(Zawgyi/Unicode)
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ဒီမိုကရေစီနဲ့ ဖက်ဒရယ်ဆန်တဲ့ ဥပဒေအဖြစ် မပြင်ဆင်နိုင်သေးခင် ကာလစပ်ကြား ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်တွေကို လွတ်လပ်ပြီး လုပ်ပိုင်ခွင့်ပိုရှိတဲ့ လွှတ်တော်တွေဖြစ်လာအောင် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်မှာ ကြိုးပမ်းသွားမယ်လို့ တိုင်းရင်းသားခေါင်းဆောင်တချို့က ပြောဆိုတဲ့အကြောင်း ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က တင်ပြထားပါတယ်။
အခုလာမယ့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း တိုင်းရင်းသား ပြည်နယ်တွေမှာ ဒေသခံတိုင်းရင်းသားပါတီ ကိုယ်စားလှယ်တွေက အများစု အနိုင်ရလိမ့်မယ်ဆိုတဲ့ ခန့်မှန်ချက် ထွက်ပေါ်နေပေမယ့် တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအရ ဆိုရင်တော့ အင်အားကြီး နိုင်ငံရေးပါတီတွေကသာ အနိုင်ရဖို့ ပိုများနေတာပါ။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအရ တနိုင်ငံလုံးမှာ အများစုအနိုင်ရလာမယ့် ပါတီကသာ သမ္မတကို တင်မြှောက်မှာဖြစ်သလို၊ တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်တွေကိုလည်း အဲဒီသမ္မတကပဲ ခန့်အပ်မှာဖြစ်ပြီး ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးတွေကိုပါ အာဏာရပါတီ စိတ်ကြိုက် ခန့်ထားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုအခြေအနေတွေကြောင့် တိုင်းနဲ့ ပြည်နယ်လွှတ်တော်တွေ အထူးသဖြင့် ပြည်နယ် လွှတ်တော်တွေကို ပြည်သူလူထုရဲ့ဆန္ဒ ၊ လိုလားချက်တွေအတိုင်း လွတ်လပ်ပြီး လုပ်ပိုင်ခွင့်ပိုင်ရှိတဲ့ လွှတ်တော်တွေဖြစ်လာအောင် ကြိုးပမ်းသ ွားမယ်လို့ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် SNLD ဒုဥက္ကဌ ဦးစိုင်းညွန့်လွင်က သူ့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အမြင်ကို ချပြပါတယ်။
“အကယ်ရွေ့များ ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေကို မပြင်ဘူးဆိုရင် ပြည်နယ်နဲ့တိုင်း လွှတ်တော်တွေကို အားရှိအောင် ကျနော်တို့ လုပ်မယ်။ ဘာကြောင့်လည်းဆိုတော့ ပြည်နယ်နဲ့တိုင်း လွှတ်တော်တွေက အားလုံးက လွပ်လပ်ခွင့်ရှိတယ်။ အဲဒီပေါ်မှာ ကျနော်တို့ လူထုတွေရဲ့ အသံတွေကို အကောင်အထည်ဖေါ်ဖို့ စဉ်းစားတယ်။ ဒါ ကျနော့် တယောက်ထဲရဲ့စဉ်းစားချက်ပါ။ တကယ့်တကယ်ကျတော့ ဒီ မန္တလေးတိုင်း လွှတ်တော်က သမ္မတရဲ့ သြဇာရိပ်အောက်မှာ လုံးဝမရှိသလို၊ မကွေးတိုင်း လွှတ်တော်ကလည်း ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် နာယကကြီး အောက်မှာလည်း မရှိဘူး သမ္မတကြီး အောက်မှာလည်း မရှိဘူး။ သူတို့မှာ စည်းနှောင်အား တခုပဲရှိတယ် အဲဒါကဘာလဲဆိုရင် သူတို့ပါတီပဲ။ ပါတီက ညွှန်ချက်ချက်အရ သူတို့ လုပ်ရင်လုပ်မယ် ဒါပေမဲ့ လူထုရဲ့ဆန္ဒနဲ့ လုပ်မယ်ဟေ့ဆိုရင် သူတို့မှာ လုံးဝ လွတ်လပ်ခွင့်ရှိတယ်။”
