(Zawgyi/Unicode)
COVID-19 ကပ်ရောဂါကာလ သတင်းမီဒီယာသမားတွေ ရောဂါကူးစက်မယ့် အန္တရာယ်သာမက အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ရပ်တည်နေထိုင်ရေး အခက်တွေ့လာနေတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ မဆုမွန် ပြောပြမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ COVID-19 ရောဂါကူးစက်သူ ၁၉၀ ကျော်ထဲမှာ သတင်းသမားတဦးလည်း ပါဝင်နေပြီး တချို့ဟာလည်း ရောဂါကူးစက်မှု ရှိမရှိ စောင့်ကြည့်ပြီး သီးခြားခွဲ နေထိုင်နေကြရတာပါ။ ပြည်ပခရီးသွားရာဇဝင် မရှိပေမဲ့ ရောဂါအတည်ပြုလူနာနဲ့ ထိတွေ့ခဲ့ရာက ကူးစက်မှု ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနက မေလ ၁၀ ရက်နေ့မှာ သတင်းထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အသက် ၂၁ နှစ်အရွယ် အမျိုးသားဟာ အလုပ်သင်သတင်းသမားတဦး ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းမီဒီယာကောင်စီ တွဲဘက်အတွင်းရေးမှူး (၁) ဦးမြင့်ကျော်က ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းကို ပြောပါတယ်။
“ဒီသတင်းသမားတွေထဲမှာ Intern Presenter တယောက်ကတော့Confirm Case ပေါ့ လူနာနံပတ် ၁၇၉ပါ။ ကျန်တဲ့ သတင်းသမားတွေကတော့ Quarantine ပေါ့ Hear Myanmar က ကျန်တဲ့ သတင်းသမား ၃ယောက် သို့မဟုတ် ၄ယောက်ပေါ့။ အဲ့တာက Quarantine အဆင့်ပဲ နောက် အခု ဧရာဝတီတိုင်းက မလေးရှားကပြန်လာတဲ့သူတွေကို အင်တာဗျူးတာနဲ့ဆက်စပ်ပြီး အဲ့တာလည်း Quarantine ပဲ။ သူတို့က ဒီနေ့စ Quarantine ဝင်ရတယ်။”
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုတွေကြောင့် သွားလာလှုပ်ရှားမှုတွေ ကန့်သတ်ထားတဲ့အတွက် မီဒီယာ လုပ်ငန်းတွေနဲ့ သတင်းသမားတွေမှာလည်း ထိခိုက်မှုတွေ ကြုံနေရတာပါ။ ကိုယ်တိုင်လည်း သတင်းဂျာနယ် မဂ္ဂဇင်းတာဝန်ခံထုတ်ဝေနေသူ Pen Myanmar အဖွဲ့ရဲ့ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် ဦးမျိုးမြင့်ငြိမ်းကတော့ ဲ အခက်အခဲကြုံနေရတဲ့ မီဒီယာသမားတွေကို သက်ဆိုင်ရာ သတင်းဌာနတွေ အပါအဝင် ဝိုင်းဝန်းကူညီဖို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
