(Zawgyi/Unicode)
ဂျပန်နိုင်ငံမှာ နှစ်သစ်ကူးကာလ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ တကျော့ပြန်ကူးစက်မှု မြင့်မားလာနေတဲ့အတွက် မြို့တော်တိုကျိုနဲ့ အနီးတဝိုက်က ခရိုင်သုံးခု ကို အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာဖို့ပြင်လာနေတာကြောင့် ဂျပန်ရောက်မြန်မာတွေကြား စိုးရိမ်မှုတွေမြင့်တက်နေပါတယ်။ ကိုဗစ်ကာလ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ အလုပ်အကိုင်တွေ ထိခိုက်ရတဲ့ ရိုက်ခတ်မှုတွေထဲ ဂျပန်ရောက်မြန်မာတွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခက်အခဲ အခြေအနေတွေကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မဆုမွန်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်မြန်ကပ်ရောဂါ တကျော့ပြန်ကူးစက်မှုတွေ မြင့်တက်လာနေတဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံမှာ- တိုကျိုမြို့တော်တခုတည်းမှာတင် နှစ်သစ်ကူးအကြိုနေ့ တနေ့တည်း လူပေါင်းတစ်ထောင့်သုံးရာကျော် ကူးစက်ခံလိုက်ရတဲ့ အခြေအနေကြောင့် ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့မြို့တော် တိုကျိုနဲ့ အနီးတဝိုက်က Saitama၊ Chiba နဲ့ Kanagawa ဒေသသုံးခုကို အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာပြီး ထိန်းချုပ်ဖို့ပြင်ဆင်နေတယ်လို့ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် Yoshihide Suga က နိုင်ငံကိုပြောဆိုထားပါတယ်။
အခုလိုဂျပန်နိုင်ငံရဲ့မြို့တော်တိုကျိုအပါအဝင်အနီးဝန်းကျင်က ဒေသတချို့ အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာဖို့ အထိဖြစ်လာရတဲ့ အနေအထားအပေါ် ဂျပန်ရောက်မြန်မာတွေ စိုးရိမ်လာနေတဲ့အကြောင်း ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံများအသင်းဂျပန်အဖွဲ့က ဦးသန်းဆွေက အခြေအနေ ရှင်းပြပါတယ်။
"တိုကျိုဧရိယာအပါအဝင်ပေါ့လေ တိုကျိုနဲ့ဆက်စပ်နေတဲ့ဧရိယာတွေမှာ ကိုဗစ်ပိုးစစ်ဆေးတွေ့ရှိရတဲ့နှုန်းက နယူးရီးယားကာလမတိုင်ခင်ကတည်းက တဖြေးဖြေး တရိပ်ရိပ်တက်လာပြီး ဒီဇင်ဘာ၃၁ရက်နေ့မှာ တိုကျိုတမြို့တည်းမှာတင် ထောင်ဂဏန်းကျော်သွားတယ်။ နောက်ပြီးတော့ တိုကျိုနဲ့ထိဆက်နေတဲ့ ဒီ Saitama ရယ်၊ Chiba ရယ် Kanagawa ရယ် တိုကျိုရယ် အဲ့လေးနေရာမှာ ကူးတဲ့လူတွေ အရမ်းများလာတဲ့အတွက် ဒါတွေကို သူတို့ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ဆိုပြီး တိုကျိုမြို့တော်ဝန် အပါအဝင် မြို့တော်အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်း အာဏာပိုင်တွေ ကနေပြီးတော့ အစိုးရကိုတိုက်တွန်းနေတာ။ အခုနကပြောတဲ့တိုကျိုအပါအဝင် လေးနေရာက