(Zawgyi/Unicode)
၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်မဲပေးခွင့်ရှိတဲ့ မဲဆန္ဒရှင်တွေအတွက် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကာလ-ဒီကနေ့နိုဝင်ဘာလ ၇ရက်နေ့က နောက်ဆုံးသတ်မှတ်ရက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတော့ ကြိုတင်မဲပေးခွင့်ရှိသူတွေ အဆင်ပြေချောမွေ့စွာ မဲပေးနိုင်ခဲ့ကြပါသလား၊ မဲပေးခွင့်အခွင့်အရေး ဆုံးရှုံးတာမျိုးတွေများရော ရှိခဲ့ပါသလား စတဲ့အခြေအနေတွေကို မဆုမွန်က စုစည်းတင်ပြပေးချင်ပါတယ်။
လာမယ့် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့၂၀၂၀ပြည့်နှစ် ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကြီး ကျင်းပချိန် မတိုင်ခင် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့ကျရင် မဲရုံမှာ ကိုယ်တိုင် ဆန္ဒမဲ သွားမပေးနိုင်ကြတဲ့ ပြည်သူတွေ သက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကွက်ကျေးရွာအုပ်စု ရွေးကောက်ပွဲမဲရုံခွဲတွေမှာ အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့ကနေစပြီး နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့အထိ ကြိုတင်ဆန္ဒမဲ ပေးနိုင်ကြတယ်ဆိုတာ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က သတင်းထုတ်ပြန်ထားတာပါ။ ဒါကြောင့် ဒီကနေ့ နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့ကတော့ ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးခွင့် နောက်ဆုံးသတ်မှတ်ရက် ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီတော့ ၂၀၂၀ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမယ့်ရက်- မိမိတို့နေရပ်မှာ ပြန်ပြီး မဲမပေးနိုင်မယ့်သူတွေ၊ အသက် (၆၀) နဲ့အထက် အသက်အရွယ်ကြီးတဲ့သူတွေ၊ ရွေးကောက်ပွဲတာဝန်ကျသူတွေ အစိုးရအဖွဲ့ဝင် အဆင့်ဆင့်စတဲ့ ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ နိုင်ငံသားတွေအတွက် ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးခွင့်ရဖို့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဘက်က စီစဉ်ဆောင်ရွက်ပေးမှု အခြေအနေတွေကြား မှာတော့ အဆင်ပြေပြေ မဲပေးနိုင်ခဲ့သူတွေရှိသလို မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသူတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။
ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား သောင်းချီရှိနေတဲ့ ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ်ဘက်မှာတော့ မိမိတို့ရဲ့ အရပ်ဒေသတွေမှာ မဲပြန်မပေးနိုင်တဲ့သူတွေ အထူးသဖြင့် ကိုဗစ်ကာလ Stay At Home အမိန့်ထုတ်ထားတဲ့ ဖားကန့်နယ်မြေထဲ ကြိုတင်မဲပေးနိုင်ရေး ဆောင်ရွက် နေတာတွေကို ဖားကန့်ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးတင့်စိုးက ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းကို ရှင်းပြပါတယ်။
