(Zawgyi / Unicode)
အမေရိကန်သမ္မတရွေးကောက်ပွဲမှာ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေက အဓိကရှိမနေခဲ့ဘဲ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါနဲ့ အဲဒီကပ်ရောဂါကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ စီးပွားရေးကျဆင်းမှု ပြဿနာက အဓိကအဖြစ် ရှိနေခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့် တရုတ်နဲ့ ကျူးဘားနိုင်ငံတွေအပေါ်မှာ သမ္မတ Trump ရဲ့ တင်းမာတဲ့ ရပ်တည်မှုတွေကြောင့် နိုဝင်ဘာ ၃ ရက် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရဖို့ လိုအပ်နေတဲ့ တချို့အရေးပါတဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာ အထောက်အကူ ဖြစ်လာစေနိုင်တယ်လို့ ဗီအိုအေသတင်းထောက် Brian Padden သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုရန်နိုင် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ကြာသပတေးနေ့ကလုပ်တဲ့ နောက်ဆုံးအကြိမ် သမ္မတလောင်း ၂ ယောက်ရဲ့ စကားစစ်ထိုးပွဲမှာတော့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ခဏပဲ ပြောခဲ့ကြပါတယ်။ မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံရဲ့ နျူကလီးယားလက်နက် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မေးတဲ့အခါမှာ သမ္မတ Trump က မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် Kim Jong-un နဲ့ သူနဲ့ကြားက သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို ကာကွယ်ပြောဆိုသွားပါတယ်။
“မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ ကျနော်တို့က စစ်ဖြစ်နေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော်တို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးက ကောင်းပါတယ်။ ဒါကို လူတွေနားမလည်ကြပါဘူး။ တခြားနိုင်ငံခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်တာဟာ ကောင်းပါတယ်။”
ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ သမ္မတလောင်း Joe Biden ကတော့ သမ္မတ Trump ရဲ့ တဖက်သတ် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ ချဉ်းကပ်ပုံတွေဟာ အမေရိကန်ရဲ့ ရန်ဘက်နိုင်ငံတွေကို မတားဆီးနိုင်ခဲ့ဘူးလို့ ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။
“သူက မြောက်ကိုရီးယားကို တရားဝင် အသိအမှတ်ပြုခဲ့တယ်။ ပြီးတော့ သူ့မိတ်ဆွေရောင်းရင်းကြီးအကြောင်း ပြောတယ်။ အဲဒီလူက လူမိုက် လူရမ်းကားပါ။ ပြီးတော့ ကျနော်တို့က ပိုကောင်းတယ်၊ ပိုအဆင်ပြေတယ်လို့ ပြောတယ်။ သူတို့မှာ ပိုပြီးတော့ စွမ်းရည်ကောင်းတဲ့ ဒုံးကျည်တွေ ရှိလာနေပြီး အဲဒီဒုံးကျည်တွေက အရင်တုန်းကထက်ကို ပိုပြီးတော့ လွယ်လွယ်ကူကူနဲ့ ရောက်လာနိုင်ပါတယ်။”
