(Zawgyi/Unicode)
နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲမှာ မွတ်စလင် နိုင်ငံရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတချို့ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ပိတ်ပင်ခံရတဲ့အပေါ် NLD အစိုးရ လက်ထက် ကျင်းပမယ့်ရွေးကောက်ပွဲ တရားမျှတမှုရှိပါ့မလားလို့ နယူးရောက်အခြေစိုက် နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အဖွဲ့ကြီးက မေးခွန်းထုတ် ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။
ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ မအင်ကြင်းနိုင်က အကြောင်းစုံတင်ပြမှာပါ။
လာမယ့် နိုဝင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်ကနေ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့်မွတ်စလင်တွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးပါတီ ဥက္ကဌ ဦးကျော်မင်း အပါအဝင် ပါတီ ကိုယ်စားလှယ် သုံးဦးကို ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းအတွင်းက စစ်တွေရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကနေ လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေအဖြစ် လက်မခံပဲ ပယ်ချခဲ့ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့အလွန်ပဲ စိတ်ပျက်မိတယ်လို့ နယူးရောက်အခြေစိုက် HRW လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ အာရှရေးရာတာဝန်ခံ Brad Adams က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
" စစ်အစိုးရ အပြောင်းအလဲဖြစ်ပြီးနောက်မှာ သူတို့အခြေအနေတွေ ဒီထက် ပိုဆိုးဖို့ မရှိဘူးလို့ မျှော်လင့်ထားတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက် တကယ့်ကို ဝမ်းနည်းဖို့ကောင်းတဲ့ အခြေအနေပါ။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို အဆန့်ကျင်ဆုံး စစ်အစိုးရ လက်ထက်ကျင်းပခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ၊ အရပ်သားတပိုင်း အစိုးရလက်ထက် ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ သူတို့ပါတီတွေကို တားမြစ်ပိတ်ပင်ခံရတဲ့အပေါ်မှာ အလွန်အမင်း အံသြသင့်မှုမျိုးမရှိခဲ့ပါဘူး။ သူတို့မျှော်လင့်တာက ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲကနေ တက်လာတဲ့ အရပ်သားအစိုးရလက်ထက်မှာ တန်းတူ အခွင့်အရေး ပိုပြီး ရလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့ကြတာပါ။ ဒါပေမယ့် ၂၀၁၇ခုနှစ်မှာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေရှိခဲ့တာ၊ လူပေါင်း ၇ သိန်းကျော် အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက် ထွက်ပြေးခဲ့ရတာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခုလို ရိုဟင်ဂျာတွေ နိုင်ငံရေးထဲ ပါဝင်ခွင့်မရအောင် ပိတ်ပင်တာ အံသြစရာမဖြစ်တော့ပေမဲ့ ဦးကျော်မင်းလို နိုင်ငံရေးသမားမျိုးဟာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အနီးကပ်ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့ပြီး NLD ပါတီလှုပ်ရှားမှုတွေမှာလည်း ပါဝင်ခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ပြီး ဦးကျော်မင်းဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးလိုလားတဲ့ နိုင်ငံသမားတဦးဖြစ်သလို မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးမှာ ရိုးရိုးသားသားပါဝင်ဖို့ ကြိုးစားနေသူဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ကို အဓိပ္ပါယ်မရှိတဲ့ အကြောင်းပြချက်နဲ့ ရွေးကောက်ပွဲထဲ ပါဝင်ခွင့်မရအောင် ပိတ်ပင်တာကတော့ အလွန်စိတ်ပျက်ဖို့ ကောင်းပါတယ်။"
