(Zawgyi/Unicode)
အီရန် ဖမ်းထားတဲ့ ကိုရီးယား ရေနံတင် သဘောၤနဲ့ သဘောၤဝန်ထမ်းတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးရေး အီရန် သံအမတ်ကို ဆင့်ခေါ်ပြီး တောင်ကိုရီးယား အစိုးရက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာ သဘောၤသား အများစုပါတဲ့ MT Hankuk Chemi ရေနံတင် သဘောၤ ဖမ်းဆီးခံရမှုကို သံတမန်ရေး နည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းနိုင်ရေး တောင်ကိုရီးယား အစိုးရက ကြိုးစားနေသလို Hormuz ရေလက်ကြား အနီးကိုလည်း ဖျက်သဘောၤနဲ့ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ စေလွှတ်ထားပါတယ်။ မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြပေးမှာပါ။
“Hormuz ရေလက်ကြား အနီး ပင်လယ်ပြင်မှာ Cheonghae တပ်ဖွဲ့ အင်္ဂါနေ့ မနက်ပိုင်းမှာ ရောက်ရှိသွားပြီ”လို့ ကိုရီးယား ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Boo Seung-chan က ပြောဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဖမ်းဆီးခံ သဘောၤသားတွေရဲ့ ဘေးကင်းလုံခြုံမှု အတွက် ဆောင်ရွက်မှာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ထပ်လောင်း ပြောပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ဒီသဘောၤသားတွေ လွတ်မြောက်ရေး အတွက် စစ်ရေးအရ ဆောင်ရွက်ဖို့ အစီအစဉ်တော့ မရှိပါဘူး။
ဒီဖမ်းဆီးမှုဟာ အလွန် စိုးရိမ်ဖွယ် ကောင်းတဲ့ ကိစ္စလို့လည်း တောင်ကိုရီးယား သမ္မတ ရုံးက အင်္ဂါနေ့မှာ ပြောဆိုပြီး တောင်ကိုရီးယား ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက Hormuz ရေလက်ကြား အနီးကို တန် ၄,၄၀၀ ဖျက်သဘောၤတစင်းနဲ့ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀၀ လောက်ပါတဲ့ ပင်လယ်ဓားပြ နှိမ်နင်းရေး တပ်ဖွဲ့ စေလွှတ်ထားပါတယ်။
အီရန် ဖမ်းထားတဲ့ တောင်ကိုရီးယား ရေနံတင် သဘောၤ MT Hankuk Chemi က ဝန်ထမ်း ၂၀ ထဲ မြန်မာ သဘောၤသား ၁၁ဦး ပါဝင်ပါတယ်။ တောင်ကိုရီးယား ၅ ဦး၊ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ ဗီယက်နမ်တို့က ၂ ဦးစီ ပါဝင်ပါတယ်။ တောင်ကိုရီးယားဆိုင်ရာ အီရန် သံအမတ်ကြီး Saeed Badamchi Shabestari ကို တောင်ကိုရီးယား နိုင်ငံခြားရေးဌာနက အင်္ဂါနေ့မှ ဆင့်ခေါ်ပြီး သဘောၤနဲ့ သဘောၤသားတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို သံတမန်ရေး လမ်းကြောင်းနဲ့ ဖြေရှင်းနိုင်ရေး အတွက် တောင်ကိုရီးယား ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ တခုလည်း အီရန်ကို သွားဖို့ ရှိပါတယ်။
အီရန်ကို အတတ်နိုင်ဆုံး အမြန်ဆုံး သွားဖို့ စီစဉ်နေကြောင်း နိုင်ငံခြားရေး ဌာန ပြောခွင့်ရ Choi Young-sam ကလည်း အင်္ဂါနေ့ သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောပါတယ်။
