စစ်အာဏာသိမ်းမှု ၂ နှစ် ပြည့်ချိန်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက စစ်ဒဏ်သင့်ဒေသတွေက စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေဟာ အခက်အခဲ မျိုးစုံကြုံတွေ့နေကြရပါတယ်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဟာ အာဏာသိမ်း မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ထိတွေတိုက်ပွဲ ပြင်းထန်တာနဲ့အမျှ၊ ကျေးရွာတွေ မီးရှို့ခံရသလို ဒေသခံအများအပြားဟာ အိုးအိမ်စွန့်ခွာပြေးနေကြရတာပါ။ နှစ်နှစ်အတွင်းကြုံရတဲ့ အခက်အခဲတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သတင်းပေးပို့ထားတာကို မဆုမွန်က တင်ပြပေးပါမယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်တဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေကို စစ်တပ်ကအကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းပြီးနောက်ပိုင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံတဝှမ်း စစ်ကောင်စီကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ဆန့်ကျင်မှုတွေရှိလာရာမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသဟာ အထူးခြားဆုံးနဲ့ အထင်ရှားဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဆင်းရဲပေမယ့် ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီ တည်ငြိမ်လာခဲ့တဲ့ အဲဒီဒေသတကျောမှာ အခုတော့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်တွေ၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေအကြား တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်ခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီကဖွဲ့စည်းပေးတဲ့ ပျူစောထီး ပြည်သူ့စစ်တွေက ကျေးရွာတွေကို နယ်မြေရှင်းလင်းရေးဝင်ပြီး၊ နေအိမ်တွေ မီးလောင်တိုက်သွင်းခဲ့တာကြောင့် အတော်များများက အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်ကြရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒေသခံအများစုဟာ အခုအချိန်ထိ ပြည့်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကို ထောက်ခံကူညီကြတယ်လို့ ကောလင်းပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ကိုဒေါင်းနီက ပြောပါတယ်။