ဒါအပြင် NLD အစိုးရလက်ထက် ကျင်းပမယ့်ရွေးကောက်ပွဲဟာ တရားမျှတမှုရှိပါ့မလားဆိုတာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်နေတယ်လို့လည်း Brad Adams က အခုလိုပြောပါတယ်။
" ရွေးကောက်ပွဲ တရားမျှတမှုရှိလား မရှိဘူးလားဆိုတဲ့ အပိုင်းမှာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမယ့် အချက်တွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တိုင်းရင်းသားတွေအဖွဲ့တွေ၊ ဘာသာရေးကွဲပြားတဲ့အဖွဲ့တွေ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်၊ မဲပေးနိုင်မှုရှိမရှိ ဆိုတာကတော့ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမယ့် အချက်တခုဖြစ်ပါတယ်။ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွေဖြစ်နေတဲ့ ဒေသတချို့မှာ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် လူတွေ မဲပေးနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် လူတွေကို ပါဝင်ခွင့်ပေးဖို့ စစ်မှန်တဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေ ရှိမရှိဆိုတာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရပါမယ်။ ဒါပေမယ်လို့ခိုင်လုံပြီး ကျိုးကြောင်းဆီလျော်မှုမရှိတဲ့ အကြောင်းပြချက်တွေနဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေက ကိုယ်စားလှယ်တွေပါဝင်ခွင့်မရအောင် ပိတ်ပင်ထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတခုကို နိုင်ငံတကာရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်သူတွေက အလေးအနက်ထားဖို့ ခက်ခဲပါလိမ့်မယ်။ ရိုဟင်ဂျာတခုတည်းမဟုတ်ပါဘူး။ လာမယ့် အနာဂတ်မှာ အခြား တိုင်းရင်းသားပါတီတွေရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ ပိတ်ပင်ခံရ တာမျိုးလည်း ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒီအတွက် ကျနော်အံအားသင့်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့ ပါဝင်လို့မရအောင် အတားအဆီးတွေကို သတ်မှတ်ထားနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်အားလုံးပါဝင်နိုင်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ အသိုင်းအ ၀ ိုင်းအလိုက် ကိုယ်စားပြုတဲ့နိုင်ငံရေးပါတီတွေ က ကိုယ်စားလှယ်တွေ အားလုံးပါဝင်နိုင်ရေး၊မဲဆန္ဒရှင်တွေ တန်းတူမဲပေးခွင့် စတာတွေမရှိဘူးဆိုရင် လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲလို့ မြင်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။"
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို မြန်မာအစိုးရက အသိအမှတ်ပြု လက်ခံခြင်းမရှိပါဘူး။
မောင်တော်ခရိုင်ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်နေရာအတွက် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်ရေးပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော်မင်းကို စစ်တွေရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ပယ်ချခဲ့တဲ့ အကြောင်းအရင်းမှာ မိခင်နဲ့ ဖခင်ဟာ သူ့မမွေးခင် နိုင်ငံသားဖြစ်ကြောင်း သက်သေ မပြနိုင်လို့ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တကယ်တမ်း ဦးကျော်မင်း မိဘနှစ်ပါးလုံးဟာ အရင် အမျိုးသားမှတ်ပုံတင် သုံးခေါက်ချိုး ကိုင်ဆောင်ထားသူတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အရင်က ရှိခဲ့တဲ့ အမျိုးသားမှတ်ပုံတင်ကို ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က လက်မခံဘူးလို့ ဦးကျော်မင်းက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