“ သတင်းသမားတွေ Quarantine ဝင်ရတဲ့အဆင့်ကို ရောက်နေပြီပေါ့နော် ။ကိုဗစ်၁၉ ဒီလိုအန္တရာယ်တွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီ ။ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံသတင်းမီဒီယာကောင်စီတို့ ဘာတို့တော့ရှိပါတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ ကျနော်တို့ သတင်းသမားချင်းအနေနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင် ဒီလိုအန္တရာယ်တွေကတော့ ရင်ဆိုင်ရမှာပဲဖြစ်တယ်။ အဲ့ဒီ့အတွက် သက်ဆိုင်ရာ အစုအဖွဲ့တွေက သက်ဆိုင်ရာ သတင်းအဖွဲ့တွေပေါ့နော် သတင်းဌာနတွေသတင်းတိုက်တွေက တာဝန်ယူပေးဖို့လိုတယ်။ ကျနော်တို့ဂျာနယ်တွေဆိုရင် ကျနော့်ရဲ့Info Digest ဆိုရင် တလတကြိမ် ထွက်နေတဲ့ဂျာနယ်ပေါ့နော် ဒါဆိုရင် ကျနော် ရပ်ဆိုင်းထားရတယ် နောက် ရွှေအမြုတေမဂ္ဂဇင်းပေါ့နော် တလ တကြိမ်ထွက်တာ ဒါလည်း ရပ်ဆိုင်းထားရတယ်။ သို့သော် ကျနော် ဒီဝန်ထမ်းတွေကို လစာအပြည့်မပေးနိုင်တော့ဘူး။ အဲ့အတွက် ထိုက်သင့်တဲ့ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ပေးရတဲ့အနေအထားမျိုးဖြစ်သွားတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းဆို မြန်မာတိုင်းမ်က သတင်းဝန်ထမ်းတွေပေါ့နော် သတင်းသမားတွေရော အယ်ဒီတာတွေရော လူ ၇၀လောက် ရပ်ဆိုင်း ခံလိုက်ရတယ်။ ဒါတွေကလည်း ရင်ဆိုင်ရမယ့်အနေအထားပဲလေ။သတင်းသမားကတော့ သတင်းရယူဖို့ ဝါသနာပါလို့ကို သူတို့က လုပ်တာကိုး။ ပိုက်ဆံရသည်ဖြစ်စေ မရသည်ဖြစ်စေ သတင်းအလုပ်ကိုတော့ လုပ်ကြမှာပဲ သို့သော်လည်းပဲ သူတို့ရဲ့စားဝတ်နေရေးကို သတင်းဌာနတွေဘက်ကလည်း တာဝန်ယူပေးဖို့လိုတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံသတင်းမီဒီယာကောင်စီကတော့ COVID-19 ကူးစက်ခံရသူ စောင့်ကြည့်ကန့်သတ် ခံထားရသူ သတင်းသမားတွေအနေနဲ့အမည် သတင်းတိုက်ဌာန တာဝန်၊ တကယ်လို့ အလုပ်ရပ်နားခံရရင် ဘယ်ရက်က စ အလုပ်နားခံရတာ မိမိတို့သတင်းဌာနရဲ့ တာဝန်ခံ အယ်ဒီတာ ဆက်သွယ်ရန်နံပတ် မိမိတို့ရဲ့ လက်ရှိနေရပ်လိပ်စာတွေကို အမြန်ဆုံးပေးပို့ကြဖို့ သတင်းသမားတွေရဲ့ စာရင်းတွေကို ပြုစုနေသလို အရေးပေါ်လိုအပ်ချက်တွေရှိလာရင်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းမီဒီယာကောင်စီကို ဆက်သွယ်ကြဖို့ နိုးဆော်ထားပါတယ်။ လတ်တလောမှာလည်း အခက်အခဲကြုံနေရတဲ့ သတင်းသမားတွေကိုတော့ သတင်းမီဒီယာကောင်စီက အရေးပေါ် ရံပုံငွေ မတည်ပြီး ကူညီနေကြောင်း ဦးမြင့်ကျော်က ပြောပါတယ်။