" ကျနော်တို့က ကြိုတင်ဆန္ဒမဲဆိုတဲ့နေရာမှာ အသက် ၆၀အထက် သူတွေရှိမယ်။ မဲရုံတွေမှာ တာဝန်ယူကြမယ့် မဲရုံမှူးတို့ ဒုမဲရုံမှူးတို့ လုံခြုံရေးတို့ နောက် ပါတီတွေက ခန့်ထားတဲ့ မဲရုံ ကိုယ်စားလှယ်တို့ကတော့ ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးနေကြတယ်ဗျ။၇ ရက်နေ့အထိ သတ်မှတ်ထားတယ် ဆိုတဲ့နေရာမှာ လူကြီးတွေကတော့ ပေးပြီးကြပြီဗျ။မနေ့ကပဲ ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ ကနေလည်း ကြေညာထားတာရှိပါတယ်ခင်ဗျ။ အဲ့တာက ဘာလဲဆိုရင် ကျနော်တို့နယ်မြေက Stay At Home ကြေညာထားတာ ရှိတော့ အဲ့တော့ တခြားကနေ ဖားကန့်ကို ပြန်လာတဲ့သူတွေတို့ နောက် ဖားကန့်ကနေ တချို့ကချင်ပြည်နယ် တွင်းကို သွားဖို့ ခက်ခဲနေတဲ့သူတွေကို မနက်ဖြန် ( နိုဝင်ဘာလ ၇ရက်) မဲပေးဖို့ ခွင့်ပြုထားတဲ့ဟာတော့ ရှိပါတယ်ခင်ဗျ။ အဓိက ကျနော်တို့ နယ်မြေမှာက အဓိကအခက်ခဲက အဲ့တာပါပဲခင်ဗျ။ မိုးညှင်းမြို့နယ်ရယ် ဖားကန့်မြို့နယ်ရယ်ကStay At Home ဒေသလေ။ ကိုယ်တိုင်သွားပြီး မဲထည့်လို့မရဘူးကွာရမ်တင်းဝင်ရမှာလိုမျိုးတွေပါရှိနေတော့ လောလောဆယ် ပြည်နယ်အစိုးရဘက်က ဒါကို ဖြေလျော့ပေးထားပါတယ်ခင်ဗျ။"
ကြိုတင်မဲဆန္ဒပေးဖို့ အခွင့်အရေးဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့ မွန်ပြည်နယ် ပေါင်မြို့နယ်ဘက်က ရေလုပ်သားတွေ ၁၀၀၀ နီးပါးလည်း အခြေအနေကို ပြောပြချင်ပါတယ်။ကြိုတင်မဲပေးခွင့် နောက်ဆုံးရက်ဖြစ်တဲ့ နိုဝင်ဘာလ ၆ရက်နေ့ နဲ့ ၇ ရက်နေ့တွေမှာ ကြိုတင်ဆန္ဒမဲလာပေးဖို့ ကော်မရှင်ဘက်ကပြောပေမဲ့ ရေလုပ်ငန်း လုပ်ငန်းခွင်ဖြစ်တဲ့ ပင်လယ်ထဲ ထွက်ရမှာမို့ မွန်ပြည်နယ် အလှပ်ကျေးရွာနဲ့ ဝဲပတန်ကျေးရွာက ရေလုပ်သားတထောင်နီးပါး မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးရတဲ့အခြေအနေဖြစ်နေတာပါ။
ရေလုပ်သားတွေဟာဒီရေအတက်အကျပေါ်မူတည်ပြီးလှေထွက်ရတာကြောင့်၊ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကြိုတင်မဲပေးရမယ့်ရက်မတိုင်ခင် ပင်လယ်ပြင်ထွက်ရမယ့် အခြေအနေဖြစ်နေပါတယ်။မိသားစု စားဝတ်နေရေး အဆင်မပြေတာကြောင့် ခင်ပွန်းနဲ့ သားဖြစ်သူက ကြိုတင်မဲထည့်ခွင့်မရပဲ ပင်လယ်ထွက်ပြီး အလုပ်လုပ်နေရတယ်လို့ အလှပ်ရွာနေက မမိချိုက ပြောပါတယ်။