စားသောက်ဆိုင်တွေကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် အခုချိန်မှာ သူတို့ Chiba ဧရိယာရယ် Kanagawa ဧရိယာ ၊ Saitama ဧရိယာမှာရှိနေတဲ့ ည၈နာရီအထိပဲ ဖွင့်ဖို့ အရက်ရောင်းတဲ့ဆိုင်တွေဆိုရင် ည ၇နာရီအထိပဲဖွင့်ဖို့ တိုကျိုအပါအဝင် နေရပ်ဒေသမှာ ရှိတဲ့လူထုတွေကို ည ၈နာရီကျော်ရင် အပြင်မထွက်ဖို့ မေတ္တာရပ်ခံတဲ့ အရေးပေါ်အခြေအနေကို ထုတ်ပြန်ကြေညာမယ်လို့ သူတို့ပြောထားပါတယ်။"
အခုလို ကပ်ရောဂါကိုဗစ်ကာလ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ စားသောက်ဆိုင်တွေ စက်ရုံတွေ ပိတ်သိမ်းရပ်နားလိုက်ရတဲ့ အနေအထားမျိုးတွေရှိလာလို့ ဂျပန်ရောက်မြန်မာတော်တော်များများ အတော်လေးကို အခက်အခဲတွေနဲ့ရင်ဆိုင်နေကြရတယ်လို့လည်း ဦးသန်းဆွေက ဆက်ပြောပြပါတယ်။
" နိုင်ငံခြားသားအလုပ်သမားတွေအတွက် အခြေအနေတွေက ပိုပြီးဆိုးဝါးလာမယ့် အလားအလာ အခြေအနေမှာရှိနေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ဂျပန်နိုင်ငံတိုကျိုမြို့တော်ရဲ့ စားသောက်ဆိုင် ၂၀%လောက် ပိတ်သိမ်းရတဲ့ အခြေအနေဖြစ်လာတယ်။ မြန်မာတွေ လုပ်နေကိုင်နေတဲ့စားသောက်ဆိုင်တွေက ၈နာရီထိုး ပိတ်သိမ်းရတော့မယ် အနေအထားရှိလာလို့ရှိရင် အဲ့ဒီ့ဆိုင်မှာ လုပ်နေတဲ့ မြန်မာအပါအဝင် နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားတွေအနေနဲ့ အစိုးရအနေနဲ့ ဒီလိုအနေအထားတွေကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး ထောက်ပံ့မှု မပေးနိုင်ဘူးဆိုရင်တော့ နိုင်ငံခြားသားလုပ်သားတွေရဲ့ စားဝတ်နေရေး အလုပ်အကိုင်အခက်ခဲက ပိုကြီးမားလာမယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။ ဒီမှာရှိနေကြတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားအချင်းချင်းကတော့ အပြန်အလှန်ပေါ့လေ ရရှိတဲ့ သတင်း အချက်အလက်တွေကိုပေးပို့ပြီးတော့ အထူးသဖြင့် ဂျပန်အစိုးရ ကနေပြီးတော့ ကိုဗစ်၁၉နဲ့ပတ်သက်ပြီး ကြေညာတဲ့သတင်းတွေကို ဘာသာပြန်ပြီးတော့ သတင်း အချက်အလက်တွေကို တတ်နိုင်သလောက် မျှဝေပေးနေကြပါတယ်။"
ကပ်ရောဂါကာလ ဂျပန်မှာ စီးပွားရေးအခြေအနေဆိုးလာလို့ စားဝတ်နေရေးနဲ့ နေထိုင်ဖို့ အခက်အခဲတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရတဲ့မြန်မာတချို့ မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်ဖို့ ဂျပန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံရုံးကို တော်တော်များများ ဆက်သွယ်နေကြတဲ့အကြောင်း ဂျပန်ရောက်တိုင်းရင်းသားတွေ စုဖွဲ့ထားတဲ့ ညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားများ အဖွဲ့အစည်း (ဂျပန်) ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမိုင်ကျော်ဦးကပြောပြပါတယ်။