“ အခု Quarantine ဝင်ရတဲ့သတင်းသမားတွေကို ၂သိန်းထောက်ပံ့တယ်။ အဲ့တာက ကောင်စီက အသုံးစားရိတ် ဘတ်ဂျက်ထဲကနေ အရေးပေါ်ရံပုံငွေ သိန်း ၁၀၀ မတည်ပြီး အဲ့ဒီ့ကနေ ထောက်ပံ့တာပေါ့။ နောက်တခုကတော့ အလုပ်ရပ်နားခံရသူတွေ ဒီကိုဗစ်ကာလမှာ လစာထက်ဝက်လျှော့ခံရတာတို့ အခက်အခဲရှိတဲ့သတင်းသမားတွေပေါ့ သူတို့တွေအတွက်ကတော့ ရိက္ခာထောက်ပံ့တာ။ ဆန် ဆီ ပဲပေါ့ တချို့ရိက္ခာတွေက ဒေါ်သန်းမြင့်အောင်တို့ အဖွဲ့အစည်းက We Love Yangon လိုအဖွဲ့အစည်းက သတင်းသမားတွေအတွက် သူတို့ကူညီပေးကြတယ်။ အဲ့တာကို ကောင်စီကနေ စီမံခန့်ခွဲပေးတယ် နောက် ကောင်စီရဲ့အသုံးစားရိတ်ထဲက ဖြည့်ဆည်းပေးတယ်။ အဲ့တာကတော့ ပေးနေ ပြီပေါ့နော် နောက်Quarantine ဝင်တဲ့သူတွေအတွက်လည်း စီစဉ်ပေးနေပြီပေါ့နော် လောလောဆယ်တော့Hear Myanmarက သတင်းသမားတွေက စာရင်းသတင်းပေးပို့ထားတယ် ဒီနေ့အတွက်ကတော့ ဧရာဝတီတိုင်းကသတင်းသမားတွေ Quarantine ဝင်ရတာကို ၂ယောက်ရှိတယ်လို့ပြောပါတယ်။ သူတို့သတင်း ပေးပို့တာကို စောင့်နေပါတယ်။”
COVID-19 ကပ်ရောဂါနဲ့ ကြုံနေရချိန် သတင်းအချက်အလက်မှန်တွေ ရရှိနိုင်ရေး မီဒီယာတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ အရေးကြီးသလို၊ အခက်အခဲကြားက သတင်းယူနေကြရတဲ့ အခြေအနေတွေကိုတော့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် António Guterres ကလည်း ဒီလဆန်းတုန်းက နိုင်ငံတကာ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နေ့မှာ ပြောဆိုထားပါတယ်။
................
ကိုဗဈကာလ သတငျးယူရတဲ့ မွနျမာသတငျးသမားတှရေဲ့ အခွအေနေ
(unicode)
COVID-19 ကပျရောဂါကာလ သတငျးမီဒီယာသမားတှေ ရောဂါကူးစကျမယ့ျ အန်တရာယျသာမက အသကျမှေးဝမျးကြောငျး ရပျတညျနထေိုငျရေး အခကျတှေ့လာနတေဲ့ အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ မဆုမှနျ ပွောပွမှာပါ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ COVID-19 ရောဂါကူးစကျသူ ၁၉၀ ကြောျထဲမှာ သတငျးသမားတဦးလညျး ပါဝငျနပွေီး တခြို့ဟာလညျး ရောဂါကူးစကျမှု ရှိမရှိ စောင့ျကွည့ျပွီး သီးခွားခှဲ နထေိုငျနကွေရတာပါ။ ပွညျပခရီးသှားရာဇဝငျ မရှိပမေဲ့ ရောဂါအတညျပွုလူနာနဲ့ ထိတှေ့ခဲ့ရာက ကူးစကျမှု ဖွဈခဲ့ကွောငျး ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနက မလေ ၁၀ ရကျနေ့မှာ သတငျးထုတျပွနျထားတဲ့ အသကျ ၂၁ နှဈအရှယျ အမြိုးသားဟာ အလုပျသငျသတငျးသမားတဦး ဖွဈကွောငျး မွနျမာနိုငျငံ သတငျးမီဒီယာကောငျစီ တှဲဘကျအတှငျးရေးမှူး (၁) ဦးမွင့ျကြောျက ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးကို ပွောပါတယျ။
