Lithuania နိုင်ငံမှာ ကျင်းပမယ့် နေတိုး ထိပ်သီး ညီလာခံကျင်းပတဲ့အခါ တရုတ်နိုင်ငံဘက်က ခြိမ်းခြောက်မှုကို တုံ့ပြန်ရေးနိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်ပါလိမ့်မယ်။ နေတိုးအဖွဲ့အတွင်း အဆက်စပ်ရှိရှိ၊ တညီတညွတ်တည်းဖြစ်ဖို့လိုတဲ့အကြောင်းနဲ့ အဟန့်အတားတွေလည်း ရှိနေတဲ့အကြောင်း ကိုသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
အမေရိကန်သမ္မတဟောင်း Donald Trump ဟာသမ္မတရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြန်လည်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ မဲဆွယ်စည်းရုံးပွဲတွေ စကျင်းပနေပြီ။၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ သူ့ကိုနိုင်သွားတဲ့ လက်ရှိသမ္မတ Joe Biden ကိုဖယ်ရှားပစ်မယ်လို့ ပြောဆိုနေပေမယ့် ပါတီတွင်း သမ္မတလောင်း ယှဉ်ပြိုင်မယ့်သူကလည်းများလာပါတယ်။ကိုသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
ရုရှားနိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပျက်ခဲ့တဲ့ Wagner ကြေးစားတပ်ဖွဲ့ရဲ့ မထင်မှတ်တဲ့ ဆန့်ကျင်မှုတွေကြောင့် ယူကရိန်းကို ကျုးကျော်တိုက်နေတဲ့ စစ်ရေးပုံစံ အပြောင်းအလဲ ရှိနိုင်မလား၊ နိုင်ငံတကာနဲ့ ဆက်ဆံရေး အခင်းအကျင်း ယေဘုယျ ပြောင်းလဲနိုင်ခြေ ရှိမလားဆိုတာတွေ မေးခွန်းထုတ်လာကြာပါတယ်။ ကိုသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
ပါကစ္စတန် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Imran Khan ဖမ်းဆီးခံလိုက်ရပြီးတဲ့နောက်သူ့ကို ထောက်ခံသူတွေ ဒေါသတကြီး ဆန္ဒပြနေတာကြောင်ပြည်နယ်လေးခုမှာ လုံခြုံရေး ထိန်းသိမ်းဖို့ အစိုးရက စစ်တပ်ကို တောင်းဆိုနေပါတယ်။ နိုင်ငံရေးတင်းမာမှုတွေကြား ဩဇာအာဏာကြီးတဲ့ ပါကစ္စတန်စစ်တပ် ဘယ်လို ရပ်တည်မလဲ။ ကိုသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အစိုးရလည်ပတ်တဲ့ငွေကြေးပမာဏ လာမယ့်ဇွန်လ ၁ရက်နေ့လောက်မှာ အစောဆုံးကုန်သွားတော့မှာဖြစ်လို့ အစိုးရအကြွေးယူနိုင်တဲ့ငွေပမာဏထပ်တိုးရေးဒီမိုကရက်နဲ့ရီပတ်ဗလစ်ကန် လွှတ်တော်အမတ်တွေကို သမ္မတဘိုင်ဒင်တွေ့ဆုံခါနီးမှာဘဏ္ဏာရေးဝန်ကြီးJanet Yellenကသတိပေးပြောကြားလိုက်တာပါ။ကိုသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါမယ်။
မေလ ၁၄ ရက်နေ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ပြင်ဆင်နေပြီး ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကနေ ဒီမိုကရေစီ အခြေခိုင်လာအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ အခွင့်အလမ်းတခု ဖြစ်မယ်လို့ ထိုင်းနိုင်ငံ ရေးလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ သုံးသပ်သူတွေက မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။ ကိုသိန်းထိုက်ဦးပြောပြပါလိမ့်မယ်။
