လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု CRPH နှင့် ကုလ တုံ့ပြန်နိုင်ခြေ (ဒေါက်တာတင့်ဆွေ အမြင်) 

(Zawgyi/Unicode)

CRPH ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီဝင် (၃၀၀) ကျော် ဖမ်းဆီးဖို့ ကြိုးပမ်းမယ်ဆိုရင် စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ပြင်းထန်တဲ့ တုန့်ပြန်ချက်ကို ရင်ဆိုင်ရလိမ့်မယ်လို့ မြင်ကြောင်း ၁၉၉၀ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ဒေါက်တာတင့်ဆွေက သုံးသပ်ပါတယ်။

တနင်္လာနေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရုံးရဲ့ကြေညာချက်မှာလည်း တပ်မတော်ဘက်က အင်အားလွန်လွန်ကျူးကျူး အသုံးပြုမယ်ဆိုရင် ဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေရှိလာလိမ့်မယ်လို့ ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်က ဒုဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်းနဲ့ဗွီဒီယိုကွန်ဖရင့် ဆွေးနွေးပွဲမှာ ပြောကြားခဲ့တယ်လို့ဖေါ်ပြထားပါတယ်။

CRPH ကို ဖိနှိပ်ဖို့ စစ်ကောင်စီက ဆောင်ရွက်လာတဲ့အပေါ်မှာ ၁၉၉၀ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ဒေါက်တာတင့်ဆွေကို မအင်ကြင်းနိုင်က Skype ကနေ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

အင်ကြင်းနိုင်။ ။ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီဝင် (၃၀၀)ကျော်ကို သက်ဆိုင်ရာ မြို့နယ် ရဲစခန်းတွေမှာ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားတယ်လို့ ကျမတို့ စုံစမ်းသိရှိရပါတယ်။ အဲတော့ အခုဒီတကြိမ် စစ်ကောင်စီက လွှတ်တော်အမတ်တွေ ဖမ်းဆီးဖို့ ကြိုးပမ်းလာတဲ့ အခြေအနေနဲ့ အရင် ၁၉၉၀ပြည့် ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက ဆရာတို့လို အနိုင်ရ လွှတ်တော်အမတ်တွေကို စစ်အစိုးရက ဖမ်းဆီးတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ဘယ်လိုကွာခြားချက်တွေရှိနေသလဲ။

ဒေါက်တာတင့်ဆွေ။ ။ ၁၉၉၀ နဲ့ အခု ၂၀၂၁ ကတော့ ပြည်သူလူထုလှုပ်ရှားမှုကရော နောက်တခါ ရွေးချယ်ခံအမတ်တွေရဲ့ ဆောင်ရွက်မှုတွေကရော ကွာခြားပါတယ်ခင်ဗျ။ ၁၉၉၀ တုန်းက အမတ်တွေကို ကျနော်တို့ ဂန္ဓီ အစည်းအဝေးမှာ စပြီးတော့ နောက်ယောင်ခံလိုက်ပြီးတော့ နှိမ်နင်းမှု လုပ်ပါတယ်။ နှိမ်နင်းမှုလုပ်တဲ့အခါမှာ အများစုကို အတင်းအဓမ္မသဘောပေါ့နော် အမတ်အဖြစ်က နုတ်ထွက်ဖို့ လက်မှတ်တွေထိုးခိုင်းတဲ့ကိစ္စလုပ်ပါတယ်။ နောက်တခါ မထိုးတဲ့လူတွေကို ဖမ်းပါတယ်၊ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတယ် ။ နှစ်တွေကြာအောင်လည်း ထောင်ချတယ်ပေါ့ ။ နောက်ကျနေ်ာအပါအဝင် အမတ် ၃၅ ဦးကတော့ ပြည်ပကို ထွက်ပြေးကြပါတယ်ခင်ဗျ။ အဲဒီ သူတို့အလိုမလိုက်တဲ့ အမတ်တွေကျတော့ ရှောင်သွားတဲ့လူရော လက်မှတ်မထိုးတဲ့လူရောကို အမတ်တွေသာမက အမတ်တွေရဲ့ မိသားစုတွေ၊ ဆွေမျိုးသားချင်းတွေ၊ ကူညီရိုင်းပင်းတဲ့ ပြည်သူတွေကိုပါ နည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ နှစ်ပေါင်းမြောက်များစွာ နှိတ်စက်မှုတွေ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ အခုအခြေအနေကတော့ တမျိုးဖြစ်ပါတယ်။

