(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ရောဂါပိုးတွေ့သူသစ် အရှိန်အဟုန်နဲ့တက်လာချိန်မှာ၊ အထူးသဖြင့် ရန်ကုန်မှာ သံဃာတော်တချို့ပါ ကူးစက်ခံရပြီး၊ ဓာတ်ခွဲခန်းစစ်တာတချို့လဲ အလျှင်မမီတာနဲ့၊ အနံ့မရတဲ့ သံသယလူနာတွေကို ထိန်းနိုင်ဖို့ ရုန်းကန်ရတာတွေရှိလာနေပါတယ်။
ဒါတွေကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်မလဲဆိုတာကို၊ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးနဲ့၊ ရန်ကုန်တိုင်းမှာ ကျန်းမာရေးကိုပါတွဲကိုင်ရတဲ့ လူမူရေးဝန်ကြီး ဦးနိုင်ငံလင်းတို့ကို၊ ကိုဝင်းမင်းက မေးထားပါတယ်။
အခုနောက်ဆုံး အင်းစိန်၊ ရွာမ သံဃာတော် စာသင်တိုက်မှာ ရုတ်တရက် ရက်ဆက် ပိုးတွေ့ခဲ့ပုံကို ဒေါက်တာ သန်းနိုင်စိုး က အခုလို စရှင်းပြပါတယ်။
“အင်းစိန်၊ ရွာမမှာ ၂၂ ရက်နေ့မှာ စဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီနေ့မှာ ၁၂ ဦးတွေ့တယ်။ ၂၃ ရက်နေ့မှာ ၆၃ ဦးတွေ့တယ်။ ၂၄ ရက်နေ့မှာ ၂၇၉ ဦးတွေ့တယ်ေပေါ့နာ်။ အဲဒီတော့ အားလုံးပေါင်း ၅၉၃ ဦးစစ်တဲ့အထဲမှာ ၃၅၄ ဦးတွေ့တယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီထဲမှာ ၂၂၊ ၂၃ မှာထွက်တဲ့ ၇၅ ဦးကတော့ တပ်မတော်အတွင်းဆေးရုံမှာ ကုသတယ်ပေါ့နော်။ ၂၄ ရက်နေ့မှာ ထွက်တဲ့ ၂၇၉ ကတော့ ကျောက်တော်ကြီး ဓမ္မာရုံပေါ့နော် မင်းဓမ္မပေါ့နော် ကလေးဆေးရုံပေါ့နော်။”
ဒီနေရာမှာ အခုလို ဆက်တိုက်ချက်ချင်း ပိုးတွေ့နှုန်းမြင့်တက် လာခဲ့တာက ဘာကြောင့်ဖြစ်နိုင်ပါသလဲလို့ မေးရာမှာ ဒေါက်တာ သန်းနိုင်စိုးက
“ကူးစက်မှုကတော့ ဆရာ သူတို့က စာသင်တိုက်ဆိုတော့လေ ။ ဒီအထဲမှာကတော့ တဦးနဲ့ တဦးနီးကပ်တဲ့ အနေအထားတွေပေါ့နော်၊ ဒါလည်းရှိနိုင်တာေပေါ့နာ်။ နောက်ဆုံး (ဆွမ်း) ဘုန်းပေးတဲ့အချိန်ကျတော့လည်း စာသင်တိုက် ဆိုတော့ အများပေါ့နော်။ Mask (ပါးစပ်နဲ့နှာခေါင်းစည်း) တွေဘာတွေ မရှိပဲနဲ့ နီးကပ်တဲ့ အနေအထားတွေလည်း ရှိနိုင်တာပေါ့နော်။”
ဒါကြောင့် ဆက်ကူးစက်မှုတွေ မဖြစ်ဖို့ အရပ်ဘက် ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနနဲ့ တပ်မတော်ဘက်ကတွေ ပူးပေါင်းပြီး မနေ့က ကာကွယ်ထိန်းချုပ်တာတွေ သွားလုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်လို့ ဒေါက်တာ သန်းနိုင်စိုးက ဆက်ပြောပါတယ်။
