ရှေ့မတိုးနောက်မဆုတ် ဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကို ကျော်လွှားနိုင်ရေးမှာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်မှုဟာ အကန့်အသတ်တွေ ရှိနေတယ်လို့ ဝါရှင်တန်မြို့တော် အခြေစိုက် "မဟာဗျူဟာ နှင့် နိုင်ငံတကာ လေ့လာရေးဌာန (CSIS)” က အရှေ့တောင်အာရှရေးရာ သုတေသီ Michael Martin က ဆိုပါတယ်။ အဲဒီတော့ လက်ရှိ မြန်မာ့ပြဿနာကို ကျော်လွှားလွန်မြောက်စေနိုင်မဲ့ အင်အားက ဘယ်မှာရှိနေပါသလဲ၊ သုတေသီ Michael Martin နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှရေးရာကို နှစ်ပေါင်း (၃၀) လောက် စောင့်ကြည့်လေ့လာ သုတေသနပြုခဲ့တဲ့ ပညာရှင်တယောက်ကို အခုလို ဆွေးနွေးမေးမြန်းခွင့်ရတဲ့အတွက် အထူးပဲကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ ကျနော်က Michael ကို အခုမေးရမှာ ပထမဦးဆုံးအကြိမ် ဖြစ်ပေမဲ့လဲ Michael ရေးတဲ့ ဆောင်းပါးတွေကို အများအပြားဖတ်ဖူးတဲ့ စာဖတ်ပရိသတ်တယောက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ပထမဦးဆုံး မေးချင်တဲ့မေးခွန်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လောလောဆယ် ဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခ။ ဒီပဋိပက္ခတွေက အင်မတန်မှ ဆိုးဝါးလှပါတယ်။ နိုင်ငံရေးအားဖြင့် ရှေ့မတိုးနောက်မဆုတ် ဖြစ်နေရုံသာမကဘူး၊ ဒီအပေါ်မှာ အခြေခံပြီးတော့ ပြည်သူလူထုရဲ့ စားဝတ်နေရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး အဘက်ဘက်က အဆမတန်ဆိုးယုတ်ကျဆင်းနေချိန် ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီနေရာကနေပြီးတော့ ထွက်ပေါက်တစုံတရာ ရရှိမယ့်အခြေအနေကို Michael ဘယ်လို သုံးသပ်မိပါသလဲ။ မကြာခင်အချိန်အတွင်းမှာ ဒါမျိုးတွေ မြင်လာရလိမ့်မယ်လိုများ ထင်မိပါသလား။ ဒါကို ပထမဦဆုံး ပြောပေးပါ။
ဖြေ ။ ။ ဒီအချိန်မှာတော့ မဖြစ်သေးဘူးလို့ပဲ ဝမ်းနည်းစွာဖြင့် ပြောရပါလိမ့်မယ်။ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ထိုးစစ်တွေကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ ဆန္ဒရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။ စစ်သားဟောင်းတွေကိုတောင်ပဲ ပြန်ပြီးတော့ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ကာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး လမ်းဖွင့်ထားတာ မတွေ့ရသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ … ဒီလိုနဲ့ (၁၀) လ ကျော်လာခဲ့ပါပြီ။ အတိုက်အခံဘက်ကတော့ PDF တွေ၊ EAO တချို့ကလည်း အရှိန်မြှင့်ပြီးတော့ တိုက်နေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ သူသေကိုယ်သေ တိုက်တဲ့တိုက်ပွဲလို့ ဆိုကြပါစို့။ ပြည်သူလူထု ဆင်းရဲမှုကလည်း အင်မတန် ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖြစ်နေပါပြီ။ ဒီအခြေအနေမှာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကလည်း ပြည်သူတွေရဲ့ အမြင်အတိုင်း ပြောရရင် လေသံပဲပစ်နေကြတယ်။ ထိထိရောက်ရောက် ဘာမှလုပ်မပေးဘူးလို့ ဆိုနေကြပါတယ်။ ဘယ်လိုသဘောရပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ အမေရိကန်သံအမတ်ဟောင်း Bill Richardson, ဂျပန်က ဆာဆာကာဝါတို့ မကြာခင်ကပဲ သွားရောက်ခဲ့ပေမယ့် မြန်မာ့အကျပ်အတည်း ပြေလည်မည့်ကိစ္စကို မကြားရသေးပါဘူး။ တရုတ် - အာဆီယံ ဆွေးနွေးပွဲဟာ စစ်ကောင်စီကို မဖိတ်ဘဲ ကျင်းပသွားပါတယ်။ ကျနော်ကြားမိသလောက် စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ စေ့စပ်ဆွေးနွေးရေး လက်မခံတဲ့ကိစ္စ တရုတ်ဘက်က အတော်လေးကသိကအောက် ဖြစ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တကယ်တော့ စစ်တပ်ဘက်ကလည်း အကျအဆုံးတွေ အများကြီး ရှိတာပါ။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ မဟာဗျူဟာကို ပြန်လည်သုံးသပ်နိုင်ပါတယ်။ ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြမလား။ ဒီလိုသာဆို တိုက်ပွဲတွေ တစုံတရာ အရှိန်လျော့သွားလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီအဆင့်ကို ရောက်ဖို့အတွက်ကော နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက တွန်းတွန်းတိုက်တိုက် လုပ်ပေးဖို့ မလိုပေဘူးလား။ ဒီအတွက်လဲ သိပ်ပြီးတော့ တွန်းတွန်းတိုက်တိုက် မရှိလာဘူးလို့ တချို့က သုံးသပ်ကြတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် နိုင်ငံရေးအရင်းအနှီး စိုက်ထုတ်ပြီးတော့ တွန်းအားပေးလောက်အောင် အရေးမပါတဲ့ အခြေအနေများ ရှိနေသလား။ ဥပမာပြောရရင် အမေရိကန်အတွက်ဆိုပါတော့ - Richardson သွားတယ်။ သူတို့အမေရိကန်နိုင်ငံသား သတင်းထောက်ကို ပြန်ခေါ်ထုတ်သွားတယ်။ ဒါ့အပြင် ဘာမှရှေ့တိုးလာတာ မတွေ့ရဘူး။
ဖြေ ။ ။ ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်ကပဲ အမေရိကန်နဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေက မြန်မာစစ်တပ်ကို လက်နက်မပို့ဘို့ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့တာကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရပ်တန့်ဖို့ လိုလားတယ်ဆိုတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ သိတဲ့အတိုင်းပါပဲ တပ်မတော်နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေပါ အသေးစားလက်နက်တွေကို ကိုယ်တိုင်ထုတ်လုပ်နိုင်ကြတာပါ။ ဘာပဲပြောပြော အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ကတော့ တိုက်ပွဲတွေ ရပ်တန့်စေချင်တာပါ။ အမေရိကန်လွှတ်တော်ကလည်း မြန်မာပြည်တွင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းနဲ့ တခြားဆောင်ရွက်ချက်တွေ ပိုမိုထိန်းချုပ်ဖို့ အဆိုပြုတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီအဆိုပြုချက်တွေက တန်းစီစောင့်နေရတုန်းပါ။ အောက်လွှတ်တော်က အတည်ပြုပြီး၊ အထက်လွှတ်တော်မှာ အခြားပိုအရေးကြီးတဲ့ကိစ္စတွေ ရှိနေပါတယ်။ နောက်နှစ်လောက်ကျမှ မြန်မာဥပဒေကို အလှည့်ပေးနိုင်မယ် ထင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ပိုကြီးတဲ့ပြဿနာကတော့ မြန်မာစစ်ကောင်စီအပေါ် ပိုမိုဖိအားပေးတဲ့ကိစ္စကို အရေးပါတဲ့ နိုင်ငံကြီးတွေက ခုခံနေကြတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။ အဓိကတော့ တရုတ်နဲ့ ရုရှား ဖြစ်ပါတယ်။ မကြာသေးခင်က