မအင်ကြင်းနိုင်။ ။ အခု လွှတ်တော်အမတ်တွေကို စစ်ကောင်စီကနေပြီးတော့ ဖမ်းဆီးဖိနှိပ်တဲ့ ကြိုးပမ်းလာတဲ့အခြေအနေမှာ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြု ကော်မတီအနေနဲ့ သူတို့ ဘယ်လိုရှေ့ဆက်လုပ်နိုင်ဖို့အလားအလာ ဆရာ ဘယ်လိုသုံးသပ်မိသလဲရှင့်။

ဒေါက်တာတင့်ဆွေ။ ။ဒီမေးခွန်းကိုလည်း ၁၉၉၀ အတွေ့အကြုံကို အခြေခံပြီး တင်ပြဆွေးနွေးအကြံပြု ပါရစေ။ ၁၉၉၀ တုန်းကတော့ ကျနော်တို့ အမတ်တွေဟာ ဂန္ဓီ အပြီးမှာ လွှတ်တော်ခေါ်ပေးမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ သေချာတဲ့အချိန်မှာ အသက်အားဖြင့် အရွယ်လတ် ၊ နောက်ပါတီတွင်း တာဝန်အားဖြင့်လည်း အလတ်အပိုင်းမှာရှိတဲ့အမတ်တွေက စုစည်းပြီးတော့ နည်းလမ်းကျနော်တို့ ရှာကြပါတယ်။ အဲဒီအချိန်တုန်းကလည်း သံံဃာတော်တွေအနေနဲ့ ပတ္တနိကုစ္စနကံ ဆောင်နေတဲ့ အချိန်ပါ။ ကျနော်တို့ လျှိူဝှက်ဆွေးနွေးမှုတွေ နေရာအမျိုးမျိုးမှာ ဆောင်ရွက်ပါတယ်။ အများစုကတော့ ရန်ကုန်ထက် ပိုပြီးတော့ စုစည်းရတာ နေရာကျယ်တဲ့ မန္တလေးမှာ အခြေပြုပါတယ်။ အဲဒီအခါမှာ ကျနော်တို့က နည်းလမ်းတွေအမျိုးမျိုး စဉ်းစားပါတယ်။ ဖြစ်နိုင်တဲ့ စဉ်းစားမှုထဲမှာ ယှဉ်ပြိုင်အစိုးရဖွဲ့ရေးကို ရွေးချယ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီနည်းလမ်းကို ကျနော်တို့ မရွေးခဲ့ကြပါဘူး။ နောက်ဒုတိယနည်းလမ်းကတော့ သံရုံးတွေပေါ့၊ သူတို့အကာအကွယ်နဲ့ ကျနော်တို့ ဖွဲ့မလား ၊ နောက်ဆုံးတတိယကတော့ ထိုင်းနယ်စပ်မှာရှိတဲ့ လွတ်မြောက်နယ်မြေကိုသွားပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေနဲ့ ဆွေးနွေးပြီးတော့ ယှဉ်ပြိုင်အစိုးရဖွဲ့မလားဆိုပြီးတော့ နည်းလမ်း ၃ ခုမှာ နောက်ဆုံးနည်းလမ်းကိုရွေးပြီးတော့ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။ အခု ၂၀၂၁ ကတော့ အခြေအနေမတူပါဘူးခင်ဗျ။ အထဲက ပုဂိုလ်တွေက ကျနော်တို့ထက်ပိုပြီးတော့ တကယ့်မျက်မြင်အခြေအနေကို သူတို့သိကြပါတယ်၊ အခက်အခဲနဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေကို သိကြတဲ့အတွက် လက်ရှိ CRPH မှာ ပါတဲ့အမတ်တွေက ခေါင်းချင်းရိုက်ပြီးတော့ နည်းလမ်းတွေရှာကြမယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ ဒီအတွက်လည်း အခုလို ဝရမ်းထုတ်တဲ့ကိစ္စတွေကို ကြိုတင် မျှော်လင့်ပြီးသားလို့ ကျနော်ယူဆပါတယ်။

