(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်စစ်နှုန်းက အရင်ရက်ပိုင်းတွေအတွင်းက ၁,၀၀၀ ဝန်းကျင်စီ ကျဆင်းခဲ့ရာကနေ မေန့ တနင်္ဂနွေတုန်းကတော့ ၄,၀၀၀ ကျော်အထိ ကျဆင်းသွားတာအပေါ် ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးကို ကိုဝင်းမင်းကမေးရာမှာ ပိုးတွေ့နှုန်းနဲ့ သေဆုံးနှုန်းပါ ကျလာပေမယ့် ဘိုးဘွားရိပ်သာမှာလို အစုလိုက် ကူးစက်မှုလေးတွေကတော့ စိုးရိမ်နေရသးတယ်လို့ဆိုကာ စစ်နှုန်းကျရခြင်းကို ခုလို စရှင်းပြပါတယ်။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး - “ဒါကတော့ ရှင်းပါတယ်၊ ဟိုရက်ကတော့ အစပိုင်းမှာ Eligible Population (စစ်ပေးသင့်သူ) လို့ခေါ်တာပေါ့နော်၊ စစ်ပေးရမယ့် သူတွေကလည်း Other Group (အခြားအုပ်စု) တွေမှာ စစ်ရတာကိုး၊ ဥပမာ Truck Driver (ကုန်တင်ကားမောင်းသူ) လိုဟာမျိုးတွေ၊ ပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အုပ်စုတွေလည်း စစ်တယ်၊ အထူးရဲလိုဟာမျိုးပေါ့၊ အများကြီးစစ်ရတယ်။ ပြီးတော့ Contact Tracing (ထိတွေ့သူခြေရာခံမိသူ) တွေလည်း စစ်တယ်၊ စစ်ဆေးတဲ့ဟာ များတယ်ပေါ့။ အခုနောက်ပိုင်းကျတော့ တချို့ဟာ တော်တော်များများလည်း စစ်ဆေးပြီးဖြစ်ပြီပေါ့။ အဲဒီအခါကျတော့ နေ့စဉ် နေ့စဉ် ဒီ တရက်နှစ်ရက်သုံးရက်အတွင်း စစ်ဆေးရတဲ့ Load (ပမာဏ) က နည်းနေတာပေါ့။
“နောက်တခုက Case (လူနာ) များလာလေလေ Contact Tracing (ထိတွေ့သူခြေရာခံမိတာ) က များများစစ်ရလေပေါ့။ ကွာရမ်တင်းစင်တာတွေ ရောက်တာ များနေလို့။ အခုကျတော့ Case (လူနာ) နည်းတာနဲ့အမျှ Contact (ထိတွေ့သူ) ပိုင်း စစ်ရတာနည်းတယ်။ လူနာတွေ နည်းလေလေ၊ Contact တွေ နည်းလေလေ၊ ကွာရမ်တင်းတွေ နည်းလေလေပေါ့။ အဲဒီအခါကျရင် စစ်ရတာလည်း နည်းတာပေါ့။ နောက်တခုက ဒီနေရာမှာ Absolute Number (ဂဏန်းအတိအကျ) တွေ ကြည့်တာနဲ့စာရင် ကျနော်တို့က Possibility Rate (ဖြစ်နှုန်း) လေးတွေ ကြည့်စေချင်တာပေါ့။ ပိုးတွေ့တဲ့နှုန်းက ကျတယ်။ မနေ့ကဆိုရင် ၈,၀၀၀ ကျော် စစ်တဲ့အထဲမှာ ၆၉၉ ဆိုတော့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းအောက်ကို ကျတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အရာရှိတွေကို စစ်ဆေးရာမှာလည်း ခုန အထူးရဲတို့၊ ဝန်ထမ်းတွေရောပေါ့၊ ထူးခြားမှုရော ရှိခဲ့လား။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး - “ထူးထူးခြားခြားတော့ မရှိပါဘူး။ သူက ပိုးတွေ့တာများတဲ့ ဧရိယာလေးတွေမှာတော့ နည်းနည်းတွေ့တယ်။ ဒါပေမယ့် Cluster (အစု) လေးတွေပါပဲ၊ နည်းနည်းလေးတွေပါပဲ။ အများကြီး သိပ်စိုးရိမ်ကောင်းလောက်အောင် အနေအထား ပိုးတွေ့နှုန်း ၅ ရာခိုင်နှုန်းတို့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းတို့ မရှိပါဘူး။ အများဆုံးတွေ့တဲ့ အနေအထားမှ ၂ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၃ ရာခိုင်နှုန်းပေါ့။ ဒါလည်း သူ့ Cluster အုပ်စုတွေမှာပဲတွေ့တာ။ တခြားဧရိယာ သူနဲ့ ဆက်စပ်မှုမရှိဘူးဆိုရင် မတွေ့ဘူးပေါ့။”
