(Zawgyi/Unicode)
Netherlands နိုင်ငံ The Hague မြို့က ICJ တရားရုံးမှာ မြန်မာနိုင်ငံ တရားစွဲခံရတဲ့အမှုကို ကြားနေချိန်မှာ တရားရုံးအပြင်မှာ စိတ်ဝင်တစားစောင့်ကြည့်နေသူတွေရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကနေပြီးတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင်လာပြီးတော့ အမှုရင်ဆိုင်တဲ့အပေါ် အားပေးထောက်ခံနေသူတွေ ရှိသလို အမှန်တရားပေါ်ပေါက်စေရေး မျှော်လင့်နေကြသူတွေပါ တရားရုံးအပြင်မှာ ရှိနေတာပါ။ အဲဒီတော့ တရားရုံးမှာ လျှောက်ထား တင်ပြချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သူတို့အမြင်တွေ ဘယ်လိုရှိနေပါသလဲ ။ ICJ တရားရုံးအပြင်မှာသတင်းယူနေတဲ့ ကိုဝင်းခန့်မောင်က ပြောပြမှာပါ။
ကျနော်ရောက်ရှိတာကတော့ ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးချုပ်ရှေ့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ ဂမ်ဘီယာကနေ မြန်မာကို တရားစွဲဆိုထားတဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ စာချုပ်ချိုးဖောက်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကြားဖြတ်စီမံဆောင်ရွက်ချက်တွေ ပြုသင့် ၊မပြုသင့် ကြားနာစစ်ဆေးမယ့် နောက်ဆုံးနေ့ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ကတော့ ဂမ်ဘီယာနဲ့ မြန်မာ အပြန်အလှန်တင်ပြချက်တွေကို ကြားနာပြီးပါပြီ။ ဒီနေ့မှာတော့ ၂ ချိန်ခွဲပြီးလုပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာစံတော်ချိန် ၃ နာရီမှာ ဂမ်ဘီယာဘက်က စတင်တင်သွင်းမှာဖြစ်ပြီး၊ မြန်မာစံတော်ချိန် ည ၁၀ နာရီမှာတော့ မြန်မာဘက်က ချေပချက်တွေကို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဦးဆောင်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တင်ပြမှာဖြစ်ပါတယ်။
ICJ ကို ထောက်ခံတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ အုပ်စုတွေဘက်ကတော့ ဒီကနေ့ ဆန္ဒပြကြဖို့ အစီအစဉ်မရှိဘူးလို့ သိရပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ထောက်ခံအားပေးသူတွေကတော့ ဒီကနေ့မနက်မှာ တဖွဲဖွဲ ရောက်ရှိနေပြီး ညနေကျရင်တော့ မနေ့ကလို ဆက်လက်ထောက်ခံ ဆန္ဒပြကြမယ်လို့ သိရပါတယ်။
နယ်သာလန်နိုင်ငံမှာ နှစ်ပေါင်းသုံးဆယ်ကျော်ကြာနေထိုင်ခဲ့သူဒေါ်ချိုမာက သူအခု ရောက်ရှိလာရခြင်း အကြောင်းကို အခုလိုပြောပါတယ်
“ဒီနေ့လာရတဲ့ အကြောင်းအရင်းကတော့ အန်တီအနေနဲ့ မြန်မာပြည်သားဖြစ်ပါတယ်။ အမေဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ ဒီကိုလာပြီးတော့ နိုင်ငံအတွက် လာရောက်ဖြေရှင်းတဲ့အတွက် အန်တီတို့ကလည်း တဘက်ကနေပြီးတော့ ဝိုင်းဝန်းကူညီတဲ့ သဘောပါ။”
ဆွီဒင်နိုင်ငံ လွန်းတက္ကသိုလ်မှာ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးမာစတာဘွဲ့အတွက် ပညာတော်သင် လာရောက်သင်ယူနေသူ မလဲ့နှင်းစိုးကတော့ မနေ့က တရားခွင်မှာ လာရောက်နားထောင်ခဲ့ရတဲ့သူ့အတွေ့အကြုံကို အခုလို ဝေမျှပါတယ်။