ဦးကျော်မင်းဟာ ၁၉ ၉ ၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင် အနိုင်ရခဲ့တဲ့ မွတ်စလင်လွှတ်တော်အမတ်ဟောင်း တဦးဖြစ်သလို NLD ကဦးဆောင်ဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့ CRPP အဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ အခုလို ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ အကြောင်းပြချက် ခိုင်လုံမှုမရှိပဲ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်မပေးတာဟာ နိုင်ငံရေးလောကထဲမှာ ဘာသာကွဲတွေ ပါဝင်လို့မရအောင် ပိတ်ပင်တဲ့ သဘောမျိုးဖြစ်နေတယ်လို့ ဦးကျော်မင်းက ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“စစ်အစိုးရ လက်ထက်ကတည်းက တိုင်းရင်းသား နိုင်ငံသားဆိုပြီးတော့ ခွဲခြားထားတယ်။ နိုင်ငံသား ဆိုတာက တိုင်းရင်းသားပဲ ဖြစ်ရမယ်၊ ဆိုတဲ့အချက်အလက် ပါနေတယ်။ တခြားလူက နိုင်ငံသားမဟုတ်တော့ဘူး။ သူတို့က နိုင်ငံသားဖြစ်ချင်ရင် ၈၂ ဥပဒေနဲ့ ပြန်ပြီးတော့ နိုင်ငံသားပြုခွင့်ရဖို့အတွက် လျှောက်ရမယ်လို့ပြောတယ်။ အယ်ကယ်တို့အနေနဲ့ အဲလိုမဟုတ်ဘူး ကျနော်တို့က ဟိုး လွတ်လပ်ရေးမရခင်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံသားအချက်အလက်တွေ ၊ ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ပါဝင်ခွင့်ရခဲ့တယ်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်းလည်း ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲအထိ မဲထည့်ခွင့် ရွေးချယ်ပိုင်ခွင့် ရှိခဲ့တယ်။ ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာလည်း ဒီဘက်က မွတ်ဆလင်ကိုယ်စားလှယ် ၉ ယောက် ၊ ၁၀ ယောက် ရှိတယ်။ အဲဒါ ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေနဲ့ အခုလက်ရှိ ဥပဒေက အတူတူပဲ။ ၂၀၁၀ ဥပဒေမှာလည်း မိဘများ နိုင်ငံသားဖြစ်ရမည် ။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းမွေးဖွားစဉ်က မိဘများ နိုင်ငံသားဖြစ်ရမည် ဆိုတဲ့အချက်က ၂၀၁၀ မှာလည်း ပါတယ် ဥပဒေမပြောင်းလဲသေးဘူး။ အဲဒါ ၂၀၁၀ မှာ ပါဝင်ခွင့်ရပြီးတော့ အခုကျမှ ပါဝင်ခွင့်မရဘူးဆိုတော့ နိုင်ငံတော်မှာ သီးခြားပေါ်လစီ တခုရှိတယ်ပေါ့ ။ အန်ကယ်တို့ကို နိုင်ငံရေးလောကထဲကို မဝင်စေချင်တဲ့ ပေါ်လစီပေါ့။ အဲလိုပဲ သုံးသပ်တယ်။”
ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးပါတီကို ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအမည် တင်သွင်းခဲ့ဖူးပေမဲ့ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ခွင့်မပြုခဲ့ပါဘူး။ ဒီတကြိမ်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပါတီအနေနဲ့ ကိုယ်စားလှယ်စုစုပေါင်း ၇ ဦးဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ အမည်စာရင်းတင်သွင်းရာမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်က ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၅ ဦးမှာ လေးဦးကို ပယ်ချခဲ့ပြီး မောင်တောခရိုင်ကနေ ဝင်ပြိုင်မယ့်သူ တစ်ဦးသာ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ခွင့်ပြုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးအတွက် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ပါတီကိုယ်စားလှယ်လောင်း နှစ်ဦးကိုတော့ ရန်ကုန်တိုင်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ခွင့်ပြုခဲ့တယ်လို့ ဦးကျော်မင်းက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
...............
နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲမှာ မှတျဆလငျပါတီကိုယျစားလှယျတခြို့ ယှဉျပွိုငျခှင့ျမရတဲ့အပေါျ HRW ဝဖေနျ
(Unicode)
နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲမှာ မှတျစလငျ နိုငျငံရေးပါတီ ကိုယျစားလှယျလောငျးတခြို့ ပါဝငျယှဉျပွိုငျဖို့ ပိတျပငျခံရတဲ့အပေါျ NLD အစိုးရလကျထကျ ကငြျးပမယ့ျရှေးကောကျပှဲ တရားမြှတမှုရှိပါ့မလားလို့ နယူးရောကျအခွစေိုကျနိုငျငံတကာလူ့အခှင့ျအဖှဲ့ကွီးက မေးခှနျးထုတျ ဝဖေနျလိုကျပါတယျ။
ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတဲ့ မအငျကွငျးနိုငျက အကွောငျးစုံတငျပွမှာပါ။
လာမယ့ျ နိုဝငျဘာလ ရှေးကောကျပှဲမှာ ရခိုငျပွညျနယျကနေ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမယ့ျမှတျစလငျတှကေို ကိုယျစားပွုတဲ့ ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးပါတီ ဥက်ကဌ ဦးကြောျမငျး အပါအဝငျ ပါတီ ကိုယျစားလှယျ သုံးဦးကို ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးအတှငျးက စဈတှရှေေးကောကျပှဲကောျမရှငျကနေ လှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှအေဖွဈ လကျမခံပဲ ပယျခခြဲ့ပါတယျ။ ဒီအခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့အလှနျပဲ စိတျပကြျမိတယျလို့ နယူးရောကျအခွစေိုကျ HRW လူ့အခှင့ျအရေးစောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ အာရှရေးရာတာဝနျခံ Brad Adams က ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
" စဈအစိုးရ အပွောငျးအလဲဖွဈပွီးနောကျမှာ သူတို့အခွအေနတှေေ ဒီထကျ ပိုဆိုးဖို့ မရှိဘူးလို့ မြှောျလင့ျထားတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျ တကယ့ျကို ဝမျးနညျးဖို့ကောငျးတဲ့ အခွအေနပေါ။ ရိုဟငျဂြာတှကေို အဆန့ျကငြျဆုံး စဈအစိုးရ လကျထကျကငြျးပခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲ၊ အရပျသားတပိုငျး အစိုးရလကျထကျ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာ သူတို့ပါတီတှကေို တားမွဈပိတျပငျခံရတဲ့အပေါျမှာ အလှနျအမငျး အံသွသင့ျမှုမြိုးမရှိခဲ့ပါဘူး။ သူတို့မြှောျလင့ျတာက ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲကနေ တကျလာတဲ့ အရပျသားအစိုးရလကျထကျမှာ တနျးတူ အခှင့ျအရေး ပိုပွီး ရလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျခဲ့ကွတာပါ။ ဒါပမေယ့ျ ၂၀၁၇ခုနှဈမှာ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျတယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျတှရှေိခဲ့တာ၊ လူပေါငျး ၇ သိနျးကြောျ အိမျနီးခငြျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဘကျ ထှကျပွေးခဲ့ရတာတှေ ဖွဈခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အခုလို ရိုဟငျဂြာတှေ နိုငျငံရေးထဲ ပါဝငျခှင့ျမရအောငျ ပိတျပငျတာ အံသွစရာမဖွဈတော့ပမေဲ့ ဦးကြောျမငျးလို