(Zawgyi / Unicode)
COVID-19 နဲ့ပတ်သက်ပြီး သိချင်တဲ့အကြောင်းအရာတွေကို အခမဲ့ မေးမြန်းနိုင်တဲ့ National Call Center အနေနဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေ ထပ်ပြီးတိုးပေးဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို မမေခ စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
National Call Center ကို ကိုဗစ်ပထမလှိုင်း စတင်ခဲ့တဲ့ ဧပြီလက ဖွင့်ခဲ့တာကြောင့် အခုဆို ၆ လထဲဝင်လာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုဗစ် ပထမလှိုင်းကစလို့ ကူးစက်မှုတွေ ပိုပြင်းထန်လာတဲ့ ဒုတိယလှိုင်းမှာပါ ပြည်သူတွေ သိလိုသမျှကို ဖြေကြားနေဆဲဖြစ်တဲ့ Call Center ရဲ့ ထပ်တိုးဝန်ဆောင်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆေးသုတေသနဦးစီးဌာနက ဒုတိယညွှ န်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာမျိုးမျိုးမွန်က အခုလိုပြောပြပါတယ်။
“စက်တင်ဘာလဆန်းကစပြီး Auto Reply ထဲမှာ ရခိုင်ဘာသာနဲ့ နားထောင်လို့ရအောင် ထည့်ပေးထားပါတယ်။ ကျမတို့ Call Center ကို ရခိုင်တွေ ခေါ်ရင်လည်း တခါတရံ ဘာသာစကား အခက်အခဲပေါ့၊ သူတို့ဘက်က ဗမာစကားကို နားလည်ဖို့ ခက်ခဲတာတွေ၊ ကျမတို့ဘက်ကလည်း သူတို့ လေယူလေသိမ်းကို နားထောင်ရတာ ခက်ခဲတာတွေ ရှိတာပေါ့။ Auto Reply ထဲမှာ ရခိုင်လိုပြောတာတခု ထည့်ပေးထားတယ်။ ထပ်ပြီးတော့ တခြား ဆရာဝန် ဗော်လန်တီယာတွေကို ခေါ်ပြီး ကျမတို့ဘက်က ထပ်ချဲ့နေတဲ့ အစီအစဉ်လေးတခု ရှိတယ်။ ၂၀၁၉ ကိုနှိပ်ကြည့်လိုက်ရင် ကြားရပါလိမ့်မယ်။ နံပါတ် ၆ တခု ထပ်ထည့်ထားတယ်။ ကွာရမ်တင်းဆိုက်ကလူတွေ မေးချင်ရင် နံပါတ် ၆ ကို နှိပ်ဖို့။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကွာရမ်တင်းဆိုက်မှာ နေနေတဲ့လူတွေကလည်း များများလာပြီ။ အဲဒီအခါမှာ ကွာရမ်တင်းဆိုက်ဘက်က အကြောင်းအရာတွေကို သီးသန့်ခွဲထုတ်လိုက်တဲ့ သဘောပါ။”
ကိုဗစ်ရောဂါနဲ့ပတ်သက်ပြီး သိချင်တာတွေ မေးမြန်းချင်ရင် ပြည်တွင်း ဘယ်ဖုန်းအော်ပရေတာကဖြစ်ဖြစ် နံပါတ် ၂၀၁၉ ကိုနှိပ်ကာ မေးမြန်းလို့ရပါတယ်။ ခေါ်ဆိုတဲ့ဖုန်းတွေကို လိုင်းခွဲနံပါတ် ၅ ခုကနေ အလိုအလျောက်စနစ်နဲ့ ဖြေကြားပေးနေတာ ရှိသလို ဆရာဝန်တွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ဆွေးနွေးချင်ရင်တော့ လိုင်းခွဲနံပါတ် သုညကို ထပ်နှိပ်ခေါ်ဆိုပြီး ခေါ်ဆိုသူတဦးကို အချိန် ၆ မိနစ်ကြာ မေးမြန်းနိုင်အောင် စီစဉ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ ၆ မိနစ်ကိုတော့ ငွေကောက်ခံတာ မရှိပါဘူး။ အခုတော့ လိုင်းခွဲနံပါတ် ၆ ထပ်တိုးဖို့ စီစဉ်နေပြီး ဒီအတွက်ကတော့ လက်ရှိမှာ ညှိနှိုင်းကာ စမ်းသပ်ထုတ်လွှင့်ဖို့ ပြင်နေပါတယ်။