"တောင့်ခံခဲ့ရတာကတော့ ဒုက္ခ သုခ မျိုးစုံ ကြားထဲကနေပြီးမှ ရုန်းကန်နေရတာပဲ။ ဒါပေမယ့် ဘယ်တော့မှ ကျွန်တော်တို့ကတော့ အသက်မသေမချင်း လက်ကတော့ မလျှော့ဘူးပေါ့။ ပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ဓာတ်ကလည်း တကယ် လေးစားစရာ ကောင်းပါတယ်ဗျ။ ရွာတွေ၊ အိမ်တွေ မီးရှို့ခံရတာ ကျွန်တော်တို့ဖက်တွေဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ အောင်ချမ်းသာရွာပေါ့ တစ်ရွာလုံးမှာမှ နှစ်အိမ်ပဲ ကျန်ခဲ့တာ။ ဒါပေမယ့် မရှိ ရှိတဲ့ ကြားထဲက (PDF/စစ်ရှောင်တွေကို)လှူတာတွေ အများကြီးပဲ။"
မြန်မာစစ်ကောင်စီကတော့ PDF တွေဟာ ကျေးရွာတွေကို အခြေပြုပြီး အကြမ်းဖက်လုပ်ငန်းတွေကျူးလွန်နေသလို၊ ကျေးရွာတွေကို မီးရှို့တာရှိတယ်လို့ တန်ပြန်စွပ်စွဲပါတယ်။ ဒေသတွင်းမှာပဲ စစ်ကောင်စီရဲ့ ပျူစောထီးတပ်တွေကို ထောက်ခံတဲ့ကျေးရွာတွေရှိတာကြောင့်လည်း၊ စစ်ကောင်စီလိုလားသူနဲ့ မလိုလားသူ ကျေးရွာတွေအကြား အပြန်အလှန်တိုက်ခိုက်မှုတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုတွေ၊ ဒေသခံတွေရဲ့ စားနပ်ရိက္ခာတွေကို လုယူတာတွေကြောင့် ဒေသခံတွေအတွက် နေရေး စားရေး အခက်အခဲတွေ အများကြီးရှိနေပေမယ့်၊ လက်ရှိမှာ NUG က ထောက်ပံ့မှု တချို့ရှိသလို ပြည်သူအချင်းချင်းကလည်း လက်တွဲ ကူညီကြတာကြောင့် ဒေသခံတွေအတွက် တောင့်ခံနိုင်နေတဲ့ အခြေအနေဖြစ်တယ်လို့ စစ်ရှောင်တွေအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူတစ်ဦးက ပြောပြပါတယ်။
"နည်းနည်းတော့ အခက်အခဲ ရှိတယ်၊ ဘာအခက်အခဲရှိသလဲဆိုတော့ နေစရာ ထိုင်စရာ အခက်အခဲဖြစ်တယ်၊ နောက်ပြီးတော့ စားရေး သောက်ရေး အခက်အခဲ ဖြစ်တယ်။ သို့ပေမယ့် ကျွန်တော်တို့မှာက ပြည်သူတွေက ပူးပေါင်းပါဝင်တဲ့အခါကျတော့ မျှတပြီးတော့ စားရတာပေါ့ဗျာ။ နောက်ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ NUG ကလည်း ထိုက်သင့်အားလျော်စွာ ကျန်းမာရေးဆိုလည်းကျန်းမာရေးအတွက် ပညာရေးအတွက်ဆိုလည်း ပညာရေးအတွက် နောက်ပြီးတော့မှ စစ်ဘေးရှောင်တွေအတွက်ဆိုပြိးတော့လည်း ထိုက်သင့်အားလျော်စွာ နိုင်တဲ့ ဖက်ကနေပြီးတော့မှ နိုင်သလောက် ထိုက်သင့်အားလျော်စွာ ကူညီတာတွေ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ နောက်ပြီးတော့ သေချာတာတခုကတော့ ထမင်းမငတ်ဘူးဗျ။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ ပြည်သူရှိနေတာကိုး။ ပြည်သူထောက်ခံနေရင် ဘယ်အစိုးရမှ ကျဆုံးတာ မရှိဘူးဗျ။"
သပိတ်အဖွဲ့ ဦးဆောင်သူနဲ့ စစ်ရှောင်တွေကို ကူညီပေးနေသူဖြစ်တဲ့ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်က ကိုလွမ်းသူကတော့ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ၂ နှစ်အတွင်း ပြည်တွင်းမှာ တိုက်ပွဲအများကြီးဖြစ်ခဲ့သလို စစ်ရှောင်တွေ သောင်းနဲ့ချီများပြားနေပေမယ့်၊ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ရေရှည် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုမရှိဘူးလို့ သူ့ရဲ့အမြင်ကို ပြောပါတယ်။