“ ကြိုတင်မဲ မထည့်ရတော့ ကျွန်မတို့က မဲထည့်ပိုင်ခွင့်ဆုံးရှုံးသွားတော့ စိတ်တော့မကောင်း ဘူးပေါ့။ ကျွန်မတို့က မဲတော့ ထည့်ချင်တာပေါ့၊ ကျွန်မတို့ ယောက်ကျား၊ ကျွန်မတို့ သားတွေက အကုန်လုံးက ရေလုပ်သား တွေဆိုတော့ သူများအလုပ်လုပ်ရတယ်။ သူများအလုပ်လုပ်ရတော့ ပိုက်ဆံ ယူထားတယ်လေ ပင်လယ်ထွက်ဆို ထွက်ရတာပေါ့။ ကျွန်မတို့မှာ စားဝတ်နေရေးတွေလည်း ရှိသေးတယ်လေ၊ နောက်ပြီးတော့ သူများဆီမှာ အလုပ်လုပ်ရတယ် ဆိုတော့ သူများဆီက ပိုက်ဆံတွေယူထားတယ်။ အလုပ်ဆင်းချိန်ဆိုရင် ဆင်းရတာပေါ့၊ အခက်အခဲ က စားဝတ်နေရေးမှာလည်း ရှိသေးတယ်။ ကျွန်မတို့က ထွက်ရတယ်လေ၊ အလုပ်ရှင်က ထွက်ဆို ထွက်ရတယ်လေ၊ သူများအလုပ် လုပ်တာကိုး၊ မဲပေးချင်စိတ်ရှိပေမယ့် စားဝတ်နေရေး အဆင်မပြေ တော့ ထွက်ရတာပေါ့”
ဒီလိုမျိုး ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးခဲ့ကြသူတွေရဲ့ကြုံခဲ့ရတဲ့ အခက်အခဲနဲ့ ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးခွင့်မရသူတွေရဲ့ မဲပေးခွင့် ဆုံးရှုံးမှုအခြေအနေတွေအပေါ် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူ New Myanmar Foundation က မမြနန္ဒာသင်းက အခုလိုအကြံပြုပါတယ်။
" ကျမတို့ ကြိုတင်မဲတွေကအောက်တိုဘာ ၁၉ ကနေ နိုဝင်ဘာလ ၅ရက်နေ့ အထိက အသက် ၆၀ကျော်အရွယ်ပေါ့နော် ဒီကိုဗစ်ကြောင့်မဲမပေးနိုင်မယ့်သူတွေအတွက်ကို ရည်ရွယ်ပြီးလုပ်တယ် ဒါက တပိုင်းပေါ့။ ပြီးတော့ ၆ရက်နဲ့ ၇ရက်နေ့အထိ ပေါ့ အဲ့တာက ကိုယ့်ရဲ့ မဲဆန္ဒနယ်ထဲမှာပဲ ရှိတဲ့သူတွေအတွက် ရည်ရွယ်ပြီးတော့ ထားတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရေလုပ်သားတို့ သင်္ဘောသားတို့က လမ်းညွှန်ချက်ထဲ သေချာမရှိနေတဲ့အခါကျတော့ပေါင်တင် မဟုတ်ပဲနဲ့ တနင်္သာရီတိုင်းတခုလုံးမှာ ရေလုပ်သားတွေ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးတွေကြုံနေရတယ်။ ကျမတို့မြင်တာကတော့- ကြိုတင်မဲနဲ့ပတ်သက်တဲ့ သေချာတဲ့ Procedure တခုပေါ့နော် ရှိဖို့ လိုအပ်နေတယ် လို့မြင်တယ်။အထူးသဖြင့် မဲဆန္ဒနယ်အတွင်းကသူတွေ အဲ့ဒီ့အထဲမှာမှ မသိလိုက်တဲ့သူတွေလည်း ရှိနေတာမျိုးတွေလည်း ရှိနေတယ်ပေါ့နော် ဒါကြောင့် နောက်ပိုင်းမှာ ကျမတို့အကြံပေးလိုတာက တခြားသော နိုင်ငံခြားရောက်ကြိုတင်မဲတွေ လုပ်ပေးသလိုပဲ အခြားသောမဲတွေကို အချုပ်မဲပဲဖြစ်ဖြစ် ဆေးရုံမှာ ကောက်တဲ့မဲပဲဖြစ်ဖြစ် ဥပမာ ရေလုပ်သားတို့ သင်္ဘောသားတို့ပဲဖြစ်ဖြစ် ခရီးထွက်ရတော့သူတွေအတွက် ဘယ်လိုမဲပေးရမယ်ဆိုတဲ့ အစီအစဉ်တွေ ကြိုတင်ပြီး လုပ်ထားသင့်တယ်လို့ ကျမကတော့ အကြံပြုချင်တာပေါ့နော် အဓိကကတော့- Procedure နဲ့Time Line ကို လူတွေက မသိနေကြတာပေါ့နော်။တခုခုကို ထုတ်ပြန်လိုက်မယ်ဆိုရင် အောက်ခြေကနေ အချိန်မှီ မသိနေကြတာမျိုးတွေလည်း ကျမတို့ တွေ့နေရတယ်။"