“သံတမန်ရေး အရ စိစစ် အဖြေရှာသွားဖို့နဲ့ နိုင်ငံသားတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုသွားမယ့် အကြောင်း ပြောသွားတာပါ။ နိုင်ငံသား အားလုံးနဲ့ သဘောၤ ပြန်လွတ်လာရေး အတွက် ဘက်ပေါင်းစုံက ဆောင်ရွက်နေကြောင်း နိုင်ငံခြားရေး ဌာန ပြောခွင့်ရက ပြောသွားတာပါ။
အီရန် အပေါ် အမေရိကန်ရဲ့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု ကာလ အတွင်း တောင်ကိုရီးယား ဘဏ်တွေမှာ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ အီရန်ပိုင်ဆိုင်မှု ဒေါ်လာ သန်း ၇၀၀၀ ကျော် ထုတ်ယူခွင့်ရရေး အီရန်နဲ့ တောင်ကိုရီးယား အစိုးရကြား ဆွေးနွေးမှု မပြေလည်ချိန်မှာဘဲ အခုလို ဖမ်းဆီးမှု ဖြစ်လာတာပါ။ အီရန်ဘက်က ဒီငွေကို သုံးပြီး COVAX ကာကွယ်ဆေး ဝယ်ယူဖြန့်ဖြူးမှု အစီအစဉ်ကနေ COVID-19 ကာကွယ်ဆေး ဝယ်ယူလိုနေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိုရီးယား သုတေသန- သံတမန်ရေးနဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာအဖွဲ့ရဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး Shim Beom-Chul ကလည်း အခုလို သုံးသပ်ပါတယ်။
“COVID-19 ဖြစ်ပွားမှုတွေ အတွင်း အီရန်ဟာ အခက်အခဲတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ သူတို့ အနေနဲ့ သံတမန်ရေး လမ်းကြောင်းနဲ့ဘဲ ဆောင်ရွက်နေရင် တောင်ကိုရီးယား အစိုးရဘက်က ဒီကိစ္စကို အရေးတယူ မလုပ်နိုင်ဘူးလို့ အီရန်ဘက်က တွေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် တောင်ကိုရီးယား အစိုးရကို ဖိအားပေးနိုင်ဖို့ အတွက် တောင်ကိုရီးယား သဘောၤကို ဖမ်းလိုက်တာ ဖြစ်နိုင်တယ်” လို့ သုံးသပ်သွားတာပါ။
ဒီသဘောၤကို ဖမ်းတာက ဓားစာခံ ဖမ်းတာ မဟုတ်ဘူးလို့ အီရန် အစိုးရ ပြောခွင့်ရ Ali Rabiei က အင်္ဂါနေ့မှာ ပြောပါတယ်။
“ဓားစာခံ ဖမ်းတယ်လို့ ပြောကြမယ်ဆိုရင် အဲဒါဟာ ကိုရီးယား အစိုးရပါ။ မဟုတ်မမှန် အကြောင်းပြပြီး အီရန်ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှု ဒေါ်လာ သန်း ၇,၀၀၀ ကျော်ကို ယူထားတာပါ” လို့ ပြောဆိုသွားတာပါ။
“ဒီသဘောၤကြောင့် ပါရှန်ပင်လယ်ကွေ့ အတွင်းမှာ ရေနံ ညစ်ညမ်းမှု ဖြစ်တာကြောင့် ဖမ်းခဲ့တာ ဖြစ်ကြောင်း၊ မဖမ်းခင်မှာလည်း သတိပေးခဲ့ကြောင်း၊ ဒီလုပ်ရပ်ဟာ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ကိစ္စ မဟုတ်ဘဲ ကမ္ဘာတလွှားမှာ လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်သာ ဖြစ်ကြောင်း” အီရန် အစိုးရ ပြောခွင့်ရက ပြောပါတယ်။