ဆောင်းပါးတပုဒ် ဖတ်ရတာက အိန္ဒိယလည်း စစ်ကောင်စီနဲ့သာ ပိုမိုသင့်မြတ်ချင်တယ်ဆိုတာကို တွေ့ရပါတယ်။ အလားတူပဲ ဂျပန်၊ စင်္ကာပူ၊ ထိုင်းတို့ဆီကလည်း ထိရောက်တဲ့ ဖိအားတွေ လာစရာ မရှိပါဘူးဆိုတော့ အမေရိကန်ဘက်က ဖိအားပေးရမယ်ဆိုတာကို ကျနော် သဘောတူပါတယ်။ သမ္မတဘိုင်ဒန်ဟာ လွှတ်တော်ကို မစောင့်ဘဲ၊ လုပ်နိုင်တာ ပိုလုပ်ဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒီအတိုင်းပါပဲ ကျနော်ပြောခဲ့တဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေကလည်း မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ သူ့အပေါ် ထောက်ခံသူတွေကို ပိုမိုပစ်မှတ်ထား အရေးယူဖို့နဲ့ အခုလုပ်နေတဲ့ လမ်းကြောင်းဟာ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ဒုက္ခကို သက်ဆိုးရှည်စေတယ်ဆိုတာ သဘောပေါက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီနေရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းမှာ သဘောထားတွေ ပိုမိုပြီးတော့ ကွဲပြားနေကြတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုသဘောထား ကွဲလွဲမှုဟာ မြန်မာနိုင်ငံ စစ်ကောင်စီအတွက် အကျိုးရှိစေတာပေါ့။ သူတို့ကို ဖိဖိစီးစီး တိုက်တွန်း တွန်းအားပေးတာတွေ မလာဘူးဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံ စစ်ကောင်စီအတွက်သာ အကျိုးရှိစေတာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ တဘက်မှာကြည့်မယ်ဆိုရင် အမေရိကန်နိုင်ငံအပါအဝင် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေကလည်း စစ်ကောင်စီနဲ့ ပိုမိုနီးစပ်တဲ့ ရှရှား၊ တရုတ်လို နိုင်ငံမျိုးတွေနဲ့ ထိပ်တိုက်တိုးရမှာကို ကြောက်နေတဲ့သဘောမျိုးလား။ အဲဒီလိုမျိုး ပြောလို့ရမလား။
ဖြေ ။ ။ ကြောက်တဲ့ဆိုတဲ့စကားကိုတော့ ကျနော် မသုံးလိုပါဘူး။ ဒါက Diplomacy လို့ပဲ ဆိုချင်ပါတယ်။ ဖိအားပိုပေးတာက အပြုသဘေရလဒ်တွေ ထွက်ပေါ်မလား။ တိုးတိုးတိတ်တိတ် နားချတာက ပိုကောင်းမလားဆိုတာလဲ စဉ်းစားသုံးသပ်စရာပါ။ ဥပမာ ကုလသမဂ္ဂမှာ ဘယ်သူကို အသိအမှတ်ပြုမလဲ။ အစမထိုးဘဲ လက်ရှိ သံအမတ်ကို တစုံတရာ အတိုင်းအတာနဲ့ ဆက်ထားမယ့်ကိစ္စမျိုးမှာ သဘောတူညီမှု ရရှိနိုင်တဲ့ဟာတွေ ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ အပြည့်အဝ ကျေနပ်စရာ မရှိပေမယ့်၊ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကြားမှာ သဘောတူညီမှု ရနိုင်တဲ့ နယ်ပယ်တချို့တော့ ရှိပါတယ်။ လောလောဆယ်တော့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခတွေက ပိုဆိုးနေပါတယ်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကို အများအပြား ထွက်ပေးတိမ်းရှောင်နေကြပါတယ်။ ဒါဟာ ပိုပြီးအလေးထားရမယ့် ပြဿနာပါ။ နိုင်ငံတကာဘက်က ဒီနေရာမှာ လစ်ဟာမှုတွေ ရှိပါတယ်။ အာရုံစူးစိုက်မှု မရှိဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ နောက်တခုက ကျနော် အမှတ်မမှားဘူးဆိုရင်ပေါ့။ ခင်များရေးတဲ့ ဆောင်းပါးတပုဒ် - အဲဒီနာမည်က Rethinking US Policy in Myanmar ဆိုတဲ့ ဆောင်းပါး ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန်ရဲ့ မူဝါဒကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း။ အဲဒီဆောင်းပါးမှာ ခင်များ ရေးထားတာကို ကျနော် မှတ်မိသလောက် ပြောရရင်တော့ အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစုတွေကို စစ်သင်တန်းတွေ ပေးသင့်တယ်ဆိုတာမျိုးလည်း အကြံပြုထားတယ်လို့ ထင်ပါတယ်ဆိုတော့ အဲဒီအကြံပြုချက် အခုကော ဖြစ်နိုင်သေးတယ်။ ဖြစ်သင့်တယ်လို့ ထင်တုန်းပဲလား။