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ရွေးကောက်ပွဲမှာ မိမိ မဲဆန္ဒနယ်မှာ ရှိနေပေမဲ့လည်း မဲရုံကို ကိုယ်တိုင် မဲမသွားပေးနိုင်တဲ့သူတွေ အတွက်ကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကွက် ကျေးရွာအုပ်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးတွေမှာ မနေ့သောကြာနေ့ နိုဝင်ဘာလ ၆ရက်နေ့နဲ့ ဒီကနေ့ နိုဝင်ဘာလ ၇ရက်နေ့ စနေနေ့တွေမှာ ကြိုတင်မဲဆန္ဒပေးနိုင်ကြပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ကိုဗစ် ၁၉ ကပ်ရောဂါ ကာလ Stay At Home ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ မြို့နယ်တွေမှာလည်း ကြိုတင်ဆန္ဒမဲတွေကို မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ နေအိမ်တွေမှာ သွားရောက် ကြိုတင်ဆန္ဒမဲကောက်ခံနိုင်ပြီး ကိုဗစ်အတွက် သီးခြားခွဲ ကန့်သတ်နေထိုင်နေရတဲ့Quarantine Center Facility Quarantine Hotel Quarantine Home Quarantine ဝင်နေရတဲ့သူတွေအတွက်ကိုလည်း ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးခွင့်ရဖို့ စီစဉ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးတာတွေကို လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူတွေဘက်က သက်ဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်နဲ့ဆက်သွယ်ပြီးတော့ မဲဆန္ဒရှင်ရဲ့ လျှို့ဝှက် ဆန္ဒပြုခြင်းကို မထိခိုက်စေပဲ ကိုဗစ် ၁၉ ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းတွေနဲ့အညီ လိုက်ပါကြည့်ရှု့နိုင်ကြောင်းကိုလည်း ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဘက်က အောက်တိုဘာလ ၂၄ရက်နေ့က ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ထားတာပါတယ်။
..........
(Unicode)
၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ ကွိုတငျမဲပေးခှင့ျရှိတဲ့ မဲဆန်ဒရှငျတှအေတှကျ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ သတျမှတျထားတဲ့ ကာလ-ဒီကနေ့နိုဝငျဘာလ ၇ရကျနေ့က နောကျဆုံးသတျမှတျရကျဖွဈပါတယျ။ ဒီတော့ ကွိုတငျမဲပေးခှင့ျရှိသူတှေ အဆငျပွခြေောမှေ့စှာ မဲပေးနိုငျခဲ့ကွပါသလား၊ မဲပေးခှင့ျအခှင့ျအရေး ဆုံးရှုံးတာမြိုးတှမြေားရော ရှိခဲ့ပါသလား စတဲ့အခွအေနတှေကေို မဆုမှနျက စုစညျးတငျပွပေးခငြျပါတယျ။
လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျနေ့၂၀၂၀ပွည့ျနှဈ ပါတီစုံဒီမိုကရစေီ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲကွီး ကငြျးပခြိနျ မတိုငျခငျ အကွောငျးအမြိုးမြိုးကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲနေ့ကရြငျ မဲရုံမှာ ကိုယျတိုငျ ဆန်ဒမဲ သှားမပေးနိုငျကွတဲ့ ပွညျသူတှေ သကျဆိုငျရာ ရပျကှကျကြေးရှာအုပျစု ရှေးကောကျပှဲမဲရုံခှဲတှမှော အောကျတိုဘာလ ၂၉ ရကျနေ့ကနစေပွီး နိုဝငျဘာလ ၇ ရကျနေ့အထိ ကွိုတငျဆန်ဒမဲ ပေးနိုငျကွတယျဆိုတာ ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက သတငျးထုတျပွနျထားတာပါ။ ဒါကွောင့ျ ဒီကနေ့ နိုဝငျဘာလ ၇ ရကျနေ့ကတော့ ကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးခှင့ျ နောကျဆုံးသတျမှတျရကျ ဖွဈပါတယျ။