ဒါပေမဲ့ လက်ရှိ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းအရရော ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအရပါ တိုင်ရင်းသားတွေရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ဘောင်က ကျဉ်းနေဦးမှာပါပဲလို့ နိုင်ငံရေးအကဲခတ် ဦးသန်းစိုးနိုင်က မြင်ပါတယ်။
“ တိုင်းရင်းသား အင်အားစုတွေကတော့ ပြည်နယ် တော်တော်များများမှာ ပါတီကြီးတွေ သူတို့ဒေသမှာ အနိုင်ရသွားမှာကို ခုခံကာကွယ်နိုင်ဖို့အတွက် တိုင်းရင်းသားပါတီ အင်အားစုတွေက ပြန်လည်စည်းရုံး ဖွဲ့စည်းမှုတွေ လုပ်လာကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေ အနေနဲ့ ပြည်နယ်အများစုမှာ အဲဒီလို ခုခံကာကွယ်မှုတွေ လုပ်နေဦးတော့ တကယ်တမ်းကျတော့ သူတို့က အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်တဲ့ အင်အားစုတွေ ဖြစ်လာနိုင်ဖို့ဆိုတာ ဒီကနေ့ထိ အခြေအနေ မပေးသေးဘူးလို့ ကျနော်ယူဆပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ NLD ပါတီက ၅၈% ရခဲ့တာပါ။ အဲဒီ ၅၈% ထဲကနေပြီးတော့ ၈% လောက် အနိုင်ရတဲ့အနေအထား ဖြစ်သွားလည်း ၊ အဆုံးအဖြတ်ပေးနိုင်တဲ့ အင်အားစုတော့ သူတို့ မဖြစ်နိုင်သေးပါဘူး။”
အင်အားကြီး နိုင်ငံရေးပါတီတခုက မဲအပြတ်အသတ် အနိုင်မရပဲ၊ အစိုးရ မဖွဲ့နိုင်ခဲ့ရင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ ညွန့်ပေါင်းလို အစိုးရအဖွဲ့မှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက ပူးပေါင်းဖို့ စဉ်းစားချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အများစု အနိုင်ရခဲ့တဲ့ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ANP ရဲ့ ဒုဥက္ကဌ ဒေါ်အေးနုစိန်က ပြောပါတယ်။
“ဒီ ပြည်ထောင်စု အရေးမှာ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် ဦးစားပေးဆောင်ရွက်တယ် တန်းတူဆောင်ရွက်တယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးကို အစိုးရနှစ်ဆက်မှာ နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျမတို့ မရနိုင်ခဲ့ကြဘူးလေ။ အဲဒီတော့ ကိုယ့်ကြမ္မာ ကိုယ်ဖန်တီးရေး ဆိုတဲ့အတိုင်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ ညွန့်ပေါင်းလိုအစိုးရအဖွဲ့ထဲမှာ ပါဝင်ပြီး ဆောင်ရွက် နိုင်ကြရင်ဖြင့် ကိုယ့်အသံတွေလည်းပါမယ်၊ တန်းတူစွာနဲ့ တကယ့် ဖက်ဒရယ် အရေးတွေကို ပိုပြီး လုပ်ဆောင်လာနိုင်မယ် ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေ ရှိကြတယ်”