“ဒီသတငျးသမားတှထေဲမှာ Intern Presenter တယောကျကတော့Confirm Case ပေါ့ လူနာနံပတျ ၁၇၉ပါ။ ကနြျတဲ့ သတငျးသမားတှကေတော့ Quarantine ပေါ့ Hear Myanmar က ကနြျတဲ့ သတငျးသမား ၃ယောကျ သို့မဟုတျ ၄ယောကျပေါ့။ အဲ့တာက Quarantine အဆင့ျပဲ နောကျ အခု ဧရာဝတီတိုငျးက မလေးရှားကပွနျလာတဲ့သူတှကေို အငျတာဗြူးတာနဲ့ဆကျစပျပွီး အဲ့တာလညျး Quarantine ပဲ။ သူတို့က ဒီနေ့စ Quarantine ဝငျရတယျ။”
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုတှကွေောင့ျ သှားလာလှုပျရှားမှုတှေ ကန့ျသတျထားတဲ့အတှကျ မီဒီယာ လုပျငနျးတှနေဲ့ သတငျးသမားတှမှောလညျး ထိခိုကျမှုတှေ ကွုံနရေတာပါ။ ကိုယျတိုငျလညျး သတငျးဂြာနယျ မဂ်ဂဇငျးတာဝနျခံထုတျဝနေသေူ Pen Myanmar အဖှဲ့ရဲ့ အကွံပေးပုဂ်ဂိုလျ ဦးမြိုးမွင့ျငွိမျးကတော့ ဲ အခကျအခဲကွုံနရေတဲ့ မီဒီယာသမားတှကေို သကျဆိုငျရာ သတငျးဌာနတှေ အပါအဝငျ ဝိုငျးဝနျးကူညီဖို့ တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
“ သတငျးသမားတှေ Quarantine ဝငျရတဲ့အဆင့ျကို ရောကျနပွေီပေါ့နောျ ။ကိုဗဈ၁၉ ဒီလိုအန်တရာယျတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေပွီ ။ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံမှာတော့ မွနျမာနိုငျငံသတငျးမီဒီယာကောငျစီတို့ ဘာတို့တော့ရှိပါတယျ။ သို့သောျလညျးပဲ ကနြောျတို့ သတငျးသမားခငြျးအနနေဲ့ ပွောရမယျဆိုရငျ ဒီလိုအန်တရာယျတှကေတော့ ရငျဆိုငျရမှာပဲဖွဈတယျ။ အဲ့ဒီ့အတှကျ သကျဆိုငျရာ အစုအဖှဲ့တှကေ သကျဆိုငျရာ သတငျးအဖှဲ့တှပေေါ့နောျ သတငျးဌာနတှသေတငျးတိုကျတှကေ တာဝနျယူပေးဖို့လိုတယျ။ ကနြောျတို့ဂြာနယျတှဆေိုရငျ ကနြော့ျရဲ့Info Digest ဆိုရငျ တလတကွိမျ ထှကျနတေဲ့ဂြာနယျပေါ့နောျ ဒါဆိုရငျ ကနြောျ ရပျဆိုငျးထားရတယျ နောကျ ရှှအေမွုတမေဂ်ဂဇငျးပေါ့နောျ တလ တကွိမျထှကျတာ ဒါလညျး ရပျဆိုငျးထားရတယျ။ သို့သောျ ကနြောျ ဒီဝနျထမျးတှကေို လစာအပွည့ျမပေးနိုငျတော့ဘူး။ အဲ့အတှကျ ထိုကျသင့ျတဲ့ ရာခိုငျနှုနျးနဲ့ ပေးရတဲ့အနအေထားမြိုးဖွဈသှားတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးဆို မွနျမာတိုငျးမျက သတငျးဝနျထမျးတှပေေါ့နောျ သတငျးသမားတှရေော အယျဒီတာတှရေော လူ ၇၀လောကျ ရပျဆိုငျး ခံလိုကျရတယျ။ ဒါတှကေလညျး ရငျဆိုငျရမယ့ျအနအေထားပဲလေ။သတငျးသမားကတော့ သတငျးရယူဖို့ ဝါသနာပါလို့ကို