မအင်ကြင်းနိုင်။ ။ အခုတပ်မတော်ရဲ့ ဒုတိယ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဒုဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်းနဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် Christine Schraner-Burgener တို့ Video conference ဆွေးနွေးပွဲလုပ်ခဲ့တယ် အဲဒီမှာဆိုရင် သူတို့ တပ်မတော်ဘက်က ထုတ်ပြန်ချက်နဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ဘက်က ထုတ်ပြန်ချက်က တော်တော်လေး ကွာတာတွေ့ရတယ်။ ဆရာဘယ်လိုမြင်ပါသလဲရှင့်။

ဒေါက်တာတင့်ဆွေ။ ။ ဟုတ်ကဲ့ ကျနော် ၂ ဖက်လုံးက ထွက်လာတဲ့ သတင်းနဲ့ အချက်အလက်တွေကို ကျနော်ကြည့်တဲ့အခါမှာ ဒီ စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ အကုန်လုံးကောင်းတယ် ၊ ကျနော်တို့ အကုန်လုံးကောင်းအောင်လုပ်နေတယ် ဘာမှ လိုလေသေးမရှိပေါ့ဗျာ ၊ COVID-19 အပါအဝင်ပေါ့ အကုန်ကောင်းတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒီဟာကို ကုလသမဂ္ဂကလည်း မယုံ ၊ ပြည်သူလူထုကလည်း မယုံတဲ့အချက်ပါပါ။ ကုလသမဂ္ဂ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း အထူးသဖြင့် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံက နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက မြန်မာပြည်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စတွေကို ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က စပြီး ၂၄ နာရီ မပျက် စောင့်ကြည့်ပါတယ်။ စောင့်ကြည့်ပြီးတော့ လုပ်သင့်တာတွေလည်း လုပ်နေပါတယ်။ အခုနောက်ဆုံး အခြေအနေအပေါ် မူတည်ပြီးတော့ တိုးပြီးတော့ လာစရာရှိတယ်လို့ ကျနေ်ာယူဆပါတယ်။

အင်ကြင်းနိုင် ။ ။ ဒီနေရာမှာ ဒုဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်းနဲ့ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် အထူးကိုယ်စားလှယ်တို့ ဗွီဒီယိုကွန်ဖရင့်နဲ့ စကားပြောတဲ့နေရာမှာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရဆိုရင် တပ်မတော်အနေနဲ့ လွန်လွန်ကျူးကျူးတုန့်ပြန်မယ်ဆိုရင် ဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေရှိလာလိမ့်မယ်လို့ အထူးကိုယ်စားလှယ်က တပ်မတော်ဘက်ကို ပြောကြားခဲ့တယ်လို့ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒေါက်တာတင့်ဆွေအနေနဲ့ ဘယ်လိုသုံးသပ်လဲရှင့်။

ဒေါက်တာတင့်ဆွေ။ ။ ဒီစကားလုံးနဲ့ ဆွေးနွေးချက်ဟာ အင်မတန်မှ အရေးကြီးတယ်။ သံတမန်ရေးရာစကားလုံးအရဆိုရင် ပြင်းထန်တဲ့ခင်ဗျ။ နောက်လက်တွေ့ကျတဲ့ သူ့ရဲ့ follow up ပေါ့။ ကုလသမဂ္ဂဘက်က လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂကတော့ သိတဲ့အတိုင်းပဲ။ နိုင်ငံတကာ အစိုးရတွေရဲ့ အဖွဲ့အစည်းကြီးဖြစ်တော့ သူ့ရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေဟာ ကန့်သတ်ချက် တော်တော်ကြီးပါတယ်။ သို့သော် တကယ်တမ်းလက်တွေ့အရေးယူဆောင်ရွက်မှုကတော့ ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီဖြစ်ပါတယ်။ အဲတော့ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ သိတဲ့အတိုင်း အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင် ငါးနိုင်ငံမှာ တရုတ်နဲ့ ရုရှားက အစဉ်အဆက်ဆိုသလို စစ်အစိုးရဘက် လိုက်ခဲ့တယ်။ သို့သော်လည်း ဒီကနေ့ ၂၀၂၁ ဟာ ၁၉၈၈၊ ၁၉၉၀ ကာလတွေနဲ့ မတူတဲ့ အနေအထားတရပ်၊ တနည်းအားဖြင့် ပိုဆိုးတဲ့အခြေအနေကို မြန်မာပြည်က ရင်ဆိုင်နေရတယ်။ အဲတော့ ကုလသမဂ္ဂကပဲဖြစ်ဖြစ်၊ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကပဲဖြစ်ဖြစ် ရှေးဟောင်းနည်းတွေနဲ့ မြန်မာပြည်ကို ပြောင်းလဲဖို့ မရဘူးဆိုတာလည်း သိကြတယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကုလသမဂ္ဂဘက်က ဆောင်ရွက်မှုတွေဟာလည်း အထူးကိုယ်စားလှယ်ပြောသလိုပေါ့ စောင့်ကြည့်နေပြီးတော့၊ အတိုင်းအတာလွန်လာလို့ရှိရင် လွန်လာတဲ့အလျောက် အရေးယူဆောင်ရွက်မှုရှိနိုင်တယ်။ တနည်းအားဖြင့် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီက ကြေညာချက် စာရွက်သာမက အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ လာနိုင်တယ်လို့ ကျနော် ယူဆတယ်ခင်ဗျ။