ပြည်နယ်လိုဒေသတွေမှာ တိုင်ရင်းသားပါတီတွေ အဓိကအနိုင်ရဖို့အတွက် (၁၃)ပါတီနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ UNA ခေါ် စည်းလုံးညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ မဟာမိတ်အဖွဲ့က တိုင်းရင်းသားပါတီ အချင်းချင်းကြား ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နေပေမယ့် ထင်သလောက် အားရစရာ မရှိသေးဘူးဆိုပြီး ဒေသခံ တိုင်းရင်းသားတွေက ပြောပါတယ်။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံပါ ပုဒ်မ ၂၆၁ ကို ပြင်နိုင်မှသာ ပြည်နယ်တွေမှာ အများစုအနိုင်ရတဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီက သူတို့စိတ်ကြိုက် ပြည်နယ်အစိုးရကို ဖွဲ့စည်းခွင့် ရနိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ ဦးသန်းစိုးနိုင်က ထောက်ပြပါတယ်။
တကယ်တော့ အခုလာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း ပြည်နယ်တွေမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ လူများစုအနိုင်ရခဲ့ရင်တောင် တိုင်းရင်းသားတွေအရေး ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဖက်ဒရယ်လို အရေးကိစ္စတေ ွအတွက် နောက်လာမယ့် အစိုးရသက်တမ်း ၅ နှစ်အတွင်း အလားအလာ ကောင်းနိုင်ပါ့မလားဆိုတာ တိုင်းရင်းသားတွေကြား စိုးရိမ်မှု ထွက်ပေါ်နေပါတယ်။
................
ဒသေလိုအပျခကြျတှေ ဖွည့ျဆညျးပေးနိုငျရေး ပွညျနယျလှှတျတောျတှမှော အနိုငျရဖို့ တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ ကွိုးပမျးနေ
(Unicode)
၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒကေို ဒီမိုကရစေီနဲ့ ဖကျဒရယျဆနျတဲ့ ဥပဒအေဖွဈ မပွငျဆငျနိုငျသေးခငျ ကာလစပျကွား ပွညျနယျနဲ့ တိုငျးဒသေကွီးလှှတျတောျတှကေို လှတျလပျပွီး လုပျပိုငျခှင့ျပိုရှိတဲ့ လှှတျတောျတှဖွေဈလာအောငျ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအလှနျမှာ ကွိုးပမျးသှားမယျလို့ တိုငျးရငျးသားခေါငျးဆောငျတခြို့က ပွောဆိုတဲ့အကွောငျး ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက တငျပွထားပါတယျ။
အခုလာမယ့ျ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှငျး တိုငျးရငျးသား ပွညျနယျတှမှော ဒသေခံတိုငျးရငျးသားပါတီ ကိုယျစားလှယျတှကေ အမြားစု အနိုငျရလိမ့ျမယျဆိုတဲ့ ခန့ျမှနျခကြျ ထှကျပေါျနပေမေယ့ျ တနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာအရ ဆိုရငျတော့ အငျအားကွီး နိုငျငံရေးပါတီတှကေသာ အနိုငျရဖို့ ပိုမြားနတောပါ။
၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအရ တနိုငျငံလုံးမှာ အမြားစုအနိုငျရလာမယ့ျ ပါတီကသာ သမ်မတကို တငျမွှောကျမှာဖွဈသလို၊ တိုငျးဒသေကွီးနဲ့ ပွညျနယျ ဝနျကွီးခြုပျတှကေိုလညျး အဲဒီသမ်မတကပဲ ခန့ျအပျမှာဖွဈပွီး ပွညျနယျအစိုးရအဖှဲ့ဝငျ ဝနျကွီးတှကေိုပါ အာဏာရပါတီ စိတျကွိုကျ ခန့ျထားမှာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီလိုအခွအေနတှေကွေောင့ျ တိုငျးနဲ့ ပွညျနယျလှှတျတောျတှေ အထူးသဖွင့ျ ပွညျနယျ လှှတျတောျတှကေို ပွညျသူလူထုရဲ့ဆန်ဒ ၊ လိုလားခကြျတှအေတိုငျး လှတျလပျပွီး လုပျပိုငျခှင့ျပိုငျရှိတဲ့ လှှတျတောျတှဖွေဈလာအောငျ ကွိုးပမျးသ ှားမယျလို့ ရှမျးတိုငျးရငျးသားမြား ဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ SNLD ဒုဥက်ကဌ ဦးစိုငျးညှန့ျလှငျက သူ့ရဲ့ ကိုယျပိုငျအမွငျကို ခပြွပါတယျ။
“အကယျရှေ့မြား ၂၀၀၈ အခွခေံဥပဒကေို မပွငျဘူးဆိုရငျ ပွညျနယျနဲ့တိုငျး လှှတျတောျတှကေို အားရှိအောငျ ကနြောျတို့ လုပျမယျ။ ဘာကွောင့ျလညျးဆိုတော့ ပွညျနယျနဲ့တိုငျး လှှတျတောျတှကေ အားလုံးက လှပျလပျခှင့ျရှိတယျ။ အဲဒီပေါျမှာ ကနြောျတို့ လူထုတှရေဲ့ အသံတှကေို အကောငျအထညျဖေါျဖို့ စဉျးစားတယျ။ ဒါ ကနြော့ျ တယောကျထဲရဲ့စဉျးစားခကြျပါ။ တကယ့ျတကယျကတြော့ ဒီ မန်တလေးတိုငျး လှှတျတောျက သမ်မတရဲ့ သွဇာရိပျအောကျမှာ လုံးဝမရှိသလို၊ မကှေးတိုငျး လှှတျတောျကလညျး ပွညျထောငျစုလှှတျတောျ နာယကကွီး အောကျမှာလညျး မရှိဘူး သမ်မတကွီး အောကျမှာလညျး မရှိဘူး။ သူတို့မှာ စညျးနှောငျအား တခုပဲရှိတယျ အဲဒါကဘာလဲဆိုရငျ သူတို့ပါတီပဲ။ ပါတီက ညှှနျခကြျခကြျအရ သူတို့ လုပျရငျလုပျမယျ ဒါပမေဲ့ လူထုရဲ့ဆန်ဒနဲ့ လုပျမယျဟေ့ဆိုရငျ သူတို့မှာ လုံးဝ လှတျလပျခှင့ျရှိတယျ။”
ဒါပမေဲ့ လကျရှိ နိုငျငံရေးအခငျးအကငြျးအရရော ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံအရပါ တိုငျရငျးသားတှရေဲ့ လုပျပိုငျခှင့ျဘောငျက ကဉြျးနေဦးမှာပါပဲလို့ နိုငျငံရေးအကဲခတျ ဦးသနျးစိုးနိုငျက မွငျပါတယျ။
“ တိုငျးရငျးသား အငျအားစုတှကေတော့ ပွညျနယျ တောျတောျမြားမြားမှာ ပါတီကွီးတှေ သူတို့ဒသေမှာ အနိုငျရသှားမှာကို ခုခံကာကှယျနိုငျဖို့အတှကျ တိုငျးရငျးသားပါတီ အငျအားစုတှကေ ပွနျလညျစညျးရုံး ဖှဲ့စညျးမှုတှေ လုပျလာကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ တိုငျးရငျးသားတှေ အနနေဲ့ ပွညျနယျအမြားစုမှာ အဲဒီလို ခုခံကာကှယျမှုတှေ လုပျနေဦးတော့ တကယျတမျးကတြော့ သူတို့က အဆုံးအဖွတျပေးနိုငျတဲ့ အငျအားစုတှေ ဖွဈလာနိုငျဖို့ဆိုတာ ဒီကနေ့ထိ အခွအေနေ မပေးသေးဘူးလို့ ကနြောျယူဆပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာ NLD ပါတီက ၅၈% ရခဲ့တာပါ။ အဲဒီ ၅၈% ထဲကနပွေီးတော့ ၈% လောကျ အနိုငျရတဲ့အနအေထား ဖွဈသှားလညျး ၊ အဆုံးအဖွတျပေးနိုငျတဲ့ အငျအားစုတော့ သူတို့ မဖွဈနိုငျသေးပါဘူး။”