"ကျွန်တော်တို့ ခုလို မီးရှို့ခံရတဲ့ ရွာတွေက ပိုမိုများပြားလာတယ်။ လူထုထဲမှာလည်း ပိုမို ခက်ခဲတဲ့ အကြပ်အတည်းတွေ ကြုံလာတယ်။ ဆိုတော့ အခက်အခဲက ကျွန်တော်တို့ အတွက် ဘာလဲ ဆိုတော့ ရေရှည်မှာ ခုက ၂ နှစ်ပြည့်တော့မယ်ဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ ကြုံတွေ့နိုင်တဲ့ ပြသနာတွေက စစ်ရေးအတွက်ဆို ကျွန်တော်တို့ ဒီလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေပေါ့၊ အဲ့ဒါတွေအတွက် ကျွန်တော်တို့မှာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေ အားနည်းနေသေးတာကို ကျွန်တော်တို့ တွေ့ရတယ်ပေါ့နော်။ နောက်တစ်ခုက ဒီ polatic အရ ကြည့်မယ်ဆိုရင် စားနပ်ရိက္ခာပေါနော်၊ စစ်ရှောင်တွေအတွက် ရိက္ခာ ဘယ်လိုစုဆောင်းကြမလဲ။ ပြီးတော့ ဆေးဝါးတွေအတွက် ဘယ်လိုဆောင်ရွက်ကြမလဲပေါ့။ နောက် ရန်သူဖက်က ဖြတ်လေးဖြတ် စနစ်တွေ လုပ်လာရင် ဘယ်လို လုပ်ကြမလဲပေါ့ အဲ့ဒါတွေအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှု အပိုင်းမှာ အားနည်းနေတာတွေ ကျွန်တော်တို တွေ့ရပါတယ်။ နောက်အခက်အခဲတွေကတော့ ကျွန်တော်တို့ ရှောင်ရတိမ်းရရင် ဘယ်မှာ IDP Camp တွေရှိမလဲ ဆိုတာတွေပေါ့၊ အဲ့ဒါမျိုးတွေ စဉ်းစားထားချက်မျိုး ပြင်ဆင်ထားချက်မျိုး ကျွန်တော်တို့မှာ အရမ်းအားနည်းနေတာကို ကျွန်တော်တို့ တွေ့ရတယ်ပေါ့လေ။ အခုအချိန်ထိကတော့ ကျွန်တော်တို့ ပြည်သူအများစုကတော ဒါရေရှည်ဖြစ်လာရင်တော့ ဒါ ပိုမိုပြီးတော့ ဒီထက် ဆိုးဝါးတဲ့ ဒီစစ်ရေးမုန်တိုင်း နိုင်ငံရေး မုန်တိုင်းတွေ ကြုံလာရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ အများကြီးတော ကြုံရမယ်၊ ကျွန်တော်တို့ခုလည်း တော်တော်ကို ခက်ခက်ခဲခဲရှိတယ်ပေါ့နော်။ ပြည်သူတွေဆီကိုလည်း ကျွန်တော်တို့ အမြဲတစေ Support လုပ်ပေးဖို့ အလှုခံရတာတွေကလည်း တော်တော်ခက်ခဲ ပါတယ်။"
ဝက်လက်မြို့နယ်အတွင်းက ကုလားမရွာနဲ့ လက်ကောက်ကျ ကျေးရွာတွေအပါအဝင် အဲ့ဒီအနီးအနားက ရွာတွေဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးတွေကြောင့် ၂၀၂၁ နှစ်လယ်ပိုင်းလောက်ကတည်းက ရွာလုံးကျွတ်မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရပြီး၊ ဒေသခံတချို့ ဖမ်းဆီးခံရတာ သတ်ဖြတ်ခံရတာတွေရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီရွာတွေက ဒေသခံတွေဟာ နီးစပ်ရာတခြားကျေးရွာတွေနဲ့ ဒေသတွေကို ပြောင်းရွေ့ထွက်ပြေးနေကြရသလို တချို့ကလည်း တောထဲမှာပဲ ပုန်းခိုရှောင်တိမ်းနေကြရတာဟာ တစ်နှစ်ခွဲကျော်လောက် ကြာနေပြီး ဖြစ်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ဒေသခံတစ်ဦးက သူ့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်ကို ခုလိုပြောပါတယ်။
