[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တပ်မတော်နဲ့ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကြား တိုက်ပွဲတွေ ဆက်လက်ပြင်းထန်နေတာနဲ့အမျှ ဒေသခံတွေ ထိခိုက်သေကြေမှုတွေ ကြုံနေရတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုနိုင်ကွန်းအိန်က ပြောပြပါမယ်။
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့ မကြာသေးခင်ရက်တွေကစ တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေတဲ့ ရသေ့တောင်မြို့နယ်အတွင်း တိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် ဒေသခံ အရပ်သားတဦး ထပ်မံသေဆုံးခဲ့တာပါ။ ဒီကနေ့ မနက်ပိုင်းက လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်မှုကြောင့် ရွာသစ်ကေကျေးရွာက ကျောင်းဆရာတဦး ဒဏ်ရာအပြင်းအထန် ရရှိပြီးသေဆုံးသွားခဲ့ကြောင်း ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးတင်မောင်ဆန်းကပြောပါတယ်။
“ဘုန်းကြီးကျောင်းနောက်က ပေါက်ကွဲသံတခုကြားတော့ လယ်ကွင်းထဲမှာကွဲသွားပြီးတော့ လူကိုသွားထိတာ။ နွားကျောင်းသွားတဲ့ကျောင်းဆရာ မျက်နှာပေါ်မှာ ကျသွားတာလေ။ ကျောင်းဆရာက သေသွားပြီ။ ဘယ်ဘက်က ပစ်တာလို့တော့ ကျနော်လည်း မသိဘူးလေ။ တိုက်ပွဲကမဖြစ်ဘူး။”
လက်နက်ကြီးကျည်ထိမှန်ရာက ရရှိခဲ့တဲ့ ဒဏ်ရာတွေနဲ့ အသက် ၁၉ နှစ်အရွယ် ကျောင်းဆရာ မျိုးဆက်နိုင်ဦး မွန်းလွဲပိုင်းမှာ သေဆုံးသွားခဲ့တာပါ။
AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အခြေပြုနေတဲ့ ရသေ့တောင်မြို့နယ် အောင်သာစည်ကုန်းကို မြန်မာစစ်တပ်ကနေ အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်နေ့က ကြည်း၊ ရေ၊ လေ ပူးပေါင်းအင်အားနဲ့ ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ပြီး မထိန်းချုပ်နိုင်သေးတဲ့ အခြေအနေကြောင့် နေ့စဉ်နဲ့အမျှ လက်နက်ကြီးတွေနဲ့ ပစ်ခတ်မှှုတွေ ရှိနေသေးတယ်လို့လည်း ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
တနင်္ဂနွေနေ့မှာ မင်းပြားမြို့နယ်အတွင်း မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့ ဖြစ်ပွါးတဲ့တိုက်ပွဲအတွင်း ဒေသခံရွာသားတွေ တိမ်းရှောင်နေကြရပါတယ်။
မင်းပြားမြို့နယ် တောင်ပုတ်ကေနဲ့မေလွမ်းရွာအနီး ဖြစ်ပွါးတဲ့တိုက်ပွဲအတွင်း ရွာအနီးကျည်ကျရောက်ပြီး မေလွမ်း ရွာသားတွေလည်း ရွာကနေတိမ်းရှောင်နေရတယ်လို့ မင်းပြားမြို့နယ်ပြည်နယ်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဦးလှသိန်းအောင်ကပြောပါတယ်။
“မနေ့က နေ့လယ်ပိုင်းလောက်မှာ အဲဒီမေလွမ်းရွာအနားမှာ တောင်ပုတ်က ရွာရှိတယ်။ အဲဒီရွာအနားမှာဖြစ်တယ်။ သူတို့ ပစ်နေကြတယ် မေလွမ်းရွာကိုတော့ ကျည်တွေ လက်နက်ငယ်ကျည်တွေကျတာ ရှိတယ်။ ရွာသားတွေလည်း မနေ့က ပြေးရတယ်ရှိတယ်။ သူတို့ကအနီးနားဆိုလို့ မြစ်တဘက်ကမ်းက ကျိန်ချောင်း အဲဒီရွာဘက်ကို မနေ့ညက ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရတာရှိတယ်။”