ကိုဗစ်ပိုး ပထမလှိုင်း ပျံ့နှံ့ချိန်ကထက် အခုတကြိမ်မှာ Call Center ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းလာတာတွေက ပုံစံမတူဘူးလို့ ဒေါက်တာမျိုးမျိုးမွန်က ပြောပါတယ်။ ၆ လတာနီးပါး နေ့စဉ်မပြတ် ပြည်သူတွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ရတဲ့ နေရာတခု ဖြစ်ပေမယ့် ကြီးမားတဲ့ စိန်ခေါ်မှုမျိုး မကြုံတွေ့ခဲ့ရဘူးလို့ သူက ပြောပါတယ်။
“ဖုန်းခေါ်ဆိုမှု အများဆုံး တိုင်းဒေသကြီး ပြည်နယ် ၅ ခုအနေနဲ့ ပြောမယ်ဆိုရင် ပထမလှိုင်းတုန်းကလည်း ရန်ကုန်နဲ့ ဧရာဝတီက ပထမနဲ့ ဒုတိယ။ ပြီးတော့ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေး၊ မကွေးပေါ့၊ ဒါ ပထမလှိုင်းတုန်းက။ အခု ဒုတိယလှိုင်း သြဂုတ်လလယ်ကစပြီး အခုထိ ရန်ကုန်၊ ဧရာဝတီက ပထမ၊ ဒုတိယပဲ။ တတိယလိုက်တာ ရခိုင် ဒုတိယလှိုင်းမှာ။ နောက် စစ်ကိုင်းနဲ့ မန္တလေးပေါ့။ စုစုပေါင်း ခေါ်ဆိုမှုရဲ့ ၄၃% က ကျေးလက်ဒေသတွေက ဖြစ်တယ်။ မေးခွန်းအမျိုးအစားကတော့ ပထမလှိုင်းတုန်းက ဘယ်လိုကာကွယ်မလဲတို့၊ ကူးစက်ပုံက ဘယ်လိုလဲ၊ ရောဂါလက္ခဏာက ဘာလဲ ဒါမျိုးတွေမေးတာ များတယ်။ အခုကျတော့ ကွာရန်တင်းဘက်က တချို့ကွန်ပလိန်းတွေ ပြောတာမျိုးရှိတယ်၊ နောက် သူတို့ နေမကောင်းဖြစ်တဲ့ ပုံစံလေးတွေနဲ့ မေးတာ ပြောတာ ဘယ်လိုဆက်သွယ် ဆောင်ရွက်ရမယ်ဆိုတာ အကြံဉာဏ်တောင်းတာတွေ များတယ်။”
မေးမြန်းချက်တွေကို ဖြေဆိုဖို့ စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေအနေနဲ့ တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ကြတဲ့ သူတို့အဖွဲ့မှာ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဆရာဝန် အယောက် ၅၀ နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆရာဝန်အသင်းက ဆရာဝန် ၁၅ ယောက် ပူးပေါင်းပြီး အဆိုင်းခွဲ တာဝန်ယူပြီးတော့ နေ့တိုင်း မနက် ၉ နာရီကနေ ညနေ ၅ နာရီထိ ဖြေကြားနေပါတယ်။ ၂၄ နာရီလုံး စက်ကနေ အလိုအလျောက် ပြန်ဖြေတဲ့ စနစ်ကိုလည်း ပူးတွဲလုပ်ဆောင်လျက် ရှိပါတယ်။
