(Zawgyi/Unicode)
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံက ဒုက္ခသည် စခန်းတွေကနေ နေရပ်ရင်း ပြန်ချင်ကြောင်း ပြောနေကြတဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဒုက္ခသည်တွေကို သူတို့ရဲ့ လုံခြုံရေး အတွက် သီးသန့်လုံခြုံရေးချထားတယ်လို့ မကြာသေးခင်ကမှ အဲဒီဒုက္ခသည်စခန်း တွေကို သွားရောက်ခဲ့တဲ့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်က ပြောပါတယ်။
ဒီအကြောင်းအပြည့်အစုံကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက် စုစုက မေးမြန်း ပေးပို့ထားပါတယ်။
နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးချမ်းအေးဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာအစိုးရ ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ကော့ဘဇားဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ရှိနေတဲ့ နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ရက်နေ့က သွားရောက်တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာအစိုးရဘက်က ဆောင်ရွက်နေတဲ့ ပြန်လည်လက်ခံရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွေကို သွားရောက်ရှင်းပြတဲ့ ခရီးစဉ်ဖြစ်ပါတယ်။
ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ရောက်ရှိနေသူတွေထဲက ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တွေနဲ့လည်း တွေ့ဆုံခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး သူတို့ကို လုံခြုံရေး အခြေအနေကြောင့် သီးသန့်ထားရှိတယ်လို့ အဲဒီခရီးစဉ်ကို ဦးဆောင်တဲ့ ဦးချမ်းအေးက ပြောပါတယ်။
“သူတို့ (ဟိန္ဒူ)ကတော့ အပြင်တွေဘာတွေ ထွက်လို့မရဘူး။ ဘာလို့လည်းဆိုတော့ သူတို့လုံခြုံမှုလည်း ပါမှာပေါ့နော်။ အဲဒါကြောင့် သူတို့ကိုတော့ သီးသန့်ထားတယ်။ ဒါပေမယ့် လုံခြုံရေးကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က စီစဉ်ဆောက်ရွက်ပေးထားတယ်။ ပေးထားတော့ သူတို့အနေနဲ့ ခိုးထွက်ပြီးတော့ ပြန်လာလို့လည်းမရဘူး။ ကျန်တဲ့မွတ်ဆလင်တွေကတော့ လူဦးရေလည်းများတယ်။ သူတို့ အဲလိုပဲခိုးထွက်ပြီးတော့ ပြန်လာတဲ့သူတွေရှိတာပေါ့လေ။ သူတို့ (ဟိန္ဒူ)ကျတော့ ထွက်ရင်လည်း သူတို့ဘာသူတို့ထွက်ရင်လည်း အန္တရာယ်ရှိတယ်။”
မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီချက်နဲ့ နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေကို ပြန်လည်လက်ခံ နေရာချထားရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွေကို ၂၀၁၈ခုနှစ် နှစ်စပိုင်းကတည်းက စီစဉ်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပေမယ့် တရားဝင်ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာသူ အခုချိန်ထိ တဦးတယောက်မှ မရှိသေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ကိုယ့်အစီအစဉ်နဲ့ကိုယ် မြန်မာနိုင်ငံထဲပြန်ဝင်လာသူကတော့ ၄၀၀ကျော်ရှိနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြန်လာသူ အားလုံးဟာ မွတ်ဆလင်ဘာသာဝင်တွေ ဖြစ်ပြီး သူတို့ အားလုံး အတွက် အဆင်ပြေအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနေတယ်လို့ မောင်တောမြို့နယ်၊ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး ဦးစီးဌာနက ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးစိုးထွန်းက ပြောပါတယ်။
“(အခုပြန်ရောက်နေတဲ့ ၄၀၀ကျော်က) မွတ်ဆလင်တွေပါခင်ဗျ။ ဟိန္ဒူမပါသေးဘူး။ (နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေ) သူတို့လာရင်တော့ ကိုယ်ကတော့ တခါတည်းစီစဉ်ရတာကို အကုန်လုံးကို။ သူတို့လာရင် အကုန်လုံး Ready ပဲ။ လာတဲ့သူတွေမှန်သမျှ အကုန်လုံးအဆင်ပြေအောင် ဆောင်ရွက်ထားပါတယ်။”