ဖြေ ။ ။ ကျနော် နောက်ကြောင်းအရာ ဖြစ်နိုင်တဲ့ကိစ္စအားလုံးကို ပစ်ပယ်မထားဘူးဆိုတဲ့ သဘောပါ။ လက်ရှိအခြေအနေမှာ ဘိုင်ဒန်အစိုးရ ဒါမှမဟုတ် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်အနေနဲ့ ရန်ပုံငွေ ထောက်ပံ့မလား။ လေ့ကျင့်သင်တန်း ပေးမလား၊ မပေးဘူးလားဆိုတာကတော့ သူတို့က ဆုံးဖြတ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်နေတဲ့ အင်အားစုတွေအနေနဲ့လည်း သူတို့နည်းသူတို့ဟန်နဲ့ ရရှိနေကြပါတယ်။ ဘိုင်ဒန်အစိုးရနဲ့ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်တို့ကတော့ မကြာသေးခင်ကပဲ အာဖဂန်နိစ္စတန်နိုင်ငံက ဆုတ်ခွါခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံအရ နောက်ထပ်ပဋိပက္ခတခုမှာ၊ နောက်ထပ်တနေရာရာမှာ ပါဝင်ပတ်သက်ဖို့ မသင့်ဘူးဆိုတာ အထူးနားလည်သဘောပေါက်သွားကြပြီလို့ ထင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် စစ်ရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရေးကိစ္စကို ဆိုလိုတာပါ။
မေး ။ ။ နိဂုံးချုပ်ရရင်တော့ လောလောဆယ်မှာ ရှေ့မတိုးနောက်မဆုတ် ဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေဆိုးက ထွက်ပေါက်ရရှိဖို့အတွက် ရုန်းထွက်နိုင်ဖို့အတွက် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို သိပ်အားကိုးလို မရဘူးဆိုတဲ့ သဘောမျိုးပေါ့။
ဖြေ ။ ။ ဟုတ်ပါတယ်။ အဲဒီဆောင်းပါးနဲ့ ကျနော် မကြာသေးခင်က ရေးလိုက်တဲ့ နောက်ဆောင်းပါးအရတော့ အခုအနေအထားမှာ အရေးကြီးဆုံး မောင်းနှင်းအားကတော့ ပြည်တွင်းအခြေအနေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ တဘက်မှာ စေ့စပ်ဆွေးနွေးရေးကို လိုလားဟန်မရှိတဲ့ စစ်တပ်၊ ယခင်အစိုးရအရာရှိတွေကို ဆက်လက်ဖမ်းဆီးနေတယ်။ အခု ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် စီရင်ချက်ကို ရွှေ့ဆိုင်းတယ်။ ဒါက ကျနော့်အမြင်မှာ ဘာမှမထူးပါဘူး။ တခြားတဘက်မှာတော့ နည်းနည်းရှုပ်ရှုပ်ထွေးထွေး ရှိနေပေမယ့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစု (၂၀) ကျော်မှာ တချို့ကတော့ တကယ့်ကို ထိထိရောက်ရောက် ရှိပါတယ်။ အလားတူပါပဲ တချို့ဒေသတွေက PDF တွေကလည်း လောက်လောက်လားလား ဖြစ်လာပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီအင်အားစုတွေပေါင်းပြီး တပ်မတော်ရဲ့ အနေအထားကို ပြောင်းလဲလာစေနိုင်ပါတယ်။ စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ စေ့စပ်မလား။ ချေမှုန်းခံမလားဆိုတာ စဉ်းစားရမယ့်အခြေအနေ ဆိုက်ရောက်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါဟာ ကျနော့်အနေနဲ့ Wishful Thinking ဖြစ်ချင်တာတွေကို တွေးပြီးတော့ ပြောနေတာ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ကျနော်ဟာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ အများကြီးနဲ့ တွေ့ဖူးပါတယ်။ တဖွဲ့နဲ့တဖွဲ့ လက်တွဲပြီး တပေါင်းတည်းဖြစ်ဖို့ ခက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ စစ်တပ်ဘက်က ပြန်စဉ်းစားရမယ့်ကိန်းဆိုက်တဲ့အထိ လက်တွဲနိုင်ကြမယ်ဆိုရင်တော့ ပြောခဲ့သလို ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ သို့မဟုတ်ရင်တော့ လောလောဆယ် ထွက်ပေါက် မမြင်မိပါဘူး။
===Unicode===
ရှေ့မတိုးနောကျမဆုတျ ဖွဈနတေဲ့ မွနျမာ့အကပြျအတညျးကို ကြောျလှှားနိုငျရေးမှာ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့ လုပျဆောငျနိုငျမှုဟာ အကန့ျအသတျတှေ ရှိနတေယျလို့ ဝါရှငျတနျမွို့တောျ အခွစေိုကျ "မဟာဗြူဟာ နှင့ျ နိုငျငံတကာ လေ့လာရေးဌာန (CSIS)” က အရှေ့တောငျအာရှရေးရာ သုတသေီ Michael Martin က ဆိုပါတယျ။ အဲဒီတော့ လကျရှိ မွနျမာ့ပွူနာကို ကြောျလှှားလှနျမွောကျစနေိုငျမဲ့ အငျအားက ဘယျမှာရှိနပေါသလဲ၊ သုတသေီ Michael Martin နဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ မွနျမာနိုငျငံအပါအဝငျ အရှေ့တောငျအာရှရေးရာကို နှဈပေါငျး (၃၀) လောကျ စောင့ျကွည့ျလေ့လာ သုတသေနပွုခဲ့တဲ့ ပညာရှငျတယောကျကို အခုလို ဆှေးနှေးမေးမွနျးခှင့ျရတဲ့အတှကျ အထူးပဲကြေးဇူးတငျပါတယျ။ ကနြောျက Michael ကို အခုမေးရမှာ ပထမဦးဆုံးအကွိမျ ဖွဈပမေဲ့လဲ Michael ရေးတဲ့ ဆောငျးပါးတှကေို အမြားအပွားဖတျဖူးတဲ့ စာဖတျပရိသတျတယောကျလညျး ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ ပထမဦးဆုံး မေးခငြျတဲ့မေးခှနျးကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လောလောဆယျ ဖွဈနတေဲ့ ပဋိပက်ခ။ ဒီပဋိပက်ခတှကေ အငျမတနျမှ ဆိုးဝါးလှပါတယျ။ နိုငျငံရေးအားဖွင့ျ ရှေ့မတိုးနောကျမဆုတျ ဖွဈနရေုံသာမကဘူး၊ ဒီအပေါျမှာ အခွခေံပွီးတော့ ပွညျသူလူထုရဲ့ စားဝတျနရေေး၊ ကနြျးမာရေး၊ ပညာရေး အဘကျဘကျက အဆမတနျဆိုးယုတျကဆြငျးနခြေိနျ ဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီနရောကနပွေီးတော့ ထှကျပေါကျတစုံတရာ ရရှိမယ့ျအခွအေနကေို Michael ဘယျလို သုံးသပျမိပါသလဲ။ မကွာခငျအခြိနျအတှငျးမှာ ဒါမြိုးတှေ မွငျလာရလိမ့ျမယျလိုမြား ထငျမိပါသလား။ ဒါကို ပထမဦဆုံး ပွောပေးပါ။
ဖွေ ။ ။ ဒီအခြိနျမှာတော့ မဖွဈသေးဘူးလို့ပဲ ဝမျးနညျးစှာဖွင့ျ ပွောရပါလိမ့ျမယျ။ စဈကောငျစီအနနေဲ့ ထိုးစဈတှကေို ဆကျလကျလုပျဆောငျသှားမယျလို့ ဆန်ဒရှိတာကို တှေ့ရပါတယျ။ စဈသားဟောငျးတှကေိုတောငျပဲ ပွနျပွီးတော့ တာဝနျထမျးဆောငျနတောတှလေညျး ရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ကာ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးရေး လမျးဖှင့ျထားတာ မတှေ့ရသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ ဟုတျကဲ့ … ဒီလိုနဲ့ (၁၀) လ ကြောျလာခဲ့ပါပွီ။ အတိုကျအခံဘကျကတော့ PDF တှေ၊ EAO တခြို့ကလညျး အရှိနျမွှင့ျပွီးတော့ တိုကျနကွေတာကို တှေ့ရပါတယျ။ သူသကေိုယျသေ တိုကျတဲ့တိုကျပှဲလို့ ဆိုကွပါစို့။ ပွညျသူလူထု ဆငျးရဲမှုကလညျး အငျမတနျ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖွဈနပေါပွီ။ ဒီအခွအေနမှော နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးကလညျး ပွညျသူတှရေဲ့ အမွငျအတိုငျး ပွောရရငျ လသေံပဲပဈနကွေတယျ။ ထိထိရောကျရောကျ ဘာမှလုပျမပေးဘူးလို့ ဆိုနကွေပါတယျ။ ဘယျလိုသဘောရပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ အမရေိကနျသံအမတျဟောငျး Bill Richardson, ဂပြနျက ဆာဆာကာဝါတို့ မကွာခငျကပဲ သှားရောကျခဲ့ပမေယ့ျ မွနျမာ့အကပြျအတညျး ပွလေညျမည့ျကိစ်စကို မကွားရသေးပါဘူး။ တရုတျ - အာဆီယံ ဆှေးနှေးပှဲဟာ စဈကောငျစီကို မဖိတျဘဲ ကငြျးပသှားပါတယျ။ ကနြောျကွားမိသလောကျ စဈကောငျစီအနနေဲ့ စေ့စပျဆှေးနှေးရေး လကျမခံတဲ့ကိစ်စ တရုတျဘကျက အတောျလေးကသိကအောကျ ဖွဈနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။ တကယျတော့ စဈတပျဘကျကလညျး အကအြဆုံးတှေ အမြားကွီး ရှိတာပါ။ ဒီလိုအခွအေနမြေိုးမှာ သူတို့ဟာ သူတို့ရဲ့ မဟာဗြူဟာကို ပွနျလညျသုံးသပျနိုငျပါတယျ။ ယာယီအပဈအခတျရပျစဲရေးအတှကျ ဆှေးနှေးညှိနှိုငျးကွမလား။ ဒီလိုသာဆို တိုကျပှဲတှေ တစုံတရာ အရှိနျလြော့သှားလိမ့ျမယျလို့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီအဆင့ျကို ရောကျဖို့အတှကျကော နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးက တှနျးတှနျးတိုကျတိုကျ လုပျပေးဖို့ မလိုပဘေူးလား။ ဒီအတှကျလဲ သိပျပွီးတော့ တှနျးတှနျးတိုကျတိုကျ မရှိလာဘူးလို့ တခြို့က သုံးသပျကွတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဟာ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအတှကျ နိုငျငံရေးအရငျးအနှီး စိုကျထုတျပွီးတော့ တှနျးအားပေးလောကျအောငျ အရေးမပါတဲ့ အခွအေနမြေား ရှိနသေလား။ ဥပမာပွောရရငျ အမရေိကနျအတှကျဆိုပါတော့ - Richardson သှားတယျ။ သူတို့အမရေိကနျနိုငျငံသား သတငျးထောကျကို ပွနျခေါျထုတျသှားတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဘာမှရှေ့တိုးလာတာ မတှေ့ရဘူး။
ဖွေ ။ ။ ပွီးခဲ့တဲ့အပတျကပဲ အမရေိကနျနဲ့ တခွားနိုငျငံတှကေ မွနျမာစဈတပျကို လကျနကျမပို့ဘို့ ကွညောခကြျထုတျပွနျခဲ့တာကို ကွည့ျမယျဆိုရငျ တိုကျခိုကျမှုတှေ ရပျတန့ျဖို့ လိုလားတယျဆိုတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ သိတဲ့အတိုငျးပါပဲ တပျမတောျနဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျတှပေါ အသေးစားလကျနကျတှကေို ကိုယျတိုငျထုတျလုပျနိုငျကွတာပါ။ ဘာပဲပွောပွော အမရေိကနျနိုငျငံအနနေဲ့ကတော့ တိုကျပှဲတှေ ရပျတန့ျစခေငြျတာပါ။ အမရေိကနျလှှတျတောျကလညျး မွနျမာပွညျတှငျး စီးပှားရေးလုပျငနျးနဲ့ တခွားဆောငျရှကျခကြျတှေ ပိုမိုထိနျးခြုပျဖို့ အဆိုပွုတာတှေ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒီအဆိုပွုခကြျတှကေ တနျးစီစောင့ျနရေတုနျးပါ။ အောကျလှှတျတောျက အတညျပွုပွီး၊ အထကျလှှတျတောျမှာ အခွားပိုအရေးကွီးတဲ့ကိစ်စတှေ ရှိနပေါတယျ။ နောကျနှဈလောကျကမြှ မွနျမာဥပဒကေို အလှည့ျပေးနိုငျမယျ ထငျပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ ပိုကွီးတဲ့ပွူနာကတော့ မွနျမာစဈကောငျစီအပေါျ ပိုမိုဖိအားပေးတဲ့ကိစ်စကို အရေးပါတဲ့ နိုငျငံကွီးတှကေ ခုခံနကွေတဲ့ကိစ်စ ဖွဈပါတယျ။ အဓိကတော့ တရုတျနဲ့ ရုရှား ဖွဈပါတယျ။ မကွာသေးခငျက ဆောငျးပါးတပုဒျ ဖတျရတာက အိန်ဒိယလညျး စဈကောငျစီနဲ့သာ ပိုမိုသင့ျမွတျခငြျတယျဆိုတာကို တှေ့ရပါတယျ။ အလားတူပဲ ဂပြနျ၊ စငျ်ကာပူ၊ ထိုငျးတို့ဆီကလညျး ထိရောကျတဲ့ ဖိအားတှေ လာစရာ မရှိပါဘူးဆိုတော့ အမရေိကနျဘကျက ဖိအားပေးရမယျဆိုတာကို ကနြောျ သဘောတူပါတယျ။ သမ်မတဘိုငျဒနျဟာ လှှတျတောျကို မစောင့ျဘဲ၊ လုပျနိုငျတာ ပိုလုပျဖို့ လိုအပျပါလိမ့ျမယျ။ ဒီအတိုငျးပါပဲ ကနြောျပွောခဲ့တဲ့ အခွားနိုငျငံတှကေလညျး မငျးအောငျလှိုငျနဲ့ သူ့အပေါျ ထောကျခံသူတှကေို ပိုမိုပဈမှတျထား အရေးယူဖို့နဲ့ အခုလုပျနတေဲ့ လမျးကွောငျးဟာ မွနျမာပွညျသူတှရေဲ့ ဒုက်ခကို သကျဆိုးရှညျစတေယျဆိုတာ သဘောပေါကျဖို့ လိုအပျပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီနရောမှာ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးမှာ သဘောထားတှေ ပိုမိုပွီးတော့ ကှဲပွားနကွေတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလိုသဘောထား ကှဲလှဲမှုဟာ မွနျမာနိုငျငံ စဈကောငျစီအတှကျ အကြိုးရှိစတောပေါ့။ သူတို့ကို ဖိဖိစီးစီး တိုကျတှနျး တှနျးအားပေးတာတှေ မလာဘူးဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံ စဈကောငျစီအတှကျသာ အကြိုးရှိစတော မဟုတျဘဲနဲ့ တဘကျမှာကွည့ျမယျဆိုရငျ အမရေိကနျနိုငျငံအပါအဝငျ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံတှကေလညျး စဈကောငျစီနဲ့ ပိုမိုနီးစပျတဲ့ ရှရှား၊ တရုတျလို နိုငျငံမြိုးတှနေဲ့ ထိပျတိုကျတိုးရမှာကို ကွောကျနတေဲ့သဘောမြိုးလား။ အဲဒီလိုမြိုး ပွောလို့ရမလား။
ဖွေ ။ ။ ကွောကျတဲ့ဆိုတဲ့စကားကိုတော့ ကနြောျ မသုံးလိုပါဘူး။ ဒါက Diplomacy လို့ပဲ ဆိုခငြျပါတယျ။ ဖိအားပိုပေးတာက အပွုသဘရေလဒျတှေ ထှကျပေါျမလား။ တိုးတိုးတိတျတိတျ နားခတြာက ပိုကောငျးမလားဆိုတာလဲ စဉျးစားသုံးသပျစရာပါ။ ဥပမာ ကုလသမဂ်ဂမှာ ဘယျသူကို အသိအမှတျပွုမလဲ။ အစမထိုးဘဲ လကျရှိ သံအမတျကို တစုံတရာ အတိုငျးအတာနဲ့ ဆကျထားမယ့ျကိစ်စမြိုးမှာ သဘောတူညီမှု ရရှိနိုငျတဲ့ဟာတှေ ရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ အပွည့ျအဝ ကြနေပျစရာ မရှိပမေယ့ျ၊ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးကွားမှာ သဘောတူညီမှု ရနိုငျတဲ့ နယျပယျတခြို့တော့ ရှိပါတယျ။ လောလောဆယျတော့ ပွညျသူတှရေဲ့ ဆငျးရဲဒုက်ခတှကေ ပိုဆိုးနပေါတယျ။ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကေို အမြားအပွား ထှကျပေးတိမျးရှောငျနကွေပါတယျ။ ဒါဟာ ပိုပွီးအလေးထားရမယ့ျ ပွူနာပါ။ နိုငျငံတကာဘကျက ဒီနရောမှာ လဈဟာမှုတှေ ရှိပါတယျ။ အာရုံစူးစိုကျမှု မရှိဘူးလို့ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ နောကျတခုက ကနြောျ အမှတျမမှားဘူးဆိုရငျပေါ့။ ခငျမြားရေးတဲ့ ဆောငျးပါးတပုဒျ - အဲဒီနာမညျက Rethinking US Policy in Myanmar ဆိုတဲ့ ဆောငျးပါး ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အမရေိကနျရဲ့ မူဝါဒကို ပွနျလညျသုံးသပျခွငျး။ အဲဒီဆောငျးပါးမှာ ခငျမြား ရေးထားတာကို ကနြောျ မှတျမိသလောကျ ပွောရရငျတော့ အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျ အငျအားစုတှကေို စဈသငျတနျးတှေ ပေးသင့ျတယျဆိုတာမြိုးလညျး အကွံပွုထားတယျလို့ ထငျပါတယျဆိုတော့ အဲဒီအကွံပွုခကြျ အခုကော ဖွဈနိုငျသေးတယျ။ ဖွဈသင့ျတယျလို့ ထငျတုနျးပဲလား။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျ နောကျကွောငျးအရာ ဖွဈနိုငျတဲ့ကိစ်စအားလုံးကို ပဈပယျမထားဘူးဆိုတဲ့ သဘောပါ။ လကျရှိအခွအေနမှော ဘိုငျဒနျအစိုးရ ဒါမှမဟုတျ ကှနျဂရကျလှှတျတောျအနနေဲ့ ရနျပုံငှေ ထောကျပံ့မလား။ လေ့ကငြ့ျသငျတနျး ပေးမလား၊ မပေးဘူးလားဆိုတာကတော့ သူတို့က ဆုံးဖွတျရမှာ ဖွဈပါတယျ။ စဈကောငျစီကို ဆန့ျကငြျနတေဲ့ အငျအားစုတှအေနနေဲ့လညျး သူတို့နညျးသူတို့ဟနျနဲ့ ရရှိနကွေပါတယျ။ ဘိုငျဒနျအစိုးရနဲ့ ကှနျဂရကျလှှတျတောျတို့ကတော့ မကွာသေးခငျကပဲ အာဖဂနျနိစ်စတနျနိုငျငံက ဆုတျခှါခဲ့တဲ့ အတှေ့အကွုံအရ နောကျထပျပဋိပက်ခတခုမှာ၊ နောကျထပျတနရောရာမှာ ပါဝငျပတျသကျဖို့ မသင့ျဘူးဆိုတာ အထူးနားလညျသဘောပေါကျသှားကွပွီလို့ ထငျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ စဈရေးအရ ဝငျရောကျစှကျဖကျရေးကိစ်စကို ဆိုလိုတာပါ။
မေး ။ ။ နိဂုံးခြုပျရရငျတော့ လောလောဆယျမှာ ရှေ့မတိုးနောကျမဆုတျ ဖွဈနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံအခွအေနဆေိုးက ထှကျပေါကျရရှိဖို့အတှကျ ရုနျးထှကျနိုငျဖို့အတှကျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးကို သိပျအားကိုးလို မရဘူးဆိုတဲ့ သဘောမြိုးပေါ့။
ဖွေ ။ ။ ဟုတျပါတယျ။ အဲဒီဆောငျးပါးနဲ့ ကနြောျ မကွာသေးခငျက ရေးလိုကျတဲ့ နောကျဆောငျးပါးအရတော့ အခုအနအေထားမှာ အရေးကွီးဆုံး မောငျးနှငျးအားကတော့ ပွညျတှငျးအခွအေနပေဲ ဖွဈပါတယျ။ တဘကျမှာ စေ့စပျဆှေးနှေးရေးကို လိုလားဟနျမရှိတဲ့ စဈတပျ၊ ယခငျအစိုးရအရာရှိတှကေို ဆကျလကျဖမျးဆီးနတေယျ။ အခု ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ စီရငျခကြျကို ရှှေ့ဆိုငျးတယျ။ ဒါက ကနြော့ျအမွငျမှာ ဘာမှမထူးပါဘူး။ တခွားတဘကျမှာတော့ နညျးနညျးရှုပျရှုပျထှေးထှေး ရှိနပေမေယ့ျ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျ အငျအားစု (၂၀) ကြောျမှာ တခြို့ကတော့ တကယ့ျကို ထိထိရောကျရောကျ ရှိပါတယျ။ အလားတူပါပဲ တခြို့ဒသေတှကေ PDF တှကေလညျး လောကျလောကျလားလား ဖွဈလာပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီအငျအားစုတှပေေါငျးပွီး တပျမတောျရဲ့ အနအေထားကို ပွောငျးလဲလာစနေိုငျပါတယျ။ စဈတပျခေါငျးဆောငျတှအေနနေဲ့ စေ့စပျမလား။ ခြမှေုနျးခံမလားဆိုတာ စဉျးစားရမယ့ျအခွအေနေ ဆိုကျရောကျလာနိုငျပါတယျ။ ဒါဟာ ကနြော့ျအနနေဲ့ Wishful Thinking ဖွဈခငြျတာတှကေို တှေးပွီးတော့ ပွောနတော ဖွဈကောငျးဖွဈပါလိမ့ျမယျ။ ကနြောျဟာ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှေ အမြားကွီးနဲ့ တှေ့ဖူးပါတယျ။ တဖှဲ့နဲ့တဖှဲ့ လကျတှဲပွီး တပေါငျးတညျးဖွဈဖို့ ခကျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ စဈတပျဘကျက ပွနျစဉျးစားရမယ့ျကိနျးဆိုကျတဲ့အထိ လကျတှဲနိုငျကွမယျဆိုရငျတော့ ပွောခဲ့သလို ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။ သို့မဟုတျရငျတော့ လောလောဆယျ ထှကျပေါကျ မမွငျမိပါဘူး။
