(Zawgyi/Unicode)
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ပြည်နယ်အများစုမှာ မိုးသည်းပြီး ရေကြီးရေလျှံဖြစ်နေလို့ ဒုက္ခသည်အများစုနေနေတဲ့ Cox’s Bazar ဒုက္ခသည်စခန်းမှာလည်း ရေကြီးတဲ့ဒဏ်ကို ခံစားနေရပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တချို့ပြောပြချက်ကို ကိုဇော်ထက် တင်ပြပေးမှာပါ။
မုတ်သုံအားကောင်းနေတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ ဒီရက်ပိုင်းမိုးသည်းထန်နေလို့ လူ ၈ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၂.၂ သန်းကို သက်ရောက်မှုရှိခဲ့ကြောင်း Oxfam အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ လုံခြုံမှုအပြည့်အဝမရှိတဲ့ Cox’s Bazar ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာတော့ မိုးရေကြီးတာနဲ့အတူ မြေပြိုမှုတွေနောက်ဆက်တွဲဖြစ်လာမှာ စိုးရိမ်နေရကြောင်း စခန်း ၃၀ ကျော်ရှိတဲ့ ကူးတူးပလောင် ဒုက္ခသည်စခန်းက ဦးမောင်မောင်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ မိုးက ဒီမှာအင်မတန်မှ များတယ်၊ မိုးလည်းများတယ်၊ မြေပြိုမှုတွေလည်းရှိတယ်၊ တချို့လူတွေမှာ မုန်တိုင်းတွေဘာတွေ တိုက်ပြီးတော့ ဒီမှာ တဲတွေဘာတွေ၊ ပလပ်စတစ်တွေဘာတွေ လေနဲ့ ပါသွားတာရှိတယ်။ NGO တွေလည်း နေရာတိုင်းမှာ အကူအညီပေးလို့ လုံလောက်မှုမရှိပါဘူး၊ ကျနော်တော့ အဲလိုပြောချင်ပါတယ်။ နေရာတိုင်းမှာသူတို့သွားပြီး အကူအညီလုပ်လို့မရဘူး၊ လှေလည်းမရှိဘူး၊ ရေကြီးတဲ့နေရာမှာ သွားလို့မရဘူး အဲလိုဖြစ်နေပါတယ်။”
ဆိုင်ကလုန်း Amphan ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ဝင်ရောက်ပြီး၂လအကြာမှာ အခုလို ဒုတိယအကြိမ် ရေကြီးရေလျှံတာတွေ ထပ်ဖြစ်နေတာပါ။ နိုင်ငံမြောက်ပိုင်း Rangpur ခရိုင်မှာ ဒီကနေ့ မိုးရေချိန်စံချိန်တင်ရွာခဲ့ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကလည်း ခရိုင် ၂၀ လောက်မှာ တကြော့ပြန် မြစ်ရေကြီးတာတွေ ဖြစ်ခဲ့လို့ ပုံမှန်အခြေအနေထက် ၁၆ ပေလောက်ရေတက်ခဲ့ပါတယ်။ သီးနှံစိုက်ခင်းတွေ ပျက်စီးခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
Cox’s Bazar ကဒုက္ခသည်စခန်းတွေကို COVID-19 ရောဂါရောက်ရှိနေပြီဆိုတာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက မတ်လ ၂၄ ရက်မှာ အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဆိုးရွားတဲ့ရာသီဥတုကြောင့် အခြေအနေတွေ ပိုးဆိုးလာမှာ စခန်းနေထိုင်သူတွေက စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အခုထိဘယ်နှစ်ယောက် ကူးစက်တယ် အခြေအနေဘယ်လိုရှိတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို မရနိုင်ဘူးလို့ ရိုဟင်ဂျာ လူငယ်အစည်းအရုံး အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဦးခင်မောင်က ပြောပါတယ်။
“ အတိအကျဘယ်နှစ်ယောက်မှာ ဒီရောဂါကူးစက်ထားလဲဆိုတာ ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင်မသိဘူးလေ၊ ကျနော်ကတော့ များများကူးစက်ခဲ့နိုင်တယ်လို့ ယူဆလို့ရတယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့ လူတွေကဒီမှာ social distance ဘယ်လိုမှ ထိန်းကြောင်းလို့မရတာရှိတယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့ ဒီရောဂါဟာ ဖြစ်နိုင်ခြေများပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ NGO တွေကထုတ်တဲ့ စာရင်းမှာကြည့်လိုက်ချိန်မှာ အင်မတန်နည်းတာတွေ့ရတယ်။ ဒီစာရင်းမှာ ကျနော်တို့ သံသယဝင်တယ်။”
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တနိုင်ငံလုံးမှာ ဒီကနေ့ COVID-19 ရောဂါနဲ့ သေဆုံးသူအယောက် ၅၀ ရှိခဲ့ပြီး စုစုပေါင်းသေဆုံးသူအရေအတွက် ၂၆၆၈ ယောက်ရှိလာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ Cox’s Bazar ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ရိုဟင်ဂျာနဲ့ ဘင်္ဂါလီ ဒုက္ခသည်စုစုပေါင်း ၉သိန်းလောက်ရှိပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရကတော့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံထားပါဘူး။
............