တောင်ကိုရီးယား အလံတင် MT Hankuk Chemi ရေနံတင် သဘောၤက ဆော်ဒီအာရေဗျ နိုင်ငံ Jubail ကနေ အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု Fujairah ကို ခုတ်မောင်းနေစဉ် တနလာၤနေ့က လက်နက်ကိုင် အီရန် တပ်ဖွဲ့တွေက သဘောၤကို ဝန်းရံ၊ နောက် အီရန် ရဟတ်ယာဉ် တစင်းနဲ့ အတူ အီရန် ရေပိုင်နက်ထဲကို မောင်းခိုင်းခဲ့တာ ဖြစ်တယ်လို့ သဘောၤပိုင်ရှင်က အင်္ဂါနေ့မှာ ပြောပါတယ်။
ကနဦးမှာတော့ အီရန် တပ်ဖွဲ့တွေက သဘောၤကို စစ်ဆေးလိုတယ်လို့သာ ပြောခဲ့ပြီး အသေးစိတ် မပြောခဲ့ဘူးလို့လည်း တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။ သဘောၤ ကပ္ပတိန်က တောင်ကိုရီးယားက ကုမ္ပဏီရဲ့ လုံခြုံရေး တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပြီး အခြေအနေကို ပြောခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာ ရေနံတင် သဘောၤ ကပ္ပတိန်ကိုလည်း ကုမ္ပဏီဘက်က အဆက်အသွယ် မရတော့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ရေနံတင် သဘောၤက ပယ်လယ်တွင်း ညစ်ညမ်းမှု ဖြစ်စေတယ်ဆိုတဲ့ ပြောဆိုချက်ကို သဘောၤကုမ္ပဏီဘက်က ငြင်းဆိုထားပါတယ်။ အီရန်တို့ ဖမ်းထားတဲ့ ရေနံတင် သဘောၤကို ချက်ချင်း ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနကလည်း တောင်းဆိုထားပါတယ်။ ဒဏ်ခတ်မှု ဖိအားတွေ သက်သာစေဖို့ အတွက် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို အကြပ်ကိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး ပါရှန်ပင်လယ်ကွေ့ အတွင်း လွတ်လပ်စွာ ရေကြောင်းသွားလာခွင့်ကို အီရန်က ခြိမ်းခြောက်နေတာလို့လည်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ပြောဆိုထားပါတယ်။
................
မွနျမာသဘောၤသားတှအေပါအဝငျ ရနေံတငျသငျ်ဘော ကို အီရနျပွနျလှှတျရေး တောငျကိုရီးယား သံတမနျနညျးသုံးမညျ
(Unicode)
အီရနျ ဖမျးထားတဲ့ ကိုရီးယား ရနေံတငျ သဘောၤနဲ့ သဘောၤဝနျထမျးတှကေို ပွနျလှှတျပေးရေး အီရနျ သံအမတျကို ဆင့ျခေါျပွီး တောငျကိုရီးယား အစိုးရက တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ မွနျမာ သဘောၤသား အမြားစုပါတဲ့ MT Hankuk Chemi ရနေံတငျ သဘောၤ ဖမျးဆီးခံရမှုကို သံတမနျရေး နညျးလမျးနဲ့ ဖွရှေငျးနိုငျရေး တောငျကိုရီးယား အစိုးရက ကွိုးစားနသေလို Hormuz ရလေကျကွား အနီးကိုလညျး ဖကြျသဘောၤနဲ့ တပျဖှဲ့ဝငျတှေ စလှေှတျထားပါတယျ။ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွပေးမှာပါ။
“Hormuz ရလေကျကွား အနီး ပငျလယျပွငျမှာ Cheonghae တပျဖှဲ့ အငျ်ဂါနေ့ မနကျပိုငျးမှာ ရောကျရှိသှားပွီ”လို့ ကိုရီးယား ကာကှယျရေး ဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရ Boo Seung-chan က ပွောဆိုခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။