ဒီတော့ ၂၀၂၀ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပမယ့ျရကျ- မိမိတို့နရေပျမှာ ပွနျပွီး မဲမပေးနိုငျမယ့ျသူတှေ၊ အသကျ (၆၀) နဲ့အထကျ အသကျအရှယျကွီးတဲ့သူတှေ၊ ရှေးကောကျပှဲတာဝနျကသြူတှေ အစိုးရအဖှဲ့ဝငျ အဆင့ျဆင့ျစတဲ့ ကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးပိုငျခှင့ျရှိတဲ့ နိုငျငံသားတှအေတှကျ ကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးခှင့ျရဖို့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျဘကျက စီစဉျဆောငျရှကျပေးမှု အခွအေနတှေကွေား မှာတော့ အဆငျပွပွေေ မဲပေးနိုငျခဲ့သူတှရှေိသလို မဲပေးခှင့ျဆုံးရှုံးခဲ့ရသူတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။
ရှှေ့ပွောငျးလုပျသား သောငျးခြီရှိနတေဲ့ ကခငြျပွညျနယျ ဖားကန့ျမွို့နယျဘကျမှာတော့ မိမိတို့ရဲ့ အရပျဒသေတှမှော မဲပွနျမပေးနိုငျတဲ့သူတှေ အထူးသဖွင့ျ ကိုဗဈကာလ Stay At Home အမိန့ျထုတျထားတဲ့ ဖားကန့ျနယျမွထေဲ ကွိုတငျမဲပေးနိုငျရေး ဆောငျရှကျ နတောတှကေို ဖားကန့ျပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျ ဦးတင့ျစိုးက ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးကို ရှငျးပွပါတယျ။
" ကနြောျတို့က ကွိုတငျဆန်ဒမဲဆိုတဲ့နရောမှာ အသကျ ၆၀အထကျ သူတှရှေိမယျ။ မဲရုံတှမှော တာဝနျယူကွမယ့ျ မဲရုံမှူးတို့ ဒုမဲရုံမှူးတို့ လုံခွုံရေးတို့ နောကျ ပါတီတှကေ ခန့ျထားတဲ့ မဲရုံ ကိုယျစားလှယျတို့ကတော့ ကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးနကွေတယျဗြ။၇ ရကျနေ့အထိ သတျမှတျထားတယျ ဆိုတဲ့နရောမှာ လူကွီးတှကေတော့ ပေးပွီးကွပွီဗြ။မနေ့ကပဲ ကခငြျပွညျနယျအစိုးရအဖှဲ့ ကနလေညျး ကွညောထားတာရှိပါတယျခငျဗြ။ အဲ့တာက ဘာလဲဆိုရငျ ကနြောျတို့နယျမွကေ Stay At Home ကွညောထားတာ ရှိတော့ အဲ့တော့ တခွားကနေ ဖားကန့ျကို ပွနျလာတဲ့သူတှတေို့ နောကျ ဖားကန့ျကနေ တခြို့ကခငြျပွညျနယျ တှငျးကို သှားဖို့ ခကျခဲနတေဲ့သူတှကေို မနကျဖွနျ ( နိုဝငျဘာလ ၇ရကျ) မဲပေးဖို့ ခှင့ျပွုထားတဲ့ဟာတော့ ရှိပါတယျခငျဗြ။ အဓိက ကနြောျတို့ နယျမွမှောက အဓိကအခကျခဲက အဲ့တာပါပဲခငျဗြ။ မိုးညှငျးမွို့နယျရယျ ဖားကန့ျမွို့နယျရယျကStay At Home ဒသေလေ။ ကိုယျတိုငျသှားပွီး မဲထည့ျလို့မရဘူးကှာရမျတငျးဝငျရမှာလိုမြိုးတှပေါရှိနတေော့ လောလောဆယျ ပွညျနယျအစိုးရဘကျက ဒါကို ဖွလြေော့ပေးထားပါတယျခငျဗြ။"