မေလွမ်းရွာဘက်မှာ ဒီလဆန်းပိုင်းကစပြီး နှစ်ဘက်တိုက်ပွဲတွေ မကြာခဏ ဖြစ်ပွါးနေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။
မင်းပြားမြို့နယ်နဲ့ ရသေ့တောင်မြို့နယ်ဘက် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု အခြေအနေကို သိရှိဖို့ တပ်မတော်ပြောရေးဆိုခွင့် ရှိသူနဲ့ AA ပြောခွင့်ရကို ဆက်သွယိခဲ့ပေမဲ့ မရခဲ့ပါဘူး။
အလားတူ အရင်က စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ မြောက်ဦးမြို့နယ်ဘက်မှာလည်း ဗုံးပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ဒေသခံတွေထိခိုက်မှုတွေ ရှိနေတာပါ။
ကျောက်တော်မြို့နယ်၊ ဆင်အိုးချိုင်ကျေးရွာသား ဦးသိန်းဟန် ၂၉ နဲ့ ဇနီးဖြစ်သူ ဒေါ်မိဖြူ ၂၉ နှစ်တို့ မြောက်ဦးမြို့နယ်၊ ထိပ်ဝပြင်ကျေးရွာကနေ ပြန်လာစဉ် လင်မြွေတောင်အနီး၊ စစ်တွေ-ရန်ကုန်ကားလမ်းဘေးမှာ မြေမြှုပ်မိုင်းတစ်လုံးပေါက်ကွဲလို့ နှစ်ဦးစလုံး ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့တယ်လို့ ကာယကံရှင် ဦးသိန်းဟန်ကပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ဆိုင်ကယ်နဲ့ လာတာပါ။ မိုင်းထိတာလင်းမြွေတောင်မှာပါ။"
လင်မယားနှစ်ယောက်လုံး ဒဏ်ရာပြင်းထန်မှု မရှိလို့ အိမ်မှာပဲ ဆေးဝါးကုသနေတယ်လို့ သူက ဆိုပါတယ်။
မိုင်းပေါက်ကွဲရာ လင်းမြွေတောင်ဘက်မှာ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တို့ မကြာခဏတိုက်ပွဲဖြစ်ပွါးရာ နေရာဖြစ်ပြီး ဘယ်အဖွဲ့ထောင်ထားတဲ့ မိုင်းဆိုတာ မသိရှိဘူးလို့ သူကဆိုပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း နှစ်နှစ်နီးပါးစစ်ရေး တင်းမာမှုအတွင်း ဒေသခံတွေ ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေများလာနေသလို အရပ်သား ၂၂၀,၀၀၀ ကျော် စစ်ဘေးတိမ်းရှောင်နေရတယ်လို့ ရခိုင်လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေက စာရင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း တပ်မတော်နဲ့ AA ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကြား ပဋိပက္ခတွေ အရှိန်မြင့်တက်လာတာနဲ့အမျှ အရပ်သားတွေအပေါ် မဆင်မခြင်တိုက်ခိုက်နေတာတွေ၊ ရွာတွေ မီးရှို့ဖျက်စီးနေတာတွေ ရှိနေတယ်လို့ စွပ်စွဲထားတဲ့ အထောက်အထားတွေနဲ့အတူ အစီရင်ခံစာသစ် တခုကိုလည်း AI ခေါ် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်ရေးလှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့က အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး Michelle Bachelet ကလည်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြား အရပ်သား ထိခိုက်သေဆုံးမှု တွေဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်နိုင်ကြောင်း ပြီးခဲ့တဲ့လထဲမှာပဲ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီမှာ သတိပေးထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ရခိုငျ ရသေ့တောငျစဈဆငျရေး အရပျသားတဦးသဆေုံး