ဖမျးဆီးခံ သဘောၤသားတှရေဲ့ ဘေးကငျးလုံခွုံမှု အတှကျ ဆောငျရှကျမှာ ဖွဈတယျလို့လညျး သူက ထပျလောငျး ပွောပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ဒီသဘောၤသားတှေ လှတျမွောကျရေး အတှကျ စဈရေးအရ ဆောငျရှကျဖို့ အစီအစဉျတော့ မရှိပါဘူး။
ဒီဖမျးဆီးမှုဟာ အလှနျ စိုးရိမျဖှယျ ကောငျးတဲ့ ကိစ်စလို့လညျး တောငျကိုရီးယား သမ်မတ ရုံးက အငျ်ဂါနေ့မှာ ပွောဆိုပွီး တောငျကိုရီးယား ကာကှယျရေး ဝနျကွီးဌာနက Hormuz ရလေကျကွား အနီးကို တနျ ၄,၄၀၀ ဖကြျသဘောၤတစငျးနဲ့ တပျဖှဲ့ဝငျ ၃၀၀ လောကျပါတဲ့ ပငျလယျဓားပွ နှိမျနငျးရေး တပျဖှဲ့ စလှေှတျထားပါတယျ။
အီရနျ ဖမျးထားတဲ့ တောငျကိုရီးယား ရနေံတငျ သဘောၤ MT Hankuk Chemi က ဝနျထမျး ၂၀ ထဲ မွနျမာ သဘောၤသား ၁၁ဦး ပါဝငျပါတယျ။ တောငျကိုရီးယား ၅ ဦး၊ အငျဒိုနီးရှားနဲ့ ဗီယကျနမျတို့က ၂ ဦးစီ ပါဝငျပါတယျ။ တောငျကိုရီးယားဆိုငျရာ အီရနျ သံအမတျကွီး Saeed Badamchi Shabestari ကို တောငျကိုရီးယား နိုငျငံခွားရေးဌာနက အငျ်ဂါနေ့မှ ဆင့ျခေါျပွီး သဘောၤနဲ့ သဘောၤသားတှကေို ပွနျလှှတျပေးဖို့ တောငျးဆိုထားပါတယျ။ ဒီကိစ်စကို သံတမနျရေး လမျးကွောငျးနဲ့ ဖွရှေငျးနိုငျရေး အတှကျ တောငျကိုရီးယား ကိုယျစားလှယျ အဖှဲ့ တခုလညျး အီရနျကို သှားဖို့ ရှိပါတယျ။
အီရနျကို အတတျနိုငျဆုံး အမွနျဆုံး သှားဖို့ စီစဉျနကွေောငျး နိုငျငံခွားရေး ဌာန ပွောခှင့ျရ Choi Young-sam ကလညျး အငျ်ဂါနေ့ သတငျးစာ ရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောပါတယျ။
“သံတမနျရေး အရ စိစဈ အဖွရှောသှားဖို့နဲ့ နိုငျငံသားတှကေို အကာအကှယျပေးဖို့ တောငျးဆိုသှားမယ့ျ အကွောငျး ပွောသှားတာပါ။ နိုငျငံသား အားလုံးနဲ့ သဘောၤ ပွနျလှတျလာရေး အတှကျ ဘကျပေါငျးစုံက ဆောငျရှကျနကွေောငျး နိုငျငံခွားရေး ဌာန ပွောခှင့ျရက ပွောသှားတာပါ။
အီရနျ အပေါျ အမရေိကနျရဲ့ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှု ကာလ အတှငျး တောငျကိုရီးယား ဘဏျတှမှော ထိနျးခြုပျထားတဲ့ အီရနျပိုငျဆိုငျမှု ဒေါျလာ သနျး ၇၀၀၀ ကြောျ ထုတျယူခှင့ျရရေး အီရနျနဲ့ တောငျကိုရီးယား အစိုးရကွား ဆှေးနှေးမှု မပွလေညျခြိနျမှာဘဲ အခုလို ဖမျးဆီးမှု ဖွဈလာတာပါ။ အီရနျဘကျက ဒီငှကေို သုံးပွီး COVAX ကာကှယျဆေး ဝယျယူဖွန့ျဖွူးမှု အစီအစဉျကနေ COVID-19 ကာကှယျဆေး ဝယျယူလိုနတောလညျး ဖွဈပါတယျ။ အမြိုးသားလုံခွုံရေးဆိုငျရာ ကိုရီးယား သုတသေန- သံတမနျရေးနဲ့ လုံခွုံရေးဆိုငျရာအဖှဲ့ရဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး Shim Beom-Chul ကလညျး အခုလို သုံးသပျပါတယျ။