၁၉၉၀ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း ဒေါက်တာတင့်ဆွေကို မအင်ကြင်းနိုင်က Skype ကနေ ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့တာပါ။

Embed share

လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု CRPH နှင့် ကုလ တုံ့ပြန်နိုင်ခြေ (ဒေါက်တာတင့်ဆွေ အမြင်)

by ဗွီအိုအေသတင်းဌာန

Embed share

The code has been copied to your clipboard.

The URL has been copied to your clipboard

---

No media source currently available

0:00 0:06:18 0:00

တိုက်ရိုက် လင့်ခ်

• 32 kbps | MP3
• 64 kbps | MP3
• 16 kbps | MP3

သီးခြားခွဲထုတ်၍ နားဆင်နိုင်ပါသည်။

..............

လှှတျတောျကိုယျစားပွု CRPH နှင့ျ ကုလတုံ့ပွနျနိုငျခွေ (ဒေါကျတာတင့ျဆှေ အမွငျ)

(Unicode)

CRPH ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ ကိုယျစားပွုကောျမတီဝငျ (၃၀၀) ကြောျ ဖမျးဆီးဖို့ ကွိုးပမျးမယျဆိုရငျ စဈကောငျစီအနနေဲ့ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ပွငျးထနျတဲ့ တုန့ျပွနျခကြျကို ရငျဆိုငျရလိမ့ျမယျလို့ မွငျကွောငျး ၁၉ ၉၀ ရှေးကောကျပှဲအနိုငျရ ပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျဟောငျး ဒေါကျတာတင့ျဆှကေ သုံးသပျပါတယျ။

တနငျ်လာနေ့က ထုတျပွနျတဲ့ ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှူးခြုပျရုံးရဲ့ကွညောခကြျမှာလညျး တပျမတောျဘကျက အငျအားလှနျလှနျကြူးကြူး အသုံးပွုမယျဆိုရငျ ဆိုးရှားတဲ့ အကြိုးဆကျတှရှေိလာလိမ့ျမယျလို့ ကုလအတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျက ဒုဗိုလျခြုပျမှူးကွီး စိုးဝငျးနဲ့ဗှီဒီယိုကှနျဖရင့ျ ဆှေးနှေးပှဲမှာ ပွောကွားခဲ့တယျလို့ဖေါျပွထားပါတယျ။

CRPH ကို ဖိနှိပျဖို့ စဈကောငျစီက ဆောငျရှကျလာတဲ့အပေါျမှာ ၁၉၉၀ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျဟောငျး ဒေါကျတာတင့ျဆှကေို မအငျကွငျးနိုငျက Skype ကနေ ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။

အငျကွငျးနိုငျ။ ။ ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ ကိုယျစားပွုကောျမတီဝငျ (၃၀၀)ကြောျကို သကျဆိုငျရာ မွို့နယျ ရဲစခနျးတှမှော ဖမျးဝရမျးထုတျထားတယျလို့ ကမြတို့ စုံစမျးသိရှိရပါတယျ။ အဲတော့ အခုဒီတကွိမျ စဈကောငျစီက လှှတျတောျအမတျတှေ ဖမျးဆီးဖို့ ကွိုးပမျးလာတဲ့ အခွအေနနေဲ့ အရငျ ၁၉၉၀ပွည့ျ ရှေးကောကျပှဲတုနျးက ဆရာတို့လို အနိုငျရ လှှတျတောျအမတျတှကေို စဈအစိုးရက ဖမျးဆီးတဲ့ အခွအေနနေဲ့ ဘယျလိုကှာခွားခကြျတှရှေိနသေလဲ။