“မနေ့က ၅ နာရီခွဲလောက်ကတည်းက ဒီမှာ လာတန်းစီခဲ့ရတယ်၊ လူတွေကတော့ အများကြီးပဲပေါ့နော် ။ ညီမတို့ အစက ကြားထားတာက ဘယ်လိုကြားထားသလဲဆိုရင် ဂမ်ဘီယာဘက်ကနေပြီးတော့ public hearing အတွက်ကို လူ ၂၅ ခုံ၊ ပြီးရင် မြန်မာဘက်က လာပြီးနားထောင်သူတွေကို ၂၅ ခုံပေးမယ်လို့ ကြားထားတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ အချက်တွေကဘာဖြစ်သွားသလဲဆိုတော့ နှစ်ဖက်စလုံးအတွက်ကို ဟိုဘက်၊ ဒီဘက် မခွဲတော့ဘူး ပြီးတော့ ticket ကို ၂၀ ပဲ ပေးတယ်။ အဲဒီတော့ ၂၀ ပဲပေးတဲ့အတွက် ညီမတို့လာတဲ့သူတွေထဲမှာဆိုရင် ညီမတို့ အရှေ့မှာတော့ ရောက်နေတယ်ပေါ့နော်။ မနက် ၅ နာရီခွဲကတည်းက ရောက်နေတဲ့အတွက် ticket ကိုတော့ရခဲ့တယ် ။ ဒါပေမယ့် ဒီမြန်မာဘက်က နားထောင်တဲ့သူဆိုလို့ ညီမထင်တယ် မြန်မာလူမျိုး လူ ၇ ယောက် ၈ ယောက်လောက်ပဲ တွေ့တယ်။ ကျန်တာကတော့ လူမျိုးစုံပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ မနေ့က ညီမတို့ လူ ၂၀ နားထောင်ခွင့်ရခဲ့တယ်။”
မြန်မာမူလဆင် Association နယ်သာလန်ရဲ့ အတွင်းရေးမှူးလည်းဖြစ် European Rohingya Council ရဲ့ အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်တဲ့ မိုဟာမက်အီလီယာစ်ကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်ရက်က တရားခွင်ကြားနာမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သူ့အမြင်ကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဟုတ်ကဲ့ ကျနော်တို့ ပထမ တရက်ကတော့ Gambia ကနေ ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးဘက်က လျှောက်လဲချက်တင်တာပေါ့။ ကျနော်တို့ Genocide လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သူတို့က အသေးစိတ် အထောက်အထားနဲ့ပေါ့ တင်ပြတယ်။ နောက်ပြီးတော့ မနေ့က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က လာပြီးတော့ အဲ့ဒါကို ချေပတာပေါ့။ အဲ့ဒါကို ဖြေပေးတယ်။ ဒါမဲ့ နောက်တခုက စိတ်မကောင်းတာက ဒေါ်စုက ကိုယ်တိုင် အကုန်သိပြီးတော့ ဒေါ်စုက နိုဘယ်လ်ဆုရထားတာက Peace မှာ နိုဘယ်လ်ဆု ရထားတဲ့ အမျိုးသမီး ဖြစ်တယ်။ ကျနော်တို့က အစထဲက ရိုသေတယ်၊ လေးစားတယ်၊ သူ့ကို ယုံကြည်တယ်။ ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့ ဆက်ဆံပုံ၊ ပြောပုံတွေကတော့ အားမရဘူးပေါ့။ သူက ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးဆိုပြီးတော့ နာမည်တောင် မသုံးခဲ့ဘူး မနေ့က။ အကုန်လုံးကို သူက ငြင်းတာတော့ ငြင်းတယ်။ မီးရှို့တာ၊ မုဒိမ်း ကျင့်တာတွေ အဲ့ဒါတွေကို ငြင်းတော့ ငြင်းတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရိုဟင်ဂျာနာမည်တောင် မကိုင်ဘူးဆိုတော့ တော်တော်လေးကို စိတ်မကောင်းဘူး။ အဲ့ဒါလည်း လူမျိုးတခုရဲ့ နာမည် တခုကို Deny လုပ်တာ။ အဲ့ဒါလည်း Genocide ရဲ့ Stages တခုပါပဲ။"
မြန်မာနိုင်ငံကို Gambia က တရားစွဲဆိုထားတဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ Genocide Convention စာချုပ် ချိုးဖောက်မှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကြားဖြတ် စီမံဆောင်ရွက်မှုတွေ ပြုသင့်၊ မပြုသင့်... ဒီကနေ့ နောက်ဆုံး ကြားနားမှုပြီးသွားတဲ့ အခါမှာ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုတော့ နောက်ထပ် ရက် သတ္တပတ် ၂ ရက် အကြာ အပြီးမှာ သိရမယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။
..................