မေလ ၁၄ ရက်နေ့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ပြင်ဆင်နေပြီး ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကနေ ဒီမိုကရေစီ အခြေခိုင်လာအောင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ အခွင့်အလမ်းတခု ဖြစ်မယ်လို့ ထိုင်းနိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ သုံးသပ်သူတွေက မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။
ဆူဒန်နိုင်ငံအတွက် ပထမဆုံး ပေးပို့တဲ့ နိုင်ငံတကာက ဆေးဝါးပစ္စည်း အထောက်အပံ့ အထုပ်အပိုးတွေ Port Sudan မြို့ကို ရောက်သွားပါတယ်။ ဆူဒန်စစ်တပ်နဲ့ ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့အကြား တိုက်ပွဲတွေ ဆက်ဖြစ်နေပြီး အခုရောက်လာတဲ့ နိုင်ငံတကာ အကူအညီတွေကခပ်ရေးရေး မျှော်လင့်ချက်လေးတခု ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။ ကိုသိန်းထိုက်ဦး တင်ပြပေးပါမယ်။
၂၀၂၄ ခုနှစ် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြန်လည် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိင်မယ့်အကြောင်း သမ္မတ Joe Biden တရားဝင်ကြေညာလိုက်ပြီး သူယုံကြည်တဲ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့စံတန်ဖိုးတွေ ဆုံးရှုံးထိခိုက်နိုင်ခြေအန္တရာယ်ရင်ဆိုင်နေရမှုတွေကို သုံးမိနစ်ကြာ ဗွီဒီယိုမိန့်ခွန်းမှာ အဓိက ပြောဆိုသွားခဲ့ပါတယ်။ ဦးသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါမယ်။
အာဖရိကတိုက် ဆူဒန်နိုင်ငံကနေ နိုင်ငံတော်တော်များများ သူတို့ သံတမန်တွေကို ကယ်ထုတ်နေကြပါတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံသားတွေတော့ အတွင်းထဲမှာ ကျန်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်အစိုးရဘက်က တရားဝင် ဆက်သွယ်တာကိုစောင့်ကြဖို့ အမေရိကန်အရာရှိတွေက မှာထားပါတယ်။ ကိုသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
သမ္မတဟောင်း Donald Trump ကို နယူးယောက် တရားရုံးမှာအမှု ၃၄ မှုနဲ့ စွဲချက်တင်လိုက်ပြီးသူ့ရဲ့ရှေ့နေတွေကလည်း ခုခံချေပဖို့ ပြင်ဆင်နေပါတယ်။အခုအမှုတွေဟာ Trump ရင်ဆိုင်ရမယ့် အမှုတွေထဲက ပထမ အမှုတွေသာဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့ နိုင်ငံရေးအနာဂတ်အတွက် ဆိုးဝါးတဲ့ အကျိုးဆက်တွေ ရင်ဆိုင်ရနိုင်ပါတယ်။ ကိုသိန်းထိုက်ဦး ပြောပြပါမယ်။
ရေစကြိုမြို့နယ် မအူ နယ်မြေခံရဲစခန်းကို ဒေသခံကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့တွေ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးစစ်တပ်ဘက်က လေကြောင်းကနေပစ်ခတ်တာတွေ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ပုလဲမြို့နယ်မှာလည်း စစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေ တိုက်ပွဲ ရှိနေပြီးအရပ်သား သေဆုံးတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။
လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီပေးရာမှာ စစ်ကောင်စီကတဆင့် ပေးအပ်တာထက် ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ပြည်တွင်း အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့တွေက တဆင့် ပေးအပ်နိုင်အောင် နည်းလမ်းရှာဖို့ Better Burma နဲ့ Insight Myanmar ကူညီရေး အစီအစဉ် စတင်တည်ထောင်သူ၊ အဖွဲ့ အမှုဆောင်အရာရှိ ဂျိုဝါမက်ဂီးက ပြောပါတယ်။ ဦးသိန်းထိုက်ဦး တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။