ဒေါကျတာတင့ျဆှေ။ ။ ၁၉၉၀ နဲ့ အခု ၂၀၂၁ ကတော့ ပွညျသူလူထုလှုပျရှားမှုကရော နောကျတခါ ရှေးခယြျခံအမတျတှရေဲ့ ဆောငျရှကျမှုတှကေရော ကှာခွားပါတယျခငျဗြ။ ၁၉၉၀ တုနျးက အမတျတှကေို ကနြောျတို့ ဂန်ဓီ အစညျးအဝေးမှာ စပွီးတော့ နောကျယောငျခံလိုကျပွီးတော့ နှိမျနငျးမှု လုပျပါတယျ။ နှိမျနငျးမှုလုပျတဲ့အခါမှာ အမြားစုကို အတငျးအဓမ်မသဘောပေါ့နောျ အမတျအဖွဈက နုတျထှကျဖို့ လကျမှတျတှထေိုးခိုငျးတဲ့ကိစ်စလုပျပါတယျ။ နောကျတခါ မထိုးတဲ့လူတှကေို ဖမျးပါတယျ၊ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးတယျ ။ နှဈတှကွောအောငျလညျး ထောငျခတြယျပေါ့ ။ နောကျကနြေျာအပါအဝငျ အမတျ ၃၅ ဦးကတော့ ပွညျပကို ထှကျပွေးကွပါတယျခငျဗြ။ အဲဒီ သူတို့အလိုမလိုကျတဲ့ အမတျတှကေတြော့ ရှောငျသှားတဲ့လူရော လကျမှတျမထိုးတဲ့လူရောကို အမတျတှသောမက အမတျတှရေဲ့ မိသားစုတှေ၊ ဆှမြေိုးသားခငြျးတှေ၊ ကူညီရိုငျးပငျးတဲ့ ပွညျသူတှကေိုပါ နညျးအမြိုးမြိုးနဲ့ နှဈပေါငျးမွောကျမြားစှာ နှိတျစကျမှုတှေ လုပျခဲ့ပါတယျ။ အခုအခွအေနကေတော့ တမြိုးဖွဈပါတယျ။

မအငျကွငျးနိုငျ။ ။ အခု လှှတျတောျအမတျတှကေို စဈကောငျစီကနပွေီးတော့ ဖမျးဆီးဖိနှိပျတဲ့ ကွိုးပမျးလာတဲ့အခွအေနမှော ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ ကိုယျစားပွု ကောျမတီအနနေဲ့ သူတို့ ဘယျလိုရှေ့ဆကျလုပျနိုငျဖို့အလားအလာ ဆရာ ဘယျလိုသုံးသပျမိသလဲရှင့ျ။