ကျန်းမာရေးစာစောင် အယ်ဒီတာချုပ်လည်းဖြစ် ဟယ်လို ကျန်းမာရေး လူမှုဝက်ဘ်ဆိုက် ထူထောင်ထားတဲ့ ဒေါက်တာ သူရိန်လှိုင်ဝင်းကတော့ Call Center ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေက ကောင်းပေမယ့် လူသိနည်းနေသေးတာမို့ ဒီထပ်ပို ပေါက်ရောက်စေချင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီဟာကို ဒီ့ထက်ပိုပြီး လူသိများအောင် လုပ်နိုင်ရင် ပိုကောင်းမယ်လို့ ကျနော်ကတော့ ယူဆတယ်။ ဒီအချိန်မှာ COVID Call Center ကို လူသိများအောင်ဆိုရင် ပုဂ္ဂလိက မီဒီယာတွေကို ဖိတ်ပြီးတော့ အစိုးရကနေ ထုတ်ပြန်ပြီးတော့ ဒီဟာကိုတော့ဖြင့် ဝိုင်းပြီး ကူညီပေးပါဆိုပြီး အစိုးရမှာရှိတဲ့ မီဒီယာချန်နယ်ရော ပုဂ္ဂလိကမှာရှိတဲ့ မီဒီယာ ချန်နယ်ရော သူတို့ရဲ့ ဖေ့စ်ဘွတ်ခ် ချန်နယ်တွေရော အကုန်လုံးဆိုရင် မရောက်မရှိအောင် သူတို့ လုပ်လို့ရတယ်။ အော်ပရေတာ အားလုံးဆီကနေ အကုန်လုံးဆီရောက်အောင် မက်ဆေ့ချ်လုပ်လို့ရတယ်။”
COVID-19 ရောဂါ ပြင်းထန်တဲ့အဆင့်ရောက်ပြီး အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင် (ICU) မှာ အသက်ရှူစက်တပ် ကုသရတဲ့ အရေအတွက်ဟာ ကမ္ဘာမှာရော မြန်မာမှာပါ တိုးလာနေပါတယ်။ ရောဂါအခံရှိထားသူတွေ၊ ကိုယ်ခံအားနည်းသူတွေနဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ ဒီရောဂါပိုး ကူးခံရရင် ပြင်းထန်တဲ့အဆင့် ရောက်တာများတာမို့ ဆေးရုံအရောက် နောက်မကျဖို့ အထူးအရေးကြီးတယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက နှိုးဆော်ထားပါတယ်။
----------------------
(Unicode)
ကိုဗဈဆိုငျရာ အခမဲ့မေးမွနျးနိုငျတဲ့ Call Center ဝနျဆောငျမှု တိုးခြဲ့နေ
COVID-19 နဲ့ပတျသကျပွီး သိခငြျတဲ့အကွောငျးအရာတှကေို အခမဲ့ မေးမွနျးနိုငျတဲ့ National Call Center အနနေဲ့ ဝနျဆောငျမှုတှေ ထပျပွီးတိုးပေးဖို့ စီစဉျထားပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို မမခေ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
National Call Center ကို ကိုဗဈပထမလှိုငျး စတငျခဲ့တဲ့ ဧပွီလက ဖှင့ျခဲ့တာကွောင့ျ အခုဆို ၆ လထဲဝငျလာပွီ ဖွဈပါတယျ။ ကိုဗဈ ပထမလှိုငျးကစလို့ ကူးစကျမှုတှေ ပိုပွငျးထနျလာတဲ့ ဒုတိယလှိုငျးမှာပါ ပွညျသူတှေ သိလိုသမြှကို ဖွကွေားနဆေဲဖွဈတဲ့ Call Center ရဲ့ ထပျတိုးဝနျဆောငျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ဆေးသုတသေနဌာနက ဒုတိယညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာမြိုးမြိုးမှနျက အခုလိုပွောပွပါတယျ။
