(Zawgyi/Unicode)
ရိုဟင်ဂျာ မူဆလင်တွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်နိုင်တဲ့အခြေအနေကို ဟန့်တားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တဲ့ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ လျှောက်ထားချက်ကို ICJ ခေါ် နိုင်ငံတကာ တရားရုံးက လက်ခံကြားနာဖို့ ခိုင်လုံတဲ့အထောက်အထားတွေ ရှိတယ်လို့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က လိုက်ပါဆောင်ရွက်မယ့် ရှေ့နေ Paul Reichler ကပြောကြားလိုက်ပါတယ်။
နယ်သာလန်နိုင်ငံ The Hague မြို့ ICJ တရားရုံးမှာ ရှေ့သီတင်းပတ် ကြားနာမယ့်ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Foley Hoag ဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့ဝင် ရှေ့နေ Paul Reichler ကို ဦးကျော်ဇံသာက မေးမြန်းရာမှာ သူက အခုလို စပြောပါတယ်။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ဂမ်ဘီယာရဲ့ မေတ္တာရပ်ခံချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လုပ်ဆောင်နေတဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု အပြုအမှုတွေကို ရပ်ဖို့ ၊ ကြားနာမှုအပြီး အချိန်အတိုအတွင်းမှာ ထပ်မဖြစ်စေဖို့အတွက် provisional measures ခေါ် ယာယီလုပ်ဆောင်ချက်တွေ အမိန့်ချဖို့ဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ ဒီအဆင့်မှာ ၂ ဘက် ရှေ့နေတွေ လျှောက်လွှဲချက်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါသလား။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ လိုအပ်ပါတယ် တရားရုံးရှေ့မှာ နှုတ်အားဖြင့် လျှောက်ထားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက်၊ ၁၁ ရက်နဲ့ ၁၂ ရက်နေ့တို့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပထမနေ့ဖြစ်တဲ့ ၁၀ ရက်နေ့ အင်္ဂါနေ့မှာ အမှုလျှောက်ထားတဲ့ နိုင်ငံ ဂမ်ဘီယာက လျှောက်လွှဲချက်ကို သူ့နိုင်ငံကိုယ်စား ဂမ်ဘီယာတရားရေးဝန်ကြီးနဲ့ သူတို့ရဲ့ ရှေ့နေတို့က ပြောကြမှာပါ။ ဒုတိယနေ့ဖြစ်တဲ့ ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံ ကိုယ်စားလှယ်နဲ့ ရှေ့နေတို့ လျှောက်လဲကြရမှာဖြစ်ပြီး တတိယနေ့မှာတော့ ၂ နိုင်ငံစလုံး တကျော့ပြန် ပြောကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဂမ်ဘီယာက မနက်ပိုင်းမှာ မြန်မာက မွန်းလွှဲပိုင်းမှာ ပြောမှာပါ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီ တတိယနေ့ ကျရင် စွဲချက် တင်သင့် ၊ မတင်သင့် လျှောက်လွှဲကြမယ်ဆိုတဲ့ သဘောလား။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ကျနော်ကတော့ အဲဒီလို မပြောလိုပါဘူး။ စွဲချက်တင်တယ်ဆိုတာ မသုံးလိုပါဘူး။ ဒါဟာ ရာဇဝတ်မှု မဟုတ်ပါဘူး။ တတိယနေ့မှာ ဒုတိယအကြိမ် လျှောက်လွှဲချက်နဲ့ ပြန်လည်ချေပချက် ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာရဲ့ လျှောက်လွှဲချက်ကို ၁၂ ရက်နေ့ ကြာသပတေးနေ့ ညနေ ၆ နာရီမှာအဆုံးသတ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တရားသူကြီးတွေလည်း အဲဒါပြီးရင် နားမယ်။ အဲဒါပြီးတဲ့နောက် ၂ ပတ်လောက်အကြာမှာမှ ဂမ်ဘီယာ လျှောက်ထားချက်အတိုင်း provisional measures ခေါ် ယာယီလိုက်နာရမယ့်အချက်တွေ ထုတ်ပြန်သင့်မသင့် အမိန့်ချမှတ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ ခင်ဗျားက ဂမ်ဘီယာအတွက် ရှေ့နေတယောက်ပေါ့။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ဟုတ်ပါတယ် သူတို့ထဲက တယောက်ပါ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ အဲလိုဆိုရင် ဂမ်ဘီယာရဲ့ တိုင်ကြားချက်အတိုင်း သူတို့အခေါ် ရိုဟင်ဂျာတွေကို မြန်မာဘက်က လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဟန့်တားဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လက်ခံကြားနာလောက်တဲ့ Prima facie လို့ခေါ်တဲ့ အထောက်အထားတွေ ရှိတယ်ဆိုရင် ဘယ်ဟာတွေလဲဆိုတာ အရင်ဆုံးပြောပြပေးပါ။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ သေချာပါတယ် အထောက်အထားတွေ အများကြီးပါပဲ။ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက် ရှာဖွေရေးအဖွဲ့တွေရဲ့ ပေါ်လွင်ထင်ရှားတဲ့ အစီရင်ခံစာတွေ ၊ စုစုပေါင်း စာမျက်နှာပေါင်း ၇၇၉ မျက်နှာအပြင် တခြား ကုလအဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ အစီရင်ခံစာတွေ အဲဒါတွေ အားလုံးက ပေါ်လွင်ထင်ရှားတဲ့ အထောက်အထားတွေပါ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ အစီရင်ခံစာတွေဟာ လူပုဂိုလ်တွေရဲ့ ထွက်ဆိုချက်တွေအပေါ်မှာ အခြေခံထားတာဖြစ်တယ်၊ တကယ့်အထောက်အထား Evidence တွေမရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။ တနည်းပြောရရင် Statement တွေကိုသာ အခြေခံတယ်၊ Evidence တွေမရှိဘူးလို့ပြောတာရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ Evidence တွေမပါတဲ့ Statement တွေကို အခြေပြုတဲ့ အစီရင်ခံစာတွေဟာ တရားရုံးမှာ သက်သေခံ ဝင်ပါသလား။ admissible ဖြစ်မယ်လို့ ထင်ပါသလား
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ အစီရင်ခံစာတွေဟာ အထောက်အထား Evidence တွေ အပေါ် အခြေခံပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရရဲ့ ကြေညာချက်တွေ တရားဝင် ကြေညာချက်တွေပါ။ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေက ထုတ်ပြန်တာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ facebook နဲ့ Twitter တွေမှာလည်း အထောက်အထားတွေရှိပါတယ်။ ဂြိုဟ်တု က ရိုက်ထားတဲ့ ရိုဟင်ဂျာရွာတွေ မီးရှို့တဲ့ အထောက်အထားတွေလည်း ရှိပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ မြန်မာဘက်က ဘယ်လို ခုခံချေပမှုမျိုး Line of defense ယူလာမယ်လို့ဆိုတာ ကြိုတင် တွေးမိပါသလား။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ မြန်မာဘက်က ဘယ်လို ခုခံချေပမှုမျိုးလုပ်မလဲဆိုတာ ကျနော်ကြိုတင် မခန့်မှန်းလိုပါဘူး။ ကျနော်မသိပါဘူး။ ဒါ သူတို့ဘက်က ဆုံးဖြတ်ရမှာပါ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ နောက်တခုက ICJ မှာ ပုံမှန် တရားသူကြီး ၁၅ ဦး အပြင် အမှုဆိုင်တဲ့ နိုင်ငံ ၂ ခုက ad hoc judge လို့ခေါ်တဲ့ ဒီကိစ္စအတွက် သီးသန့် တရားသူကြီး တနိုင်ငံက တဦးစီ အဆိုပြုနိုင်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဂမ်ဘီယာဘက်ကတော့ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဆိုပြုခံထားပြီးပြီလို့ သိရပါတယ်။ မြန်မာဘက်ကရော ဒီအမှုအတွက် သီးသန့် တရားသူကြီးအဖြစ် ဘယ်သူ့ကို အဆိုပြုထားတယ်ဆိုတာများကြားမိရင်လည်း ပြောပါခင်ဗျ။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ဂျာမန် ဥပဒေ ပါမောက္ခ တယောက်ကို သူတို့ အဆိုပြုထားပါတယ် သူ့နာမည်က Kress ပါ။
ဦးကျော်ဇံသာ။ ။ ဆိုတော့ ပါမောက္ခ Kress က မြန်မာဘက်က ခန့်ထားတဲ့ ad hoc judge ဖြစ်ပြီးတော့ မြန်မာဘက်က လိုက်ပါဆောင်ရွက်မယ့် ရှေ့နေကတော့ ပါမောက္ခ William Schabas ဖြစ်ပါတယ်။
Foley Hoag ဥပဒေအကျိုးဆောင်အဖွဲ့ဝင် ရှေ့နေ Paul Reichler ကို ဦးကျော်ဇံသာက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတာပါ။
.......................