ဒါ့အပြင် လူမူရေးဝန်ကြီး ဦးနိုင်ငံလင်းကလည်း ဒီနေ့မှာ အင်းစိန်ရွာမကျောင်းကို သွားပြီး ကူညီပေးဖို့ ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“တိုင်းသာသနာရေးမှူးနဲ့ ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ ကျနော်နဲ့ပေါ့ အဓိက ဦးဆောင်ပြီးတော့ ဆရာတော်ကြီးတွေကို သွားဖူးမယ်။ ဆရာတော်ကြီးတွေ ဘာလိုအပ်လဲ၊ လိုအပ်တဲ့ဟာတွေ ကျနော်တို့ ဖြည့်ဆည်းပေးမယ်။ ပြီးရင် ဆရာတော်ကြီးတွေကိုယ်တိုင်က ကျန်းမာရေး ညွှန်ကြားချက်တွေနဲ့ အညီ ဖြစ်နိုင်အောင်ပေါ့နော် အဓိကတော့ ထပ်ပြီးတော့ မပြန့်ပွား၊ မကူးစက်အောင်ပေ့ါ ကျနော်တို့တွေ ကြိုးစားပေးပါမယ်ခင်ဗျ။”
အခုလိုအချိန်မှာ လူနာတွေ ရုတ်တရက် ဆက်တိုက် များလာနေတာမို့ ဓါတ်ခွဲခန်း ပိုးစစ်ဆေးမှုတွေလည်း အလျှင်မမီတာကြောင့် ပိုးတွေ့သူ နည်းသူတွေကို ခေတ္တမစစ်တော့ပဲ ပိုးများစွာ တွေ့သူတွေကို အဓိက စစ်မယ်လို့ ဒေါက်တာ သန်းနိုင်စိုးက အခုလို ဆက်ရှင်းပြပါတယ်။
“ကွာရန်တင်းစင်တာတွေမှာ ကျနော်တို့ တွေ့ရှိနှုန်းက ဝ.၉၉ လောက်ပဲ ရှိတော့တယ်။ Returnees (ပြန်လာသူတွေ) ဆီမှာလေ။ တဘက်ကလည်း ကျနော်တို့ PUI (သံသယစောင့်ကြည့်လူနာ)၊ Contact (လူနာနဲ့အနီးကပ်ထိတွေ့သူ) တွေမှာကျတော့ အရမ်းများတယ်ေပေါ့နာ်။ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းအထက်တောင်ရှိတယ်။ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့ ကွာရန်တင်းစင်တာတွေက စစ်တာကို ခဏလောက် ၃ ရက်လောက် ခဏနားမယ်၊ ပြီးတဲ့အခါကျရင် PUI၊ Contact တွေကို ဦးစားပေးပြီး စစ်မယ်ပေါ့။ လောလောဆယ်တာ့ အဲလိုလေးနဲ့ ခဏလေး ကွာရန်တင်းစင်တာမှာ တွေ့တဲ့နှုန်းက ၁ ရာခိုင်နှုန်းအောက်ပဲရှိတော့ သူ့ကို ခဏလေး ထားထားမယ်ပေါ့နော်။ ကွာရန်တင်းစင်မှာ ၁၄ ရက်ပြည့်ရင် ပိုးက မကူးစက်နိုင်သလောက် ဖြစ်သွားတဲ့အနေအထားကို။”
အဲဒီတော့ နောက်ပိုင်းမှာရော အလျှင်မှီအောင် မြန်မြန်စစ်နိုင်ဖို့ ဘယ်လိုအစီအစဉ်ရှိပါသလဲလို့ မေးရာမှာ ဒေါက်တာ သန်းနိုင်စိုးက အမြန်စစ်နိုင်တာတွေလည်း မှာထားတယ်လို့ အခုလို ဆိုပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ကိုရီးယားကနေပြီးတော့ Rapid Test (အမြန်စစ်တာ)၊ Antigen (ပဋိလုံပစ္စည်းစစ်တာ) ပေါ့ ၊ Antigen Test (ပဋိလုံပစ္စည်းစစ်တာ) စုစုပေါင်း ၂ သိန်းပေါ့။ ဒါကလည်း ကိုရီးယားက လာလှူတဲ့ဟာတွေလည်းရှိတယ်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ မကြာခင်ရောက်မှာပေါ့နော်။ ကျနော်တို့ ဒီလကုန်လောက် မှန်းထားတယ်ပေါ့နော်။”