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ရကွေီး မွပွေိုမှုတှဖွေဈပေါျ
(Unicode)
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ပွညျနယျအမြားစုမှာ မိုးသညျးပွီး ရကွေီးရလြှေံဖွဈနလေို့ ဒုက်ခသညျအမြားစုနနေတေဲ့ Cox’s Bazar ဒုက်ခသညျစခနျးမှာလညျး ရကွေီးတဲ့ဒဏျကို ခံစားနရေပါတယျ။ ဒုက်ခသညျတခြို့ပွောပွခကြျကို ကိုဇောျထကျ တငျပွပေးမှာပါ။
မုတျသုံအားကောငျးနတေဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှမှာ ဒီရကျပိုငျးမိုးသညျးထနျနလေို့ လူ ၈ ဦးသဆေုံးခဲ့ပွီး လူပေါငျး ၂.၂ သနျးကို သကျရောကျမှုရှိခဲ့ကွောငျး Oxfam အဖှဲ့က ထုတျပွနျပါတယျ။ လုံခွုံမှုအပွည့ျအဝမရှိတဲ့ Cox’s Bazar ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှောတော့ မိုးရကွေီးတာနဲ့အတူ မွပွေိုမှုတှနေောကျဆကျတှဲဖွဈလာမှာ စိုးရိမျနရေကွောငျး စခနျး ၃၀ ကြောျရှိတဲ့ ကူးတူးပလောငျ ဒုက်ခသညျစခနျးက ဦးမောငျမောငျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ မိုးက ဒီမှာအငျမတနျမှ မြားတယျ၊ မိုးလညျးမြားတယျ၊ မွပွေိုမှုတှလေညျးရှိတယျ၊ တခြို့လူတှမှော မုနျတိုငျးတှဘောတှေ တိုကျပွီးတော့ ဒီမှာ တဲတှဘောတှေ၊ ပလပျစတဈတှဘောတှေ လနေဲ့ ပါသှားတာရှိတယျ။ NGO တှလေညျး နရောတိုငျးမှာ အကူအညီပေးလို့ လုံလောကျမှုမရှိပါဘူး၊ ကနြောျတော့ အဲလိုပွောခငြျပါတယျ။ နရောတိုငျးမှာသူတို့သှားပွီး အကူအညီလုပျလို့မရဘူး၊ လှလေညျးမရှိဘူး၊ ရကွေီးတဲ့နရောမှာ သှားလို့မရဘူး အဲလိုဖွဈနပေါတယျ။”
ဆိုငျကလုနျး Amphan ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှကို ဝငျရောကျပွီး၂လအကွာမှာ အခုလို ဒုတိယအကွိမျ ရကွေီးရလြှေံတာတှေ ထပျဖွဈနတောပါ။ နိုငျငံမွောကျပိုငျး Rangpur ခရိုငျမှာ ဒီကနေ့ မိုးရခြေိနျစံခြိနျတငျရှာခဲ့ပွီး ပွီးခဲ့တဲ့ရကျပိုငျးကလညျး ခရိုငျ ၂၀ လောကျမှာ တကွော့ပွနျ မွဈရကွေီးတာတှေ ဖွဈခဲ့လို့ ပုံမှနျအခွအေနထေကျ ၁၆ ပလေောကျရတေကျခဲ့ပါတယျ။ သီးနှံစိုကျခငျးတှေ ပကြျစီးခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။
Cox’s Bazar ကဒုက်ခသညျစခနျးတှကေို COVID-19 ရောဂါရောကျရှိနပွေီဆိုတာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရက မတျလ ၂၄ ရကျမှာ အတညျပွုခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဆိုးရှားတဲ့ရာသီဥတုကွောင့ျ အခွအေနတှေေ ပိုးဆိုးလာမှာ စခနျးနထေိုငျသူတှကေ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး အခုထိဘယျနှဈယောကျ ကူးစကျတယျ အခွအေနဘေယျလိုရှိတယျဆိုတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှကေို မရနိုငျဘူးလို့ ရိုဟငျဂြာ လူငယျအစညျးအရုံး အမှုဆောငျဒါရိုကျတာ ဦးခငျမောငျက ပွောပါတယျ။
“ အတိအကဘြယျနှဈယောကျမှာ ဒီရောဂါကူးစကျထားလဲဆိုတာ ကနြောျတို့ကိုယျတိုငျမသိဘူးလေ၊ ကနြောျကတော့ မြားမြားကူးစကျခဲ့နိုငျတယျလို့ ယူဆလို့ရတယျ ဘာလို့လဲဆိုတော့ လူတှကေဒီမှာ social distance ဘယျလိုမှ ထိနျးကွောငျးလို့မရတာရှိတယျ။ အဲဒါကွောင့ျမို့ ဒီရောဂါဟာ ဖွဈနိုငျခွမြေားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ NGO တှကေထုတျတဲ့ စာရငျးမှာကွည့ျလိုကျခြိနျမှာ အငျမတနျနညျးတာတှေ့ရတယျ။ ဒီစာရငျးမှာ ကနြောျတို့ သံသယဝငျတယျ။”
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှတနိုငျငံလုံးမှာ ဒီကနေ့ COVID-19 ရောဂါနဲ့ သဆေုံးသူအယောကျ ၅၀ ရှိခဲ့ပွီး စုစုပေါငျးသဆေုံးသူအရအေတှကျ ၂၆၆၈ ယောကျရှိလာပွီ ဖွဈပါတယျ။ Cox’s Bazar ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ရိုဟငျဂြာနဲ့ ဘငျ်ဂါလီ ဒုက်ခသညျစုစုပေါငျး ၉သိနျးလောကျရှိပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရကတော့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံထားပါဘူး။