ICJ တရားရုံးရှေ့ မွငျကှငျးနဲ့ တုံ့ပွနျခကြျ
(Unicode)
Netherlands နိုငျငံ The Hague မွို့က ICJ တရားရုံးမှာ မွနျမာနိုငျငံ တရားစှဲခံရတဲ့အမှုကို ကွားနခြေိနျမှာ တရားရုံးအပွငျမှာ စိတျဝငျတစားစောင့ျကွည့ျနသေူတှရှေိပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဘကျကနပွေီးတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျလာပွီးတော့ အမှုရငျဆိုငျတဲ့အပေါျ အားပေးထောကျခံနသေူတှေ ရှိသလို အမှနျတရားပေါျပေါကျစရေေး မြှောျလင့ျနကွေသူတှပေါ တရားရုံးအပွငျမှာ ရှိနတောပါ။ အဲဒီတော့ တရားရုံးမှာ လြှောကျထား တငျပွခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ သူတို့အမွငျတှေ ဘယျလိုရှိနပေါသလဲ ။ ICJ တရားရုံးအပွငျမှာသတငျးယူနတေဲ့ ကိုဝငျးခန့ျမောငျက ပွောပွမှာပါ။
ကနြောျရောကျရှိတာကတော့ ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးခြုပျရှေ့ဖွဈပါတယျ။ ဒီနေ့ ဂမျဘီယာကနေ မွနျမာကို တရားစှဲဆိုထားတဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုဆိုငျရာ စာခြုပျခြိုးဖောကျမှုနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကွားဖွတျစီမံဆောငျရှကျခကြျတှေ ပွုသင့ျ ၊မပွုသင့ျ ကွားနာစဈဆေးမယ့ျ နောကျဆုံးနေ့ ဖွဈပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ရကျကတော့ ဂမျဘီယာနဲ့ မွနျမာ အပွနျအလှနျတငျပွခကြျတှကေို ကွားနာပွီးပါပွီ။ ဒီနေ့မှာတော့ ၂ ခြိနျခှဲပွီးလုပျမှာဖွဈပါတယျ။ မွနျမာစံတောျခြိနျ ၃ နာရီမှာ ဂမျဘီယာဘကျက စတငျတငျသှငျးမှာဖွဈပွီး၊ မွနျမာစံတောျခြိနျ ည ၁၀ နာရီမှာတော့ မွနျမာဘကျက ခြပေခကြျတှကေို ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျဦးဆောငျတဲ့ ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ တငျပွမှာဖွဈပါတယျ။
ICJ ကို ထောကျခံတဲ့ ရိုဟငျဂြာ အုပျစုတှဘေကျကတော့ ဒီကနေ့ ဆန်ဒပွကွဖို့ အစီအစဉျမရှိဘူးလို့ သိရပါတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ထောကျခံအားပေးသူတှကေတော့ ဒီကနေ့မနကျမှာ တဖှဲဖှဲ ရောကျရှိနပွေီး ညနကေရြငျတော့ မနေ့ကလို ဆကျလကျထောကျခံဆန်ဒပွကွမယျလို့ သိရပါတယျ။
နယျသာလနျနိုငျငံမှာ နှဈပေါငျးသုံးဆယျကြောျကွာနထေိုငျခဲ့သူဒေါျခြိုမာက သူအခု ရောကျရှိလာရခွငျး အကွောငျးကို အခုလိုပွောပါတယျ
“ဒီနေ့လာရတဲ့ အကွောငျးအရငျးကတော့ အနျတီအနနေဲ့ မွနျမာပွညျသားဖွဈပါတယျ။ အမဒေေါျအောငျဆနျးစုကွညျဟာ ဒီကိုလာပွီးတော့ နိုငျငံအတှကျ လာရောကျဖွရှေငျးတဲ့အတှကျ အနျတီတို့ကလညျး တဖကျကနပွေီးတော့ ဝိုငျးဝနျးကူညီတဲ့ သဘောပါ။”
ဆှီဒငျနိုငျငံ လှနျးတက်ကသိုလျမှာ ပွညျသူ့ကနြျးမာရေးမာစတာဘှဲ့အတှကျ ပညာတောျသငျ လာရောကျသငျယူနသေူ မလဲ့နှငျးစိုးကတော့ မနေ့က တရားခှငျမှာ လာရောကျနားထောငျခဲ့ရတဲ့သူ့အတှေ့အကွုံကို အခုလို ဝမြှေပါတယျ။