"ဒေသခံတွေကတော့ လှည်းရှိတဲ့သူကလှည်း၊ ကားရှိတဲ့သူက ကားပေါ့ ကိုယ့်ပစ္စည်းလေးတွေကို အဲ့ပေါ်တင်ထား သူတို့မလာရင် ကိုယ့်ဟာကိုယ် ချက်ပြုတ်စား၊ သူတို့လာရင် ဘေးကိုထွက်ပြေး။ သူတို့ဝင်လာရင် လွတ်ရာလေး ထွက်ပြေးလိုက် သူတို့ အေးသွားပြီဆိုတခါ ပြန်ဝင်လိုက် ဒီလိုပဲ လုပ်ကိုင်စားသောက်နေကြရတာပဲ တစ်နှစ်လုံး။ ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ကတော့ မျှော်လင့်တာကတော့ ပြည်သူတွေ ကျွန်တော်တို့ တောသူတောင်သားတွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ် အေးအေးချမ်းချမ်း မပူရ မပင်ရ လုပ်ကိုင်စားသောက်နေဖို့ရာ အဆင့်လောက် ကလွဲရင် ကျန်တာကိုလည်းကျွန်တော်တို့ သိပ်မျှော်လင့်ချက်မထားပါဘူး။"
ကန့်ဘလူမြို့နယ် အတွင်းမှာလည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ကြောင်းတွေကြောင့် ကျေးရွာတွေက ဒေသခံ သောင်းဂဏန်းလောက်ဟာ ဘေးလွတ်ရာကို ထွက်ပြေးနေကြရတာပါ။ ရွာသစ်ရွာကို စစ်ကောင်စီက နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ကြောင်း ဝင်ရောက်ခဲ့တာကြောင့် ဒေသခံတွေ စစ်ဘေးရှောင်နေကြရပြီး ခုအချိန်ထိ ရွာကို ပြန်မဝင်နိုင်ကြသေးဘဲ စစ်ရှောင်နေရတာ ၁၀ လ ကျော်လာပြီ ဖြစ်ပြီး လက်ရှိမှာ စားသောက်ရေးအတွက် အခက်အခဲ ဖြစ်နေတဲ့အကြောင်းကို စစ်ရှောင်တစ်ဦးက ခုလိုပြောပါတယ်။
"ကျွန်မတို့ခု တောထဲမှာ ထမင်းစားနေကြတာ။ ရှိတဲ့ အလုပ်လေးတွေ လိုက်လုပ်ပြီးတော့ စားသောက်နေရတာ၊ ရွာထဲကိုလည်း မဝင်ရဲလို့ မဝင်ဘူးရှင့်။ ဘေးပတ်ပတ်လည်မှာ မြေပဲစိုက်ထားတဲ့ ကုန်းလေးတွေရှိတယ်။ အဲ့မှာ အငှားလိုက်ဆွတ်ပြီးတော့ အဲ့မှာ ၁ တင်းမှ ၂ ပြည်ပဲ ရပါတယ်။ အဲ့ဒါလည်း ကျွန်မတို့မှာ စားဖို့ရာ ရအောင်လို့ ဆွတ်ရတာပါ။ ရှေ့လျောက် ဆန်ဈေးတွေကလည်း ကြီး၊ ဆီးဈေးတွေကလည်းကြိးဆိုတော့ ဘယ်လိုစားရမလဲဆိုတာ တွေးတောင် မတွေးရဲတော့ပါဘူးရှင့်။"
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းကနေ ၂၀၂၂ ဒီဇင်ဘာလအထိ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှာ ပြည်တွင်း စစ်ပြေး ဒုက္ခသည် ၂ သန်း နီးပါးအထိ တိုးလာတယ်လို့ မြန်မာ့မဟာဗျူဟာနဲ့ မူဝါဒလေ့လာရေး အင်စတီကျု (ISP Myanmar) ရဲ့ စစ်တမ်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အာဏာမသိမ်းမီ ကာလကတည်းက ပြည်တွင်းမှာ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်က ၅ သိန်းနီးပါး ရှိနေခဲ့ပြီး စစ်အာဏာမသိမ်းခင်နဲ့ အာဏာသိမ်းပြီး ကာလ ၂ ခုလုံးမှာ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ပြီး ပြည်ပကို ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ကြတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်အရေအတွက်က ၁ သန်းလောက် ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဟာ စစ်ဘေးဒုက္ခသည် အများဆုံး တိုးလာတဲ့ ဒေသဖြစ်ပြီးတော့ အရေအတွက်အားဖြင့် စစ်ဘေးရှောင် ဦးရေက ၈ သိန်းနီးပါး ရှိခဲ့ပါတယ်။ဒီပမာဏဟာ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းက လူဦးရေ စုစုပေါင်းရဲ့ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်း အထိ ရှိတာဖြစ်တယ်လို့ ISP Myanmar က ဖော်ပြထားပါတယ်။
{Unicode}
စဈအာဏာသိမျး ၂နှဈပွည့ျ စဈပွေးဒုက်ခသညျမြားအခွအေနေ
ဇနျနဝါရီ ၃၁၊ ၂၀၂၃ (ဗှီအိုအေ၊မွနျမာ)
စဈအာဏာသိမျးမှု ၂ နှဈ ပွည့ျခြိနျမှာ မွနျမာနိုငျငံအတှငျးက စဈဒဏျသင့ျဒသေတှကေ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှဟော အခကျအခဲ မြိုးစုံကွုံတှေ့နကွေရပါတယျ။ စဈကိုငျးတိုငျးဟာ အာဏာသိမျး မွနျမာစဈတပျနဲ့ ထိတှတေိုကျပှဲ ပွငျးထနျတာနဲ့အမြှ၊ ကြေးရှာတှေ မီးရှို့ခံရသလို ဒသေခံအမြားအပွားဟာ အိုးအိမျစှန့ျခှာပွေးနကွေရတာပါ။ နှဈနှဈအတှငျးကွုံရတဲ့ အခကျအခဲတှနေဲ့ သူတို့ရဲ့ မြှောျလင့ျခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ သတငျးပေးပို့ထားတာကို မဆုမှနျက တငျပွပေးပါမယျ။
စဈအာဏာသိမျးမှုကိုဆန့ျကငြျတဲ့ ဆန်ဒပွမှုတှကေို စဈတပျကအကွမျးဖကျနှိမျနငျးပွီးနောကျပိုငျး၊ မွနျမာနိုငျငံတဝှမျး စဈကောငျစီကို လကျနကျကိုငျတောျလှနျဆန့ျကငြျမှုတှရှေိလာရာမှာ စဈကိုငျးတိုငျးဒသေဟာ အထူးခွားဆုံးနဲ့ အထငျရှားဆုံးဖွဈပါတယျ။ ဆငျးရဲပမေယ့ျ ဆယျစုနှဈတှနေဲ့ခြီ တညျငွိမျလာခဲ့တဲ့ အဲဒီဒသေတကြောမှာ အခုတော့ ပွညျသူ့ကာကှယျရေးတပျတှေ၊ ပွညျသူ့အုပျခြုပျရေးအဖှဲ့တှနေဲ့ စဈကောငျစီတပျတှအေကွား တိုကျပှဲတှပွေငျးထနျခဲ့ပါတယျ။ စဈကောငျစီတပျတှနေဲ့ စဈကောငျစီကဖှဲ့စညျးပေးတဲ့ ပြူစောထီး ပွညျသူ့စဈတှကေ ကြေးရှာတှကေို နယျမွရှေငျးလငျးရေးဝငျပွီး၊ နအေိမျတှေ မီးလောငျတိုကျသှငျးခဲ့တာကွောင့ျ အတောျမြားမြားက အိုးအိမျမဲ့ဖွဈကွရပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဒသေခံအမြားစုဟာ အခုအခြိနျထိ ပွည့ျသူ့ကာကှယျရေးတပျဖှဲ့တှကေို ထောကျခံကူညီကွတယျလို့ ကောလငျးပွညျသူ့ကာကှယျရေးအဖှဲ့ ပွနျကွားရေးတာဝနျခံ ကိုဒေါငျးနီက ပွောပါတယျ။