ဒီနေရာမှာ သံသယလူနာဖြစ်တဲ့ အနံ့ပျောက်သူတချို့ အိမ်ပြန်လွှတ်နေရတဲ့ အနေအထားကို ထိန်းနိုင်ဖို့ ဒီအနံ့ပျောက် စောင့်ကြည့်ရေးစခန်း တွေအတွက် တိုင်းအဆင့်ကနေ မြို့အဆင့်အဖြစ်နဲ့ မြန်မြန် များများ လုပ်နေပြီလို့ ဦးနိုင်ငံလင်းက ရှင်းပြပါတယ်။
“တိုင်းအဆင့်ကနေပြီးတော့ စီမံခန့်ခွဲတဲ့အဆင့်ကနေပြီးတော့ မြို့နယ်အဆင့် CBFQ (Community-based Facility Quarantine) စခန်းတွေကို၊ အနံ့ မရတဲ့လူတွေထားဖို့ Anosmia စင်တာပေါ့၊ ကျနော်တို့ PUI (သံသယစောင့်ကြည့်လူနာ) စင်တာလို့လည်း ခေါ်တာပေါ့နော်။ အဲဒီစင်တာတွေကို တည်ထောင်မယ်။ ပြီးရင် အနံ့ မရတဲ့လူတွေထည့်မယ်။ အဲဒီ မြိုနယ်အဆင့် CBFQ တွေမှာ Contact (လူနာနဲ့အနီးကပ်ထိတွေ့ခဲ့သူ) တွေထားမယ်။”
တကယ်တော့ ဒီ COVID သံသယ ရှိသူတွေ ရန်ကုန်မှာ ရုတ်တရက်များလာတာကြောင့် အသွားအလာ ကန့်သတ်စခန်းတွေမှာ အခုလက်ရှိ လူပေါင်း ၁၃,၀၀၀ နီးပါးကို လက်ခံထားရတယ်လို့ ဦးနိုင်ငံလင်းက ဆိုပါတယ်။
.............
ရနျကုနျမှာ ရာနဲ့ခြီတဲ့သံဃာတှေ ကိုဗဈကူးစကျခံရ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈရောဂါပိုးတှေ့သူသဈ အရှိနျအဟုနျနဲ့တကျလာခြိနျမှာ၊ အထူးသဖွင့ျ ရနျကုနျမှာ သံဃာတောျတခြို့ပါ ကူးစကျခံရပွီး၊ ဓာတျခှဲခနျးစဈတာတခြို့လဲ အလြှငျမမီတာနဲ့၊ အနံ့မရတဲ့ သံသယလူနာတှကေို ထိနျးနိုငျဖို့ ရုနျးကနျရတာတှရှေိလာနပေါတယျ။
ဒါတှကေို ဘယျလို ကိုငျတှယျမလဲဆိုတာကို၊ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရ ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးနဲ့၊ ရနျကုနျတိုငျးမှာ ကနြျးမာရေးကိုပါတှဲကိုငျရတဲ့ လူမူရေးဝနျကွီး ဦးနိုငျငံလငျးတို့ကို၊ ကိုဝငျးမငျးက မေးထားပါတယျ။
အခုနောကျဆုံး အငျးစိနျ၊ ရှာမ သံဃာတောျ စာသငျတိုကျမှာ ရုတျတရကျ ရကျဆကျ ပိုးတှေ့ခဲ့ပုံကို ဒေါကျတာ သနျးနိုငျစိုး က အခုလို စရှငျးပွပါတယျ။