ရခိုငျပွညျနယျမှာ တပျမတောျနဲ့ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ကွား တိုကျပှဲတှေ ဆကျလကျပွငျးထနျနတောနဲ့အမြှ ဒသေခံတှေ ထိခိုကျသကွေမှေုတှေ ကွုံနရေတဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုနိုငျကှနျးအိနျက ပွောပွပါမယျ။
မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့ မကွာသေးခငျရကျတှကေစ တိုကျပှဲပွငျးထနျနတေဲ့ ရသေ့တောငျမွို့နယျအတှငျး တိုကျခိုကျမှုတှကွေောင့ျ ဒသေခံ အရပျသားတဦး ထပျမံသဆေုံးခဲ့တာပါ။ ဒီကနေ့ မနကျပိုငျးက လကျနကျကွီး ပဈခတျမှုကွောင့ျ ရှာသဈကကြေေးရှာက ကြောငျးဆရာတဦး ဒဏျရာအပွငျးအထနျ ရရှိပွီးသဆေုံးသှားခဲ့ကွောငျး ကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှူး ဦးတငျမောငျဆနျးကပွောပါတယျ။
“ဘုနျးကွီးကြောငျးနောကျက ပေါကျကှဲသံတခုကွားတော့ လယျကှငျးထဲမှာကှဲသှားပွီးတော့ လူကိုသှားထိတာ။ နှားကြောငျးသှားတဲ့ကြောငျးဆရာ မကြျနှာပေါျမှာ ကသြှားတာလေ။ ကြောငျးဆရာက သသှေားပွီ။ ဘယျဘကျက ပဈတာလို့တော့ ကနြောျလညျး မသိဘူးလေ။ တိုကျပှဲကမဖွဈဘူး။”
လကျနကျကွီးကညြျထိမှနျရာက ရရှိခဲ့တဲ့ ဒဏျရာတှနေဲ့ အသကျ ၁၉ နှဈအရှယျ ကြောငျးဆရာ မြိုးဆကျနိုငျဦး မှနျးလှဲပိုငျးမှာ သဆေုံးသှားခဲ့တာပါ။
AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ အခွပွေုနတေဲ့ ရသေ့တောငျမွို့နယျ အောငျသာစညျကုနျးကို မွနျမာစဈတပျကနေ အောကျတိုဘာ ၁၃ ရကျနေ့က ကွညျး၊ ရေ၊ လေ ပူးပေါငျးအငျအားနဲ့ ထိုးစဈဆငျခဲ့ပွီး မထိနျးခြုပျနိုငျသေးတဲ့ အခွအေနကွေောင့ျ နေ့စဉျနဲ့အမြှ လကျနကျကွီးတှနေဲ့ ပဈခတျမှှုတှေ ရှိနသေေးတယျလို့လညျး ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။
တနငျ်ဂနှနေေ့မှာ မငျးပွားမွို့နယျအတှငျး မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့ ဖွဈပှါးတဲ့တိုကျပှဲအတှငျး ဒသေခံရှာသားတှေ တိမျးရှောငျနကွေရပါတယျ။
မငျးပွားမွို့နယျ တောငျပုတျကနေဲ့မလှေမျးရှာအနီး ဖွဈပှါးတဲ့တိုကျပှဲအတှငျး ရှာအနီးကညြျကရြောကျပွီး မလှေမျး ရှာသားတှလေညျး ရှာကနတေိမျးရှောငျနရေတယျလို့ မငျးပွားမွို့နယျပွညျနယျလှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျ ဦးလှသိနျးအောငျကပွောပါတယျ။