ကွိုတငျမဲဆန်ဒပေးဖို့ အခှင့ျအရေးဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့ မှနျပွညျနယျ ပေါငျမွို့နယျဘကျက ရလေုပျသားတှေ ၁၀၀၀ နီးပါးလညျး အခွအေနကေို ပွောပွခငြျပါတယျ။ကွိုတငျမဲပေးခှင့ျ နောကျဆုံးရကျဖွဈတဲ့ နိုဝငျဘာလ ၆ရကျနေ့ နဲ့ ၇ ရကျနေ့တှမှော ကွိုတငျဆန်ဒမဲလာပေးဖို့ ကောျမရှငျဘကျကပွောပမေဲ့ ရလေုပျငနျး လုပျငနျးခှငျဖွဈတဲ့ ပငျလယျထဲ ထှကျရမှာမို့ မှနျပွညျနယျ အလှပျကြေးရှာနဲ့ ဝဲပတနျကြေးရှာက ရလေုပျသားတထောငျနီးပါး မဲပေးခှင့ျဆုံးရှုံးရတဲ့အခွအေနဖွေဈနတောပါ။
ရလေုပျသားတှဟောဒီရအေတကျအကပြေါျမူတညျပွီးလှထှေကျရတာကွောင့ျ၊ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက သတျမှတျထားတဲ့ ကွိုတငျမဲပေးရမယ့ျရကျမတိုငျခငျ ပငျလယျပွငျထှကျရမယ့ျ အခွအေနဖွေဈနပေါတယျ။မိသားစု စားဝတျနရေေး အဆငျမပွတောကွောင့ျ ခငျပှနျးနဲ့ သားဖွဈသူက ကွိုတငျမဲထည့ျခှင့ျမရပဲ ပငျလယျထှကျပွီး အလုပျလုပျနရေတယျလို့ အလှပျရှာနကေ မမိခြိုက ပွောပါတယျ။
“ ကွိုတငျမဲ မထည့ျရတော့ ကြှနျမတို့က မဲထည့ျပိုငျခှင့ျဆုံးရှုံးသှားတော့ စိတျတော့မကောငျး ဘူးပေါ့။ ကြှနျမတို့က မဲတော့ ထည့ျခငြျတာပေါ့၊ ကြှနျမတို့ ယောကျကြား၊ ကြှနျမတို့ သားတှကေ အကုနျလုံးက ရလေုပျသား တှဆေိုတော့ သူမြားအလုပျလုပျရတယျ။ သူမြားအလုပျလုပျရတော့ ပိုကျဆံ ယူထားတယျလေ ပငျလယျထှကျဆို ထှကျရတာပေါ့။ ကြှနျမတို့မှာ စားဝတျနရေေးတှလေညျး ရှိသေးတယျလေ၊ နောကျပွီးတော့ သူမြားဆီမှာ အလုပျလုပျရတယျ ဆိုတော့ သူမြားဆီက ပိုကျဆံတှယေူထားတယျ။ အလုပျဆငျးခြိနျဆိုရငျ ဆငျးရတာပေါ့၊ အခကျအခဲ က စားဝတျနရေေးမှာလညျး ရှိသေးတယျ။ ကြှနျမတို့က ထှကျရတယျလေ၊ အလုပျရှငျက ထှကျဆို ထှကျရတယျလေ၊ သူမြားအလုပျ လုပျတာကိုး၊ မဲပေးခငြျစိတျရှိပမေယ့ျ စားဝတျနရေေး အဆငျမပွေ တော့ ထှကျရတာပေါ့”
ဒီလိုမြိုး ကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးခဲ့ကွသူတှရေဲ့ကွုံခဲ့ရတဲ့ အခကျအခဲနဲ့ ကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးခှင့ျမရသူတှရေဲ့ မဲပေးခှင့ျ ဆုံးရှုံးမှုအခွအေနတှေအေပေါျ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ စီမံခန့ျခှဲမှုနဲ့ပတျသကျပွီး ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲစောင့ျကွည့ျလေ့လာသူ New Myanmar Foundation က မမွနန်ဒာသငျးက အခုလိုအကွံပွုပါတယျ။