နိုငျငံရေးသမားမြိုးဟာ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ အနီးကပျဆကျဆံရေးရှိခဲ့ပွီး NLD ပါတီလှုပျရှားမှုတှမှောလညျး ပါဝငျခဲ့သူဖွဈပါတယျ။ နောကျပွီး ဦးကြောျမငျးဟာ ငွိမျးခမြျးရေးလိုလားတဲ့ နိုငျငံသမားတဦးဖွဈသလို မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီအသှငျကူးပွောငျးရေးမှာ ရိုးရိုးသားသားပါဝငျဖို့ ကွိုးစားနသေူဖွဈပါတယျ။ သူ့ကို အဓိပ်ပါယျမရှိတဲ့ အကွောငျးပွခကြျနဲ့ ရှေးကောကျပှဲထဲ ပါဝငျခှင့ျမရအောငျ ပိတျပငျတာကတော့ အလှနျစိတျပကြျဖို့ ကောငျးပါတယျ။"
ဒါအပွငျ NLD အစိုးရလကျထကျ ကငြျးပမယ့ျရှေးကောကျပှဲဟာ တရားမြှတမှုရှိပါ့မလားဆိုတာ မေးခှနျးထုတျစရာဖွဈနတေယျလို့လညျး Brad Adams က အခုလိုပွောပါတယျ။
" ရှေးကောကျပှဲ တရားမြှတမှုရှိလား မရှိဘူးလားဆိုတဲ့ အပိုငျးမှာ ထည့ျသှငျးစဉျးစားရမယ့ျ အခကြျတှေ အမြားကွီးရှိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တိုငျးရငျးသားတှအေဖှဲ့တှေ၊ ဘာသာရေးကှဲပွားတဲ့အဖှဲ့တှေ ရှေးကောကျပှဲမှာ ပါဝငျယှဉျပွိုငျ၊ မဲပေးနိုငျမှုရှိမရှိ ဆိုတာကတော့ ထည့ျသှငျးစဉျးစားရမယ့ျ အခကြျတခုဖွဈပါတယျ။ လကျနကျကိုငျတိုကျပှဲတှဖွေဈနတေဲ့ ဒသေတခြို့မှာ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ လူတှေ မဲပေးနိုငျမှာ မဟုတျပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ လူတှကေို ပါဝငျခှင့ျပေးဖို့ စဈမှနျတဲ့ ကွိုးပမျးမှုတှေ ရှိမရှိဆိုတာ ထည့ျသှငျးစဉျးစားရပါမယျ။ ဒါပမေယျလို့ခိုငျလုံပွီး ကြိုးကွောငျးဆီလြောျမှုမရှိတဲ့ အကွောငျးပွခကြျတှနေဲ့ နိုငျငံရေးပါတီတှကေ ကိုယျစားလှယျတှပေါဝငျခှင့ျမရအောငျ ပိတျပငျထားတဲ့ ရှေးကောကျပှဲတခုကို နိုငျငံတကာရှေးကောကျပှဲစောင့ျကွည့ျသူတှကေ အလေးအနကျထားဖို့ ခကျခဲပါလိမ့ျမယျ။ ရိုဟငျဂြာတခုတညျးမဟုတျပါဘူး။ လာမယ့ျ အနာဂတျမှာ အခွား တိုငျးရငျးသားပါတီတှရေဲ့ ကိုယျစားလှယျလောငျးတှေ ပိတျပငျခံရ တာမြိုးလညျး ရှိနိုငျပါတယျ။ ဒီအတှကျ ကနြောျအံအားသင့ျမှာ မဟုတျပါဘူး။ သူတို့ ပါဝငျလို့မရအောငျ အတားအဆီးတှကေို သတျမှတျထားနိုငျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျအားလုံးပါဝငျနိုငျတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈဖို့ လိုပါတယျ။ အသိုငျးအ ၀ ိုငျးအလိုကျ ကိုယျစားပွုတဲ့နိုငျငံရေးပါတီတှေ က ကိုယျစားလှယျတှေ အားလုံးပါဝငျနိုငျရေး၊မဲဆန်ဒရှငျတှေ တနျးတူမဲပေးခှင့ျ စတာတှမေရှိဘူးဆိုရငျ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲလို့ မွငျနိုငျမှာ မဟုတျပါဘူး။"
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို မွနျမာအစိုးရက အသိအမှတျပွု လကျခံခွငျးမရှိပါဘူး။
မောငျတောျခရိုငျပွညျသူ့လှှတျတောျကိုယျစားလှယျနရောအတှကျ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမယ့ျ ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှင့ျရေးပါတီ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးကြောျမငျးကို စဈတှရှေေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ပယျခခြဲ့တဲ့ အကွောငျးအရငျးမှာ မိခငျနဲ့ ဖခငျဟာ သူ့မမှေးခငျ နိုငျငံသားဖွဈကွောငျး သကျသေ မပွနိုငျလို့ ဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ တကယျတမျး ဦးကြောျမငျး မိဘနှဈပါးလုံးဟာ အရငျ အမြိုးသားမှတျပုံတငျ သုံးခေါကျခြိုး ကိုငျဆောငျထားသူတှဖွေဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အရငျက ရှိခဲ့တဲ့ အမြိုးသားမှတျပုံတငျကို ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက လကျမခံဘူးလို့ ဦးကြောျမငျးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