မြန်မာကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ခရီးစဉ်အတွင်း မြန်မာအစိုးရဘက်က လိုက်လျောမှုတွေ လုပ်နေကြောင်းနဲ့ နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေကို ၁၉၈၂ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံသားဥပဒေနဲ့အညီ မှတ်ပုံတင်ထုတ်ပေးနေ သလို၊ NVC ကဒ်မှာ လူမျိုးဘာသာကို ဖြုတ်ပေးထားတဲ့ အကြောင်း ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံချိန်မှာ ရှင်းပြခဲ့ပေမယ့် ဒုက္ခသည်အများစုက နေရပ်ပြန်ရေး လက်မခံ ကြပါဘူး။
ဒါပေမယ့် ကော့ဘဇားဒုက္ခသည်စခန်းမှာ လုံခြုံရေးအရ စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုခံထားရတဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံချိန်မှာတော့ သူတို့တွေ နေရပ်ပြန်ချင်ကြောင်း မြန်မာအစိုးရထံ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီထဲက ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ၄၀၀ကျော်က သူတို့ရဲ့အချက်အလက်တွေကို မြန်မာအစိုးရထံ ပေးပို့ထားပြီး အဲဒီစာရင်းတွေကို စစ်ဆေးနေတာ ဖြစ်ပြီး အခုဆို တဝက်လောက်ပြီးနေပြီလို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် စီးပွားရေးဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးချမ်းအေးက အခုလိုပြောပါတယ်။
“အဲလိုစစ်ပြီးပြီဆိုတာနဲ့ ကျနော်တို့က လက်ခံလို့ရပြီ။ ဒါပေမယ့် လူကအပြည့်အစုံ ကျနော်တို့စစ်ဖို့ လိုတယ်။ နောက်ပြီးတော့ မှန်မှန်ကန်ကန် အချက်အလက်တွေပါမှ။ တချို့ကျတော့ တကယ်တမ်းလည်း ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ နေခဲ့ဖူးတာပဲ။ ဒါပေမယ့် သူတို့ဖြည့်တာတွေက မပြည့်မစုံဆိုတော့ ကျနော်တို့က ဒီဘက်မှာစစ်တာ မတွေ့ဘူးတွေ ဘာတွေဖြစ်နေတာပေါ့နော်။ အဲဒါကြောင့်မို့ အဲဒါတွေကိုလည်း ပြည့်ပြည့်စုံစုံစစ်ဖို့ ကျနော်တို့ဆောင်ရွက်သွားဖို့ ရှိတယ်။”
ဒုက္ခသည်စခန်းကို ရောက်ရှိနေတဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တွေက ပြန်လာဖို့ဆန္ဒပြင်းပြနေပေမယ့် သူတို့ကိုအသက်အန္တရာယ် ခြိမ်းခြောက်တဲ့ သောင်းကျန်းသူ တချို့ရှိတယ်လို့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ဖုန်းအဆက်အသွယ်ရှိတဲ့ မောင်တောမြို့နယ်က ဟိန္ဒူဘာသာရေးခေါင်းဆောင် ဦးနိမောလ်က အခုလိုပြောပါတယ်။
“အခု သူတို့နေနေတဲ့နေရာမှာတော့ လုံခြုံရေးကောင်းကောင်းရှိတယ်လို့ ပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ကအရမ်းလာချင်တယ်။ ကျနော်တို့ ပြန်သွားမယ် ဘာညာပြောတဲ့အခါကျတော့ သူတို့(သောင်းကျန်းသူတွေ) ခြိမ်းခြောက်တာတို့ ဘာတို့ရှိတယ်လို့ ပြောတယ်။ သူတို့ဘက်က ကြားသိရသလောက်ပါ။”
အခုလ ၂၁ရက်နေ့တုန်းကလည်း တောင်ပြိုလက်ဝဲ ပြန်လည်လက်ခံရေးစခန်းကနေ ကိုယ့်အစီအစဉ်နဲ့ကိုယ်ပြန်လာသူ ၇ဦးပါဝင်တဲ့ မွတ်ဆလင်ဘာသာဝင် အိမ်ထောင်စုတစုကို လက်ခံခဲ့ပါတယ်။
ကော့ဘဇားဒုက္ခသည်စခန်းက နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေကို တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့ နှစ်ရက်အတွင်း ဒုက္ခသည်တွေနေရပ်ပြန်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အောင်မြင်မှုတစုံတရာ မရရှိခဲ့ဘူးလို့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ကိုဦးဆောင်တဲ့ ဦးချမ်းအေးက ပြောထားပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို မြန်မာအစိုးရက လက်မခံရတဲ့အကြောင်းရင်းကိုလည်း ဒုက္ခသည်တွေကို ရှင်းပြခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲဒီအသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပေမယ့်လည်း ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေးအတွက်ကိုတော့ မြန်မာအစိုးရက ကုလသမဂ္ဂအပါအဝင် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေ နဲ့လည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေပါတယ်။
....................