သူတို့က လုပျတာကိုး။ ပိုကျဆံရသညျဖွဈစေ မရသညျဖွဈစေ သတငျးအလုပျကိုတော့ လုပျကွမှာပဲ သို့သောျလညျးပဲ သူတို့ရဲ့စားဝတျနရေေးကို သတငျးဌာနတှဘေကျကလညျး တာဝနျယူပေးဖို့လိုတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံသတငျးမီဒီယာကောငျစီကတော့ COVID-19 ကူးစကျခံရသူ စောင့ျကွည့ျကန့ျသတျ ခံထားရသူ သတငျးသမားတှအေနနေဲ့အမညျ သတငျးတိုကျဌာန တာဝနျ၊ တကယျလို့ အလုပျရပျနားခံရရငျ ဘယျရကျက စ အလုပျနားခံရတာ မိမိတို့သတငျးဌာနရဲ့ တာဝနျခံ အယျဒီတာ ဆကျသှယျရနျနံပတျ မိမိတို့ရဲ့ လကျရှိနရေပျလိပျစာတှကေို အမွနျဆုံးပေးပို့ကွဖို့ သတငျးသမားတှရေဲ့ စာရငျးတှကေို ပွုစုနသေလို အရေးပေါျလိုအပျခကြျတှရှေိလာရငျလညျး မွနျမာနိုငျငံ သတငျးမီဒီယာကောငျစီကို ဆကျသှယျကွဖို့ နိုးဆောျထားပါတယျ။ လတျတလောမှာလညျး အခကျအခဲကွုံနရေတဲ့ သတငျးသမားတှကေိုတော့ သတငျးမီဒီယာကောငျစီက အရေးပေါျ ရံပုံငှေ မတညျပွီး ကူညီနကွေောငျး ဦးမွင့ျကြောျက ပွောပါတယျ။
“ အခု Quarantine ဝငျရတဲ့သတငျးသမားတှကေို ၂သိနျးထောကျပံ့တယျ။ အဲ့တာက ကောငျစီက အသုံးစားရိတျ ဘတျဂကြျထဲကနေ အရေးပေါျရံပုံငှေ သိနျး ၁၀၀ မတညျပွီး အဲ့ဒီ့ကနေ ထောကျပံ့တာပေါ့။ နောကျတခုကတော့ အလုပျရပျနားခံရသူတှေ ဒီကိုဗဈကာလမှာ လစာထကျဝကျလြှော့ခံရတာတို့ အခကျအခဲရှိတဲ့သတငျးသမားတှပေေါ့ သူတို့တှအေတှကျကတော့ ရိက်ခာထောကျပံ့တာ။ ဆနျ ဆီ ပဲပေါ့ တခြို့ရိက်ခာတှကေ ဒေါျသနျးမွင့ျအောငျတို့ အဖှဲ့အစညျးက We Love Yangonလိုအဖှဲ့အစညျးက သတငျးသမားတှအေတှကျ သူတို့ကူညီပေးကွတယျ။ အဲ့တာကို ကောငျစီကနေ စီမံခန့ျခှဲပေးတယျ နောကျ ကောငျစီရဲ့အသုံးစားရိတျထဲက ဖွည့ျဆညျးပေးတယျ။ အဲ့တာကတော့ ပေးနေ ပွီပေါ့နောျ နောကျQuarantine ဝငျတဲ့သူတှအေတှကျလညျး စီစဉျပေးနပွေီပေါ့နောျ လောလောဆယျတော့Hear Myanmarက သတငျးသမားတှကေ စာရငျးသတငျးပေးပို့ထားတယျ ဒီနေ့အတှကျကတော့ ဧရာဝတီတိုငျးကသတငျးသမားတှေ Quarantine ဝငျရတာကို ၂ယောကျရှိတယျလို့ပွောပါတယျ။ သူတို့သတငျး ပေးပို့တာကို စောင့ျနပေါတယျ။”
COVID-19 ကပျရောဂါနဲ့ ကွုံနရေခြိနျ သတငျးအခကြျအလကျမှနျတှေ ရရှိနိုငျရေး မီဒီယာတှရေဲ့ အခနျးကဏ်ဍ အရေးကွီးသလို၊ အခကျအခဲကွားက သတငျးယူနကွေရတဲ့ အခွအေနတှေကေိုတော့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ António Guterres ကလညျး ဒီလဆနျးတုနျးက နိုငျငံတကာ သတငျးလှတျလပျခှင့ျနေ့မှာ ပွောဆိုထားပါတယျ။