ကိုဝင်းမင်း - ဒီနေရာမှာ သေဆုံးမှုလည်း တစုံတရာ ကျလာတဲ့သဘော တွေ့ရပါတယ်။ အဲဒီအပေါ်မှာရော ဘယ်လို ထူးခြားမှု တွေ့မိလဲ။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး - “သေနှုန်းကလည်းကျတယ်။ အရင်တုန်းကလိုမျိုး ၃၀ ကျော် အနေအထားကနေ ၂၀ ကျော်၊ အဲလိုအနေအထားတွေ ကျလာတယ်။ ဒါလည်း ကောင်းတဲ့အချက်ပေါ့။ ဘယ်နေရာမှာ သိသာလဲဆိုတော့ ဆေးရုံတွေမှာ နေရာလွတ်တွေ စတွေ့လာရတယ်။ ICU (အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင်) မှာတော့ နေရာလွတ်က နည်းနည်းရှားသေးတယ်၊ ပြင်းထန်တဲ့လူတွေကလည်း ရှိသေးတဲ့အခါကျတော့။ တဖက်က ရိုးရိုးလူနာတွေထားတဲ့ အနေအထားမှာ ကုတင်လေးတွေ တဖြည်းဖြည်း လွတ်လာတာ တွေ့ရတယ်။ အဲဒါလေးတွေကတော့ ကောင်းတဲ့အချက်ပေါ့။ ဆိုးတဲ့အချက်ကတော့ တချို့နေရာတွေမှာ Clusters (အစုလေးတွေ) အလိုက် တွေ့ရသေးတယ်။ အထူးသဖြင့် ဘိုးဘွားရိပ်သာပေါ့။ ဒီရက်ပိုင်းအတွင်းပဲ သန်လျင်ဘက်က အဘိုးအဘွားတွေ စုနေတဲ့ နေရာတခုမှာ Clusters of Cases (လူနာအစုလေးတွေ) တွေ တွေ့နေရတယ်။ အဲဒီဟာကတော့ တော်တော်အရေးကြီးတယ်။ အဘိုးအဘွားတွေဆိုတော့ Vulnerable Population (ထိလွယ်ခိုက်လွယ်တဲ့သူတွေ) လည်းဖြစ်တယ်။ တဦးနဲ့တဦး နီးနီးကပ်ကပ်လည်း နေတယ်။ အုပ်စုလိုက်လည်း နေတယ်ဆိုတော့၊ ဒီနေရာမှာ ဆက်မဖြစ်အောင် တော်တော်ထိန်းသိမ်းသွားရမယ့် အနေအထားပေါ့။”
ကိုဝင်းမင်း - အဲဒီတော့ ခုန သေဆုံးမှု လျော့ကျရခြင်း အကြောင်းရင်းမှာ အရင်တုန်းက ကားတိုက်မှုကြောင့်လို တခြားအကြောင်းကြောင့် သေခဲ့တဲ့လူတွေကို ကိုဗစ်ပိုးစစ်လို့ တွေ့ရင် ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးရသူတွေအထဲ ရောထည့်ခဲ့တဲ့ အနေအထားကနေ အခုတော့ ကိုဗစ်သီးသန့်ကြောင့် သေဆုံးရသူတွေကိုပဲ ထည့်တာနဲ့၊ နောက် အခုလို ဆေးရုံတွေမှာ ကုတင်တွေပါ များလာပြီးတော့ ထိထိရောက်ရောက် ကုသနိုင်တာလည်း ပါမှာပေါ့ ဆရာ၊ နောက်ရော အဓိက။
ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုး - “အဓိကတော့ ကိုဗစ်ကလည်း အခုဆို ၁၀ လသား၊ ၁၁ လသားတောင် ဖြစ်တော့မယ်ပေါ့နော်၊ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ သူကလည်း၊ ဒီလိုမျိုး အနေအထားမျိုးမှာ ကုသမှု အတိအကျကြီး ပြောလို့မရပေမယ့် ကုသထောက်ကူတဲ့ ပစ္စည်းတွေပေါ့၊ ဥပမာ အောက်ဆီဂျင် အရမ်းကောင်းတဲ့ကိစ္စတွေ၊ Dexamethasone ကောင်းတဲ့ကိစ္စတွေ၊ သွေးကျဲဆေး ဟာမျိုးတွေပေါ့။ တချို့နေရာတွေမှာ Remdesivir တွေကလည်း ထိရောက်နေတာပေါ့၊ သွေးရည်ကြည်ကုထုံးလို ဟာမျိုးတွေပေါ့။”
ကိုဝင်းမင်း - ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ် ဆရာ။
