ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းက အခြေအနေတွေဟာ မြန်မာပြည်မှာ သူတို့ကြုံတွေ့ခဲ့ရတာထက် ပိုဆိုးနေတယ်လို့ ရာနဲ့ချီတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းပြီး ရိုဟင်ဂျာလူငယ်ကွန်ဂရက် (YCR)က သောကြာနေ့မှာ အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ အွန်လိုင်းကနေ တက်ရောက် သတင်းယူခဲ့တဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက ပြောပြမှာပါ။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည် စခန်းမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေဟာ မြန်မာပြည်မှာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့ အခြေအနေတွေထက် ပိုခက်ခဲနေတယ်လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ တနှစ်အတွင်း ဒုက္ခသည် ရာနဲ့ချီကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းပြီး ရိုဟင်ဂျာလူငယ်ကွန်ဂရက် (YCR) က သောကြာနေ့က ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ ဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် ရိုဟင်ဂျာတွေ ဘယ်လို ကြုံတွေ့နေရပါသလဲ။
ပြီးခဲ့တဲ့ တနှစ်အတွင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားမှု အဆင့်က ယူကရိန်းထက်ကျော်ပြီး နံပါတ် (၁) နေရာမှာ ရှိနေတယ်လို့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတည်နေရာနဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေကို အချိန်နဲ့တပြေးညီ မှတ်တမ်းပြုစုနေတဲ့ အမေရိကန် အခြေစိုက် ACLED သုတေသန အဖွဲ့က ပြောလိုက်ပါတယ်။
မြန်မာ့အရေး အဓိကဆောင်ရွက်နေတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဟာ လာအိုနိုင်ငံကို အာဆီယံ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန် လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သလို ၊ မြန်မာ့အရေးအတွက် အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ(၃)နိုင်ငံက ပူးတွဲ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသွားဖို့ အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေက ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ လေ့လာသူရဲ့အမြင်ကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေး တင်ပြထားပါတယ်။
အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေးပွဲအပြီး ဆက်တိုက်ကျင်းပခဲ့ကြတဲ့ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေပါ ပါဝင်တဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့ကုန်သွယ်ရေး ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမှာ ၂၀၂၃ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ တာဝန်ယူခဲ့တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒို က “မြန်မာအရေးမှာ အာဆီယံက ကြားက ဓားစာခံ အဖြစ်မခံဘူး” လို့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောသွားပါတယ်။
“အာဆီယံ ထရွိုက်ကာ” အနေနဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေက သူတို့ကိုအပ်နှင်းထားတဲ့ကိစ္စတွေကိုကျော်လွန်ပြီး အာဆီယံကို ကိုယ်စားပြုနိုင်မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ‘အဖွဲ့ဝင်အားလုံး သဘောတူညီမယ်ဆိုတာနဲ့ ‘ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရဘူး’ ဆိုတဲ့ အခြေခံမူတွေက “ထရွိုက်ကာ ယန္တရား” မှာတည်ဆောက်ထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။" (ဒေါ်မိုးသူဇာ)
မကွေးတိုင်း ဆောမြို့ပေါ်မှာ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်တပ်ကြား တိုက်ပွဲဖြစ်ပြီး နေအိမ်တွေအပေါ် လက်နက်ကြီးကျရောက်တဲ့အတွက်လူ ၄ ဦးထိခိုက်ဒဏ်ရာရခဲ့သလို နောက်ထပ် တိုက်ပွဲတွေဖြစ်လာမှာကို ဒေသခံတွေ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
“ဒီမနက်ကနေတက်သွားတာ ကျနော်တို့ရွာအထက် အူထန်ယန်ရွာမှာ၊ ရွာအထက် တံတားညီနောင်ပေါ့။ အဲဒီနားမှာ ချနေကြတယ်တဲ့။ နည်းနည်းအထိနာလို့ပေါ့။ အခု လေယာဉ်ပျံနဲ့ ဗုံးကြဲနေတယ်။ အူထန်ယန်အထက်မှာလေ။ သူတို့ အူထန်ယန်ကဟာတွေလည်း နွမ်းလန်းမှာ ရောက်ကုန်ကြပြီ။” (နွမ်းလန်းဒေသခံတဦး)
ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက မြန်မာ့အခြေနေဆိုင်ရာ ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံခြားငွေ ကိုင်ဆောင်ခွင့်ကို စစ်ကောင်စီက ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးစား၊ ဒီလို တပတ်အတွင်း ထိပ်တန်းရောက် မြန်မာသတင်းတွေကို မခင်လေးနဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးတို့ ဆက်ပြီး ပြောပြပေးပါမယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စစ်တပ်ရဲ့နယ်မြေရှင်းလင်းရေးနဲ့ ထိုးစစ်တွေကြောင့် ၂ နှစ်ကြာတဲ့အထိ စစ်ဘေးရှာင်နေရသူတွေဟာ ကုန်ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှု၊ စိုက်ပျိုးရေးမလုပ်နိုင်တာကြောင့် ရိက္ခာရှားပါးမှုဒဏ်တွေ ခံစားနေကြရသလို ဆေးဝါးပြတ်လပ်မှုနဲ့ ကလေးငယ်တွေ ပညာသင်ကြားရေးအခက်အခဲတွေကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက ကျောက်တော်၊ မြောက်ဦး၊ မင်းပြား၊ မောင်တော စတဲ့ မြို့နယ်တွေ မှာ ဒီလဆန်းပိုင်းကစလို့ မိုးအဆက်မပြတ်ရွာသွန်းနေပြီး ကုလားတန်နဲ့ လေးမြို့ မြစ်ရေတွေ မြင့်တက်လာတာကြောင့် ဒေသတလွှား ရေကြီးရေလျှံမှုအန္တရာယ်နဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရပါတယ်။