“အငျးစိနျ၊ ရှာမမှာ ၂၂ ရကျနေ့မှာ စဖွဈတယျပေါ့နောျ။ အဲဒီနေ့မှာ ၁၂ ဦးတှေ့တယျ။ ၂၃ ရကျနေ့မှာ ၆၃ ဦးတှေ့တယျ။ ၂၄ ရကျနေ့မှာ ၂၇၉ ဦးတှေ့တယျပေေါ့နာျ။ အဲဒီတော့ အားလုံးပေါငျး ၅၉၃ ဦးစဈတဲ့အထဲမှာ ၃၅၄ ဦးတှေ့တယျပေါ့နောျ။ အဲဒီထဲမှာ ၂၂၊ ၂၃ မှာထှကျတဲ့ ၇၅ ဦးကတော့ တပျမတောျအတှငျးဆေးရုံမှာ ကုသတယျပေါ့နောျ။ ၂၄ ရကျနေ့မှာ ထှကျတဲ့ ၂၇၉ ကတော့ ကြောကျတောျကွီး ဓမ်မာရုံပေါ့နောျ မငျးဓမ်မပေါ့နောျ ကလေးဆေးရုံပေါ့နောျ။”
ဒီနရောမှာ အခုလို ဆကျတိုကျခကြျခငြျး ပိုးတှေ့နှုနျးမွင့ျတကျ လာခဲ့တာက ဘာကွောင့ျဖွဈနိုငျပါသလဲလို့ မေးရာမှာ ဒေါကျတာ သနျးနိုငျစိုးက
“ကူးစကျမှုကတော့ ဆရာ သူတို့က စာသငျတိုကျဆိုတော့လေ ။ ဒီအထဲမှာကတော့ တဦးနဲ့ တဦးနီးကပျတဲ့ အနအေထားတှပေေါ့နောျ၊ ဒါလညျးရှိနိုငျတာပေေါ့နာျ။ နောကျဆုံး (ဆှမျး) ဘုနျးပေးတဲ့အခြိနျကတြော့လညျး စာသငျတိုကျ ဆိုတော့ အမြားပေါ့နောျ။ Mask (ပါးစပျနဲ့နှာခေါငျးစညျး) တှဘောတှေ မရှိပဲနဲ့ နီးကပျတဲ့ အနအေထားတှလေညျး ရှိနိုငျတာပေါ့နောျ။”
ဒါကွောင့ျ ဆကျကူးစကျမှုတှေ မဖွဈဖို့ အရပျဘကျ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနနဲ့ တပျမတောျဘကျကတှေ ပူးပေါငျးပွီး မနေ့က ကာကှယျထိနျးခြုပျတာတှေ သှားလုပျဆောငျခဲ့တယျလို့ ဒေါကျတာ သနျးနိုငျစိုးက ဆကျပွောပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ လူမူရေးဝနျကွီး ဦးနိုငျငံလငျးကလညျး ဒီနေ့မှာ အငျးစိနျရှာမကြောငျးကို သှားပွီး ကူညီပေးဖို့ ရှိတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“တိုငျးသာသနာရေးမှူးနဲ့ ခရိုငျအုပျခြုပျရေးနဲ့ ကနြောျနဲ့ပေါ့ အဓိက ဦးဆောငျပွီးတော့ ဆရာတောျကွီးတှကေို သှားဖူးမယျ။ ဆရာတောျကွီးတှေ ဘာလိုအပျလဲ၊ လိုအပျတဲ့ဟာတှေ ကနြောျတို့ ဖွည့ျဆညျးပေးမယျ။ ပွီးရငျ ဆရာတောျကွီးတှကေိုယျတိုငျက ကနြျးမာရေး ညှှနျကွားခကြျတှနေဲ့ အညီ ဖွဈနိုငျအောငျပေါ့နောျ အဓိကတော့ ထပျပွီးတော့ မပွန့ျပှား၊ မကူးစကျအောငျပေ့ါ ကနြောျတို့တှေ ကွိုးစားပေးပါမယျခငျဗြ။”
အခုလိုအခြိနျမှာ လူနာတှေ ရုတျတရကျ ဆကျတိုကျ မြားလာနတောမို့ ဓါတျခှဲခနျး ပိုးစဈဆေးမှုတှလေညျး အလြှငျမမီတာကွောင့ျ ပိုးတှေ့သူ နညျးသူတှကေို ခတေ်တမစဈတော့ပဲ ပိုးမြားစှာ တှေ့သူတှကေို အဓိက စဈမယျလို့ ဒေါကျတာ သနျးနိုငျစိုးက အခုလို ဆကျရှငျးပွပါတယျ။