ဦးကြောျမငျးဟာ ၁၉ ၉ ၀ ရှေးကောကျပှဲမှာ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျ အနိုငျရခဲ့တဲ့ မှတျစလငျလှှတျတောျအမတျဟောငျး တဦးဖွဈသလို NLD ကဦးဆောငျဖှဲ့စညျးခဲ့တဲ့ CRPP အဖှဲ့ဝငျလညျးဖွဈပါတယျ။ အခုလို ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ အကွောငျးပွခကြျ ခိုငျလုံမှုမရှိပဲ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲမှာ ကိုယျစားလှယျလောငျးအဖွဈ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျခှင့ျမပေးတာဟာ နိုငျငံရေးလောကထဲမှာ ဘာသာကှဲတှေ ပါဝငျလို့မရအောငျ ပိတျပငျတဲ့ သဘောမြိုးဖွဈနတေယျလို့ ဦးကြောျမငျးက ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“စဈအစိုးရ လကျထကျကတညျးက တိုငျးရငျးသား နိုငျငံသားဆိုပွီးတော့ ခှဲခွားထားတယျ။ နိုငျငံသား ဆိုတာက တိုငျးရငျးသားပဲ ဖွဈရမယျ၊ ဆိုတဲ့အခကြျအလကျ ပါနတေယျ။ တခွားလူက နိုငျငံသားမဟုတျတော့ဘူး။ သူတို့က နိုငျငံသားဖွဈခငြျရငျ ၈၂ ဥပဒနေဲ့ ပွနျပွီးတော့ နိုငျငံသားပွုခှင့ျရဖို့အတှကျ လြှောကျရမယျလို့ပွောတယျ။ အယျကယျတို့အနနေဲ့ အဲလိုမဟုတျဘူး ကနြောျတို့က ဟိုး လှတျလပျရေးမရခငျကတညျးက မွနျမာနိုငျငံသားအခကြျအလကျတှေ ၊ ရှေးကောကျပှဲတှမှော ပါဝငျခှင့ျရခဲ့တယျ။ လှတျလပျရေးရပွီးနောကျပိုငျးလညျး ၂၀၁၀ ရှေးကောကျပှဲအထိ မဲထည့ျခှင့ျ ရှေးခယြျပိုငျခှင့ျ ရှိခဲ့တယျ။ ၂၀၁၀ ရှေးကောကျပှဲမှာလညျး ဒီဘကျက မှတျဆလငျကိုယျစားလှယျ ၉ ယောကျ ၊ ၁၀ ယောကျ ရှိတယျ။ အဲဒါ ၂၀၁၀ ရှေးကောကျပှဲဥပဒနေဲ့ အခုလကျရှိ ဥပဒကေ အတူတူပဲ။ ၂၀၁၀ ဥပဒမှောလညျး မိဘမြား နိုငျငံသားဖွဈရမညျ ။ ကိုယျစားလှယျလောငျးမှေးဖှားစဉျက မိဘမြား နိုငျငံသားဖွဈရမညျ ဆိုတဲ့အခကြျက ၂၀၁၀ မှာလညျး ပါတယျ ဥပဒမေပွောငျးလဲသေးဘူး။ အဲဒါ ၂၀၁၀ မှာ ပါဝငျခှင့ျရပွီးတော့ အခုကမြှ ပါဝငျခှင့ျမရဘူးဆိုတော့ နိုငျငံတောျမှာ သီးခွားပေါျလစီ တခုရှိတယျပေါ့ ။ အနျကယျတို့ကို နိုငျငံရေးလောကထဲကို မဝငျစခေငြျတဲ့ ပေါျလစီပေါ့။ အဲလိုပဲ သုံးသပျတယျ။”
ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးပါတီကို ၂၀၁၂ ခုနှဈမှာ ဖှဲ့စညျးတညျထောငျခဲ့တာဖွဈပွီး ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာ ကိုယျစားလှယျလောငျးအမညျ တငျသှငျးခဲ့ဖူးပမေဲ့ ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ခှင့ျမပွုခဲ့ပါဘူး။ ဒီတကွိမျရှေးကောကျပှဲမှာ ပါတီအနနေဲ့ ကိုယျစားလှယျစုစုပေါငျး ၇ ဦးဝငျရောကျယှဉျပွိုငျဖို့ အမညျစာရငျးတငျသှငျးရာမှာ ရခိုငျပွညျနယျက ကိုယျစားလှယျလောငျး ၅ ဦးမှာ လေးဦးကို ပယျခခြဲ့ပွီး မောငျတောခရိုငျကနေ ဝငျပွိုငျမယ့ျသူ တဈဦးသာ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ခှင့ျပွုခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ ရနျကုနျတိုငျးဒသေကွီးအတှကျ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမယ့ျ ပါတီကိုယျစားလှယျလောငျး နှဈဦးကိုတော့ ရနျကုနျတိုငျး ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ခှင့ျပွုခဲ့တယျလို့ ဦးကြောျမငျးက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