“မနေ့က ၅ နာရီခှဲလောကျကတညျးက ဒီမှာ လာတနျးစီခဲ့ရတယျ၊ လူတှကေတော့ အမြားကွီးပဲပေါ့နောျ ။ ညီမတို့ အစက ကွားထားတာက ဘယျလိုကွားထားသလဲဆိုရငျ ဂမျဘီယာဘကျကနပွေီးတော့ public hearing အတှကျကို လူ ၂၅ ခုံ၊ ပွီးရငျ မွနျမာဘကျက လာပွီးနားထောငျသူတှကေို ၂၅ ခုံပေးမယျလို့ ကွားထားတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ သတျမှတျထားတဲ့ အခကြျတှကေဘာဖွဈသှားသလဲဆိုတော့ နှဈဖကျစလုံးအတှကျကို ဟိုဘကျ၊ ဒီဘကျ မခှဲတော့ဘူး ပွီးတော့ ticket ကို ၂၀ ပဲ ပေးတယျ။ အဲဒီတော့ ၂၀ ပဲပေးတဲ့အတှကျ ညီမတို့လာတဲ့သူတှထေဲမှာဆိုရငျ ညီမတို့ အရှေ့မှာတော့ ရောကျနတေယျပေါ့နောျ။ မနကျ ၅ နာရီခှဲကတညျးက ရောကျနတေဲ့အတှကျ ticket ကိုတော့ရခဲ့တယျ ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီမွနျမာဘကျက နားထောငျတဲ့သူဆိုလို့ ညီမထငျတယျ လူ ၇ ယောကျ ၈ ယောကျလောကျပဲ တှေ့တယျ။ ကနြျတာကတော့ လူမြိုးစုံပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ မနေ့က ညီမတို့ လူ ၂၀ နားထောငျခှင့ျရခဲ့တယျ။”
မွနျမာမူလဆငျ Association နယျသာလနျရဲ့ အတှငျးရေးမှူးလညျးဖွဈ European Rohingya Council ရဲ့ အဖှဲ့ဝငျလညျးဖွဈတဲ့ မိုဟာမကျအီလီယာဈကတော့ ပွီးခဲ့တဲ့ နှဈရကျက တရားခှငျကွားနာမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ သူ့အမွငျကို အခုလို ပွောပါတယျ။
“ဟုတျကဲ့ ကနြောျတို့ ပထမ တရကျကတော့ Gambia ကနေ ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာ လူမြိုးဘကျက လြှောကျလဲခကြျတငျတာပေါ့။ ကနြောျတို့ Genocide လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ သူတို့က အသေးစိတျ အထောကျအထားနဲ့ပေါ့ တငျပွတယျ။ နောကျပွီးတော့ မနေ့က ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက လာပွီးတော့ အဲ့ဒါကို ခြပေတာပေါ့။ အဲ့ဒါကို ဖွပေေးတယျ။ ဒါမဲ့ နောကျတခုက စိတျမကောငျးတာက ဒေါျစုက ကိုယျတိုငျ အကုနျသိပွီးတော့ ဒေါျစုက နိုဘယျလျဆုရထားတာက Peace မှာပဲ နိုဘယျလျဆု ရထားတဲ့ အမြိုးသမီး ဖွဈတယျ။ ကနြောျတို့က အစထဲက ရိုသတေယျ၊ လေးစားတယျ၊ သူ့ကို ယုံကွညျတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူ့ရဲ့ ဆကျဆံပုံ၊ ပွောပုံတှကေတော့ အားမရဘူးပေါ့။ သူက ရိုဟငျဂြာလူမြိုးဆိုပွီးတော့ နာမညျတောငျ မသုံးခဲ့ဘူး မနေ့က။ အကုနျလုံးကို သူက ငွငျးတာတော့ ငွငျးတယျ။ မီးရှို့တာ၊ မုဒိမျး ကငြ့ျတာတှေ အဲ့ဒါတှကေို ငွငျးတော့ ငွငျးတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရိုဟငျဂြာနာမညျတောငျ မကိုငျဘူးဆိုတော့ တောျတောျလေးကို စိတျမကောငျးဘူး။ အဲ့ဒါလညျး လူမြိုးတခုရဲ့ နာမညျ တခုကို Deny လုပျတာ။ အဲ့ဒါလညျး Genocide ရဲ့ Stages တခုပါပဲ။
မွနျမာနိုငျငံကို Gambia က တရားစှဲဆိုထားတဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုဆိုငျရာ Genocide Convention စာခြုပျ ခြိုးဖောကျမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ ကွားဖွတျ စီမံဆောငျရှကျမှုတှေ ပွုသင့ျ၊ မပွုသင့ျ... ဒီကနေ့ နောကျဆုံး ကွားနားမှုပွီးသှားတဲ့ အခါမှာ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကိုတော့ နောကျထပျ ရကျ သတ်တပတျ ၂ ရကျ အကွာ အပွီးမှာ သိရမယျလို့ ခန့ျမှနျးရပါတယျ။
