ်စာပကြျစီးခွငျး၊ အကငြ့ျသီလပကြျစီးခွငျး နဲ့ အမှနျတရားပကြျစီးခွငျး စတာတှေ ဖွဈပါတယျ။ ပကြျစီးခွငျး (၅) ပါးကို စဈအာဏာရှငျခတျေတိုငျးမှာ ကွုံတှေ့ရပါတယျ။ ၁၉၆၂ စဈအာဏာသိမျးခြိနျကစပွီး လူဦးရစောရငျးလုပျတဲ့ ၂၀၁၄ အထိ လူပေါငျး (၉) သနျးကြောျ အသအေပြောကျ ရှိနိုငျတယျလို့ လနျဒနျအခွစေိုကျ သုတသေီ Guy Horton က သူ့စာတမျးမှာ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။
စဈဆငျရေးကွောင့ျ ဒုက်ခရောကျပွီး သဆေုံးရသူ (၆) သိနျးကြောျ ရှိမယျလို့ Transnational Institute က ၂၀၀၅ မှာ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ နာဂဈမုနျတိုငျးကွောင့ျ သဆေုံးသူကတော့ တသိနျးခှဲနီးပါး ရှိပါတယျ။ ဦးသိနျးစိနျအစိုးရ အသှငျကူးပွောငျးရေးလုပျနတေုနျး KIA ကခငြျတပျဖှဲ့နဲ့ စဈပွနျဖွဈလို့ တပျမတောျသား (၅၀၀၀) နဲ့ ကခငြျတပျသား (၁၀၀၀) သဆေုံးတယျလို့ Jane’s Intelligence စာစောငျက ခန့ျမှနျးပါတယျ။ အငွိမျးစား စဈဗိုလျသမ်မတလုပျလညျး လကျရှိစဈဗိုလျကို မထိနျးနိုငျပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ စဈခေါငျးဆောငျတှေ ကွီးစိုးတိုငျး မွနျမာပွညျသားတှဟော ပကြျစီးခွငျး (၅) ပါး ရငျဆိုငျနရေတာ ဖွဈပါတယျ။
တိုငျးပွညျစီးပှားရေး နာလနျထခြိနျနဲ့ စဈအာဏာသိမျးခြိနျ တိုကျဆိုငျတဲ့ အစဉျအလာ ရှိပါတယျ။ ဒုတိယကမ်ဘာစဈမဖွဈမီ နှဈအနညျးငယျမှာ မွနျမာပွညျရဲ့ ပို့ကုနျသှငျးကုနျ ပမာဏဟာ ထိုငျး၊ ဗိယကျနမျ၊ အငျဒိုနရှေား၊ အိန်ဒိယနဲ့ တရုတျတို့ထကျ မြားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လှတျလပျရေးရပွီးနောကျပိုငျး ၁၉၅၀ က ၁၉၉၅ အထိ (၄၅) နှဈကာလမှာ မွနျမာပွညျသားတှရေဲ့ ဝငျငှဟော အရှေ့တောငျအာရှမှာ အနညျးဆုံး ဖွဈနတော တှေ့ရတယျလို့ ပါမောက်ခ ဦးခငျမောငျကွညျနဲ့ စီးပှားရေးပညာရှငျအဖှဲ့က ဆိုပါတယျ။ ၁၉၅၀ ကစတဲ့ ပွညျတောျသာစီမံကိနျးမှာ လိုအပျတဲ့ စီးပှားရေးအခွခေံကို တညျဆောကျနိုငျတဲ့အတှကျ စီးပှားရေးတိုးတကျဖို့ အခွအေနကေောငျးနတေုနျး စဈအာဏာသိမျးတာ ဖွဈပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးတဲ့ ၁၉၆၂ ကစပွီး မွနျမာစီးပှားရေး နာလနျမထူနိုငျတော့တာ ၁၉၈၈ လူထုအုံကွှမှုကွီး ဖွဈပေါျလာတဲ့အထိပါပဲ။
ပါလီမနျဒီမိုကရစေီခတျေမှာ တိုငျးရငျးသားလုပျငနျးရှငျ လူတနျးစား ပေါျထှကျလာပါတယျ။ ၁၉၅၀ ဝနျးကငြျက ရနျကုနျနဲ့ အငျးစိနျတဝိုကျမှာ အသေးစားလုပျငနျးသဈတှေ မှိုလိုပေါကျလာပါတယျ။ အစိုးရက ပုဂ်ဂလိကလုပျငနျးကို အားပေးပွီး နိုငျငံရေးကငျးတဲ့ ဘကျမလိုကျတဲ့ အမှုထမျးစနဈကို တညျထောငျပါတယျ။ လူမြိုးပေါငျးစုံ စီးပှားရေးလုပျတဲ့ လူ့အဖှဲ့အစညျး ထှနျးကားဖို့ အခွအေနတှေေ ရှိလာပါတယျ။ အလုပျသမားသမဂ်ဂ၊ ဘာသာရေး၊ လူမှုရေးနဲ့ လုပျငနျးဆိုငျရာ အသငျးအဖှဲ့တှေ အမြားအပွား ပေါျပေါကျနတောမို့ အရပျသားအဖှဲ့အစညျး ရှငျသနျပွီး သွဇာရှိလာဖို့ အလားအလာ ရှိပါတယျ။ ဒီလိုအခါမှာ စီးပှားရေးအသိုငျးအဝိုငျးက အာဏာရှိလာပွီး ပွညျတှငျးစဈကွောင့ျ အရေးပါလာတဲ့ စဈတပျအခနျးကဏ်ဍဟာ သေးသိမျသှားနိုငျတာမို့ အာဏာသိမျးလိုကျတာလို့ သုံးသပျကွပါတယျ။
ဆိုရှယျလဈလမျးစဉျကို တပွညျလုံးက လကျမခံတဲ့အခါမှာ ဈေးကှကျစီးပှားရေးကို ကငြ့ျသုံးမယျလို့ စဈအစိုးရက ကွညောပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လှတျလပျတဲ့ ဈေးကှကျမဟုတျဘဲ နရောတိုငျးစဈဗိုလျက ခြုပျကိုငျထားတဲ့ ဈေးကှကျ ဖွဈနပေါတယျ။ ပွညျတှငျးပွညျပ ကုမ်ပဏီ (သို့မဟုတျ) အစိုးရတှနေဲ့ တိုးတိုးတိတျတိတျ ပူးတှဲလုပျကိုငျတာဟာ ပိုပွီးအကြိုးရှိတယျလို့ စဈအုပျစုက ယူဆပါတယျ။ နပွေညျတောျ တညျဆောကျပွီး ကွံ့ဖှံ့အစိုးရ ဖှဲ့စညျးနိုငျတာကို အောငျမွငျမှုအဖွဈ စဈအုပျစုက သတျမှတျပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ မွနျမာပွညျသား သုံးသနျးလောကျ ထိုငျးနိုငျငံမှာ အလုပျလုပျနကွေပါတယျ။ တိုငျးပွညျဆငျးရဲနှမျးပါးခြိနျမှာ အာဏာရှငျအမိနျ့ျနဲ့ တညျဆောကျတဲ့ နပွေညျတောျဟာ တိုငျးပွညျရဲ့ ဝနျထုပျဝနျပိုး ဖွဈလာပါတယျ။ တိုငျးသူပွညျသား အမြားစုကတော့ ကွာလဆေငျးရဲတှငျးနကျလေ ဖွဈနပေါတယျ။
စဈအာဏာသိမျးတဲ့ဖွဈစဉျမှာ အကငြ့ျသီလနဲ့ အမှနျတရား လုံးဝပကြျစီးသှားပါတယျ။ ဦးနုအစိုးရက ဗိုလျခြုပျနဝေငျးကို သမ်မတရာထူး မပေးလို့ စဈအာဏာသိမျးရတာလို့ သတငျးစုံတဲ့ လူကွီးတှပွေောလေ့ ရှိပါတယျ။ ဗိုလျသနျးရှှကေတော့ ပိုပွီးလှည့ျကှကျမြားပါတယျ။ စဈဗိုလျဟောငျးကွီးစိုးတဲ့ ကွံ့ဖှံ့ပါတီ အမွဲတမျး အာဏာရဖို့ စီစဉျပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲ အပွတျအသတျရှုံးတော့ အကွံကုနျပွီး စဈအာဏာသိမျးပါတယျ။ ဗိုလျနဝေငျးနဲ့ ဗိုလျသနျးရှှဟော မိမိရာထူးသကျတမျး ကုနျဆုံးသှားတဲ့နောကျပိုငျး အနှဈ (၂၀) ကြောျအထိ အာဏာ လကျကိုငျထားနိုငျခဲ့ကွပါတယျ။
မိမိအလှည့ျရောကျမှ ရာထူးသကျတမျးကုနျရငျ မြောကျသဈကိုငျးလှတျ ဖွဈရမှာကို တှေးကွောကျပွီး တပျခြုပျမငျးအောငျလှိုငျက စဈအာဏာသိမျးတာလို့ သုံးသပျကွပါတယျ။ ပွညျသူကိုယျစားလှယျအစိုးရ သွဇာအာဏာရှိလာလလေေ စဈခေါငျးဆောငျပိုငျးရဲ့ အခှင့ျထူးတှေ ဆုံးရှုံးလလေေ ဖွဈလာမှာကို လကျမခံနိုငျကွပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ပကြျစီးခွငျး (၅) ပါးကို သယျဆောငျလာတဲ့ စဈဗိုလျကိုယျစားပွုအစိုးရကို ပွညျသူလူထုက ဘယျတော့မှ လကျခံမှာ မဟုတျတာကတော့ သခြောနပွေီ ဖွဈပါတယျ။
