(Zawgyi/Unicode)
ICC ခေါ် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခင်းဆိုင်ရာ တရားရုံး ရှေ့နေ Fatou Bensouda က မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ICC က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ စတင်လုပ်ဆောင်ဖို့ ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်က ICC တရားသူကြီးတွေက သူ့ကိုအခွင့်အာဏာပေးအပ်ခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့မှာ ကြေညာချက်ထုတ်ပြန် ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ ရှေ့နေ Fatou Bensouda က သူ့ရဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဘယ် ရာဇဝတ်မှုခင်း တွေအပေါ်မှာ ဘယ်လို စုံစမ်း စစ်ဆေးမလဲဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အပြည့်အစုံကို ကိုရဲမင်းထွန်းက ဆက်လက် ပြောပြမှာပါ။
ICC တရားရုံး ရှေ့နေ Fatou Bensouda က၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၄ ရက်နေ့မှာ မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အခြေအနေကို ICC က စတင် စစ်ဆေးနိုင်ဖို့အတွက် ICC တရားသူကြီးတွေဆီက ဥပဒေ အခွင့်အာဏာ တောင်းခံထားခဲ့ဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
တိတိကျကျ ပြောရရင်တော့ Rome Statute ရဲ့ စာချုပ်အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အတွင်းနဲ့ စာချုပ် အဖွဲ့ဝင် မဟုတ်တဲ့ မြန်မာ နိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ်မှု အဖြစ် စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ ပြစ်မှုတွေကို ICC က စတင် စစ်ဆေးနိုင်ဖို့ ဥ့ပဒေ အခွင့်အာဏာ တောင်းခံခဲ့ တာပါ။ စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ သူတောင်းဆိုထားတဲ့ အခွင့်အာဏာကို နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်က ICC တရားသူကြီးတွေက ခွင့်ပြုခဲ့တာကို သူက ကြိုဆိုကြောင်း ပြောပါတယ်။
“မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံ နယ်မြေအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို ကျွန်မအနေနဲ့ စုံစမ်း စစ်ဆေးမှုတွေ စတင်လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်လို့ဆိုတဲ့ ICC တရားသူကြီးတွေရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုဆိုပါတယ်။ ဒါဟာ ထူးခြားတဲ့ ဖြစ်ပေါ် တိုးတက်မှု တစ်ခုဖြစ်သလို မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းနဲ့ တခြားနေရာတွေက ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုဒဏ်ကို ခံစားခဲ့ရသူတွေအတွက် သတင်းကောင်း တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံဟာ ICC အဖွဲ့ဝင် မဟုတ်ပေမဲ့လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်ကြောင်းနဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံရဲ့ ပိုင်နက် နယ်မြေပေါ်မှာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်ခဲ့ရင် တရာရုံးအနေနဲ့ သူ့ရဲ့ အခွင့်အာဏာကို အသုံးပြုနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ICC တရားသူကြီးတွေ ရဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း သူက ကိုးကား ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံက ICC အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ မဟုတ်ပေမဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက အဖွဲ့ဝင်ပါ။ အရပ်သားတွေကို မြန်မာ- ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်ကို သံသယရှိဖွယ် နှင်ထုတ်ခဲ့တာရယ်၊ အဲဒီ နှင်ထုတ်မှုထဲ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုဒဏ် ခံစားခဲ့ရသူတွေ နယ်ခြားဖြတ်ကျော် ထွက်ပြေးခဲ့ရတာ တွေ ပါဝင်တာကြောင့် ပြစ်မှုမြောက်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို အခြေခံပြီး နယ်မြေ နှစ်ခုအကြား ဆက်စပ်မှု ရှိတယ်ဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ချထားခဲ့တာပါ။”