ဒေါကျတာတင့ျဆှေ။ ။ဒီမေးခှနျးကိုလညျး ၁၉၉၀ အတှေ့အကွုံကို အခွခေံပွီး တငျပွဆှေးနှေးအကွံပွု ပါရစေ။ ၁၉၉၀ တုနျးကတော့ ကနြောျတို့ အမတျတှဟော ဂန်ဓီ အပွီးမှာ လှှတျတောျခေါျပေးမှာမဟုတျဘူးဆိုတာ သခြောတဲ့အခြိနျမှာ အသကျအားဖွင့ျ အရှယျလတျ ၊ နောကျပါတီတှငျး တာဝနျအားဖွင့ျလညျး အလတျအပိုငျးမှာရှိတဲ့အမတျတှကေ စုစညျးပွီးတော့ နညျးလမျးကနြောျတို့ ရှာကွပါတယျ။ အဲဒီအခြိနျတုနျးကလညျး သံံဃာတောျတှအေနနေဲ့ ပတ်တနိကုစ်စနကံ ဆောငျနတေဲ့ အခြိနျပါ။ ကနြောျတို့ လြှိူဝှကျဆှေးနှေးမှုတှေ နရောအမြိုးမြိုးမှာ ဆောငျရှကျပါတယျ။ အမြားစုကတော့ ရနျကုနျထကျ ပိုပွီးတော့ စုစညျးရတာ နရောကယြျတဲ့ မန်တလေးမှာ အခွပွေုပါတယျ။ အဲဒီအခါမှာ ကနြောျတို့က နညျးလမျးတှအေမြိုးမြိုး စဉျးစားပါတယျ။ ဖွဈနိုငျတဲ့ စဉျးစားမှုထဲမှာ ယှဉျပွိုငျအစိုးရဖှဲ့ရေးကို ရှေးခယြျကွပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အဲဒီနညျးလမျးကို ကနြောျတို့ မရှေးခဲ့ကွပါဘူး။ နောကျဒုတိယနညျးလမျးကတော့ သံရုံးတှပေေါ့၊ သူတို့အကာအကှယျနဲ့ ကနြောျတို့ ဖှဲ့မလား ၊ နောကျဆုံးတတိယကတော့ ထိုငျးနယျစပျမှာရှိတဲ့ လှတျမွောကျနယျမွကေိုသှားပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားအငျအားစုတှနေဲ့ ဆှေးနှေးပွီးတော့ ယှဉျပွိုငျအစိုးရဖှဲ့မလားဆိုပွီးတော့ နညျးလမျး ၃ ခုမှာ နောကျဆုံးနညျးလမျးကိုရှေးပွီးတော့ ဆောငျရှကျခဲ့ပါတယျ။ အခု ၂၀၂၁ ကတော့ အခွအေနမေတူပါဘူးခငျဗြ။ အထဲက ပုဂိုလျတှကေ ကနြောျတို့ထကျပိုပွီးတော့ တကယ့ျမကြျမွငျအခွအေနကေို သူတို့သိကွပါတယျ၊ အခကျအခဲနဲ့ ဖွဈနိုငျခွကေို သိကွတဲ့အတှကျ လကျရှိ CRPH မှာ ပါတဲ့အမတျတှကေ ခေါငျးခငြျးရိုကျပွီးတော့ နညျးလမျးတှရှောကွမယျလို့ ယူဆပါတယျ။ ဒီအတှကျလညျး အခုလို ဝရမျးထုတျတဲ့ကိစ်စတှကေို ကွိုတငျ မြှောျလင့ျပွီးသားလို့ ကနြောျယူဆပါတယျ။

မအငျကွငျးနိုငျ။ ။ အခုတပျမတောျရဲ့ ဒုတိယ ကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျ ဒုဗိုလျခြုပျမှူးကွီး စိုးဝငျးနဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ မွနျမာဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျ Christine Schraner-Burgener တို့ Video conference ဆှေးနှေးပှဲလုပျခဲ့တယျ အဲဒီမှာဆိုရငျ သူတို့ တပျမတောျဘကျက ထုတျပွနျခကြျနဲ့ ကုလသမဂ်ဂ ဘကျက ထုတျပွနျခကြျက တောျတောျလေး ကှာတာတှေ့ရတယျ။ ဆရာဘယျလိုမွငျပါသလဲရှင့ျ။

ဒေါကျတာတင့ျဆှေ။ ။ ဟုတျကဲ့ ကနြောျ ၂ ဖကျလုံးက ထှကျလာတဲ့ သတငျးနဲ့ အခကြျအလကျတှကေို ကနြောျကွည့ျတဲ့အခါမှာ ဒီ စဈကောငျစီဘကျကတော့ အကုနျလုံးကောငျးတယျ ၊ ကနြောျတို့ အကုနျလုံးကောငျးအောငျလုပျနတေယျ ဘာမှ လိုလသေေးမရှိပေါ့ဗြာ ၊ COVID-19 အပါအဝငျပေါ့ အကုနျကောငျးတယျလို့ ပွောပါတယျ။ ဒီဟာကို ကုလသမဂ်ဂကလညျး မယုံ ၊ ပွညျသူလူထုကလညျး မယုံတဲ့အခကြျပါပါ။ ကုလသမဂ်ဂ အပါအဝငျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျး အထူးသဖွင့ျ ဒီမိုကရစေီနိုငျငံက နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးက မွနျမာပွညျမှာ ဖွဈနတေဲ့ ကိစ်စတှကေို ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျက စပွီး ၂၄ နာရီ မပကြျ စောင့ျကွည့ျပါတယျ။ စောင့ျကွည့ျပွီးတော့ လုပျသင့ျတာတှလေညျး လုပျနပေါတယျ။ အခုနောကျဆုံး အခွအေနအေပေါျ မူတညျပွီးတော့ တိုးပွီးတော့ လာစရာရှိတယျလို့ ကနြေျာယူဆပါတယျ။

