(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လာမယ့် နိုဝင်ဘာလထဲ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲဆန္ဒနယ်မြေတချို့ကို အပြောင်းအလဲ လုပ်ထားတဲ့အတွက် အချေအတင် ပြောစရာ ဖြစ်လာနေတဲ့အကြောင်း မမေခ တင်ပြပေးမှာပါ။
နိုဝင်ဘာလမှာ ကျင်းပဖို့ စီစဉ်ထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် မဲဆန္ဒနယ်မြေတွေကို ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ကြေညာခဲ့ရာမှာ အပြောင်းအလဲတွေ ရှိခဲ့တဲ့အတွက် ဝေဖန်သံတွေ ထွက်ပေါ်လာတာပါ။ အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ မဲဆန္ဒနယ်မြေတချို့ အပြောင်းအလဲ ရှိခဲ့တဲ့အတွက် သက်ဆိုင်ရာနယ်မြေအတွက် ကိုယ်စားပြုမှုတွေကို ထိခိုက်မှာ စိုးရိမ်နေကြတာပါ။
ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ကယား၊ ရခိုင်၊ ရှမ်းပြည်နယ်တွေနဲ့ ဧရာဝတီတိုင်း အတွင်းက အမျိုးသားလွှတ်တော် နယ်မြေအမှတ်တချို့မှာ အပြောင်းအလဲတွေ လုပ်ခဲ့သလို အရင်က ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့တဲ့ ရှမ်းပြည်နယ် ဝ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ နယ်မြေတွေဖြစ်တဲ့ ပန်ဆန်း၊ နားဖန်း၊ ပန်ဝိုင်၊ မိုင်းမောမြို့နယ်တွေလည်း ပါဝင်လာပါတယ်။
ဒါပေမဲ့လည်း ဒီလိုအပြောင်းအလဲတွေဟာ သက်ဆိုင်ရာဒေသတွေက နိုင်ငံရေးအင်အားစုတွေနဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးမှုမရှိဘူးဆိုပြီး ကယန်းအမျိုးသားပါတီဥက္ကဋ္ဌ ခွန်ဘီထူး တို့လို တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံရေးသမားတွေက ထောက်ပြနေကြတာပါ။
"တချို့မဲဆန္ဒနယ်တွေကို ဟိုဘက်ပေါင်းလိုက် ဒီဘက်ကိုထည့်လိုက်လုပ်တယ် ဘာကြောင့်လုပ်လဲ မသိဘူး။ တချို့ကိုယ်စားလှယ်တွေက အရင်တိုင်းပဲ ဖြစ်မယ်လို့ထင်ထားတော့ ဝင်ပြိုင်ဖို့ ခက်ခဲသွားတဲ့ အနေအထားမျိုးတွေ တွေ့ရတယ်။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ ဝင်ပြိုင်မယ့်နေရာ အပြောင်းအလဲဖြစ်သွားတော့ မဲဆန္ဒနယ်ပြောင်းပြီးတော့ ဝင်ပြိုင်ရမလိုလို ၊ ဒါမှမဟုတ်လည်း သူတို့နယ်မြေထဲမှာပဲ ဆက်ပြီးတော့ ဝင်ပြိုင်ရမလိုလို အဲလိုအခက်အခဲတွေ ကျနော်တို့ တွေ့ရတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ ကော်မရှင်ကိုမေးတော့ လူဝင်မှူကြီးကြပ်ရေးကနေ စာရင်းရတယ် အဲဒါကို ညှိပြီးတိုင်ပင်ပြီးမှ လုပ်တာဆိုတော့ ကျနော်တို့အနေနဲ့ ဒါကမတရားဘူးလို့ယူဆတယ်။ နိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့တိုင်ပင်သင့်တယ်။"
နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်နဲ့ ပတ်သတ်ပြီး အငြင်းပွားနေဆဲဖြစ်တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမှာလည်း ဒီနှစ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲဆန္ဒနယ်မြေတခုကို လျှော့ချထားပါတယ်။ မွတ်ဆလင်အများစုရှိရာ ဒေသမှာ အခုလို အပြောင်းအလဲ လုပ်ခဲ့တာဟာ အခြေခံအခွင့်အရေးတွေကို ငြင်းပယ်နေတာလား ဆိုပြီးတော့လည်း ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင်အရေးပါတီက ဦးကျော်စိုးအောင်က မေးခွန်းထုတ်ပါတယ်။