အငျအားကွီး နိုငျငံရေးပါတီတခုက မဲအပွတျအသတျ အနိုငျမရပဲ၊ အစိုးရ မဖှဲ့နိုငျခဲ့ရငျ ဖွဈပေါျလာနိုငျတဲ့ ညှန့ျပေါငျးလို အစိုးရအဖှဲ့မှာ တိုငျးရငျးသားပါတီတှကေ ပူးပေါငျးဖို့ စဉျးစားခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲတုနျးက ရခိုငျပွညျနယျမှာ အမြားစု အနိုငျရခဲ့တဲ့ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ ANP ရဲ့ ဒုဥက်ကဌ ဒေါျအေးနုစိနျက ပွောပါတယျ။
“ဒီ ပွညျထောငျစု အရေးမှာ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပတျသကျရငျ ဦးစားပေးဆောငျရှကျတယျ တနျးတူဆောငျရှကျတယျဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုးကို အစိုးရနှဈဆကျမှာ နှဈကွိမျတိုငျတိုငျ ကမြတို့ မရနိုငျခဲ့ကွဘူးလေ။ အဲဒီတော့ ကိုယ့ျကွမ်မာ ကိုယျဖနျတီးရေး ဆိုတဲ့အတိုငျး ဖွဈပေါျလာနိုငျတဲ့ ညှန့ျပေါငျးလိုအစိုးရအဖှဲ့ထဲမှာ ပါဝငျပွီး ဆောငျရှကျ နိုငျကွရငျဖွင့ျ ကိုယ့ျအသံတှလေညျးပါမယျ၊ တနျးတူစှာနဲ့ တကယ့ျ ဖကျဒရယျ အရေးတှကေို ပိုပွီး လုပျဆောငျလာနိုငျမယျ ဆိုတဲ့ မြှောျလင့ျခကြျတှေ ရှိကွတယျ”
ပွညျနယျလိုဒသေတှမှော တိုငျရငျးသားပါတီတှေ အဓိကအနိုငျရဖို့အတှကျ (၁၃)ပါတီနဲ့ ဖှဲ့စညျးထားတဲ့ UNA ခေါျ စညျးလုံးညီညှတျသော တိုငျးရငျးသားလူမြိုးမြား မဟာမိတျအဖှဲ့က တိုငျးရငျးသားပါတီ အခငြျးခငြျးကွား ညှိနှိုငျးဆောငျရှကျနပေမေယ့ျ ထငျသလောကျ အားရစရာ မရှိသေးဘူးဆိုပွီး ဒသေခံ တိုငျးရငျးသားတှကေ ပွောပါတယျ။
၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံပါ ပုဒျမ ၂၆၁ ကို ပွငျနိုငျမှသာ ပွညျနယျတှမှော အမြားစုအနိုငျရတဲ့ တိုငျးရငျးသားပါတီက သူတို့စိတျကွိုကျ ပွညျနယျအစိုးရကို ဖှဲ့စညျးခှင့ျ ရနိုငျမှာဖွဈတယျလို့ ဦးသနျးစိုးနိုငျက ထောကျပွပါတယျ။
တကယျတော့ အခုလာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲအတှငျး ပွညျနယျတှမှော တိုငျးရငျးသားပါတီတှေ လူမြားစုအနိုငျရခဲ့ရငျတောငျ တိုငျးရငျးသားတှအေရေး ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ဖကျဒရယျလို အရေးကိစ်စတေ ှအတှကျ နောကျလာမယ့ျ အစိုးရသကျတမျး ၅ နှဈအတှငျး အလားအလာ ကောငျးနိုငျပါ့မလားဆိုတာ တိုငျးရငျးသားတှကွေား စိုးရိမျမှု ထှကျပေါျနပေါတယျ။