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှရောကျ ဟိန်ဒူဒုက်ခသညျမြား နရေပျပွနျလို
(Unicode)
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နိုငျငံက ဒုက်ခသညျ စခနျးတှကေနေ နရေပျရငျး ပွနျခငြျကွောငျး ပွောနကွေတဲ့ ဟိန်ဒူဘာသာဝငျ ဒုက်ခသညျတှကေို သူတို့ရဲ့ လုံခွုံရေး အတှကျ သီးသန့ျလုံခွုံရေးခထြားတယျလို့ မကွာသေးခငျကမှ အဲဒီဒုက်ခသညျစခနျး တှကေို သှားရောကျခဲ့တဲ့ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ခေါငျးဆောငျက ပွောပါတယျ။
ဒီအကွောငျးအပွည့ျအစုံကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ စုစုက မေးမွနျး ပေးပို့ထားပါတယျ။
နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနက ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးခမြျးအေးဦးဆောငျတဲ့ မွနျမာအစိုးရ ကိုယျစားလှယျ အဖှဲ့ဟာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ၊ ကော့ဘဇားဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ရှိနတေဲ့ နရေပျစှန့ျခှာသူတှကေို ပွီးခဲ့တဲ့ ဒီဇငျဘာလ ၁၈ရကျနေ့က သှားရောကျတှေ့ဆုံခဲ့ပါတယျ။နရေပျစှန့ျခှာသူတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာအစိုးရဘကျက ဆောငျရှကျနတေဲ့ ပွနျလညျလကျခံရေးလုပျငနျးစဉျတှကေို သှားရောကျရှငျးပွတဲ့ ခရီးစဉျဖွဈပါတယျ။
ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ရောကျရှိနသေူတှထေဲက ဟိန်ဒူဘာသာဝငျတှနေဲ့လညျး တှေ့ဆုံခဲ့တာ ဖွဈပွီး သူတို့ကို လုံခွုံရေး အခွအေနကွေောင့ျ သီးသန့ျထားရှိတယျလို့ အဲဒီခရီးစဉျကို ဦးဆောငျတဲ့ ဦးခမြျးအေးက ပွောပါတယျ။
“သူတို့ (ဟိန်ဒူ)ကတော့ အပွငျတှဘောတှေ ထှကျလို့မရဘူး။ ဘာလို့လညျးဆိုတော့ သူတို့လုံခွုံမှုလညျး ပါမှာပေါ့နောျ။ အဲဒါကွောင့ျ သူတို့ကိုတော့ သီးသန့ျထားတယျ။ ဒါပမေယ့ျ လုံခွုံရေးကို ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက စီစဉျဆောကျရှကျပေးထားတယျ။ ပေးထားတော့ သူတို့အနနေဲ့ ခိုးထှကျပွီးတော့ ပွနျလာလို့လညျးမရဘူး။ ကနြျတဲ့မှတျဆလငျတှကေတော့ လူဦးရလေညျးမြားတယျ။ သူတို့ အဲလိုပဲခိုးထှကျပွီးတော့ ပွနျလာတဲ့သူတှရှေိတာပေါ့လေ။ သူတို့ (ဟိန်ဒူ)ကတြော့ ထှကျရငျလညျး သူတို့ဘာသူတို့ထှကျရငျလညျး အန်တရာယျရှိတယျ။”
