လက်နက်ကိုင် အင်အားစုတွေရဲ့ ထိုးစစ်တွေကြောင့် စစ်ကောင်စီရဲ့အခြေအနေ ယိမ်းယိုင်လာပေမယ့် အိမ်နီးချင်း အင်အားကြီး အိန္ဒိယကတော့ နေပြည်တော်က စစ်ကောင်စီအပေါ်ပဲ ဆက်လက် ထောက်ခံပေးနေဦးမယ့် အနေအထား ရှိတယ်လို့ အိန္ဒိယရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွေကို အထူးလေ့လာနေသူတဦးက သုံးသပ်ပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးတင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ မျက်မှောက် အခြေအနေက လမ်းဆုံလမ်းခွကိုရောက်နေပြီး စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်တဲ့ လက်နက်ကိုင်တွေရဲ့ အရှိန်က ၁၉၈၈ လူထုအရေးတော်ပုံ အပါအဝင် အရင်က မကြုံဖူးတဲ့ အနေအထားနဲ့ အမြင့်ဆုံး ရောက်နေတယ်လို့ လန်ဒန်တက္ကသိုလ် SOAS ကျောင်းက နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး လေ့လာသူ Dr. Avinash Paliwal က ရှုမြင်ပါတယ်။
ရှမ်းမြောက်၊ လွိုင်ကော်နဲ့ ရခိုင်အပါအဝင် နေရာတော်တော်များများမှာ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေပြီး စစ်ဘေးရှောင်ပြေးရသူတွေ ပိုများ၊ အွန်လိုင်းရာဇဝတ်ဂိုဏ်းတွေကိုလည်း အရှိန်ပြင်းပြင်နဲ့ နှိမ်နင်း၊ တပတ်အတွင်း ထိပ်တန်းရောက် မြန်မာသတင်းတွေကို မခင်လေးနဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးတို့ တင်ပြထားပါတယ်။
အခုလူတယောက်တောင် နမ့်ခမ်းကပတ်ပြီး နမ္မတီးကို ပြန်ပတ်ထွက်၊ အဲကနေ လားရှိုး၊ တယောက်ကို သုံးသိန်းလောက်ရှိတယ်။ ဒီပစ္စည်းတွေ သွားဖို့လာလို့လုပ်တာက ဘယ်လိုမှကို မဖြစ်နိုင်တာ ဒီလတွေက။ မနေ့ကလည်း ငါးမိုင်ဘက်မှာ ပစ်ကြ၊ ခတ်ကြတယ်။ တယောက်လည်းထိတယ်။ အိမ်ထဲမှာ လက်နက်ကြီးကျတာ။" (မူဆယ်ဘက်က ကုန်သည်တဦး)
ရှမ်းမြောက်ထိုးစစ်တွေကစပြီး မြန်မာပြည်အနှံပိုမိုကျယ်ပြန့်လာတဲ့ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွေကြောင့်စစ်ကောင်စီအာဏာ လှုပ်ခတ်လာပြီလို့ လေ့လာသူတချို့က သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ မြန်မာအများစုရှိတဲ့နေရာကို ထိန်းထားနိုင်သရွေ့ တိုင်းပြည်ကို ထိန်းထားနိုင်မယ့်သဘောရှိတယ်လို့လည်း ယူဆကြပါတယ်။
မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့တွေရဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းထိုးစစ်တွေကစပြီး မြန်မာပြည်အနှံ့ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာတဲ့ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွေ၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲတွေဟာ အခိုင်အမာရှိတယ်လို့ယူဆကြတဲ့ စစ်ကောင်စီအာဏာကို လှုပ်ခတ်လာပြီလို့ လေ့လာသူတချို့က သုံးသပ်ကြပါတယ်။
ရှမ်းမြောက်က ညီနောင် မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ရဲ့ စစ်ဆင်ရေး ၁၀-၂၇ က မြန်မာ့ စစ်အာဏာရှင် တော်လှန်ရေး ခေတ်သစ် သမိုင်းမှာ မကြုံဖူးတဲ့ ကြီးမားတဲ့ စစ်ဆင်ရေး တခု ဖြစ်ပြီး အာဏာသိမ်း စစ်တပ် ဖရိုဖရဲဖြစ် အားနည်းလာတာကို ပြသတာ ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာ့ အရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာနေတဲ့ ကျွမ်းကျင်သူ တဦးက ပြောလိုက်ပါတယ်။