မလေးရှားနိုင်ငံ ပီနန်း မြို့မှာ (၈) လေးလုံးအထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားနဲ့ တော်လှန်ရေး ရန်ပုံငွေဂီတဖျော်ဖြေပွဲတခုကို ကွာလ္လာမ်ပူ အပါအဝင် မလေးရှားပြည်နယ်အသီးသီးက မလေးရှားရောက်မြန်မာတွေ ပူးပေါင်းပြီး သြဂုတ်လ ၆ ရက်နေ့ကကျင်းပခဲ့ပါတယ်။
MoU ရော၊ MoU ပြင်ပလုပ်သားရော သွားရင် round about က ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ပြန်လွှဲရမယ်။ အေဂျင်စီနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီး သွားတဲ့သူတွေကတော့ ဒီစနစ်မှာလိုက်ပြီး ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ (မြန်မာအလုပ်သမားရေးဌာနရဲ့ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန် ဦးညွှန့်ဝင်း)
ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) အနေနဲ့ အရင်တုန်းက ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အတိုင်း “စစ်တပ် နိုင်ငံရေးက မထွက်မချင်း၊ စစ်တပ်နဲ့ နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးဖို့ ဆိုတာ ဘာအကြောင်းမှ မရှိဘူး” လို့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ဗွီအိုအေနဲ့ သီးသန့် မေးမြန်းချက်မှာ ဖြေကြားလိုက်ပါတယ်။
စစ်အာဏရှင် စနစ်ကနေ ပြောင်းလဲလာတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အာဆီယံ ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် တာဝန်ယူနေချိန်မှာ ကျန်နေတဲ့ အချိန်အတွင်း မြန်မာအရေး ဦးဆောင်ဖြေရှင်းဖို့ အရေးကြီးကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အစိုးရ (NUG) ရဲ့ ယာယီသမ္မတ ဒူဝါလရှီးလ က ဗွီအိုအေနဲ့ သီးသန့် မေးမြန်းခန်းမှာ ပြောလိုက်ပါတယ်။
စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကနေ ပြောင်းလဲလာတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူနေ ချိန်မှာ ကျန်နေတဲ့အချိန်အတွင်း မြန်မာအရေးဦးဆောင်ဖြေရှင်းဖို့ အရေးကြီးကြောင်း အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)ရဲ့ ယာယီသမ္မတဒူဝါလရှီးလ ကဗွီအိုအေနဲ့သီးသန့်မေးမြန်းခန်းမှာ ပြောလိုက် ပါတယ်။
မြန်မာ့အရေးကိစ္စ စစ်ကောင်စီနဲ့ရော NUG နဲ့ပါ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနေကြောင်း အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marsudi က အာဆီယံ နိုင်ငံခြားရေးအစည်းအဝေး မကျင်းပမီ အရင်အပတ်က ပြောကြားခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်ကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက Zoom ကနေ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
မြန်မာ့အရေးကိစ္စ စစ်ကောင်စီနဲ့ရော NUG နဲ့ပါ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနေကြောင်း အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marsudi က အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေး အစည်းအဝေး မကျင်းပမီ အရင်အပတ်က ပြောကြားခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်ကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက Zoom ကနေ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
ပြင်သစ်နိုင်ငံမှာ မြောက်အာဖရိကနွယ်ဖွား လူငယ်လေးတဦးကို ရဲက ပစ်သတ်ခဲ့တဲ့ဖြစ်စဥ်အပြီး ဆူပူလှုပ်ရှားမှုအတွင်း လူသေဆုံးမှုဖြစ်ခဲ့သလို ဒေါ်လာ ဘီလျံနဲ့ချီပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။ တနိုင်ငံလုံးအနှံ့ ကျယ်ပြန့်ခဲ့တဲ့ ဒီဖြစ်ရပ်အပေါ် ပြင်သစ်ရောက် မြန်မာတချို့ရဲ့အမြင်တွေကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်းတင်ပြမှာပါ။
ပြင်သစ်နိုင်ငံမှာ ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က မြောက်အာဖရိကနွယ်ဖွား ဆယ်ကျော်သက် လူငယ်လေးတဦးကို ရဲက သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဥ်အပြီး စတင်ခဲ့တဲ့ ဆူပူလှုပ်ရှားမှုတွေအတွင်း နောက်ဆက်တွဲ လူသေဆုံးမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့သလို ဒေါ်လာ ဘီလျံနဲ့ချီတဲ့ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတွေလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