"တောင့ျခံခဲ့ရတာကတော့ ဒုက်ခ သုခ မြိုးစုံ ကွားထဲကနပွေီးမှ ရုနျးကနျနရေတာပဲ။ ဒါပမေယ့ျ ဘယျတော့မှ ကြှနျတောျတို့ကတော့ အသကျမသမေခငြျး လကျကတော့ မလြှော့ဘူးပေါ့။ ပွညျသူတှရေဲ့ စိတျဓာတျကလညျး တကယျ လေးစားစရာ ကောငျးပါတယျဗြ။ ရှာတှေ၊ အိမျတှေ မီးရှို့ခံရတာ ကြှနျတောျတို့ဖကျတှဆေိုရငျ ကြှနျတောျတို့ အောငျခမြျးသာရှာပေါ့ တဈရှာလုံးမှာမှ နှဈအိမျပဲ ကနြျခဲ့တာ။ ဒါပမေယ့ျ မရှိ ရှိတဲ့ ကွားထဲက (PDF/စဈရှောငျတှကေို)လှူတာတှေ အမြားကွီးပဲ။"
မွနျမာစဈကောငျစီကတော့ PDF တှဟော ကြေးရှာတှကေို အခွပွေုပွီး အကွမျးဖကျလုပျငနျးတှကြေူးလှနျနသေလို၊ ကြေးရှာတှကေို မီးရှို့တာရှိတယျလို့ တနျပွနျစှပျစှဲပါတယျ။ ဒသေတှငျးမှာပဲ စဈကောငျစီရဲ့ ပြူစောထီးတပျတှကေို ထောကျခံတဲ့ကြေးရှာတှရှေိတာကွောင့ျလညျး၊ စဈကောငျစီလိုလားသူနဲ့ မလိုလားသူ ကြေးရှာတှအေကွား အပွနျအလှနျတိုကျခိုကျမှုတှလေညျး ရှိခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာစဈတပျရဲ့ မီးရှို့ဖကြျဆီးမှုတှေ၊ ဒသေခံတှရေဲ့ စားနပျရိက်ခာတှကေို လုယူတာတှကွေောင့ျ ဒသေခံတှအေတှကျ နရေေး စားရေး အခကျအခဲတှေ အမြားကွီးရှိနပေမေယ့ျ၊ လကျရှိမှာ NUG က ထောကျပံ့မှု တခြို့ရှိသလို ပွညျသူအခငြျးခငြျးကလညျး လကျတှဲ ကူညီကွတာကွောင့ျ ဒသေခံတှအေတှကျ တောင့ျခံနိုငျနတေဲ့ အခွအေနဖွေဈတယျလို့ စဈရှောငျတှအေရေး ကူညီဆောငျရှကျပေးနသေူတဈဦးက ပွောပွပါတယျ။
"နညျးနညျးတော့ အခကျအခဲ ရှိတယျ၊ ဘာအခကျအခဲရှိသလဲဆိုတော့ နစေရာ ထိုငျစရာ အခကျအခဲဖွဈတယျ၊ နောကျပွီးတော့ စားရေး သောကျရေး အခကျအခဲ ဖွဈတယျ။ သို့ပမေယ့ျ ကြှနျတောျတို့မှာက ပွညျသူတှကေ ပူးပေါငျးပါဝငျတဲ့အခါကတြော့ မြှတပွီးတော့ စားရတာပေါ့ဗြာ။ နောကျပွီးတော့ ကြှနျတောျတို့ NUG ကလညျး ထိုကျသင့ျအားလြောျစှာ ကနြျးမာရေးဆိုလညျးကနြျးမာရေးအတှကျ ပညာရေးအတှကျဆိုလညျး ပညာရေးအတှကျ နောကျပွီးတော့မှ စဈဘေးရှောငျတှအေတှကျဆိုပွိးတော့လညျး ထိုကျသင့ျအားလြောျစှာ နိုငျတဲ့ ဖကျကနပွေီးတော့မှ နိုငျသလောကျ ထိုကျသင့ျအားလြောျစှာ ကူညီတာတှေ ရှိတယျပေါ့နောျ။ နောကျပွီးတော့ သခြောတာတခုကတော့ ထမငျးမငတျဘူးဗြ။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ ပွညျသူရှိနတောကိုး။ ပွညျသူထောကျခံနရေငျ ဘယျအစိုးရမှ ကဆြုံးတာ မရှိဘူးဗြ။"
သပိတျအဖှဲ့ ဦးဆောငျသူနဲ့ စဈရှောငျတှကေို ကူညီပေးနသေူဖွဈတဲ့ ဆားလငျးကွီးမွို့နယျက ကိုလှမျးသူကတော့ စဈအာဏာသိမျးပွီး ၂ နှဈအတှငျး ပွညျတှငျးမှာ တိုကျပှဲအမြားကွီးဖွဈခဲ့သလို စဈရှောငျတှေ သောငျးနဲ့ခြီမြားပွားနပေမေယ့ျ၊ ဒုက်ခသညျတှအေတှကျ ရရှေညျ ကွိုတငျပွငျဆငျမှုမရှိဘူးလို့ သူ့ရဲ့အမွငျကို ပွောပါတယျ။