" အများကြီးထိခိုက်မှုရှိတာပေါ့ အဓိက ဒီတိုကျိုဧရိယာမှာဆိုရင် မြန်မာအများစုက စားသောက်ဆိုင်တို့ကို မှီခိုတဲ့လုပ်သားတွေ အင်မတန်များတယ်။ အားလုံး အလုပ်တွေက အချိန်တွေ လျှော့တယ် ပြုတ်တယ် ကျနော်ဆိုရင်လည်း မနှစ်တနှစ်လုံး ကျနော်တို့ အလုပ်လုပ်ရတဲ့အချိန်က ရာခိုင်နှုန်း ၅၀%ပဲရှိတယ် လာမယ့်နှစ်ဆို ဒီ့ထက်ပိုလျော့ဖို့ရှိတယ်။ ဒီထောက်ပံ့ကြေးကလည်း ဒုတိယအကြိမ်ပေးဖို့ အရင်လို ဆယ်သောင်းပေးဖို့ဖြစ်နိုင်ခြေတော့ နည်းတယ်ပေါ့နော်။ ကျနော်သိသလောက်တော့ မြန်မာတော်တော်များများ အလုပ်တွေ အဆင်မပြေလို့ ပြန်စပြုလာကြတာ များလာတယ်။ သံရုံးမှာ ပြန်ချင်လို့စာရင်းပေးတဲ့သူတွေလည်း အများကြီးပဲလေ။ မြန်မာနိုင်ငံက သူတွေပြန်ချင်တော့ သံရုံးကိုအကြောင်းကြားကြတယ်။ သံရုံးကနေပြီးတော့မှ အစီအစဉ်တွေဆွဲပြီးတော့ ဦးစားပေး ၁- ဦးစားပေး ၂ ဆိုပြီး မဖြစ်မနေပြန်ရမယ့်သူ ကျန်းမာရေးအရ နောက် အလုပ်အကိုင်အခက်အခဲ ကျောင်းသား ဘယ်လိုမှ နေလို့မရတော့မယ့်သူတွေ ဦးစားပေးစဉ်းစားပြီးတော့ ကယ်ဆယ်ရေး လေယာဉ်လိုင်းတွေနဲ့ချိတ်ပြီး ပြန်ပို့နေတာရှိလာပါတယ်။"
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဆေးတက္ကသိုလ်Johns Hopkins ရဲ့ ၂၀၂၁ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ရက်နေ့ နောက်ဆုံး ထုတ်ပြန်ချက် စာရင်းအရ ဂျပန်တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ကိုဗစ်၁၉ ကူးစက်မြန်ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုပေါင်း နှစ်သိန်းလေးသောင်းခြောက့်ထောင့်ခြောက်ရာကျော်ရှိသွားပြီဖြစ်ပြီး ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူက သုံးထောင်ခြောက်ရာကျော်အထိ ရှိနေပြီဖြစ်ပါတယ်။
..........
ကိုဗဈကာလ ဂပြနျရောကျ မွနျမာတှေ အခကျအခဲကွီးမား
(Unicode)
ဂပြနျနိုငျငံမှာ နှဈသဈကူးကာလ ကိုဗဈကပျရောဂါ တကြော့ပွနျကူးစကျမှု မွင့ျမားလာနတေဲ့အတှကျ မွို့တောျတိုကြိုနဲ့ အနီးတဝိုကျက ခရိုငျသုံးခု ကို အရေးပေါျအခွအေနကွေညောဖို့ပွငျလာနတောကွောင့ျ ဂပြနျရောကျမွနျမာတှကွေား စိုးရိမျမှုတှမွေင့ျတကျနပေါတယျ။ ကိုဗဈကာလ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှနေဲ့ အလုပျအကိုငျတှေ ထိခိုကျရတဲ့ ရိုကျခတျမှုတှထေဲ ဂပြနျရောကျမွနျမာတှေ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခကျအခဲ အခွအေနတှေကေို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မဆုမှနျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ကိုဗဈ ၁၉ ကူးစကျမွနျကပျရောဂါ တကြော့ပွနျကူးစကျမှုတှေ မွင့ျတကျလာနတေဲ့ ဂပြနျနိုငျငံမှာ- တိုကြိုမွို့တောျတခုတညျးမှာတငျ နှဈသဈကူးအကွိုနေ့ တနေ့တညျး လူပေါငျးတဈထောင့ျသုံးရာကြောျ ကူးစကျခံလိုကျရတဲ့ အခွအေနကွေောင့ျ ဂပြနျနိုငျငံရဲ့မွို့တောျ တိုကြိုနဲ့ အနီးတဝိုကျက Saitama၊ Chiba နဲ့ Kanagawa ဒသေသုံးခုကို အရေးပေါျအခွအေနကွေညောပွီး ထိနျးခြုပျဖို့ပွငျဆငျနတေယျလို့ ဂပြနျဝနျကွီးခြုပျ Yoshihide Suga က နိုငျငံကိုပွောဆိုထားပါတယျ။