--------------------------
(Unicode)
မွနျမာ့ COVID-19 ဆေးစဈမှုနှုနျး လြော့လာရတဲ့ အကွောငျးရငျး
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈစဈနှုနျးက အရငျရကျပိုငျးတှအေတှငျးက ၁,၀၀၀ ဝနျးကငြျစီ ကဆြငျးခဲ့ရာကနေ မနေ့ တနငျ်ဂနှတေုနျးကတော့ ၄,၀၀၀ ကြောျအထိ ကဆြငျးသှားတာအပေါျ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရ ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးကို ကိုဝငျးမငျးကမေးရာမှာ ပိုးတှေ့နှုနျးနဲ့ သဆေုံးနှုနျးပါ ကလြာပမေယ့ျ ဘိုးဘှားရိပျသာမှာလို အစုလိုကျ ကူးစကျမှုလေးတှကေတော့ စိုးရိမျနရေသးတယျလို့ဆိုကာ စဈနှုနျးကရြခွငျးကို ခုလို စရှငျးပွပါတယျ။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး - “ဒါကတော့ ရှငျးပါတယျ၊ ဟိုရကျကတော့ အစပိုငျးမှာ Eligible Population (စဈပေးသင့ျသူ) လို့ခေါျတာပေါ့နောျ၊ စဈပေးရမယ့ျ သူတှကေလညျး Other Group (အခွားအုပျစု) တှမှော စဈရတာကိုး၊ ဥပမာ Truck Driver (ကုနျတငျကားမောငျးသူ) လိုဟာမြိုးတှေ၊ ပွီးတော့ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ အုပျစုတှလေညျး စဈတယျ၊ အထူးရဲလိုဟာမြိုးပေါ့၊ အမြားကွီးစဈရတယျ။ ပွီးတော့ Contact Tracing (ထိတှေ့သူခွရောခံမိသူ) တှလေညျး စဈတယျ၊ စဈဆေးတဲ့ဟာ မြားတယျပေါ့။ အခုနောကျပိုငျးကတြော့ တခြို့ဟာ တောျတောျမြားမြားလညျး စဈဆေးပွီးဖွဈပွီပေါ့။ အဲဒီအခါကတြော့ နေ့စဉျ နေ့စဉျ ဒီ တရကျနှဈရကျသုံးရကျအတှငျး စဈဆေးရတဲ့ Load (ပမာဏ) က နညျးနတောပေါ့။
“နောကျတခုက Case (လူနာ) မြားလာလလေေ Contact Tracing (ထိတှေ့သူခွရောခံမိတာ) က မြားမြားစဈရလပေေါ့။ ကှာရမျတငျးစငျတာတှေ ရောကျတာ မြားနလေို့။ အခုကတြော့ Case (လူနာ) နညျးတာနဲ့အမြှ Contact (ထိတှေ့သူ) ပိုငျး စဈရတာနညျးတယျ။ လူနာတှေ နညျးလလေေ၊ Contact တှေ နညျးလလေေ၊ ကှာရမျတငျးတှေ နညျးလလေပေေါ့။ အဲဒီအခါကရြငျ စဈရတာလညျး နညျးတာပေါ့။ နောကျတခုက ဒီနရောမှာ Absolute Number (ဂဏနျးအတိအကြ) တှေ ကွည့ျတာနဲ့စာရငျ ကနြောျတို့က Possibility Rate (ဖွဈနှုနျး) လေးတှေ ကွည့ျစခေငြျတာပေါ့။ ပိုးတှေ့တဲ့နှုနျးက ကတြယျ။ မနေ့ကဆိုရငျ ၈,၀၀၀ ကြောျ စဈတဲ့အထဲမှာ ၆၉၉ ဆိုတော့ ၁၀ ရာခိုငျနှုနျးအောကျကို ကတြယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အရာရှိတှကေို စဈဆေးရာမှာလညျး ခုန အထူးရဲတို့၊ ဝနျထမျးတှရေောပေါ့၊ ထူးခွားမှုရော ရှိခဲ့လား။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး - “ထူးထူးခွားခွားတော့ မရှိပါဘူး။ သူက ပိုးတှေ့တာမြားတဲ့ ဧရိယာလေးတှမှောတော့ နညျးနညျးတှေ့တယျ။ ဒါပမေယ့ျ Cluster (အစု) လေးတှပေါပဲ၊ နညျးနညျးလေးတှပေါပဲ။ အမြားကွီး သိပျစိုးရိမျကောငျးလောကျအောငျ အနအေထား ပိုးတှေ့နှုနျး ၅ ရာခိုငျနှုနျးတို့ ၁၀ ရာခိုငျနှုနျးတို့ မရှိပါဘူး။ အမြားဆုံးတှေ့တဲ့ အနအေထားမှ ၂ ရာခိုငျနှုနျး၊ ၃ ရာခိုငျနှုနျးပေါ့။ ဒါလညျး သူ့ Cluster အုပျစုတှမှောပဲတှေ့တာ။ တခွားဧရိယာ သူနဲ့ ဆကျစပျမှုမရှိဘူးဆိုရငျ မတှေ့ဘူးပေါ့။”