“မနေ့က နေ့လယျပိုငျးလောကျမှာ အဲဒီမလှေမျးရှာအနားမှာ တောငျပုတျက ရှာရှိတယျ။ အဲဒီရှာအနားမှာဖွဈတယျ။ သူတို့ ပဈနကွေတယျ မလှေမျးရှာကိုတော့ ကညြျတှေ လကျနကျငယျကညြျတှကေတြာ ရှိတယျ။ ရှာသားတှလေညျး မနေ့က ပွေးရတယျရှိတယျ။ သူတို့ကအနီးနားဆိုလို့ မွဈတဘကျကမျးက ကြိနျခြောငျး အဲဒီရှာဘကျကို မနေ့ညက ထှကျပွေးတိမျးရှောငျရတာရှိတယျ။”
မလှေမျးရှာဘကျမှာ ဒီလဆနျးပိုငျးကစပွီး နှဈဘကျတိုကျပှဲတှေ မကွာခဏ ဖွဈပှါးနတေယျလို့ ဒသေခံတှကေ ဆိုပါတယျ။
မငျးပွားမွို့နယျနဲ့ ရသေ့တောငျမွို့နယျဘကျ ပဈခတျတိုကျခိုကျမှု အခွအေနကေို သိရှိဖို့ တပျမတောျပွောရေးဆိုခှင့ျ ရှိသူနဲ့ AA ပွောခှင့ျရကို ဆကျသှယိခဲ့ပမေဲ့ မရခဲ့ပါဘူး။
အလားတူ အရငျက စဈရေးတငျးမာနတေဲ့ မွောကျဦးမွို့နယျဘကျမှာလညျး ဗုံးပေါကျကှဲမှုကွောင့ျ ဒသေခံတှထေိခိုကျမှုတှေ ရှိနတောပါ။
ကြောကျတောျမွို့နယျ၊ ဆငျအိုးခြိုငျကြေးရှာသား ဦးသိနျးဟနျ ၂၉ နဲ့ ဇနီးဖွဈသူ ဒေါျမိဖွူ ၂၉ နှဈတို့ မွောကျဦးမွို့နယျ၊ ထိပျဝပွငျကြေးရှာကနေ ပွနျလာစဉျ လငျမွှတေောငျအနီး၊ စဈတှေ-ရနျကုနျကားလမျးဘေးမှာ မွမွှေုပျမိုငျးတဈလုံးပေါကျကှဲလို့ နှဈဦးစလုံး ထိခိုကျဒဏျရာ ရရှိခဲ့တယျလို့ ကာယကံရှငျ ဦးသိနျးဟနျကပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ဆိုငျကယျနဲ့ လာတာပါ။ မိုငျးထိတာလငျးမွှတေောငျမှာပါ။"
လငျမယားနှဈယောကျလုံး ဒဏျရာပွငျးထနျမှု မရှိလို့ အိမျမှာပဲ ဆေးဝါးကုသနတေယျလို့ သူက ဆိုပါတယျ။
မိုငျးပေါကျကှဲရာ လငျးမွှတေောငျဘကျမှာ မွနျမာစဈတပျနဲ့ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တို့ မကွာခဏတိုကျပှဲဖွဈပှါးရာ နရောဖွဈပွီး ဘယျအဖှဲ့ထောငျထားတဲ့ မိုငျးဆိုတာ မသိရှိဘူးလို့ သူကဆိုပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး နှဈနှဈနီးပါးစဈရေး တငျးမာမှုအတှငျး ဒသေခံတှေ ထိခိုကျသဆေုံးမှုတှမြေားလာနသေလို အရပျသား ၂၂၀,၀၀၀ ကြောျ စဈဘေးတိမျးရှောငျနရေတယျလို့ ရခိုငျလူမှုအဖှဲ့အစညျးတှကေ စာရငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး တပျမတောျနဲ့ AA ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ကွား ပဋိပက်ခတှေ အရှိနျမွင့ျတကျလာတာနဲ့အမြှ အရပျသားတှအေပေါျ မဆငျမခွငျတိုကျခိုကျနတောတှေ၊ ရှာတှေ မီးရှို့ဖကြျစီးနတောတှေ ရှိနတေယျလို့ စှပျစှဲထားတဲ့ အထောကျအထားတှနေဲ့အတူ အစီရငျခံစာသဈ တခုကိုလညျး AI ခေါျ နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျရေးလှုပျရှားမှု အဖှဲ့က အောကျတိုဘာလ ၁၂ ရကျနေ့မှာ ထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ မဟာမငျးကွီး Michelle Bachelet ကလညျး လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေား အရပျသား ထိခိုကျသဆေုံးမှု တှဟော စဈရာဇဝတျမှု မွောကျနိုငျကွောငျး ပွီးခဲ့တဲ့လထဲမှာပဲ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး ကောငျစီမှာ သတိပေးထားပါတယျ။