အခုလိုဂပြနျနိုငျငံရဲ့မွို့တောျတိုကြိုအပါအဝငျအနီးဝနျးကငြျက ဒသေတခြို့ အရေးပေါျအခွအေနကွေညောဖို့ အထိဖွဈလာရတဲ့ အနအေထားအပေါျ ဂပြနျရောကျမွနျမာတှေ စိုးရိမျလာနတေဲ့အကွောငျး ပွညျထောငျစုမွနျမာနိုငျငံမြားအသငျးဂပြနျအဖှဲ့က ဦးသနျးဆှကေ အခွအေနေ ရှငျးပွပါတယျ။
"တိုကြိုဧရိယာအပါအဝငျပေါ့လေ တိုကြိုနဲ့ဆကျစပျနတေဲ့ဧရိယာတှမှော ကိုဗဈပိုးစဈဆေးတှေ့ရှိရတဲ့နှုနျးက နယူးရီးယားကာလမတိုငျခငျကတညျးက တဖွေးဖွေး တရိပျရိပျတကျလာပွီး ဒီဇငျဘာ၃၁ရကျနေ့မှာ တိုကြိုတမွို့တညျးမှာတငျ ထောငျဂဏနျးကြောျသှားတယျ။ နောကျပွီးတော့ တိုကြိုနဲ့ထိဆကျနတေဲ့ ဒီ Saitama ရယျ၊ Chiba ရယျ Kanagawa ရယျ တိုကြိုရယျ အဲ့လေးနရောမှာ ကူးတဲ့လူတှေ အရမျးမြားလာတဲ့အတှကျ ဒါတှကေို သူတို့ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့ဆိုပွီး တိုကြိုမွို့တောျဝနျ အပါအဝငျ မွို့တောျအုပျခြုပျရေးပိုငျး အာဏာပိုငျတှေ ကနပွေီးတော့ အစိုးရကိုတိုကျတှနျးနတော။ အခုနကပွောတဲ့တိုကြိုအပါအဝငျ လေးနရောက စားသောကျဆိုငျတှကေို ထိနျးခြုပျနိုငျဖို့အတှကျ အခုခြိနျမှာ သူတို့ Chiba ဧရိယာရယျ Kanagawa ဧရိယာ ၊ Saitama ဧရိယာမှာရှိနတေဲ့ ည၈နာရီအထိပဲ ဖှင့ျဖို့ အရကျရောငျးတဲ့ဆိုငျတှဆေိုရငျ ည ၇နာရီအထိပဲဖှင့ျဖို့ တိုကြိုအပါအဝငျ နရေပျဒသေမှာ ရှိတဲ့လူထုတှကေို ည ၈နာရီကြောျရငျ အပွငျမထှကျဖို့ မတေ်တာရပျခံတဲ့ အရေးပေါျအခွအေနကေို ထုတျပွနျကွညောမယျလို့ သူတို့ပွောထားပါတယျ။"
အခုလို ကပျရောဂါကိုဗဈကာလ ဂပြနျနိုငျငံရဲ့စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ စားသောကျဆိုငျတှေ စကျရုံတှေ ပိတျသိမျးရပျနားလိုကျရတဲ့ အနအေထားမြိုးတှရှေိလာလို့ ဂပြနျရောကျမွနျမာတောျတောျမြားမြား အတောျလေးကို အခကျအခဲတှနေဲ့ရငျဆိုငျနကွေရတယျလို့လညျး ဦးသနျးဆှကေ ဆကျပွောပွပါတယျ။
" နိုငျငံခွားသားအလုပျသမားတှအေတှကျ အခွအေနတှေကေ ပိုပွီးဆိုးဝါးလာမယ့ျ အလားအလာ အခွအေနမှောရှိနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ဂပြနျနိုငျငံတိုကြိုမွို့တောျရဲ့ စားသောကျဆိုငျ ၂၀%လောကျ ပိတျသိမျးရတဲ့ အခွအေနဖွေဈလာတယျ။ မွနျမာတှေ လုပျနကေိုငျနတေဲ့စားသောကျဆိုငျတှကေ ၈နာရီထိုး ပိတျသိမျးရတော့မယျ အနအေထားရှိလာလို့ရှိရငျ အဲ့ဒီ့ဆိုငျမှာ လုပျနတေဲ့ မွနျမာအပါအဝငျ နိုငျငံခွားသား အလုပျသမားတှအေနနေဲ့ အစိုးရအနနေဲ့ ဒီလိုအနအေထားတှကေို ထည့ျသှငျးစဉျးစားပွီး ထောကျပံ့မှု