"ကြှနျတောျတို့ ခုလို မီးရှို့ခံရတဲ့ ရှာတှကေ ပိုမိုမြားပွားလာတယျ။ လူထုထဲမှာလညျး ပိုမို ခကျခဲတဲ့ အကွပျအတညျးတှေ ကွုံလာတယျ။ ဆိုတော့ အခကျအခဲက ကြှနျတောျတို့ အတှကျ ဘာလဲ ဆိုတော့ ရရှေညျမှာ ခုက ၂ နှဈပွည့ျတော့မယျဆိုတော့ ကြှနျတောျတို့ ကွုံတှေ့နိုငျတဲ့ ပွသနာတှကေ စဈရေးအတှကျဆို ကြှနျတောျတို့ ဒီလကွေောငျးတိုကျခိုကျမှုတှပေေါ့၊ အဲ့ဒါတှအေတှကျ ကြှနျတောျတို့မှာ ကွိုတငျပွငျဆငျမှုတှေ အားနညျးနသေေးတာကို ကြှနျတောျတို့ တှေ့ရတယျပေါ့နောျ။ နောကျတဈခုက ဒီ polatic အရ ကွည့ျမယျဆိုရငျ စားနပျရိက်ခာပေါနောျ၊ စဈရှောငျတှအေတှကျ ရိက်ခာ ဘယျလိုစုဆောငျးကွမလဲ။ ပွီးတော့ ဆေးဝါးတှအေတှကျ ဘယျလိုဆောငျရှကျကွမလဲပေါ့။ နောကျ ရနျသူဖကျက ဖွတျလေးဖွတျ စနဈတှေ လုပျလာရငျ ဘယျလို လုပျကွမလဲပေါ့ အဲ့ဒါတှအေတှကျ ကွိုတငျပွငျဆငျမှု အပိုငျးမှာ အားနညျးနတောတှေ ကြှနျတောျတို တှေ့ရပါတယျ။ နောကျအခကျအခဲတှကေတော့ ကြှနျတောျတို့ ရှောငျရတိမျးရရငျ ဘယျမှာ IDP Camp တှရှေိမလဲ ဆိုတာတှပေေါ့၊ အဲ့ဒါမြိုးတှေ စဉျးစားထားခကြျမြိုး ပွငျဆငျထားခကြျမြိုး ကြှနျတောျတို့မှာ အရမျးအားနညျးနတောကို ကြှနျတောျတို့ တှေ့ရတယျပေါ့လေ။ အခုအခြိနျထိကတော့ ကြှနျတောျတို့ ပွညျသူအမြားစုကတော ဒါရရှေညျဖွဈလာရငျတော့ ဒါ ပိုမိုပွီးတော့ ဒီထကျ ဆိုးဝါးတဲ့ ဒီစဈရေးမုနျတိုငျး နိုငျငံရေး မုနျတိုငျးတှေ ကွုံလာရငျတော့ ကြှနျတောျတို့ အမြားကွီးတော ကွုံရမယျ၊ ကြှနျတောျတို့ခုလညျး တောျတောျကို ခကျခကျခဲခဲရှိတယျပေါ့နောျ။ ပွညျသူတှဆေီကိုလညျး ကြှနျတောျတို့ အမွဲတစေ Support လုပျပေးဖို့ အလှုခံရတာတှကေလညျး တောျတောျခကျခဲ ပါတယျ။"
ဝကျလကျမွို့နယျအတှငျးက ကုလားမရှာနဲ့ လကျကောကျကြ ကြေးရှာတှအေပါအဝငျ အဲ့ဒီအနီးအနားက ရှာတှဟော စဈကောငျစီရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေးတှကွေောင့ျ ၂၀၂၁ နှဈလယျပိုငျးလောကျကတညျးက ရှာလုံးကြှတျမီးရှို့ဖကြျဆီးခံရပွီး၊ ဒသေခံတခြို့ ဖမျးဆီးခံရတာ သတျဖွတျခံရတာတှရှေိပါတယျ။ အဲ့ဒီရှာတှကေ ဒသေခံတှဟော နီးစပျရာတခွားကြေးရှာတှနေဲ့ ဒသေတှကေို ပွောငျးရှေ့ထှကျပွေးနကွေရသလို တခြို့ကလညျး တောထဲမှာပဲ ပုနျးခိုရှောငျတိမျးနကွေရတာဟာ တဈနှဈခှဲကြောျလောကျ ကွာနပွေီး ဖွဈတယျလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒသေခံတဈဦးက သူ့ရဲ့ မြှောျလင့ျခကြျကို ခုလိုပွောပါတယျ။