“COVID-19 ဖွဈပှားမှုတှေ အတှငျး အီရနျဟာ အခကျအခဲတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနရေပါတယျ။ သူတို့ အနနေဲ့ သံတမနျရေး လမျးကွောငျးနဲ့ဘဲ ဆောငျရှကျနရေငျ တောငျကိုရီးယား အစိုးရဘကျက ဒီကိစ်စကို အရေးတယူ မလုပျနိုငျဘူးလို့ အီရနျဘကျက တှေးနိုငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ တောငျကိုရီးယား အစိုးရကို ဖိအားပေးနိုငျဖို့ အတှကျ တောငျကိုရီးယား သဘောၤကို ဖမျးလိုကျတာ ဖွဈနိုငျတယျ” လို့ သုံးသပျသှားတာပါ။
ဒီသဘောၤကို ဖမျးတာက ဓားစာခံ ဖမျးတာ မဟုတျဘူးလို့ အီရနျ အစိုးရ ပွောခှင့ျရ Ali Rabiei က အငျ်ဂါနေ့မှာ ပွောပါတယျ။
“ဓားစာခံ ဖမျးတယျလို့ ပွောကွမယျဆိုရငျ အဲဒါဟာ ကိုရီးယား အစိုးရပါ။ မဟုတျမမှနျ အကွောငျးပွပွီး အီရနျရဲ့ ပိုငျဆိုငျမှု ဒေါျလာ သနျး ၇,၀၀၀ ကြောျကို ယူထားတာပါ” လို့ ပွောဆိုသှားတာပါ။
“ဒီသဘောၤကွောင့ျ ပါရှနျပငျလယျကှေ့ အတှငျးမှာ ရနေံ ညဈညမျးမှု ဖွဈတာကွောင့ျ ဖမျးခဲ့တာ ဖွဈကွောငျး၊ မဖမျးခငျမှာလညျး သတိပေးခဲ့ကွောငျး၊ ဒီလုပျရပျဟာ ရှုပျထှေးတဲ့ ကိစ်စ မဟုတျဘဲ ကမ်ဘာတလှှားမှာ လုပျရိုးလုပျစဉျသာ ဖွဈကွောငျး” အီရနျ အစိုးရ ပွောခှင့ျရက ပွောပါတယျ။
တောငျကိုရီးယား အလံတငျ MT Hankuk Chemi ရနေံတငျ သဘောၤက ဆောျဒီအာရဗြေ နိုငျငံ Jubail ကနေ အာရပျစောျဘှားမြားပွညျထောငျစု Fujairah ကို ခုတျမောငျးနစေဉျ တနလာၤနေ့က လကျနကျကိုငျ အီရနျ တပျဖှဲ့တှကေ သဘောၤကို ဝနျးရံ၊ နောကျ အီရနျ ရဟတျယာဉျ တစငျးနဲ့ အတူ အီရနျ ရပေိုငျနကျထဲကို မောငျးခိုငျးခဲ့တာ ဖွဈတယျလို့ သဘောၤပိုငျရှငျက အငျ်ဂါနေ့မှာ ပွောပါတယျ။
ကနဦးမှာတော့ အီရနျ တပျဖှဲ့တှကေ သဘောၤကို စဈဆေးလိုတယျလို့သာ ပွောခဲ့ပွီး အသေးစိတျ မပွောခဲ့ဘူးလို့လညျး တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။ သဘောၤ ကပ်ပတိနျက တောငျကိုရီးယားက ကုမ်ပဏီရဲ့ လုံခွုံရေး တာဝနျရှိသူတှနေဲ့ ဆကျသှယျပွီး အခွအေနကေို ပွောခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျးမှာ ရနေံတငျ သဘောၤ ကပ်ပတိနျကိုလညျး ကုမ်ပဏီဘကျက အဆကျအသှယျ မရတော့တာ ဖွဈပါတယျ။
ရနေံတငျ သဘောၤက ပယျလယျတှငျး ညဈညမျးမှု ဖွဈစတေယျဆိုတဲ့ ပွောဆိုခကြျကို သဘောၤကုမ်ပဏီဘကျက ငွငျးဆိုထားပါတယျ။ အီရနျတို့ ဖမျးထားတဲ့ ရနေံတငျ သဘောၤကို ခကြျခငြျး ပွနျလှှတျပေးဖို့ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာနကလညျး တောငျးဆိုထားပါတယျ။ ဒဏျခတျမှု ဖိအားတှေ သကျသာစဖေို့ အတှကျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးကို အကွပျကိုငျဖို့ ရညျရှယျပွီး ပါရှနျပငျလယျကှေ့ အတှငျး လှတျလပျစှာ ရကွေောငျးသှားလာခှင့ျကို အီရနျက ခွိမျးခွောကျနတောလို့လညျး အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးဌာနက ပွောဆိုထားပါတယျ။