အငျကွငျးနိုငျ ။ ။ ဒီနရောမှာ ဒုဗိုလျခြုပျမှူးကွီး စိုးဝငျးနဲ့ ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှူးခြုပျ အထူးကိုယျစားလှယျတို့ ဗှီဒီယိုကှနျဖရင့ျနဲ့ စကားပွောတဲ့နရောမှာ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ ထုတျပွနျခကြျအရဆိုရငျ တပျမတောျအနနေဲ့ လှနျလှနျကြူးကြူးတုန့ျပွနျမယျဆိုရငျ ဆိုးရှားတဲ့ အကြိုးဆကျတှရှေိလာလိမ့ျမယျလို့ အထူးကိုယျစားလှယျက တပျမတောျဘကျကို ပွောကွားခဲ့တယျလို့ဖေါျပွထားပါတယျ။ ဒေါကျတာတင့ျဆှအေနနေဲ့ ဘယျလိုသုံးသပျလဲရှင့ျ။

ဒေါကျတာတင့ျဆှေ။ ။ ဒီစကားလုံးနဲ့ ဆှေးနှေးခကြျဟာ အငျမတနျမှ အရေးကွီးတယျ။ သံတမနျရေးရာစကားလုံးအရဆိုရငျ ပွငျးထနျတဲ့ခငျဗြ။ နောကျလကျတှေ့ကတြဲ့ သူ့ရဲ့ follow up ပေါ့။ ကုလသမဂ်ဂဘကျက လာမယျလို့ မြှောျလင့ျပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂကတော့ သိတဲ့အတိုငျးပဲ။ နိုငျငံတကာ အစိုးရတှရေဲ့ အဖှဲ့အစညျးကွီးဖွဈတော့ သူ့ရဲ့ ဆောငျရှကျခကြျတှဟော ကန့ျသတျခကြျ တောျတောျကွီးပါတယျ။ သို့သောျ တကယျတမျးလကျတှေ့အရေးယူဆောငျရှကျမှုကတော့ ကုလသမဂ်ဂလုံခွုံရေးကောငျစီဖွဈပါတယျ။ အဲတော့ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ သိတဲ့အတိုငျး အမွဲတမျးအဖှဲ့ဝငျ ငါးနိုငျငံမှာ တရုတျနဲ့ ရုရှားက အစဉျအဆကျဆိုသလို စဈအစိုးရဘကျ လိုကျခဲ့တယျ။ သို့သောျလညျး ဒီကနေ့ ၂၀၂၁ ဟာ ၁၉၈၈၊ ၁၉၉၀ ကာလတှနေဲ့ မတူတဲ့ အနအေထားတရပျ၊ တနညျးအားဖွင့ျ ပိုဆိုးတဲ့အခွအေနကေို မွနျမာပွညျက ရငျဆိုငျနရေတယျ။ အဲတော့ ကုလသမဂ်ဂကပဲဖွဈဖွဈ၊ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးကပဲဖွဈဖွဈ ရှေးဟောငျးနညျးတှနေဲ့ မွနျမာပွညျကို ပွောငျးလဲဖို့ မရဘူးဆိုတာလညျး သိကွတယျလို့ ယူဆပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကုလသမဂ်ဂဘကျက ဆောငျရှကျမှုတှဟောလညျး အထူးကိုယျစားလှယျပွောသလိုပေါ့ စောင့ျကွည့ျနပွေီးတော့၊ အတိုငျးအတာလှနျလာလို့ရှိရငျ လှနျလာတဲ့အလြောကျ အရေးယူဆောငျရှကျမှုရှိနိုငျတယျ။ တနညျးအားဖွင့ျ ကုလသမဂ်ဂလုံခွုံရေးကောငျစီက ကွညောခကြျ စာရှကျသာမက အရေးယူဆောငျရှကျမှုတှေ လာနိုငျတယျလို့ ကနြောျ ယူဆတယျခငျဗြ။

၁၉၉၀ လှှတျတောျကိုယျစားလှယျဟောငျး ဒေါကျတာတင့ျဆှကေို မအငျကွငျးနိုငျက Skype ကနေ ဆကျသှယျမေးမွနျးခဲ့တာပါ။