သမ္မတ Trump အစိုးရကတော့ မြောက်ကိုရီးယားနဲ့ နျူကလီးယား ဆွေးနွေးမှုဟာ သူ့နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒရဲ့ အောင်မြင်မှုတွေထဲက တခုဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အစ္စရေးလ်နဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကြား ဆက်ဆံရေး ကောင်းလာအောင် ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့တာ၊ တာလီဘန်တွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီမှု ဆွေးနွေးနိုင်ခဲ့တာနဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်နေတဲ့ ဒေသတွေက တပ်တွေကို ရုပ်သိမ်းနေချိန်မှာပဲ ဆီးရီးယားမှာ IS အစွန်းရောက်တွေကို နှိမ်နင်းနိုင်ခဲ့တာနဲ့ ပြည်ပမှာရှိတဲ့ အမေရိကန်တပ်တွေအတွက် ကုန်ကျစရိတ်တွေကို မဟာမိတ်တွေအနေနဲ့ ပိုပေးဖို့ စည်းရုံးနိုင်ခဲ့တာတွေ ပါဝင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
သမ္မတ Trump လက်ထက်မှာ အမေရိကန်ဟာ ကမ္ဘာ့အရေးကိစ္စတွေမှာ ခေါင်းဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍကနေ နောက်ဆုတ်လာနေတာကြောင့် အီရန်၊ ရုရှားနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတွေဟာ သူတို့ရဲ့ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုတွေကို ချဲ့ထွင်ဖို့ ခွင့်ပေးလိုက်သလို ဖြစ်စေတယ်လို့ Joe Biden က ပြောလိုက်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်စစ်သားတွေကို သတ်ဖို့အတွက် ရုရှားက တာလီဘန်တွေကို ဆုငွေတွေပေးတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ရုရှားခေါင်းဆောင် Vladimir Putin နဲ့ ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့တဲ့အပေါ်မှာ Joe Biden က ရှုတ်ချလိုက်ပါတယ်။
စစ်ဖြစ်နေချိန်ကလွဲပြီး ကျန်တဲ့အချိန်တွေမှာတော့ နိုင်ငံခြားမူဝါဒဟာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အဓိက အခန်းကဏ္ဍအဖြစ် ရှိမနေခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အခုနှစ်မှာတော့ သမ္မတ Trump က ကွန်မြူနစ် ကျူးဘားနိုင်ငံအပေါ် တင်းကျပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ကန့်သတ်ချတ်တွေ ချမှတ်တာနဲ့ ဗင်နီဇွဲလား ဆိုရှယ်လစ်ခေါင်းဆောင် Nicolás Maduro ကို ဖြုတ်ချဖို့ လုပ်တာတွေကြောင့် ဖလော်ရီဒါမှာရှိတဲ့ ကျူးဘားနွယ်ဖွား အမေရိကန်တွေရဲ့ ထောက်ခံမှုတွေ ပိုရလာနိုင်ချေရှိတယ်လို့ Rice တက္ကသိုလ်က နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပါမောက္ခ Mark Jones က ပြောပါတယ်။
“Trump ရဲ့ ရပ်တည်မှုအခြေအနေ၊ ကတ်စထရိုဆန့်ကျင်ရေးနဲ့ ဗင်နီဇွဲလားက ဒီမိုကရေစီရေး ထောက်ခံမှု အခြေအနေတွေက Trump အတွက် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနည်းငယ် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် Trump က အစ္စရေးကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံတာက ဖလော်ရီဒါမှာရှိတဲ့ ဂျူးလူမျိုးတွေ Joe Biden ကို ထောက်ခံတာ ကျဆင်းစေမလား ဆိုတာတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရပါဘူး။ ၂၀၁၆ တုန်းကတော့ အဲဒီမှာရှိတဲ့ ဂျူးလူမျိုးတွေဟာ Hillary Clinton ကို အပြတ်အသတ် ထောက်ခံခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် သမ္မတ Trump က တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ကုန်သွယ်ခွန်တွေ တိုးကောက်လိုက်တဲ့အတွက် မစ်ရှီဂန်နဲ့ ပင်ဆယ်လ်ဗေးနီးယား ပြည်နယ်တွေက အလုပ်သမားလူတန်းစား မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ ထောက်ခံမှုလည်း ရလာနိုင်ချေ ရှိနေပါတယ်။ သမ္မတ Trump ဟာ ၂၀၁၆ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းကတော့ အဲဒီပြည်နယ်တွေမှာ အနိုင်ရခဲ့ပြီး အခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း ဒီပြည်နယ်တွေက အနိုင်အရှုံးကို ဆုံးဖြတ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိပါတယ်။
--------------------------------
(Unicode)
ကနျသမ်မတရှေးကောကျပှဲနှင့ျ နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒ
အမရေိကနျသမ်မတရှေးကောကျပှဲမှာ နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒဆိုငျရာ ကိစ်စရပျတှကေ အဓိကရှိမနခေဲ့ဘဲ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါနဲ့ အဲဒီကပျရောဂါကွောင့ျ ဖွဈလာတဲ့ စီးပှားရေးကဆြငျးမှု ပွူနာက အဓိကအဖွဈ ရှိနခေဲ့တာပါ။ ဒါပမေယ့ျ တရုတျနဲ့ ကြူးဘားနိုငျငံတှအေပေါျမှာ သမ်မတ Trump ရဲ့ တငျးမာတဲ့ ရပျတညျမှုတှကွေောင့ျ နိုဝငျဘာ ၃ ရကျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အနိုငျရဖို့ လိုအပျနတေဲ့ တခြို့အရေးပါတဲ့ ပွညျနယျတှမှော အထောကျအကူ ဖွဈလာစနေိုငျတယျလို့ ဗီအိုအသေတငျးထောကျ Brian Padden သတငျးပေးပို့ထားတာကို ကိုရနျနိုငျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ကွာသပတေးနေ့ကလုပျတဲ့ နောကျဆုံးအကွိမျ သမ်မတလောငျး ၂ ယောကျရဲ့ စကားစဈထိုးပှဲမှာတော့ နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒနဲ့ ပတျသကျပွီး ခဏပဲ ပွောခဲ့ကွပါတယျ။ မွောကျကိုရီးယားနိုငျငံရဲ့ နြူကလီးယားလကျနကျ ဆကျလကျလုပျဆောငျနတောနဲ့ ပတျသကျပွီး မေးတဲ့အခါမှာ သမ်မတ Trump က မွောကျကိုရီးယားခေါငျးဆောငျ Kim Jong-un နဲ့ သူနဲ့ကွားက သံတမနျဆကျဆံရေးကို ကာကှယျပွောဆိုသှားပါတယျ။
“မွောကျကိုရီးယားနဲ့ ကနြောျတို့က စဈဖွဈနတော မဟုတျပါဘူး။ ကနြောျတို့ရဲ့ ဆကျဆံရေးက ကောငျးပါတယျ။ ဒါကို လူတှနေားမလညျကွပါဘူး။ တခွားနိုငျငံခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ ဆကျဆံရေး ကောငျးမှနျတာဟာ ကောငျးပါတယျ။”
ဒီမိုကရကျတဈပါတီ သမ်မတလောငျး Joe Biden ကတော့ သမ်မတ Trump ရဲ့ တဖကျသတျ နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒ ခဉြျးကပျပုံတှဟော အမရေိကနျရဲ့ ရနျဘကျနိုငျငံတှကေို မတားဆီးနိုငျခဲ့ဘူးလို့ ဝဖေနျလိုကျပါတယျ။
“သူက မွောကျကိုရီးယားကို တရားဝငျ အသိအမှတျပွုခဲ့တယျ။ ပွီးတော့ သူ့မိတျဆှရေောငျးရငျးကွီးအကွောငျး ပွောတယျ။ အဲဒီလူက လူမိုကျ လူရမျးကားပါ။ ပွီးတော့ ကနြောျတို့က ပိုကောငျးတယျ၊ ပိုအဆငျပွတေယျလို့ ပွောတယျ။ သူတို့မှာ ပိုပွီးတော့ စှမျးရညျကောငျးတဲ့ ဒုံးကညြျတှေ ရှိလာနပွေီး အဲဒီဒုံးကညြျတှကေ အရငျတုနျးကထကျကို ပိုပွီးတော့ လှယျလှယျကူကူနဲ့ ရောကျလာနိုငျပါတယျ။”