မွနျမာ-ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နှဈနိုငျငံသဘောတူညီခကြျနဲ့ နရေပျစှန့ျခှာသူတှကေို ပွနျလညျလကျခံ နရောခထြားရေးလုပျငနျးစဉျတှကေို ၂၀၁၈ခုနှဈ နှဈစပိုငျးကတညျးက စီစဉျဆောငျရှကျခဲ့ပမေယ့ျ တရားဝငျပွနျလညျဝငျရောကျလာသူ အခုခြိနျထိ တဦးတယောကျမှ မရှိသေးပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ကိုယ့ျအစီအစဉျနဲ့ကိုယျ မွနျမာနိုငျငံထဲပွနျဝငျလာသူကတော့ ၄၀၀ကြောျရှိနပွေီ ဖွဈပါတယျ။ ပွနျလာသူ အားလုံးဟာ မှတျဆလငျဘာသာဝငျတှေ ဖွဈပွီး သူတို့ အားလုံး အတှကျ အဆငျပွအေောငျ ဆောငျရှကျပေးနတေယျလို့ မောငျတောမွို့နယျ၊ အထှထှေအေုပျခြုပျရေး ဦးစီးဌာနက ဒုတိယညှှနျကွားရေးမှူး ဦးစိုးထှနျးက ပွောပါတယျ။
“(အခုပွနျရောကျနတေဲ့ ၄၀၀ကြောျက) မှတျဆလငျတှပေါခငျဗြ။ ဟိန်ဒူမပါသေးဘူး။ (နရေပျစှန့ျခှာသူတှေ) သူတို့လာရငျတော့ ကိုယျကတော့ တခါတညျးစီစဉျရတာကို အကုနျလုံးကို။ သူတို့လာရငျ အကုနျလုံး Ready ပဲ။ လာတဲ့သူတှမှေနျသမြှ အကုနျလုံးအဆငျပွအေောငျ ဆောငျရှကျထားပါတယျ။”
မွနျမာကိုယျစားလှယျ အဖှဲ့က ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ခရီးစဉျအတှငျး မွနျမာအစိုးရဘကျက လိုကျလြောမှုတှေ လုပျနကွေောငျးနဲ့ နရေပျစှန့ျခှာသူတှကေို ၁၉၈၂ခုနှဈ မွနျမာနိုငျငံသားဥပဒနေဲ့အညီ မှတျပုံတငျထုတျပေးနေ သလို၊ NVC ကဒျမှာ လူမြိုးဘာသာကို ဖွုတျပေးထားတဲ့ အကွောငျး ဒုက်ခသညျတှနေဲ့ တှေ့ဆုံခြိနျမှာ ရှငျးပွခဲ့ပမေယ့ျ ဒုက်ခသညျအမြားစုက နရေပျပွနျရေး လကျမခံ ကွပါဘူး။
ဒါပမေယ့ျ ကော့ဘဇားဒုက်ခသညျစခနျးမှာ လုံခွုံရေးအရ စောင့ျကွပျကွည့ျရှုခံထားရတဲ့ ဟိန်ဒူဘာသာဝငျတှနေဲ့ တှေ့ဆုံခြိနျမှာတော့ သူတို့တှေ နရေပျပွနျခငြျကွောငျး မွနျမာအစိုးရထံ တောငျးဆိုခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီထဲက ဟိန်ဒူဘာသာဝငျ ၄၀၀ကြောျက သူတို့ရဲ့အခကြျအလကျတှကေို မွနျမာအစိုးရထံ ပေးပို့ထားပွီး အဲဒီစာရငျးတှကေို စဈဆေးနတော ဖွဈပွီး အခုဆို တဝကျလောကျပွီးနပွေီလို့ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန၊ အပွညျပွညျဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးမြားနှင့ျ စီးပှားရေးဦးစီးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးခမြျးအေးက အခုလိုပွောပါတယျ။