"၂၀၁၀တုန်းက အမျိုးသားလွှတ်တော် မောင်တောမှာ ၂ နေရာ ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော် ၁ နေရာ ပြည်နယ်လွှတ်တော် ၂ နေရာ ၊ အဲလိုမျိုးနဲ့ နေရာသတ်မှတ်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ဘက်က လူတွေကလည်း ၇ ယောက်တောင်ရွေးချယ်ခံနိုင်ခွင့်ရခဲ့တယ်။ ၂၀၁၅တုန်းကလည်းဒီအတိုင်းဘဲ ၂၀၁၅မှာ အမျိုးသားလွှတ်တော် ၂နေရာ မောင်တောမှာ ရှိတယ်ဆိုတာက အဲဒီ ၂နေရာ စလုံးကို မဲထည့်မယ့်လူတွေက နိုင်ငံသားဖြစ်တဲ့အတွက် အမျိုးသားလွှတ်တော် ၂ နေရာသတ်မှတ်တယ်လို့ ကျနော်တို့ ယေဘုယျ အားဖြင့် ဥပဒေအရကော နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ဥပဒေအရ ယူဆလို့ရတယ် သတ်မှတ်ထားတယ်။ လူနည်းစု အခွင့်ရေးဆုံးရှုံးနေတာ လက်တွေ့သိရတယ် တွေ့ရတယ်။ ဒီလို တွေ့ရသိရတော့ နိုင်ငံတော်ရေရှည်မကောင်းဘူး ပေါ့နော်။”
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားနေပေမယ့် မြို့နယ်အားလုံးမှာ ရွေးကောက်ပွဲတွေကို ကျင်းပသွားဖို့လည်း ကော်မရှင်က ကြေညာထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း လုံခြုံရေးအရ စိန်ခေါ်မှုတွေကြားမှာ လွတ်လပ်မျှတမှုရှိရှိ ကျင်းပနိုင်ပါ့မလားဆိုတာကိုလည်း ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ဥက္ကဌ ဦးသာထွန်းလှ တို့လို ဒေသခံနိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝန်းက စိုးရိမ်နေပါတယ်။
“ထိခိုက်မှုက အဲဒီမှာကျနော်တို့ လူနည်းစု ရခိုင်လူမျိုးပါတီတွေရှိတယ်။ မြိုတိုင်းရင်းသားပါတီတို့လိုမျိုး ဒီလို မျိုးနွယ်စုပါတီတွေ အဲဒီဘက်မှာအခြေစိုက်တာများတယ် ။ ဝင်ပြိုင်မယ့် မဲဆန္ဒနယ်တွေ အရေအတွက် ထိခိုက်မှုရှိတယ်လို့ မြင်တယ် ။ ဘာပဲပြောပြော ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် အနေနဲ့ သူတို့ လုပ်ဆောင်နေတာက ဘယ်လိုပြောမလဲဆိုရင် တိတိကျကျ ဘာအဖြေမှ မပေးနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုး လို့ မြင်ပါတယ်။”
ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်မှာ အရေးကြီးတဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာ ရှိနေတဲ့ ကော်မရှင်ဟာ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဆွေးနွေးမှုတွေ မရှိဘူးဆိုပြီး နိုင်ငံရေးပါတီတချို့က ဝေဖန်နေကြသလို၊ သတင်းအချက်အလက် ထုတ်ပြန်မှုတွေမှာလည်း ပွင့်လင်းမြင်သာမှု မရှိဘူးဆိုပြီး စွပ်စွဲတာတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ အခုလို မဲဆန္ဒနယ်မြေတချို့မှာ အပြောင်းအလဲ လုပ်ခဲ့တာ အပါအဝင် ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မေးခွန်းတွေထွက်ပေါ်နေတာတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကော်မရှင်ကို မေးမြန်းဖို့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် တုံ့ပြန်ဖြေကြားတာ မရှိပါဘူး။
.................
နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲအတှကျ မဲဆန်ဒနယျမွတေခြို့ပွောငျးလဲမှုအပေါျ ဝဖေနျမှုတှရှေိ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလထဲ ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ မဲဆန်ဒနယျမွတေခြို့ကို အပွောငျးအလဲ လုပျထားတဲ့အတှကျ အခြအေတငျ ပွောစရာ ဖွဈလာနတေဲ့အကွောငျး မမခေ တငျပွပေးမှာပါ။
နိုဝငျဘာလမှာ ကငြျးပဖို့ စီစဉျထားတဲ့ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ မဲဆန်ဒနယျမွတှေကေို ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ကွညောခဲ့ရာမှာ အပွောငျးအလဲတှေ ရှိခဲ့တဲ့အတှကျ ဝဖေနျသံတှေ ထှကျပေါျလာတာပါ။ အထူးသဖွင့ျ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော မဲဆန်ဒနယျမွတေခြို့ အပွောငျးအလဲ ရှိခဲ့တဲ့အတှကျ သကျဆိုငျရာနယျမွအေတှကျ ကိုယျစားပွုမှုတှကေို ထိခိုကျမှာ စိုးရိမျနကွေတာပါ။
ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျရဲ့ ထုတျပွနျခကြျအရ ကယား၊ ရခိုငျ၊ ရှမျးပွညျနယျတှနေဲ့ ဧရာဝတီတိုငျး အတှငျးက အမြိုးသားလှှတျတောျ နယျမွအေမှတျတခြို့မှာ အပွောငျးအလဲတှေ လုပျခဲ့သလို အရငျက ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပနိုငျခွငျးမရှိခဲ့တဲ့ ရှမျးပွညျနယျ ဝ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျခှင့ျရ နယျမွတှေဖွေဈတဲ့ ပနျဆနျး၊ နားဖနျး၊ ပနျဝိုငျ၊ မိုငျးမောမွို့နယျတှလေညျး ပါဝငျလာပါတယျ။
ဒါပမေဲ့လညျး ဒီလိုအပွောငျးအလဲတှဟော သကျဆိုငျရာဒသေတှကေ နိုငျငံရေးအငျအားစုတှနေဲ့ တိုငျပငျဆှေးနှေးမှုမရှိဘူးဆိုပွီး ကယနျးအမြိုးသားပါတီဥက်ကဋ်ဌ ခှနျဘီထူး တို့လို တိုငျးရငျးသား နိုငျငံရေးသမားတှကေ ထောကျပွနကွေတာပါ။
"တခြို့မဲဆန်ဒနယျတှကေို ဟိုဘကျပေါငျးလိုကျ ဒီဘကျကိုထည့ျလိုကျလုပျတယျ ဘာကွောင့ျလုပျလဲ မသိဘူး။ တခြို့ကိုယျစားလှယျတှကေ အရငျတိုငျးပဲ ဖွဈမယျလို့ထငျထားတော့ ဝငျပွိုငျဖို့ ခကျခဲသှားတဲ့ အနအေထားမြိုးတှေ တှေ့ရတယျ။ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ ဝငျပွိုငျမယ့ျနရော အပွောငျးအလဲဖွဈသှားတော့ မဲဆန်ဒနယျပွောငျးပွီးတော့ ဝငျပွိုငျရမလိုလို ၊ ဒါမှမဟုတျလညျး သူတို့နယျမွထေဲမှာပဲ ဆကျပွီးတော့ ဝငျပွိုငျရမလိုလို အဲလိုအခကျအခဲတှေ ကနြောျတို့ တှေ့ရတယျ။ ဒါနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ ကောျမရှငျကိုမေးတော့ လူဝငျမှူကွီးကွပျရေးကနေ စာရငျးရတယျ အဲဒါကို ညှိပွီးတိုငျပငျပွီးမှ လုပျတာဆိုတော့ ကနြောျတို့အနနေဲ့ ဒါကမတရားဘူးလို့ယူဆတယျ။ နိုငျငံရေးပါတီတှနေဲ့တိုငျပငျသင့ျတယျ။"
နိုငျငံသားဖွဈခှင့ျနဲ့ ပတျသတျပွီး အငွငျးပှားနဆေဲဖွဈတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ မောငျတောမှာလညျး ဒီနှဈရှေးကောကျပှဲမှာ မဲဆန်ဒနယျမွတေခုကို လြှော့ခထြားပါတယျ။ မှတျဆလငျအမြားစုရှိရာ ဒသေမှာ အခုလို အပွောငျးအလဲ လုပျခဲ့တာဟာ အခွခေံအခှင့ျအရေးတှကေို ငွငျးပယျနတောလား ဆိုပွီးတော့လညျး ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှငျအရေးပါတီက ဦးကြောျစိုးအောငျက မေးခှနျးထုတျပါတယျ။