“စကျတငျဘာလဆနျးကစပွီး Auto Reply ထဲမှာ ရခိုငျဘာသာနဲ့ နားထောငျလို့ရအောငျ ထည့ျပေးထားပါတယျ။ ကမြတို့ Call Center ကို ရခိုငျတှေ ခေါျရငျလညျး တခါတရံ ဘာသာစကား အခကျအခဲပေါ့၊ သူတို့ဘကျက ဗမာစကားကို နားလညျဖို့ ခကျခဲတာတှေ၊ ကမြတို့ဘကျကလညျး သူတို့ လယေူလသေိမျးကို နားထောငျရတာ ခကျခဲတာတှေ ရှိတာပေါ့။ Auto Reply ထဲမှာ ရခိုငျလိုပွောတာတခု ထည့ျပေးထားတယျ။ ထပျပွီးတော့ တခွား ဆရာဝနျ ဗောျလနျတီယာတှကေို ခေါျပွီး ကမြတို့ဘကျက ထပျခြဲ့နတေဲ့ အစီအစဉျလေးတခု ရှိတယျ။ ၂၀၁၉ ကိုနှိပျကွည့ျလိုကျရငျ ကွားရပါလိမ့ျမယျ။ နံပါတျ ၆ တခု ထပျထည့ျထားတယျ။ ကှာရမျတငျးဆိုကျကလူတှေ မေးခငြျရငျ နံပါတျ ၆ ကို နှိပျဖို့။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ကှာရမျတငျးဆိုကျမှာ နနေတေဲ့လူတှကေလညျး မြားမြားလာပွီ။ အဲဒီအခါမှာ ကှာရမျတငျးဆိုကျဘကျက အကွောငျးအရာတှကေို သီးသန့ျခှဲထုတျလိုကျတဲ့ သဘောပါ။”
ကိုဗဈရောဂါနဲ့ပတျသကျပွီး သိခငြျတာတှေ မေးမွနျးခငြျရငျ ပွညျတှငျး ဘယျဖုနျးအောျပရတောကဖွဈဖွဈ နံပါတျ ၂၀၁၉ ကိုနှိပျကာ မေးမွနျးလို့ရပါတယျ။ ခေါျဆိုတဲ့ဖုနျးတှကေို လိုငျးခှဲနံပါတျ ၅ ခုကနေ အလိုအလြောကျစနဈနဲ့ ဖွကွေားပေးနတော ရှိသလို ဆရာဝနျတှနေဲ့ တိုကျရိုကျဆှေးနှေးခငြျရငျတော့ လိုငျးခှဲနံပါတျ သုညကို ထပျနှိပျခေါျဆိုပွီး ခေါျဆိုသူတဦးကို အခြိနျ ၆ မိနဈကွာ မေးမွနျးနိုငျအောငျ စီစဉျထားတာဖွဈပါတယျ။ ဒီ ၆ မိနဈကိုတော့ ငှကေောကျခံတာ မရှိပါဘူး။ အခုတော့ လိုငျးခှဲနံပါတျ ၆ ထပျတိုးဖို့ စီစဉျနပွေီး ဒီအတှကျကတော့ လကျရှိမှာ ညှိနှိုငျးကာ စမျးသပျထုတျလှှင့ျဖို့ ပွငျနပေါတယျ။
ကိုဗဈပိုး ပထမလှိုငျး ပြံ့နှံ့ခြိနျကထကျ အခုတကွိမျမှာ Call Center ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးလာတာတှကေ ပုံစံမတူဘူးလို့ ဒေါကျတာမြိုးမြိုးမှနျက ပွောပါတယျ။ ၆ လတာနီးပါး နေ့စဉျမပွတျ ပွညျသူတှနေဲ့ တိုကျရိုကျထိတှေ့ရတဲ့ နရောတခု ဖွဈပမေယ့ျ ကွီးမားတဲ့ စိနျခေါျမှုမြိုး မကွုံတှေ့ခဲ့ရဘူးလို့ သူက ပွောပါတယျ။
“ဖုနျးခေါျဆိုမှု အမြားဆုံး တိုငျးဒသေကွီး ပွညျနယျ ၅ ခုအနနေဲ့ ပွောမယျဆိုရငျ ပထမလှိုငျးတုနျးကလညျး ရနျကုနျနဲ့ ဧရာဝတီက ပထမနဲ့ ဒုတိယ။ ပွီးတော့ စဈကိုငျး၊ မန်တလေး၊ မကှေးပေါ့၊ ဒါ ပထမလှိုငျးတုနျးက။ အခု ဒုတိယလှိုငျး သွဂုတျလလယျကစပွီး အခုထိ ရနျကုနျ၊ ဧရာဝတီက ပထမ၊ ဒုတိယပဲ။ တတိယလိုကျတာ ရခိုငျ ဒုတိယလှိုငျးမှာ။ နောကျ စဈကိုငျးနဲ့ မန်တလေးပေါ့။ စုစုပေါငျး ခေါျဆိုမှုရဲ့ ၉၃ ရာခိုငျနှုနျးက ကြေးလကျဒသေတှကေ ဖွဈတယျ။ မေးခှနျးအမြိုးအစားကတော့ ပထမလှိုငျးတုနျးက ဘယျလိုကာကှယျမလဲတို့၊ ကူးစကျပုံက ဘယျလိုလဲ၊ ရောဂါလက်ခဏာက ဘာလဲ ဒါမြိုးတှမေေးတာ မြားတယျ။ အခုကတြော့ ကှာရနျတငျးဘကျက တခြို့ကှနျပလိနျးတှေ ပွောတာမြိုးရှိတယျ၊ နောကျ သူတို့ နမေကောငျးဖွဈတဲ့ ပုံစံလေးတှနေဲ့ မေးတာ ပွောတာ ဘယျလိုဆကျသှယျ ဆောငျရှကျရမယျဆိုတာ အကွံဉာဏျတောငျးတာတှေ မြားတယျ။”
မေးမွနျးခကြျတှကေို ဖွဆေိုဖို့ စတေနာ့ဝနျထမျးတှအေနနေဲ့ တာဝနျယူ ဆောငျရှကျကွတဲ့ သူတို့အဖှဲ့မှာ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက ဆရာဝနျ အယောကျ ၅၀ နဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆရာဝနျအသငျးက ဆရာဝနျ ၁၅ ယောကျ ပူးပေါငျးပွီး အဆိုငျးခှဲ တာဝနျယူပွီးတော့ နေ့တိုငျး မနကျ ၈ နာရီကနေ ည ၈ နာရီထိ ဖွကွေားနပေါတယျ။ ၂၄ နာရီလုံး စကျကနေ အလိုအလြောကျ ပွနျဖွတေဲ့ စနဈကိုလညျး ပူးတှဲလုပျဆောငျလကြျ ရှိပါတယျ။
ကနြျးမာရေးစာစောငျ အယျဒီတာခြုပျလညျးဖွဈ ဟယျလို ကနြျးမာရေး လူမှုဝကျဘျဆိုကျ ထူထောငျထားတဲ့ ဒေါကျတာ သူရိနျလှိုငျဝငျးကတော့ Call Center ရဲ့ လုပျဆောငျခကြျတှကေ ကောငျးပမေယ့ျ လူသိနညျးနသေေးတာမို့ ဒီထပျပို ပေါကျရောကျစခေငြျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒီဟာကို ဒီ့ထကျပိုပွီး လူသိမြားအောငျ လုပျနိုငျရငျ ပိုကောငျးမယျလို့ ကနြောျကတော့ ယူဆတယျ။ ဒီအခြိနျမှာ COVID Call Center ကို လူသိမြားအောငျဆိုရငျ ပုဂ်ဂလိက မီဒီယာတှကေို ဖိတျပွီးတော့ အစိုးရကနေ ထုတျပွနျပွီးတော့ ဒီဟာကိုတော့ဖွင့ျ ဝိုငျးပွီး ကူညီပေးပါဆိုပွီး အစိုးရမှာရှိတဲ့ မီဒီယာခနြျနယျရော ပုဂ်ဂလိကမှာရှိတဲ့ မီဒီယာ ခနြျနယျရော သူတို့ရဲ့ ဖေ့ဈဘှတျချ ခနြျနယျတှရေော အကုနျလုံးဆိုရငျ မရောကျမရှိအောငျ သူတို့ လုပျလို့ရတယျ။ အောျပရတော အားလုံးဆီကနေ အကုနျလုံးဆီရောကျအောငျ မကျဆေ့ခြျလုပျလို့ရတယျ။”
COVID-19 ရောဂါ ပွငျးထနျတဲ့အဆင့ျရောကျပွီး အထူးကွပျမတျကုသဆောငျ (ICU) မှာ အသကျရှူစကျတပျ ကုသရတဲ့ အရအေတှကျဟာ ကမ်ဘာမှာရော မွနျမာမှာပါ တိုးလာနပေါတယျ။ ရောဂါအခံရှိထားသူတှေ၊ ကိုယျခံအားနညျးသူတှနေဲ့ သကျကွီးရှယျအိုတှေ ဒီရောဂါပိုး ကူးခံရရငျ ပွငျးထနျတဲ့အဆင့ျ ရောကျတာမြားတာမို့ ဆေးရုံအရောကျ နောကျမကဖြို့ အထူးအရေးကွီးတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ နှိုးဆောျထားပါတယျ။