" ကမြတို့ ကွိုတငျမဲတှကေအောကျတိုဘာ ၁၉ ကနေ နိုဝငျဘာလ ၅ရကျနေ့ အထိက အသကျ ၆၀ကြောျအရှယျပေါ့နောျ ဒီကိုဗဈကွောင့ျမဲမပေးနိုငျမယ့ျသူတှအေတှကျကို ရညျရှယျပွီးလုပျတယျ ဒါက တပိုငျးပေါ့။ ပွီးတော့ ၆ရကျနဲ့ ၇ရကျနေ့အထိ ပေါ့ အဲ့တာက ကိုယ့ျရဲ့ မဲဆန်ဒနယျထဲမှာပဲ ရှိတဲ့သူတှအေတှကျ ရညျရှယျပွီးတော့ ထားတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရလေုပျသားတို့ သငျ်ဘောသားတို့က လမျးညှှနျခကြျထဲ သခြောမရှိနတေဲ့အခါကတြော့ပေါငျတငျ မဟုတျပဲနဲ့ တနငျ်သာရီတိုငျးတခုလုံးမှာ ရလေုပျသားတှေ ဒီလိုအခွအေနမြေိုးတှကွေုံနရေတယျ။ ကမြတို့မွငျတာကတော့- ကွိုတငျမဲနဲ့ပတျသကျတဲ့ သခြောတဲ့ Procedure တခုပေါ့နောျ ရှိဖို့ လိုအပျနတေယျ လို့မွငျတယျ။အထူးသဖွင့ျ မဲဆန်ဒနယျအတှငျးကသူတှေ အဲ့ဒီ့အထဲမှာမှ မသိလိုကျတဲ့သူတှလေညျး ရှိနတောမြိုးတှလေညျး ရှိနတေယျပေါ့နောျ ဒါကွောင့ျ နောကျပိုငျးမှာ ကမြတို့အကွံပေးလိုတာက တခွားသော နိုငျငံခွားရောကျကွိုတငျမဲတှေ လုပျပေးသလိုပဲ အခွားသောမဲတှကေို အခြုပျမဲပဲဖွဈဖွဈ ဆေးရုံမှာ ကောကျတဲ့မဲပဲဖွဈဖွဈ ဥပမာ ရလေုပျသားတို့ သငျ်ဘောသားတို့ပဲဖွဈဖွဈ ခရီးထှကျရတော့သူတှအေတှကျ ဘယျလိုမဲပေးရမယျဆိုတဲ့ အစီအစဉျတှေ ကွိုတငျပွီး လုပျထားသင့ျတယျလို့ ကမြကတော့ အကွံပွုခငြျတာပေါ့နောျ အဓိကကတော့- Procedure နဲ့Time Line ကို လူတှကေ မသိနကွေတာပေါ့နောျ။တခုခုကို ထုတျပွနျလိုကျမယျဆိုရငျ အောကျခွကေနေ အခြိနျမှီ မသိနကွေတာမြိုးတှလေညျး ကမြတို့ တှေ့နရေတယျ။"
၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ ရှေးကောကျပှဲမှာ မိမိ မဲဆန်ဒနယျမှာ ရှိနပေမေဲ့လညျး မဲရုံကို ကိုယျတိုငျ မဲမသှားပေးနိုငျတဲ့သူတှေ အတှကျကိုလညျး သကျဆိုငျရာ ရပျကှကျ ကြေးရှာအုပျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျအဖှဲ့ခှဲရုံးတှမှော မနေ့သောကွာနေ့ နိုဝငျဘာလ ၆ရကျနေ့နဲ့ ဒီကနေ့ နိုဝငျဘာလ ၇ရကျနေ့ စနနေေ့တှမှော ကွိုတငျမဲဆန်ဒပေးနိုငျကွပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ကိုဗဈ ၁၉ ကပျရောဂါ ကာလ Stay At Home ထုတျပွနျထားတဲ့ မွို့နယျတှမှောလညျး ကွိုတငျဆန်ဒမဲတှကေို မဲဆန်ဒရှငျတှရေဲ့ နအေိမျတှမှော သှားရောကျ ကွိုတငျဆန်ဒမဲကောကျခံနိုငျပွီး ကိုဗဈအတှကျ သီးခွားခှဲ ကန့ျသတျနထေိုငျနရေတဲ့Quarantine Center Facility Quarantine Hotel Quarantine Home Quarantine ဝငျနရေတဲ့သူတှအေတှကျကိုလညျး ကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးခှင့ျရဖို့ စီစဉျထားတာဖွဈပါတယျ။
ဒီကွိုတငျဆန်ဒမဲပေးတာတှကေို လှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှရှေေးကောကျပှဲ စောင့ျကွည့ျလေ့လာသူတှဘေကျက သကျဆိုငျရာ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျနဲ့ဆကျသှယျပွီးတော့ မဲဆန်ဒရှငျရဲ့ လြှို့ဝှကျ ဆန်ဒပွုခွငျးကို မထိခိုကျစပေဲ ကိုဗဈ ၁၉ ကာကှယျရေးနညျးလမျးတှနေဲ့အညီ လိုကျပါကွည့ျရှု့နိုငျကွောငျးကိုလညျး ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျဘကျက အောကျတိုဘာလ ၂၄ရကျနေ့က ကွညောခကြျထုတျပွနျထားတာပါတယျ။