ICJ မှာ ဂမျဘီယာဘကျက လိုကျပါမယ့ျ ရှေ့နရေဲ့ သဘောထား
(Unicode)
ရိုဟငျဂြာ မူဆလငျတှအေပေါျ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျနိုငျတဲ့အခွအေနကေို ဟန့ျတားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တဲ့ကိစ်စနဲ့ပတျသကျပွီး ဂမျဘီယာနိုငျငံရဲ့ လြှောကျထားခကြျကို ICJ ခေါျ နိုငျငံတကာ တရားရုံးက လကျခံကွားနာဖို့ ခိုငျလုံတဲ့အထောကျအထားတှေ ရှိတယျလို့ ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက လိုကျပါဆောငျရှကျမယ့ျ ရှေ့နေ Paul Reichler ကပွောကွားလိုကျပါတယျ။ နယျသာလနျနိုငျငံ The Hague မွို့ ICJ တရားရုံးမှာ ရှေ့သီတငျးပတျ ကွားနာမယ့ျကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး Foley Hoag ဥပဒအေကြိုးဆောငျအဖှဲ့ဝငျ ရှေ့နေ Paul Reichler ကို ဦးကြောျဇံသာက မေးမွနျးရာမှာ သူက အခုလို စပွောပါတယျ။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ဂမျဘီယာရဲ့ မတေ်တာရပျခံခကြျအရ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လုပျဆောငျနတေဲ့ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု အပွုအမှုတှကေို ရပျဖို့ ၊ ကွားနာမှုအပွီး အခြိနျအတိုအတှငျးမှာ ထပျမဖွဈစဖေို့အတှကျ provisional measures ခေါျ ယာယီလုပျဆောငျခကြျတှေ အမိန့ျခဖြို့ဖွဈပါတယျ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ ဒီအဆင့ျမှာ ၂ ဘကျ ရှေ့နတှေေ လြှောကျလှှဲခကြျပေးဖို့ လိုအပျပါသလား။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ လိုအပျပါတယျ တရားရုံးရှေ့မှာ နှုတျအားဖွင့ျ လြှောကျထားရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီဇငျဘာလ ၁၀ ရကျ၊ ၁၁ ရကျနဲ့ ၁၂ ရကျနေ့တို့မှာ ဖွဈပါတယျ။ ပထမနေ့ဖွဈတဲ့ ၁၀ ရကျနေ့ အငျ်ဂါနေ့မှာ အမှုလြှောကျထားတဲ့ နိုငျငံ ဂမျဘီယာက လြှောကျလှှဲခကြျကို သူ့နိုငျငံကိုယျစား ဂမျဘီယာတရားရေးဝနျကွီးနဲ့ သူတို့ရဲ့ ရှေ့နတေို့က ပွောကွမှာပါ။ ဒုတိယနေ့ဖွဈတဲ့ ဒီဇငျဘာလ ၁၁ ရကျနေ့မှာတော့ မွနျမာနိုငျငံ ကိုယျစားလှယျနဲ့ ရှေ့နတေို့ လြှောကျလဲကွရမှာဖွဈပွီး တတိယနေ့မှာတော့ ၂ နိုငျငံစလုံး တကြော့ပွနျ ပွောကွရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဂမျဘီယာက မနကျပိုငျးမှာ မွနျမာက မှနျးလှှဲပိုငျးမှာ ပွောမှာပါ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ ဆိုတော့ အဲဒီ တတိယနေ့ ကရြငျ စှဲခကြျ တငျသင့ျ ၊ မတငျသင့ျ လြှောကျလှှဲကွမယျဆိုတဲ့ သဘောလား။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ကနြောျကတော့ အဲဒီလို မပွောလိုပါဘူး။ စှဲခကြျတငျတယျဆိုတာ မသုံးလိုပါဘူး။ ဒါဟာ ရာဇဝတျမှု မဟုတျပါဘူး။ တတိယနေ့မှာ ဒုတိယအကွိမျ လြှောကျလှှဲခကြျနဲ့ ပွနျလညျခြပေခကြျ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာရဲ့ လြှောကျလှှဲခကြျကို ၁၂ ရကျနေ့ ကွာသပတေးနေ့ ညနေ ၆ နာရီမှာအဆုံးသတျရမှာ ဖွဈပါတယျ။ တရားသူကွီးတှလေညျး အဲဒါပွီးရငျ နားမယျ။ အဲဒါပွီးတဲ့နောကျ ၂ ပတျလောကျအကွာမှာမှ ဂမျဘီယာ လြှောကျထားခကြျအတိုငျး provisional measures ခေါျ ယာယီလိုကျနာရမယ့ျအခကြျတှေ ထုတျပွနျသင့ျမသင့ျ အမိန့ျခမြှတျမှာ ဖွဈပါတယျ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ ခငျဗြားက ဂမျဘီယာအတှကျ ရှေ့နတေယောကျပေါ့။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ဟုတျပါတယျ သူတို့ထဲက တယောကျပါ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ အဲလိုဆိုရငျ ဂမျဘီယာရဲ့ တိုငျကွားခကြျအတိုငျး သူတို့အခေါျ ရိုဟငျဂြာတှကေို မွနျမာဘကျက လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှု ဟန့ျတားဖို့ ပကြျကှကျခဲ့တယျဆိုတဲ့ ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ လကျခံကွားနာလောကျတဲ့ Prima facie လို့ခေါျတဲ့ အထောကျအထားတှေ ရှိတယျဆိုရငျ ဘယျဟာတှလေဲဆိုတာ အရငျဆုံးပွောပွပေးပါ။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ သခြောပါတယျ အထောကျအထားတှေ အမြားကွီးပါပဲ။ ကုလသမဂ်ဂ အခကြျအလကျ ရှာဖှရေေးအဖှဲ့တှရေဲ့ ပေါျလှငျထငျရှားတဲ့ အစီရငျခံစာတှေ ၊ စုစုပေါငျး စာမကြျနှာပေါငျး ၇၇၉ မကြျနှာအပွငျ တခွား ကုလအဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ အစီရငျခံစာတှေ အဲဒါတှေ အားလုံးက ပေါျလှငျထငျရှားတဲ့ အထောကျအထားတှပေါ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ အစီရငျခံစာတှဟော လူပုဂိုလျတှရေဲ့ ထှကျဆိုခကြျတှအေပေါျမှာ အခွခေံထားတာဖွဈတယျ၊ တကယ့ျအထောကျအထား Evidence တှမေရှိဘူးလို့ ဆိုပါတယျ။ တနညျးပွောရရငျ Statement တှကေိုသာ အခွခေံတယျ၊ Evidence တှမေရှိဘူးလို့ပွောတာရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ Evidence တှမေပါတဲ့ Statement တှကေို အခွပွေုတဲ့ အစီရငျခံစာတှဟော တရားရုံးမှာ သကျသခေံ ဝငျပါသလား။ admissible ဖွဈမယျလို့ ထငျပါသလား
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ အစီရငျခံစာတှဟော အထောကျအထား Evidence တှေ အပေါျ အခွခေံပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရရဲ့ ကွညောခကြျတှေ တရားဝငျ ကွညောခကြျတှပေါ။ စဈခေါငျးဆောငျတှကေ ထုတျပွနျတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။ facebook နဲ့ Twitter တှမှောလညျး အထောကျအထားတှရှေိပါတယျ။ ဂွိုဟျတု က ရိုကျထားတဲ့ ရိုဟငျဂြာရှာတှေ မီးရှို့တဲ့ အထောကျအထားတှလေညျး ရှိပါတယျ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ မွနျမာဘကျက ဘယျလို ခုခံခြပေမှုမြိုး Line of defense ယူလာမယျလို့ဆိုတာ ကွိုတငျ တှေးမိပါသလား။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ မွနျမာဘကျက ဘယျလို ခုခံခြပေမှုမြိုးလုပျမလဲဆိုတာ ကနြောျကွိုတငျ မခန့ျမှနျးလိုပါဘူး။ ကနြောျမသိပါဘူး။ ဒါ သူတို့ဘကျက ဆုံးဖွတျရမှာပါ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ နောကျတခုက ICJ မှာ ပုံမှနျ တရားသူကွီး ၁၅ ဦး အပွငျ အမှုဆိုငျတဲ့ နိုငျငံ ၂ ခုက ad hoc judge လို့ခေါျတဲ့ ဒီကိစ်စအတှကျ သီးသန့ျ တရားသူကွီး တနိုငျငံက တဦးစီ အဆိုပွုနိုငျတယျလို့ သိရပါတယျ။ ဂမျဘီယာဘကျကတော့ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး အဆိုပွုခံထားပွီးပွီလို့ သိရပါတယျ။ မွနျမာဘကျကရော ဒီအမှုအတှကျ သီးသန့ျ တရားသူကွီးအဖွဈ ဘယျသူ့ကို အဆိုပွုထားတယျဆိုတာမြားကွားမိရငျလညျး ပွောပါခငျဗြ။
ရှေ့နေ Paul Reichler။ ။ ဂြာမနျ ဥပဒေ ပါမောက်ခ တယောကျကို သူတို့ အဆိုပွုထားပါတယျ သူ့နာမညျက Kress ပါ။
ဦးကြောျဇံသာ။ ။ ဆိုတော့ ပါမောက်ခ Kress က မွနျမာဘကျက ခန့ျထားတဲ့ ad hoc judge ဖွဈပွီးတော့ မွနျမာဘကျက လိုကျပါဆောငျရှကျမယ့ျ ရှေ့နကေတော့ ပါမောက်ခ William Schabas ဖွဈပါတယျ။
Foley Hoag ဥပဒအေကြိုးဆောငျအဖှဲ့ဝငျ ရှေ့နေ Paul Reichler ကို ဦးကြောျဇံသာက ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတာပါ။