“ကှာရနျတငျးစငျတာတှမှော ကနြောျတို့ တှေ့ရှိနှုနျးက ဝ.၉၉ လောကျပဲ ရှိတော့တယျ။ Returnees (ပွနျလာသူတှေ) ဆီမှာလေ။ တဘကျကလညျး ကနြောျတို့ PUI (သံသယစောင့ျကွည့ျလူနာ)၊ Contact (လူနာနဲ့အနီးကပျထိတှေ့သူ) တှမှောကတြော့ အရမျးမြားတယျပေေါ့နာျ။ ၄၀ ရာခိုငျနှုနျးအထကျတောငျရှိတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကနြောျတို့ ကှာရနျတငျးစငျတာတှကေ စဈတာကို ခဏလောကျ ၃ ရကျလောကျ ခဏနားမယျ၊ ပွီးတဲ့အခါကရြငျ PUI၊ Contact တှကေို ဦးစားပေးပွီး စဈမယျပေါ့။ လောလောဆယျတာ့ အဲလိုလေးနဲ့ ခဏလေး ကှာရနျတငျးစငျတာမှာ တှေ့တဲ့နှုနျးက ၁ ရာခိုငျနှုနျးအောကျပဲရှိတော့ သူ့ကို ခဏလေး ထားထားမယျပေါ့နောျ။ ကှာရနျတငျးစငျမှာ ၁၄ ရကျပွည့ျရငျ ပိုးက မကူးစကျနိုငျသလောကျ ဖွဈသှားတဲ့အနအေထားကို။”
အဲဒီတော့ နောကျပိုငျးမှာရော အလြှငျမှီအောငျ မွနျမွနျစဈနိုငျဖို့ ဘယျလိုအစီအစဉျရှိပါသလဲလို့ မေးရာမှာ ဒေါကျတာ သနျးနိုငျစိုးက အမွနျစဈနိုငျတာတှလေညျး မှာထားတယျလို့ အခုလို ဆိုပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ကိုရီးယားကနပွေီးတော့ Rapid Test (အမွနျစဈတာ)၊ Antigen (ပဋိလုံပစ်စညျးစဈတာ) ပေါ့ ၊ Antigen Test (ပဋိလုံပစ်စညျးစဈတာ) စုစုပေါငျး ၂ သိနျးပေါ့။ ဒါကလညျး ကိုရီးယားက လာလှူတဲ့ဟာတှလေညျးရှိတယျ။ အဲဒီတော့ ကနြောျတို့ မကွာခငျရောကျမှာပေါ့နောျ။ ကနြောျတို့ ဒီလကုနျလောကျ မှနျးထားတယျပေါ့နောျ။”
ဒီနရောမှာ သံသယလူနာဖွဈတဲ့ အနံ့ပြောကျသူတခြို့ အိမျပွနျလှှတျနရေတဲ့ အနအေထားကို ထိနျးနိုငျဖို့ ဒီအနံ့ပြောကျ စောင့ျကွည့ျရေးစခနျး တှအေတှကျ တိုငျးအဆင့ျကနေ မွို့အဆင့ျအဖွဈနဲ့ မွနျမွနျ မြားမြား လုပျနပွေီလို့ ဦးနိုငျငံလငျးက ရှငျးပွပါတယျ။
“တိုငျးအဆင့ျကနပွေီးတော့ စီမံခန့ျခှဲတဲ့အဆင့ျကနပွေီးတော့ မွို့နယျအဆင့ျ CBFQ (Community-based Facility Quarantine) စခနျးတှကေို၊ အနံ့ မရတဲ့လူတှထေားဖို့ Anosmia စငျတာပေါ့၊ ကနြောျတို့ PUI (သံသယစောင့ျကွည့ျလူနာ) စငျတာလို့လညျး ခေါျတာပေါ့နောျ။ အဲဒီစငျတာတှကေို တညျထောငျမယျ။ ပွီးရငျ အနံ့ မရတဲ့လူတှထေည့ျမယျ။ အဲဒီ မွိုနယျအဆင့ျ CBFQ တှမှော Contact (လူနာနဲ့အနီးကပျထိတှေ့ခဲ့သူ) တှထေားမယျ။”
တကယျတော့ ဒီ COVID သံသယ ရှိသူတှေ ရနျကုနျမှာ ရုတျတရကျမြားလာတာကွောင့ျ အသှားအလာ ကန့ျသတျစခနျးတှမှော အခုလကျရှိ လူပေါငျး ၁၃,၀၀၀ နီးပါးကို လကျခံထားရတယျလို့ ဦးနိုငျငံလငျးက ဆိုပါတယျ။