မပေးနိုငျဘူးဆိုရငျတော့ နိုငျငံခွားသားလုပျသားတှရေဲ့ စားဝတျနရေေး အလုပျအကိုငျအခကျခဲက ပိုကွီးမားလာမယျလို့ ခန့ျမှနျးရပါတယျ။ ဒီမှာရှိနကွေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားအခငြျးခငြျးကတော့ အပွနျအလှနျပေါ့လေ ရရှိတဲ့ သတငျး အခကြျအလကျတှကေိုပေးပို့ပွီးတော့ အထူးသဖွင့ျ ဂပြနျအစိုးရ ကနပွေီးတော့ ကိုဗဈ၁၉နဲ့ပတျသကျပွီး ကွညောတဲ့သတငျးတှကေို ဘာသာပွနျပွီးတော့ သတငျး အခကြျအလကျတှကေို တတျနိုငျသလောကျ မြှဝပေေးနကွေပါတယျ။"
ကပျရောဂါကာလ ဂပြနျမှာ စီးပှားရေးအခွအေနဆေိုးလာလို့ စားဝတျနရေေးနဲ့ နထေိုငျဖို့ အခကျအခဲတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနကွေရတဲ့မွနျမာတခြို့ မွနျမာနိုငျငံကို ပွနျဖို့ ဂပြနျနိုငျငံဆိုငျရာ မွနျမာသံရုံးကို တောျတောျမြားမြား ဆကျသှယျနကွေတဲ့အကွောငျး ဂပြနျရောကျတိုငျးရငျးသားတှေ စုဖှဲ့ထားတဲ့ ညီညှတျသော တိုငျးရငျးသားမြား အဖှဲ့အစညျး (ဂပြနျ) ရဲ့ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးမိုငျကြောျဦးကပွောပွပါတယျ။
" အမြားကွီးထိခိုကျမှုရှိတာပေါ့ အဓိက ဒီတိုကြိုဧရိယာမှာဆိုရငျ မွနျမာအမြားစုက စားသောကျဆိုငျတို့ကို မှီခိုတဲ့လုပျသားတှေ အငျမတနျမြားတယျ။ အားလုံး အလုပျတှကေ အခြိနျတှေ လြှော့တယျ ပွုတျတယျ ကနြောျဆိုရငျလညျး မနှဈတနှဈလုံး ကနြောျတို့ အလုပျလုပျရတဲ့အခြိနျက ရာခိုငျနှုနျး ၅၀%ပဲရှိတယျ လာမယ့ျနှဈဆို ဒီ့ထကျပိုလြော့ဖို့ရှိတယျ။ ဒီထောကျပံ့ကွေးကလညျး ဒုတိယအကွိမျပေးဖို့ အရငျလို ဆယျသောငျးပေးဖို့ဖွဈနိုငျခွတေော့ နညျးတယျပေါ့နောျ။ ကနြောျသိသလောကျတော့ မွနျမာတောျတောျမြားမြား အလုပျတှေ အဆငျမပွလေို့ ပွနျစပွုလာကွတာ မြားလာတယျ။ သံရုံးမှာ ပွနျခငြျလို့စာရငျးပေးတဲ့သူတှလေညျး အမြားကွီးပဲလေ။ မွနျမာနိုငျငံက သူတှပွေနျခငြျတော့ သံရုံးကိုအကွောငျးကွားကွတယျ။ သံရုံးကနပွေီးတော့မှ အစီအစဉျတှဆှေဲပွီးတော့ ဦးစားပေး ၁- ဦးစားပေး ၂ ဆိုပွီး မဖွဈမနပွေနျရမယ့ျသူ ကနြျးမာရေးအရ နောကျ အလုပျအကိုငျအခကျအခဲ ကြောငျးသား ဘယျလိုမှ နလေို့မရတော့မယ့ျသူတှေ ဦးစားပေးစဉျးစားပွီးတော့ ကယျဆယျရေး လယောဉျလိုငျးတှနေဲ့ခြိတျပွီး ပွနျပို့နတောရှိလာပါတယျ။"
အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဆေးတက်ကသိုလျJohns Hopkins ရဲ့ ၂၀၂၁ခုနှဈ ဇနျနဝါရီလ ၄ရကျနေ့ နောကျဆုံး ထုတျပွနျခကြျ စာရငျးအရ ဂပြနျတနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ ကိုဗဈ၁၉ ကူးစကျမွနျကပျရောဂါ ကူးစကျမှုပေါငျး နှဈသိနျးလေးသောငျးခွောက့ျထောင့ျခွောကျရာကြောျရှိသှားပွီဖွဈပွီး ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူက သုံးထောငျခွောကျရာကြောျအထိ ရှိနပွေီဖွဈပါတယျ။