ရှေ့နေ Fatou Bensouda က သူရထားတဲ့ သတင်းအရင်းအမြစ်တွေအရ စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ ပြစ်မှုတွေကို မြန်မာအစိုးရရဲ့ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ ထဲထဲဝင်ဝင် ကျူးလွန်တယ်ဆို တဲ့အချက်ကို ဖော်ပြနေကြောင်း ထောက်ပြပြောဆိုသလို Arkan Rohingya Salvation Army - ARSA ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အကြမ်းဖက် လုပ်ရပ်တွေ ကျူးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးလည်း အခုလို ပြောပါတယ်။
“ARSA အဖွဲ့က မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အကြမ်းဖက် လုပ်ရပ် တော်တော်များများကို ကျူးလွန်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေကိုလည်း ကျွန်မ သတိပြုမိပါတယ်။ အဲဒီ စွပ်စွဲချက်တွေကိုလည်း ကျွန်မ ဆက်ပြီး လေ့လာ သုံးသပ်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ အဲဒီလို ကျူးလွန်မှုတွေက Rome Statute အရ ရာဇဝတ်မှု မြောက်သလားဆိုတာနဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအတွင်း ကျူးလွန်ခဲ့သလား ဆိုတာတွေကိုလည်း လေ့လာ သုံးသပ်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
သူ စတင်လုပ်ဆောင်မယ့် စုံစမ်း စစ်ဆေးမှုအကြောင်းကိုလည်း ICC ရှေ့နေ Fatou Bensouda က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ကျွန်မရဲ့ စုံစမ်း စစ်ဆေးမှုက အမှန်တရားကို ဖော်ထုတ်သွားမှာ ဖြစ်သလို လွတ်လပ်ပြီး ဘက်မလိုက်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ဖြစ်မြောက်ရေး အတွက်လည်း အလေးထား ဆောင်ရွက်သွားပါမယ်။ နစ်နာခဲ့ရသူတွေအတွက် တရားမျှတမှုကို ဆောင်ကျဉ်းပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစုံစမ်း စစ်ဆေးမှုက အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ၊ အရပ်ဖက် လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ တခြား လက်တွဲလုပ်ဆောင်မယ့် အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ထောက်ခံမှု တွေအပေါ် အားကိုးအားထား ပြုသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ICC (ခေါ်) နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခင်းဆိုင်ရာ တရားရုံးလက်အောက်က တရားလို အကျိုးဆောင် ရှေ့နေရုံးဟာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှု၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေနဲ့ တစ်နိုင်ငံက တစ်နိုင်ငံကို ကျူးကျော်မှုတွေ အပေါ် စုံစမ်းစစ်ဆေးပါတယ်။ ၂၀၀၃ နှစ်က စပြီး ICC ရဲ့ အခွင့်အာဏာအောက်မှာ အဲဒီ ရုံးဟာ ယူဂန်ဒါ၊ ကွန်ဂို သမ္မတနိုင်ငံ၊ ဆူဒန်က ဒါဖော ဒေသ၊ ဗဟို အာဖရိကနိုင်ငံ၊ ကင်ညာ၊ လစ်ဗျား၊ ကုဒ်ဒီဗွား၊ မာလီ၊ ဂျော်ဂျီယာ၊ ဘူရွန်ဒီနဲ့ အခုအခါ မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံအတွင်းက ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ ကိစ္စတွေမှာ စုံစမ်း စစ်ဆေးမှုတွေ ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါတယ်။
................