“အဲလိုစဈပွီးပွီဆိုတာနဲ့ ကနြောျတို့က လကျခံလို့ရပွီ။ ဒါပမေယ့ျ လူကအပွည့ျအစုံ ကနြောျတို့စဈဖို့ လိုတယျ။ နောကျပွီးတော့ မှနျမှနျကနျကနျ အခကြျအလကျတှပေါမှ။ တခြို့ကတြော့ တကယျတမျးလညျး ရခိုငျပွညျနယျမှာ နခေဲ့ဖူးတာပဲ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ဖွည့ျတာတှကေ မပွည့ျမစုံဆိုတော့ ကနြောျတို့က ဒီဘကျမှာစဈတာ မတှေ့ဘူးတှေ ဘာတှဖွေဈနတောပေါ့နောျ။ အဲဒါကွောင့ျမို့ အဲဒါတှကေိုလညျး ပွည့ျပွည့ျစုံစုံစဈဖို့ ကနြောျတို့ဆောငျရှကျသှားဖို့ ရှိတယျ။”
ဒုက်ခသညျစခနျးကို ရောကျရှိနတေဲ့ ဟိန်ဒူဘာသာဝငျတှကေ ပွနျလာဖို့ဆန်ဒပွငျးပွနပေမေယ့ျ သူတို့ကိုအသကျအန်တရာယျ ခွိမျးခွောကျတဲ့ သောငျးကနြျးသူ တခြို့ရှိတယျလို့ ဟိန်ဒူဘာသာဝငျ ဒုက်ခသညျတှနေဲ့ ဖုနျးအဆကျအသှယျရှိတဲ့ မောငျတောမွို့နယျက ဟိန်ဒူဘာသာရေးခေါငျးဆောငျ ဦးနိမောလျက အခုလိုပွောပါတယျ။
“အခု သူတို့နနေတေဲ့နရောမှာတော့ လုံခွုံရေးကောငျးကောငျးရှိတယျလို့ ပွောတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ကအရမျးလာခငြျတယျ။ ကနြောျတို့ ပွနျသှားမယျ ဘာညာပွောတဲ့အခါကတြော့ သူတို့(သောငျးကနြျးသူတှေ) ခွိမျးခွောကျတာတို့ ဘာတို့ရှိတယျလို့ ပွောတယျ။ သူတို့ဘကျက ကွားသိရသလောကျပါ။”
အခုလ ၂၁ရကျနေ့တုနျးကလညျး တောငျပွိုလကျဝဲ ပွနျလညျလကျခံရေးစခနျးကနေ ကိုယ့ျအစီအစဉျနဲ့ကိုယျပွနျလာသူ ၇ဦးပါဝငျတဲ့ မှတျဆလငျဘာသာဝငျ အိမျထောငျစုတစုကို လကျခံခဲ့ပါတယျ။
ကော့ဘဇားဒုက်ခသညျစခနျးက နရေပျစှန့ျခှာသူတှကေို တှေ့ဆုံခဲ့တဲ့ နှဈရကျအတှငျး ဒုက်ခသညျတှနေရေပျပွနျရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အောငျမွငျမှုတစုံတရာ မရရှိခဲ့ဘူးလို့ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ကိုဦးဆောငျတဲ့ ဦးခမြျးအေးက ပွောထားပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို မွနျမာအစိုးရက လကျမခံရတဲ့အကွောငျးရငျးကိုလညျး ဒုက်ခသညျတှကေို ရှငျးပွခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။ အဲဒီအသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပမေယ့ျလညျး ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေးအတှကျကိုတော့ မွနျမာအစိုးရက ကုလသမဂ်ဂအပါအဝငျ နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတှေ နဲ့လညျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနပေါတယျ။