၁၀၂၇ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းက ညီနောင်မဟာမိတ်တွေရဲ့ စစ်ဆင်ရေးကို မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲတွေရဲ့မူလအစအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်ကြောင်း နိုင်ငံတကာလုံခြုံရေး အထူး သုတေသနပြု လွတ်လပ်တဲ့ပညာရှင်အဖွဲ့ က ဝါရှင်တန် ဒီစီ အခြေစိုက် Stimson Center ရဲ့ နိုဝင်ဘာ (၈)ရက် အွန်လိုင်း ဆွေးနွေးပွဲပါဝင်သူတွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။
ညီနောင်မဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ စစ်ဆင်ရေး ၁၀၂၇ နောက်ဆုံးအခြေအနေ၊ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီး ဦးရဲထွဋ်ကို အင်းစိန်အကျဉ်းထောင်မှာ ချုပ်နှောင်၊ ဒီလို တပတ်အတွင်း ထိပ်တန်းရောက် မြန်မာသတင်းတွေကို မခင်လေးနဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးတို့ တင်ဆက်ထားပါတယ်။
နိုင်ငံတကာ ထိပ်တန်းရောက်နေတဲ့ ဂါဇာဒေသပဋိပက္ခနဲ့ ယူကရိန်း-ရုရှားစစ်ပွဲတွေကြောင့် အမေရိကန်၊ ရုရှား တရုတ် အားပြိုင်မှုတွေကြားမှာ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်တွေအနေနဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းနဲ့ပတ်သက်လို့ မတူညီတဲ့ ရပ်တည်ချက်တွေနဲ့ အကျိုးစီးပွားရေး ရောယှက်လာတယ်လို့ သုံးသပ်ယူဆမှုတွေရှိနေပါတယ်။ ဒ
"လွန်ခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကပဲ မလေးရှားနိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်တချို့နဲ့ ကျနော် စကားပြောဖြစ်ပါတယ်။ အခု ဖြစ်နေတဲ့ ပါလက်စတိုင်း အခြေအနေတွေကို ဆွေးနွေးကြရင်းနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေအရေးကြောင့် သူတို့အနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးကို စဉ်းစားရမယ့်ကိစ္စရပ်လို့ ပြောပါတယ်။"(ဒေါက်တာ Rahman Yaacob- သုတေသီ၊ Lowy Institue)
အစ္စရေး-ဟားမတ်စ်အရေး ဆက်ကြီးထွားလာပြီး ဂါဇာကမ်းမြောင်မှာ ပါလက်စတိုင်းတွေ ပိုထိခိုက်လာမယ်ဆိုရင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေမှာပါ အကြမ်းဖက်မှုအန္တရာယ် ရင်ဆိုင်ရနိုင်ပြီး မတည်မငြိမ် ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ အရှေ့တောင်အာရှ လုံခြုံရေး ကျွမ်းကျင်သူ တဦးက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
အစ္စရေး-ဟားမတ်စ် အရေး ဆက်ကြီးထွားလာပြီး ပါလက်စတိုင်းတွေ ပို ထိခိုက်လာမယ်ဆိုရင် အာဆီယံမှာပါ အကြမ်းဖက်မှု အန္တရာယ် ရင်ဆိုင်ရနိုင်တယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတဦးက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းပဋိပက္ခ အပေါ် မြန်မာ အပါအဝင် ဒေသတွင်း ရှုမြင်ချက်နဲ့ ရိုက်ခတ်မှုတွေအကြောင်းကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက တင်ပြထားပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနောက်တောင်ပိုင်းအရီဇိုးနားပြည်နယ်၊ ဖီးနစ်မြို့မှာ ထိုင်ဝမ်ကနေ ပြောင်းရွှေ့လာကြတဲ့ ကွန်ပျူတာချစ်ပ်ထုတ်လုပ်သူတွေဟာ ဒေသခံတွေအတွက် ဘာသာစကားနဲ့ ယဉ်ကျေးမှု အသစ် အပြင် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွေကို ယူဆောင်လာပေးနေသလို တပြိုင်တည်းမှာ သူတို့ဟာ နေရာသစ်မှာ စိန်ခေါ်မှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်