ICC ရှေ့နေ စုံစမျးစဈဆေးမှုဆိုငျရာ ထုတျပွနျကွညော
(Unicode)
ICC ခေါျ နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျမှုခငျးဆိုငျရာ တရားရုံး ရှေ့နေ Fatou Bensouda က မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျပွီး ICC က စုံစမျးစဈဆေးမှုတှေ စတငျလုပျဆောငျဖို့ ပွီးခဲ့တဲ့ အပတျက ICC တရားသူကွီးတှကေ သူ့ကိုအခှင့ျအာဏာပေးအပျခဲ့ပွီဖွဈကွောငျး နိုဝငျဘာလ ၂၂ ရကျနေ့မှာ ကွညောခကြျထုတျပွနျ ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ ရှေ့နေ Fatou Bensouda က သူ့ရဲ့ ကွညောခကြျမှာ ဘယျ ရာဇဝတျမှုခငျး တှအေပေါျမှာ ဘယျလို စုံစမျး စဈဆေးမလဲဆိုတာနဲ့ ပတျသကျပွီး အပွည့ျအစုံကို ကိုရဲမငျးထှနျးက ဆကျလကျ ပွောပွမှာပါ။
ICC တရားရုံး ရှေ့နေ Fatou Bensouda က၂၀၁၉ ခုနှဈ၊ ဇူလိုငျလ ၄ ရကျနေ့မှာ မွနျမာ-ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအခွအေနကေို ICC က စတငျ စဈဆေးနိုငျဖို့အတှကျ ICC တရားသူကွီးတှဆေီက ဥပဒေ အခှင့ျအာဏာ တောငျးခံထားခဲ့ဲ့တာဖွဈပါတယျ။
တိတိကကြြ ပွောရရငျတော့ Rome Statute ရဲ့ စာခြုပျအဖှဲ့ဝငျ နိုငျငံဖွဈတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ အတှငျးနဲ့ စာခြုပျ အဖှဲ့ဝငျ မဟုတျတဲ့ မွနျမာ နိုငျငံအတှငျး ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ရာဇဝတျမှု အဖွဈ စှပျစှဲခံထားရတဲ့ ပွဈမှုတှကေို ICC က စတငျ စဈဆေးနိုငျဖို့ ဥ့ပဒေ အခှင့ျအာဏာ တောငျးခံခဲ့ တာပါ။ စုံစမျးစဈဆေးဖို့ သူတောငျးဆိုထားတဲ့ အခှင့ျအာဏာကို နိုဝငျဘာလ ၁၄ ရကျက ICC တရားသူကွီးတှကေ ခှင့ျပွုခဲ့တာကို သူက ကွိုဆိုကွောငျး ပွောပါတယျ။
“မွနျမာ-ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နှဈနိုငျငံ နယျမွအေတှငျး ဖွဈပှားခဲ့တယျလို့ စှပျစှဲခံထားရတဲ့ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှကေို ကြှနျမအနနေဲ့ စုံစမျး စဈဆေးမှုတှေ စတငျလုပျဆောငျနိုငျတယျလို့ဆိုတဲ့ ICC တရားသူကွီးတှရေဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို ကွိုဆိုပါတယျ။ ဒါဟာ ထူးခွားတဲ့ ဖွဈပေါျ တိုးတကျမှု တဈခုဖွဈသလို မွနျမာနိုငျငံအတှငျးနဲ့ တခွားနရောတှကေ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုဒဏျကို ခံစားခဲ့ရသူတှအေတှကျ သတငျးကောငျး တဈခုဖွဈပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံဟာ ICC အဖှဲ့ဝငျ မဟုတျပမေဲ့လညျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံက အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံ ဖွဈကွောငျးနဲ့ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံရဲ့ ပိုငျနကျ နယျမွပေေါျမှာ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုရဲ့ တဈစိတျတဈပိုငျး ဖွဈခဲ့ရငျ တရာရုံးအနနေဲ့ သူ့ရဲ့ အခှင့ျအာဏာကို အသုံးပွုနိုငျတယျဆိုတဲ့ ICC တရားသူကွီးတှေ ရဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှဈ စကျတငျဘာလ ၆ ရကျနေ့ ဆုံးဖွတျခကြျကိုလညျး သူက ကိုးကား ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံက ICC အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံ မဟုတျပမေဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံက အဖှဲ့ဝငျပါ။ အရပျသားတှကေို မွနျမာ- ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနယျစပျကို သံသယရှိဖှယျ နှငျထုတျခဲ့တာရယျ၊ အဲဒီ နှငျထုတျမှုထဲ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုဒဏျ ခံစားခဲ့ရသူတှေ နယျခွားဖွတျကြောျ ထှကျပွေးခဲ့ရတာ တှေ ပါဝငျတာကွောင့ျ ပွဈမှုမွောကျတယျဆိုတဲ့ အခကြျကို အခွခေံပွီး နယျမွေ နှဈခုအကွား ဆကျစပျမှု ရှိတယျဆိုတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကို ခထြားခဲ့တာပါ။”
ရှေ့နေ Fatou Bensouda က သူရထားတဲ့ သတငျးအရငျးအမွဈတှအေရ စှပျစှဲခံထားရတဲ့ ပွဈမှုတှကေို မွနျမာအစိုးရရဲ့ တပျဖှဲ့ဝငျတှေ ထဲထဲဝငျဝငျ ကြူးလှနျတယျဆို တဲ့အခကြျကို ဖောျပွနကွေောငျး ထောကျပွပွောဆိုသလို Arkan Rohingya Salvation Army - ARSA ကလညျး မွနျမာနိုငျငံအတှငျး အကွမျးဖကျ လုပျရပျတှေ ကြူးလှနျခဲ့တယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျနဲ့ ပတျသကျပွီးလညျး အခုလို ပွောပါတယျ။
“ARSA အဖှဲ့က မွနျမာနိုငျငံအတှငျး အကွမျးဖကျ လုပျရပျ တောျတောျမြားမြားကို ကြူးလှနျတယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျတှကေိုလညျး ကြှနျမ သတိပွုမိပါတယျ။ အဲဒီ စှပျစှဲခကြျတှကေိုလညျး ကြှနျမ ဆကျပွီး လေ့လာ သုံးသပျသှားမှာဖွဈပါတယျ။ ပွီးတော့ အဲဒီလို ကြူးလှနျမှုတှကေ Rome Statute အရ ရာဇဝတျမှု မွောကျသလားဆိုတာနဲ့ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံအတှငျး ကြူးလှနျခဲ့သလား ဆိုတာတှကေိုလညျး လေ့လာ သုံးသပျသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။”
သူ စတငျလုပျဆောငျမယ့ျ စုံစမျး စဈဆေးမှုအကွောငျးကိုလညျး ICC ရှေ့နေ Fatou Bensouda က အခုလို ပွောပါတယျ။
“ကြှနျမရဲ့ စုံစမျး စဈဆေးမှုက အမှနျတရားကို ဖောျထုတျသှားမှာ ဖွဈသလို လှတျလပျပွီး ဘကျမလိုကျတဲ့ စုံစမျးစဈဆေးမှု ဖွဈမွောကျရေး အတှကျလညျး အလေးထား ဆောငျရှကျသှားပါမယျ။ နဈနာခဲ့ရသူတှအေတှကျ တရားမြှတမှုကို ဆောငျကဉြျးပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီစုံစမျး စဈဆေးမှုက အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှေ၊ အရပျဖကျ လူ့အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ တခွား လကျတှဲလုပျဆောငျမယ့ျ အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ ထောကျခံမှု တှအေပေါျ အားကိုးအားထား ပွုသှားမှာ ဖွဈပါတယျ။
ICC (ခေါျ) နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျမှုခငျးဆိုငျရာ တရားရုံးလကျအောကျက တရားလို အကြိုးဆောငျ ရှေ့နရေုံးဟာ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှု ဆိုငျရာ ရာဇဝတျမှု၊ စဈရာဇဝတျမှုတှနေဲ့ တဈနိုငျငံက တဈနိုငျငံကို ကြူးကြောျမှုတှေ အပေါျ စုံစမျးစဈဆေးပါတယျ။ ၂၀၀၃ နှဈက စပွီး ICC ရဲ့ အခှင့ျအာဏာအောကျမှာ အဲဒီ ရုံးဟာ ယူဂနျဒါ၊ ကှနျဂို သမ်မတနိုငျငံ၊ ဆူဒနျက ဒါဖော ဒသေ၊ ဗဟို အာဖရိကနိုငျငံ၊ ကငျညာ၊ လဈဗြား၊ ကုဒျဒီဗှား၊ မာလီ၊ ဂြောျဂြီယာ၊ ဘူရှနျဒီနဲ့ အခုအခါ မွနျမာ-ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နိုငျငံအတှငျးက ရာဇဝတျမှုဆိုငျရာ ကိစ်စတှမှော စုံစမျး စဈဆေးမှုတှေ ဆောငျရှကျလကြျ ရှိပါတယျ။