ကိုဝငျးမငျး - ဒီနရောမှာ သဆေုံးမှုလညျး တစုံတရာ ကလြာတဲ့သဘော တှေ့ရပါတယျ။ အဲဒီအပေါျမှာရော ဘယျလို ထူးခွားမှု တှေ့မိလဲ။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး - “သနှေုနျးကလညျးကတြယျ။ အရငျတုနျးကလိုမြိုး ၃၀ ကြောျ အနအေထားကနေ ၂၀ ကြောျ၊ အဲလိုအနအေထားတှေ ကလြာတယျ။ ဒါလညျး ကောငျးတဲ့အခကြျပေါ့။ ဘယျနရောမှာ သိသာလဲဆိုတော့ ဆေးရုံတှမှော နရောလှတျတှေ စတှေ့လာရတယျ။ ICU (အထူးကွပျမတျကုသဆောငျ) မှာတော့ နရောလှတျက နညျးနညျးရှားသေးတယျ၊ ပွငျးထနျတဲ့လူတှကေလညျး ရှိသေးတဲ့အခါကတြော့။ တဖကျက ရိုးရိုးလူနာတှထေားတဲ့ အနအေထားမှာ ကုတငျလေးတှေ တဖွညျးဖွညျး လှတျလာတာ တှေ့ရတယျ။ အဲဒါလေးတှကေတော့ ကောငျးတဲ့အခကြျပေါ့။ ဆိုးတဲ့အခကြျကတော့ တခြို့နရောတှမှော Clusters (အစုလေးတှေ) အလိုကျ တှေ့ရသေးတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ဘိုးဘှားရိပျသာပေါ့။ ဒီရကျပိုငျးအတှငျးပဲ သနျလငြျဘကျက အဘိုးအဘှားတှေ စုနတေဲ့ နရောတခုမှာ Clusters of Cases (လူနာအစုလေးတှေ) တှေ တှေ့နရေတယျ။ အဲဒီဟာကတော့ တောျတောျအရေးကွီးတယျ။ အဘိုးအဘှားတှဆေိုတော့ Vulnerable Population (ထိလှယျခိုကျလှယျတဲ့သူတှေ) လညျးဖွဈတယျ။ တဦးနဲ့တဦး နီးနီးကပျကပျလညျး နတေယျ။ အုပျစုလိုကျလညျး နတေယျဆိုတော့၊ ဒီနရောမှာ ဆကျမဖွဈအောငျ တောျတောျထိနျးသိမျးသှားရမယ့ျ အနအေထားပေါ့။”
ကိုဝငျးမငျး - အဲဒီတော့ ခုန သဆေုံးမှု လြော့ကရြခွငျး အကွောငျးရငျးမှာ အရငျတုနျးက ကားတိုကျမှုကွောင့ျလို တခွားအကွောငျးကွောင့ျ သခေဲ့တဲ့လူတှကေို ကိုဗဈပိုးစဈလို့ တှေ့ရငျ ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးရသူတှအေထဲ ရောထည့ျခဲ့တဲ့ အနအေထားကနေ အခုတော့ ကိုဗဈသီးသန့ျကွောင့ျ သဆေုံးရသူတှကေိုပဲ ထည့ျတာနဲ့၊ နောကျ အခုလို ဆေးရုံတှမှော ကုတငျတှပေါ မြားလာပွီးတော့ ထိထိရောကျရောကျ ကုသနိုငျတာလညျး ပါမှာပေါ့ ဆရာ၊ နောကျရော အဓိက။
ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုး - “အဓိကတော့ ကိုဗဈကလညျး အခုဆို ၁၀ လသား၊ ၁၁ လသားတောငျ ဖွဈတော့မယျပေါ့နောျ၊ တဖွညျးဖွညျးနဲ့ သူကလညျး၊ ဒီလိုမြိုး အနအေထားမြိုးမှာ ကုသမှု အတိအကကြွီး ပွောလို့မရပမေယ့ျ ကုသထောကျကူတဲ့ ပစ်စညျးတှပေေါ့၊ ဥပမာ အောကျဆီဂငြျ အရမျးကောငျးတဲ့ကိစ်စတှေ၊ Dexamethasone ကောငျးတဲ့ကိစ်စတှေ၊ သှေးကြဲဆေး ဟာမြိုးတှပေေါ့။ တခြို့နရောတှမှော Remdesivir တှကေလညျး ထိရောကျနတောပေါ့၊ သှေးရညျကွညျကုထုံးလို ဟာမြိုးတှပေေါ့။”
ကိုဝငျးမငျး - ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျ ဆရာ။