"၂၀၁၀တုနျးက အမြိုးသားလှှတျတောျ မောငျတောမှာ ၂ နရော ၊ ပွညျသူ့လှှတျတောျ ၁ နရော ပွညျနယျလှှတျတောျ ၂ နရော ၊ အဲလိုမြိုးနဲ့ နရောသတျမှတျပွီးတော့ ကနြောျတို့ဘကျက လူတှကေလညျး ၇ ယောကျတောငျရှေးခယြျခံနိုငျခှင့ျရခဲ့တယျ။ ၂၀၁၅တုနျးကလညျးဒီအတိုငျးဘဲ ၂၀၁၅မှာ အမြိုးသားလှှတျတောျ ၂နရော မောငျတောမှာ ရှိတယျဆိုတာက အဲဒီ ၂နရော စလုံးကို မဲထည့ျမယ့ျလူတှကေ နိုငျငံသားဖွဈတဲ့အတှကျ အမြိုးသားလှှတျတောျ ၂ နရောသတျမှတျတယျလို့ ကနြောျတို့ ယဘေုယြ အားဖွင့ျ ဥပဒအေရကော နိုငျငံသားဖွဈခှင့ျဥပဒအေရ ယူဆလို့ရတယျ သတျမှတျထားတယျ။ လူနညျးစု အခှင့ျရေးဆုံးရှုံးနတော လကျတှေ့သိရတယျ တှေ့ရတယျ။ ဒီလို တှေ့ရသိရတော့ နိုငျငံတောျရရှေညျမကောငျးဘူး ပေါ့နောျ။”
ရခိုငျပွညျနယျမှာ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပှားနပေမေယ့ျ မွို့နယျအားလုံးမှာ ရှေးကောကျပှဲတှကေို ကငြျးပသှားဖို့လညျး ကောျမရှငျက ကွညောထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး လုံခွုံရေးအရ စိနျခေါျမှုတှကွေားမှာ လှတျလပျမြှတမှုရှိရှိ ကငြျးပနိုငျပါ့မလားဆိုတာကိုလညျး ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ ဥက်ကဌ ဦးသာထှနျးလှ တို့လို ဒသေခံနိုငျငံရေးအသိုငျးအဝနျးက စိုးရိမျနပေါတယျ။
“ထိခိုကျမှုက အဲဒီမှာကနြောျတို့ လူနညျးစု ရခိုငျလူမြိုးပါတီတှရှေိတယျ။ မွိုတိုငျးရငျးသားပါတီတို့လိုမြိုး ဒီလို မြိုးနှယျစုပါတီတှေ အဲဒီဘကျမှာအခွစေိုကျတာမြားတယျ ။ ဝငျပွိုငျမယ့ျ မဲဆန်ဒနယျတှေ အရအေတှကျ ထိခိုကျမှုရှိတယျလို့ မွငျတယျ ။ ဘာပဲပွောပွော ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ အနနေဲ့ သူတို့ လုပျဆောငျနတောက ဘယျလိုပွောမလဲဆိုရငျ တိတိကကြြ ဘာအဖွမှေ မပေးနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုး လို့ မွငျပါတယျ။”
ရှေးကောကျပှဲ လုပျငနျးစဉျမှာ အရေးကွီးတဲ့ အခနျးကဏ်ဍမှာ ရှိနတေဲ့ ကောျမရှငျဟာ ရှေးကောကျပှဲ လုပျငနျးစဉျနဲ့ ပတျသကျလို့ နိုငျငံရေးပါတီတှနေဲ့ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ ဆှေးနှေးမှုတှေ မရှိဘူးဆိုပွီး နိုငျငံရေးပါတီတခြို့က ဝဖေနျနကွေသလို၊ သတငျးအခကြျအလကျ ထုတျပွနျမှုတှမှောလညျး ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု မရှိဘူးဆိုပွီး စှပျစှဲတာတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။ အခုလို မဲဆန်ဒနယျမွတေခြို့မှာ အပွောငျးအလဲ လုပျခဲ့တာ အပါအဝငျ ရှေးကောကျပှဲ လုပျငနျးစဉျနဲ့ ပတျသကျလို့ မေးခှနျးတှထှေကျပေါျနတောတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ကောျမရှငျကို မေးမွနျးဖို့ ဆကျသှယျခဲ့ပမေယ့ျ တုံ့ပွနျဖွကွေားတာ မရှိပါဘူး။