သမ္မတဂျိုးဘိုင်ဒန်ရဲ့ အဓိက မူဝါဒဖြစ်တဲ့ ဖုန်းကနေကားအထိ အသုံးပြုရတဲ့ ကွန်ပျူတာ ချစ်ပ်ပြားကဏ္ဍမှာ နိုင်ငံရပ်ခြားထုတ်လုပ်မှုအပေါ် အမှီအခိုကိုလျှော့နိုင်ဖို့နဲ့ ပြည်တွင်းထုတ်လုပ်မှုကို မြှင့်တင်နိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်တဲ့ ထိုင်ဝမ် တပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်း ချစ်ပ်ထုတ်လုပ်တဲ့ စက်ရုံကို ဖီးနစ်မြို့မှာ တည်ထားပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ခုခံနေတဲ့ ချင်းပြည်နယ်မှာ ၃ နှစ် နီးပါးကြာလာချိန် စစ်တပ်ဘက်က လေကြောင်းနဲ့ လက်နက်ကြီး တိုက်ခိုက်မှုတွေသာ တိုးလုပ်နေလို့ အရပ်သားထိခိုက်မှု မြင့်တက်လာပြီး နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရသူတိုးလာနေတယ်လို့ ချင်းလူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်နေသူတွေက ပြောပါတယ်။ ကိုငြိမ်းချမ်းအေးက စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ခုခံနေတဲ့ ချင်းပြည်နယ်မှာ ၃ နှစ် နီးပါး ကြာလာချိန် စစ်တပ်ဘက်က မြေပြင်စစ်ဆင်ရေးတွေ မလုပ်နိုင်တော့ဘဲ လေကြောင်းနဲ့ လက်နက်ကြီး တိုက်ခိုက်မှုတွေသာ တိုးလုပ်နေလို့ အရပ်သားထိခိုက်မှုနဲ့ နေရပ်စွန့်ခွာရသူတွေ တိုးလာနေတယ်လို့ စောင့်ကြည့်နေသူတွေက ပြောလိုက်ပါတယ်။
မြန်မာငြိမ်းချမ်းရေး ဖြစ်စဥ်မှာ အိန္ဒိယက ကူညီမယ်ဆိုပြီး အိန္ဒိယ ထိပ်တန်းအရာရှိတဦးက လတ်တလောမှာ ပြောဆိုခဲ့တာက ဒေသတွင်းမှာ တရုတ်ရဲ့ သြဇာကို တန်ပြန်ဖို့ ပြောဆိုတာမျိုး ဖြစ်နိုင်ပေမယ့် အိန္ဒိယအနေနဲ့ စစ်ကောင်စီနဲ့ ထိတွေ့ ဆက်ဆံနေတာက လက်တွေ့ကျ တဲ့ ပြဿနာ ဖြေရှင်းနည်းမဟုတ်ဘူးလို့ လေ့လာသူတွေက ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်
“တရုတ်က မြန်မာ့ပဋိပက္ခမှာ အမြဲတမ်း အဓိက ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးနေတာပါ။ ဒါကို အိန္ဒိယက ပြိုင်ချင်တဲ့သဘောပါ။ သူ့မှာ ဒီလို ရပ်တည်ချက်ရှိပြီး ယုံကြည်ကိုးစားခံထိုက်သူ ဖြစ်ကြောင်း ပြလိုတာပါ။" (Angshuman Choudhury နယူးဒေလီ အခြေစိုက် မူဝါဒသုတေသနစင်တာက သုတေသီတဦး)
မြန်မာစစ်ကောင်စီဟာ ကမ္ဘာ့မျက်နှာစာမှာ ထိုးဖောက်ဖို့ နည်းပေါင်းစုံနဲ့ ကြိုးစားနေလို့ အထူးသတိထားဖို့ NUG နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်က ပြောပါတယ်။ နိုင်ငံတကာမှာ မြန်မာ့အရေး အခန်းကဏ္ဍ၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ရုရှားနဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေရဲ့ အရွေ့တွေကို ကိုငြိမ်းချမ်းအေး ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