သမ်မတ Trump အစိုးရကတော့ မွောကျကိုရီးယားနဲ့ နြူကလီးယား ဆှေးနှေးမှုဟာ သူ့နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒရဲ့ အောငျမွငျမှုတှထေဲက တခုဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ အစ်စရေးလျနဲ့ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကွေား ဆကျဆံရေး ကောငျးလာအောငျ ကွားဝငျဆောငျရှကျခဲ့တာ၊ တာလီဘနျတှနေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး သဘောတူညီမှု ဆှေးနှေးနိုငျခဲ့တာနဲ့ ပဋိပက်ခဖွဈနတေဲ့ ဒသေတှကေ တပျတှကေို ရုပျသိမျးနခြေိနျမှာပဲ ဆီးရီးယားမှာ IS အစှနျးရောကျတှကေို နှိမျနငျးနိုငျခဲ့တာနဲ့ ပွညျပမှာရှိတဲ့ အမရေိကနျတပျတှအေတှကျ ကုနျကစြရိတျတှကေို မဟာမိတျတှအေနနေဲ့ ပိုပေးဖို့ စညျးရုံးနိုငျခဲ့တာတှေ ပါဝငျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
သမ်မတ Trump လကျထကျမှာ အမရေိကနျဟာ ကမ်ဘာ့အရေးကိစ်စတှမှော ခေါငျးဆောငျမှု အခနျးကဏ်ဍကနေ နောကျဆုတျလာနတောကွောင့ျ အီရနျ၊ ရုရှားနဲ့ တရုတျနိုငျငံတှဟော သူတို့ရဲ့ သွဇာလှှမျးမိုးမှုတှကေို ခြဲ့ထှငျဖို့ ခှင့ျပေးလိုကျသလို ဖွဈစတေယျလို့ Joe Biden က ပွောလိုကျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အမရေိကနျစဈသားတှကေို သတျဖို့အတှကျ ရုရှားက တာလီဘနျတှကေို ဆုငှတှေပေေးတယျဆိုတဲ့ သတငျးနဲ့ပတျသကျပွီး ရုရှားခေါငျးဆောငျ Vladimir Putin နဲ့ ရငျဆိုငျဖွရှေငျးဖို့ ငွငျးဆနျခဲ့တဲ့အပေါျမှာ Joe Biden က ရှုတျခလြိုကျပါတယျ။
စဈဖွဈနခြေိနျကလှဲပွီး ကနြျတဲ့အခြိနျတှမှောတော့ နိုငျငံခွားမူဝါဒဟာ ရှေးကောကျပှဲမှာ အဓိက အခနျးကဏ်ဍအဖွဈ ရှိမနခေဲ့ပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျ အခုနှဈမှာတော့ သမ်မတ Trump က ကှနျမွူနဈ ကြူးဘားနိုငျငံအပေါျ တငျးကပြျတဲ့ ကုနျသှယျရေး ကန့ျသတျခတြျတှေ ခမြှတျတာနဲ့ ဗငျနီဇှဲလား ဆိုရှယျလဈခေါငျးဆောငျ Nicolás Maduro ကို ဖွုတျခဖြို့ လုပျတာတှကွေောင့ျ ဖလောျရီဒါမှာရှိတဲ့ ကြူးဘားနှယျဖှား အမရေိကနျတှရေဲ့ ထောကျခံမှုတှေ ပိုရလာနိုငျခြရှေိတယျလို့ Rice တက်ကသိုလျက နိုငျငံရေးသိပ်ပံပါမောက်ခ Mark Jones က ပွောပါတယျ။
“Trump ရဲ့ ရပျတညျမှုအခွအေနေ၊ ကတျစထရိုဆန့ျကငြျရေးနဲ့ ဗငျနီဇှဲလားက ဒီမိုကရစေီရေး ထောကျခံမှု အခွအေနတှေကေ Trump အတှကျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အနညျးငယျ အထောကျအကူ ဖွဈစပေါတယျ။”
ဒါ့အပွငျ Trump က အစ်စရေးကို အခိုငျအမာ ထောကျခံတာက ဖလောျရီဒါမှာရှိတဲ့ ဂြူးလူမြိုးတှေ Joe Biden ကို ထောကျခံတာ ကဆြငျးစမေလား ဆိုတာတော့ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မသိရပါဘူး။ ၂၀၁၆ တုနျးကတော့ အဲဒီမှာရှိတဲ့ ဂြူးလူမြိုးတှဟော Hillary Clinton ကို အပွတျအသတျ ထောကျခံခဲ့ကွတာ ဖွဈပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ သမ်မတ Trump က တရုတျနိုငျငံအပေါျ ကုနျသှယျခှနျတှေ တိုးကောကျလိုကျတဲ့အတှကျ မဈရှီဂနျနဲ့ ပငျဆယျလျဗေးနီးယား ပွညျနယျတှကေ အလုပျသမားလူတနျးစား မဲဆန်ဒရှငျတှရေဲ့ ထောကျခံမှုလညျး ရလာနိုငျခြေ ရှိနပေါတယျ။ သမ်မတ Trump ဟာ ၂၀၁၆ ရှေးကောကျပှဲတုနျးကတော့ အဲဒီပွညျနယျတှမှော အနိုငျရခဲ့ပွီး အခုနှဈ ရှေးကောကျပှဲမှာလညျး ဒီပွညျနယျတှကေ အနိုငျအရှုံးကို ဆုံးဖွတျလာနိုငျဖှယျရှိပါတယျ။