"ဒသေခံတှကေတော့ လှညျးရှိတဲ့သူကလှညျး၊ ကားရှိတဲ့သူက ကားပေါ့ ကိုယ့ျပစ်စညျးလေးတှကေို အဲ့ပေါျတငျထား သူတို့မလာရငျ ကိုယ့ျဟာကိုယျ ခကြျပွုတျစား၊ သူတို့လာရငျ ဘေးကိုထှကျပွေး။ သူတို့ဝငျလာရငျ လှတျရာလေး ထှကျပွေးလိုကျ သူတို့ အေးသှားပွီဆိုတခါ ပွနျဝငျလိုကျ ဒီလိုပဲ လုပျကိုငျစားသောကျနကွေရတာပဲ တဈနှဈလုံး။ ကြှနျတောျတို့ အနနေဲ့ကတော့ မြှောျလင့ျတာကတော့ ပွညျသူတှေ ကြှနျတောျတို့ တောသူတောငျသားတှေ လှတျလှတျလပျလပျ အေးအေးခမြျးခမြျး မပူရ မပငျရ လုပျကိုငျစားသောကျနဖေို့ရာ အဆင့ျလောကျ ကလှဲရငျ ကနြျတာကိုလညျးကြှနျတောျတို့ သိပျမြှောျလင့ျခကြျမထားပါဘူး။"
ကန့ျဘလူမွို့နယျ အတှငျးမှာလညျး စဈကောငျစီရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေး စဈကွောငျးတှကွေောင့ျ ကြေးရှာတှကေ ဒသေခံ သောငျးဂဏနျးလောကျဟာ ဘေးလှတျရာကို ထှကျပွေးနကွေရတာပါ။ ရှာသဈရှာကို စဈကောငျစီက နယျမွရှေငျးလငျးရေး စဈကွောငျး ဝငျရောကျခဲ့တာကွောင့ျ ဒသေခံတှေ စဈဘေးရှောငျနကွေရပွီး ခုအခြိနျထိ ရှာကို ပွနျမဝငျနိုငျကွသေးဘဲ စဈရှောငျနရေတာ ၁၀ လ ကြောျလာပွီ ဖွဈပွီး လကျရှိမှာ စားသောကျရေးအတှကျ အခကျအခဲ ဖွဈနတေဲ့အကွောငျးကို စဈရှောငျတဈဦးက ခုလိုပွောပါတယျ။
"ကြှနျမတို့ခု တောထဲမှာ ထမငျးစားနကွေတာ။ ရှိတဲ့ အလုပျလေးတှေ လိုကျလုပျပွီးတော့ စားသောကျနရေတာ၊ ရှာထဲကိုလညျး မဝငျရဲလို့ မဝငျဘူးရှင့ျ။ ဘေးပတျပတျလညျမှာ မွပေဲစိုကျထားတဲ့ ကုနျးလေးတှရှေိတယျ။ အဲ့မှာ အငှားလိုကျဆှတျပွီးတော့ အဲ့မှာ ၁ တငျးမှ ၂ ပွညျပဲ ရပါတယျ။ အဲ့ဒါလညျး ကြှနျမတို့မှာ စားဖို့ရာ ရအောငျလို့ ဆှတျရတာပါ။ ရှေ့လြောကျ ဆနျဈေးတှကေလညျး ကွီး၊ ဆီးဈေးတှကေလညျးကွိးဆိုတော့ ဘယျလိုစားရမလဲဆိုတာ တှေးတောငျ မတှေးရဲတော့ပါဘူးရှင့ျ။"
စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျးကနေ ၂၀၂၂ ဒီဇငျဘာလအထိ မွနျမာနိုငျငံအတှငျးမှာ ပွညျတှငျး စဈပွေး ဒုက်ခသညျ ၂ သနျး နီးပါးအထိ တိုးလာတယျလို့ မွနျမာ့မဟာဗြူဟာနဲ့ မူဝါဒလေ့လာရေး အငျစတီကြု (ISP Myanmar) ရဲ့ စဈတမျးတှမှော ဖောျပွထားပါတယျ။ အာဏာမသိမျးမီ ကာလကတညျးက ပွညျတှငျးမှာ စဈဘေးဒုက်ခသညျက ၅ သိနျးနီးပါး ရှိနခေဲ့ပွီး စဈအာဏာမသိမျးခငျနဲ့ အာဏာသိမျးပွီး ကာလ ၂ ခုလုံးမှာ နယျစပျဖွတျကြောျပွီး ပွညျပကို ထှကျပွေးတိမျးရှောငျကွတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျအရအေတှကျက ၁ သနျးလောကျ ရှိတယျလို့ ဖောျပွပါတယျ။
စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျးမှာ စဈကိုငျးတိုငျးဟာ စဈဘေးဒုက်ခသညျ အမြားဆုံး တိုးလာတဲ့ ဒသေဖွဈပွီးတော့ အရအေတှကျအားဖွင့ျ စဈဘေးရှောငျ ဦးရကေ ၈ သိနျးနီးပါး ရှိခဲ့ပါတယျ။ဒီပမာဏဟာ စဈကိုငျးတိုငျးအတှငျးက လူဦးရေ စုစုပေါငျးရဲ့ ၁၅ ရာခိုငျနှုနျး အထိ ရှိတာဖွဈတယျလို့ ISP Myanmar က ဖောျပွထားပါတယျ။