တချို့နိုင်ငံရေးပါတီတွေကတော့ ပါတီဆက်လက် ရပ်တည်ရေး အတွက်အပြင်၊ စစ်ကောင်စီက ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ပြိုင်နိုင်ဖို့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်မှာ ပါတီမှတ်ပုံတင်ခဲ့ကြပါတယ်။ လောလောဆယ် စာရင်းအရ နိုင်ငံရေးပါတီ ၉၁ ပါတီရှိတဲ့အနက် ၁၃ ပါတီ မှတ်ပုံပြန်တင်ထားပါတယ်။ အဲဒီအထဲ ပါတီအသစ်ထူထောင်ထားတဲ့ ၄ ပါတီ ပါပါတယ်
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ဒီဇင်ဘာလဆန်းပိုင်းက စစ်ကောင်စီက ဖမ်းဆီးထိမ်းသိမ်းထားတဲ့ ကချင်နှစ်ခြင်းအသင်းတော်(KBC) ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း သိက္ခာတော်ရ ဆရာတော် ဒေါက်တာခလမ်ဆမ်ဆွန်ကို အကြမ်းဖက်မှုဥပဒေအမှုနဲ့ ထပ်တိုး အရေးယူ အမှုဖွင့် လိုက်တယ်လို့ သူ့မိသားစုကပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်အတွင်း လူပေါင်း ၂၉၀၀ နီးပါး အသတ်ခံခဲ့ရပြီး အဲဒီအထဲက ရ၀၀ ကျော်ဟာ စစ်တပ်ရဲ့ အကျဉ်းထောင်တွေအတွင်းမှာ သေဆုံးခဲ့တာလို့ ယုံကြည်ရတဲ့အကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ အရာရှိတွေက ပြောဆိုထားတယ်။ ကိုသိန်းထိုက်ဦး စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
အာဏာသိမ်းထားတာ ၂ နှစ်ပြည်ခါနီးချိန်မှာ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေအသစ်ကို ပြဌာန်းလိုက်ပါတယ်။ ဥပဒေသစ်အရ ၂ လ အတွင်း နိုင်ငံရေးပါတီအားလုံး ပြန်လည်မှတ်ပုံတင်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်နှစ်သစ်ကူးပွဲတော်တွေ ကျင်းပဖို့ ကမ္ဘာတဝှမ်းက တရုတ်လူမျိုးတွေ ပြင်ဆင်ကြပါတယ်၊ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုနဲ့ အကြပ်အတည်းတွေ လွန်မြောက်ပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ နှစ်သစ်ကို ရောက်မယ်လို့ အများက မျှော်လင့်ထားကြပါတယ်။ ဟောင်ကောင်နဲ့ ထိုင်ဝမ်က တရုတ်လူမျိုးတချို့ရဲ့ ပြောပြချက်တွေကို စုစည်းတင်ပြချင်ပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့အင်အားကြီး ပါတီတခုဖြစ်တဲ့ ANP အနေနဲ့ ဝင်ရောက်ယဉ်ပြိုင်မယ်လို့ ပါတီရဲ့ မူဝါဒရေးရာ ဦးဆောင်အဖွဲ့ဝင် ဦးဘရှိန်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ ပါတီဥက္ကဌ ဦးသာထွန်းလှကတော့ စစ်ကောင်စီလုပ်မယ့်ရွေးကောက်ပွဲဝင်မဝင်ဆိုတာကို အခုအချိန်အထိ ဆုံးဖြတ်ချက်မချရသေးဘူးလို့ တုန့်ပြန်ပါတယ်။
ဘာသာမတူသူတွေ တယောက်နဲ့ တယောက် စကားပြောတဲ့အခါ အဆင်ပြေအောင် ဘာသာပြန်ပေးမယ့် မျက်မှန်ကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု Nevada ပြည်နည် Las Vegas မှာ ကျင်းပခဲ့ တဲ့ ၂၀၂၃ CES လူသုံးကုန် အီလက်ထောနစ် ပစ္စည်းပြပွဲမှာ ပြသထားပါတယ်၊ AP သတင်းဆောင်းပါးတပုဒ်ကို ဦးသိန်းထိုက်ဦး တင်ပြထားပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
